Ile gwiazd widać na niebie?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Jan Stradowski przy mikrofonie witam państwa człowiek 20 dzisiaj spojrzy w niebo spojrzą w gwiazdy ze mną wirtualnym domowym studiu dr habilitowany Łukasz Wyrzykowski obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego dzień dobry dzień dobry pan dzień dobry państwu pan doktor jest pan profesor praktycznie jest astronomem astrofizykiem to jest trudno rozróżnić bardziej czuje astronomem policzmy astronomami podobno możemy być wszyscy wystarczy wyjść z domu w nocy spojrzeć Rozwiń » nie, bo właśnie, kiedy wychodzę z domu pod niebo wieczorem w nocy to widzę wiele gwiazd mieszkam niezbyt może dużym mieście jasno oświetlonymi ta konstelacja, które znałem z dzieciństwa jeszcze gdzieś tam ledwo zobaczy może czasami Oriona zobaczy planety natomiast nie widzę nieba gwiaździstego takiego jak kiedyś obserwowało załóżmy, że wyjechali byśmy gdzieś jakieś miejsce, gdzie jest naprawdę ciemno są takie ministerstw w Polsce spojrzymy w niebo ile będziemy widzieli gwiazd panie profesorze ile możemy dostrzec gołym okiem tak te ten zasięg ludzkiego oka zależy mocno od tego jakich warunkach obserwacyjnych znajdujemy i tak jak powiedział wmieście to widać dosłownie kilka gwiazdek im bardziej ciemne niebo więcej gwiazd widzimy około kilku kilka tysięcy gwiazd jesteśmy w stanie zobaczyć jednocześnie nie, licząc drogi mlecznej, które oczywiście składa się z milionów gwiazd widzimy to jako o nasze zlewają dlatego widzimy jako taki pasek, ale ograniczenia naszego oka no właśnie są takie, że widzimy gwiazdy używany stronami takiej skali jeszcze sięgającej Greków gwiazdy najsłabsze, które się stanie gołym okiem zobaczyć mają jasność w naszej skali 6 magnitudo najjaśniejsze gwiazdy to są rzędu 0 i czy nawet minus mały minus słońce ma -26 może sobie wyobrazić jest bardzo jasne, ale najsłabszego, jakiego mogą widzimy to jest 6 magnitudo, a do tego właśnie naukowcom staną potrzebne są równe urządzenia, które pozwalają zobaczyć więcej, ale w parlamencie dlatego, ponieważ pana zespół brał udział w badaniach, które sprawiły, że udało się zrobić mapę nieba zawierającą tych miast 2 miliardy autonomicznie wielką liczbę jak to się udało zrobić tak nasza misja kosmiczna zwana sięgają też misja europejskiej agencji kosmicznej wyprodukowała właśnie swoją najnowszą mapę nieba jest to ma pani tyle położenie tak jak patrzymy na to nie, bo widzimy droga Leśna widzimy gwiazdy to jest wszystko tak jak dyskutowane na sferę niebieską wyobrażamy sobie, że siedzimy w takim salonie to wszystko tak jakby na tym balonik narysowane Gaja zrobiła taką mapę oprócz tego mamy też mapę trójwymiarową jesteśmy w stanie zobaczyć jak daleko te gwiazdy od nas znajdują jest taki Atlas naszego otoczenia naszego kawałka świata w 3 wymiar naszego kawałka świata, czyli naszej galaktyki, bo jeżeli sobie przypomnimy o tym, jaką jest wielka to jednak to nadal jest mały wycinek tego co pamiętam droga mleczna zawiera około 100 miliardów gwiazd dokładnie właśnie dlatego mówię, że zbadaliśmy jedynie mały wycinek naszego oka się do naszej galaktyki nasza Galaktyka jest ogromna, ale właśnie dzięki naszym obserwacji dzięki tej mapie trójwymiarowej jesteśmy w stanie zbadać spory kawałek oczywiście na najbliższy, ale spory kawałek jest to największy kawałek, jaki do tej pory w zasadzie jest do dyspozycji do badań naukowych ten kawałek to oczywiście ten trochę peryferyjne rejony galaktyki, bo my nie jesteśmy w jej centrum chyba nawet na szczęście docent tematyki jest dosyć gwałtowne mogłoby być nieprzyjaznych życiu jesteśmy na peryferiach galaktyki, ale rozumiem nawet peryferia warto badać nawet jest to łatwiejsze, bo tutaj gwiazd jest trochę mniej tak czy nasze słońce znajduje się w takim może też są peryferia, ale są takie życiodajne peryferia dysk naszej galaktyki to jest miejsce, gdzie ciągle tworzone są nowe gwiazdy na słońce jest jedną z takich powiedzmy młodych wiele młodych gwiazd 5 miliardów jak na gwiazdę to jest nie tak dużo i słońce nie powstało w tym naszym dysku galaktyczny no i ten dysk jesteśmy w stanie zbadać dobrze za pomocą naszej mapy sięgamy oczywiście w głąb do samego centrum też prawo jesteśmy praktycznie w stanie zajrzeć za pomocą naszej mapy są tam innego typu gwiazdy już dużo więcej starszych gwiazd tam oczywiście siedzi ta bluzka czarna dziura, za którą w 2020 roku otrzymano nagrodę Nobla, ale jej oczywiście nie widzimy widzimy ruch gwiazd, które oczywiście po części jest w jest on jest centrowa na tej czarnej dziurze gwiazdy krąży wokół centrum galaktyki ten ruch też dzięki naszej ma jesteśmy w stanie zobaczyć można zadać pytanie właściwie, dlaczego my robimy takie mapy nieba łatwo tak dokładnie chcemy badać ten kosmos 2 miliardy gwiazd to bardzo dużo od obecnym stanie naszej techniki pewnie jeszcze długo nie będziemy w stanie dolecieć do żadnej z tych miast sensownym czasie, bo po prostu nasza technologia rakietowa technologie napędu są natomiast zbyt zbyt mało wydajne mamy teraz wielkie plany polecieć wreszcie na jakąś najbliższą nam możliwie planet, czyli na Marsa chcemy wysłać ludzi, więc pytanie brzmi poco nam 2 miliardy gwiazd co z tego ogromu danych to jest oglądanych tego co czytałam spyta by z danych w tym momencie co z tego ogromu możemy wyciągnąć zbadanie gwiazd takich, do których możemy polecieć to w zasadzie jedyny sposób poznawania tych miast właśnie, ponieważ nie możemy do nich się żaden sposób zbliżyć musimy obserwować pośrednio no i w ten sposób możemy poznawać lepiej rozumieć fizykę gwiazd w szczególności dzięki wyznaczeniu odległości do gwiazdy en co jest wbrew pozorom jednym z najtrudniejszych pomiarów stronami zmierzenie odległości do jazdy, jeżeli znamy odległych gwiazd jesteśmy w stanie dużo więcej gwieździe powiedzieć wtedy ten obserwowany Strumień światła, który przychodzi do tej gwiazdy od gwiazdy do nas my jesteśmy w stanie odpowiednio zinterpretować gwiazdy podobnej mocy promieniowania to były określamy jednak znajdującej się w różnych odległościach będą na naszym niebie miały różne jasności jedne będą etap bliższa będzie jaśniejsza dalszy będzie ciemniejsza i dzięki temu, że wiemy, że jakieś odległości od gwiazd jesteśmy w stanie poprawnie zinterpretować to ilość energii, jaka od tej gwiazdy do nas dociera to jest to jest jeden z takich powodów, dlaczego potrzebujemy tak dokładną mapę nieba trójwymiarową jeszcze do tego ruchami, żeby zrozumieć poszczególne gwiazdy, ale przede wszystkim tak ogromna baza danych, którą właśnie sięgają udostępniła strona mam otwiera i ogromne możliwości badania takich dużych struktur, czyli takich statystycznych badań wiemy w tej chwili właśnie, gdzie gwiazdy się znajdują, więc możemy szukać ich zgrupowań możemy znajdować gwiazdy, które są razem, mimo że widać, że na niebie może nie wyglądają są razem natomiast w przestrzeni dwuwymiarowej kojarzone są tworzą gromadę np. co, więc znajdziemy jeszcze większe struktury znajdziemy takie wielkie strumienie gwiazd są to taki tak jak drogi mleczne od innych galaktyk inne galaktyki mniejsze takie karłowate zostały przez naszą galaktykę są ciągle przez naszą galaktykę wchłaniane oni po prostu taka dynamika tworzenia się galaktyk im mniejsza Galaktyka jest przez naszą drogę mleczną rozrywana siły pływowe powodują rozciągnięcie się tej tej małej biednej galaktyki i taka taktyka po prostu gwiazdy zostają wchłaniane w naszą galaktykę, ale dopiero dzięki właśnie tak dokładnej trójwymiarowej mecz może być poza 6 wymiera, bo mamy też prędkości w 3 wymiarach tej części biurowej mapie jesteśmy w stanie powiedzieć o te gwiazdy, które są bardzo daleko na niebie one pochodzą od 1 galaktyki, która kiedyś tam weszła w tym oddziaływanie grawitacyjne naszej galaktyki jest w tej chwili rozrywana dzięki temu jesteśmy w stanie poznawać jak nasza Galaktyka w ogóle i powstaje jak jak wchłania inne galaktyki i zrozumieć w ogóle, skąd biorą inne galaktyki o tym chcę zapytać wówczas pan powiedział wcześniej był kluczową sprawą jest pomiar odległości między nami obserwowanymi gwiazdami jak my właściwie robimy nic się to zmiany prosto wyjaśnić, bo nie da się oczywiście tu tworzyć żadnej mijanki nie mamy centymetra, które moglibyśmy wymierzyć musi mieć jakieś metody, które rozumiem, że są opracowane też są doskonalone dzięki temu można zrobić ma jeszcze dokładniejszą ta metoda sama zastosowana w tym wypadku jest granie bardzo prosta i każdy z nas jest w stanie ją ze zdrowiem nawet przy praktykować sobie samodzielnie to zjawisko zwane paralaksa brzmi strasznie natomiast od poziomu wykorzystujemy je codziennie, używając dwojga naszych oczu i mamy mamy 2 punkty widzenia, jakby każde nasze oko patrzy na obiekt z nieco innego konta nieco innej i odległości i te subtelne różnice w koncie obserwowanych obiektów pozwalają naszym mózgom zinterpretować to jako odległość obiekty bliższe znajdują się pod ostrzejszym kątem te obiekty dalsze to odczujemy nawet nasze oczy muszą Ross Jeff-li się ten kąt ten kończy robić coraz to mniejszy tym ta różnica obserwacji danego obiektu to jest to zjawisko paralaksy wykorzystywany jest w misji Gaja taki sposób Gaja niema wojny dwojga oczu natomiast Gaja obserwuje te same gwiazdy z różnych punktów widzenia na, więc jest to realizowane w taki sposób, że Gaja krąży wokół słońca krąży wokół ziemi krąży wokół słońca razem z ziemią tak, czyli tak, jakby znajduje się blisko ziemi tak, żebyśmy mieli ciągle z nią kontakt mówi natomiast Orbita Gaj jest wokół słońca dzięki temu w przeciągu pół roku jesteśmy w stanie same gwiazdy zobaczyć pod nieco innym kątem i rozdzielenie tych naszych oczu jest wielkości orbity ziemi wokół słońca duża odległość dzięki temu jesteśmy w stanie sięgać daleko się wszechświat i mierzyć bardzo subtelne Konty przełom, który tutaj Gaja wprowadziła to jest to jest świetna precyzja pomiarów trzeba zmierzyć Konty te subtelne zmiany kątów wynikający właśnie z ruchu orbitalnego wokół słońca zmierzyć z niespotykaną precyzją im dokładniejsza jesteśmy mniejsi jesteśmy stanie kont z wieży w tym dalej jesteśmy w stanie sięgnąć w głąb galaktyki używać takiego porównania jak precyzyjna jest Guya, gdybyśmy wyobrazili sobie monetę o złotówkę czy jedno euro, gdyż misja europejska, więc zwykle używane jest jedno euro to jedno euro, gdyby umieścić na Księżycu, a to precyzja Gaj pozwoliłaby zmierzyć rozmiar tej monety umieszczony na część to daje pojęcie o doskonałości tych pomiarów i wymaga też czasu Gaja jest na odbicie od 7 lat, a te dane, które teraz posłużyły do stworzenia tej nowej mapy zbierała przez 3 ostatnie lata przez 3 pierwsze lata jest jako lidera akty dane te tych danych jest tak duża i spływają do nas codziennie milionami pomiarów dlatego tak powoli trwa mimo 7 lat obserwacji w tej chwili na razie zdążyliśmy przepracować przeanalizować pierwsze 3 lata tych danych to oznacza, że będziemy jeszcze jeszcze przed nami są osią kolejne mapy będziemy generować te mapy, które coraz dokładniejsze im dłużej obserwujemy tym lepiej jesteśmy w stanie zmierzyć Konty, ponieważ Gaja krąży 7 lat wokół słońca, więc ma tych punktów widzenia coraz więcej tak im części obserwujemy same gwiazdy tym częściej ten sam pomiar wykonujemy tym dokładniej znamy, więc to, że misja Gaja działa już 7 lat, a jeszcze będzie z nami co najmniej 34 lata sprawi, że Rze, że końcowe wyniki misji i będą jeszcze o niebo lepsze niż te, które opublikowaliśmy w 2020 roku niebo lepsze to dobrze pasuje do rozmowy stronami, do której wrócimy za moment wspomina państwo można do nas napisać człowiek 2 latka z domu oto próbka FM i wracamy do państwa zachwyt ponownie przy mikrofonie Jan Stradowski witam państwa człowiek 22 część dotycząca mapy nieba i tego co właściwie wynika z tych wszystkich gwiazd, które możemy zaobserwować 17 dziewcząt dr hab. Łukasz Wyrzykowski obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego witam ponownie dzień dobry rozmawiamy o misji, która zbiera dane w latach tych danych jest masa, bo to jest PKB i danych ogromna ogromna ilość 2 miliardy gwiazd nie zostawia się właściwie, jaki jest udział ludzi w tej misji, bo z tego co czytałem zespół właśnie, który pracuje w obserwatorium astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego bierze udział w tych badaniach co robią ludziom w obróbce czy przy konstruowaniu takiej misji, bo rozumiem jednak większość tych danych jest wiele automatycznie jest automatycznie przetwarzane tak oczywiście misja Gaja jest w pełni autonomiczna ona i znajduje się w kosmosie musi sobie jakoś radzić sama na początku nawet były z nim pewne problemy, gdyż okazało się, że gdzieś tam na nas Bieszczadach odkładał się jakiś lud dziś jakaś para wodna jeszcze z ziemi zabrana odkładała na Bieszczadach, która powodowała, że te zwierciadła stawały się mniej odbijające, więc kontrola naziemna musiała te lustra rozmrażać one miały budowane także marki takich samochodach bardzo sprytnie, ale poza tym poza takimi incydentami na początku niż generalnie operuje funkcjonuje samodzielnie ona kręci się wokół własnej osi skanuje całe niebo i przesyła dane codziennie na ziemie no i tutaj to dociera do takich centrów przetwarzania danych i tak jak powiedziałem komisji europejskiej agencji kosmicznej, której Polska należy już od 8 lat te centra w UE USA znajdują się w Madrycie Niemczech te, które przyjmują te dane z satelity takie bardzo świeże ta budowa surowa to jest dobre określenie po polsku surowe dane innej tutaj tu się pojawiają ludzie, którzy je rozumieją, którzy tworzyli komisja na początku jak budowali ją inżynierowie i programiści te dane są następnie przetwarzane na początku wstępnie w skali 1 dnia w te pierwsze dane są przetwarzane są rozsyłane do bardziej takich dedykowanych centrów po całej Europie w Barcelonie jedno we wsparciu jest jedno w Genewie i Cambridge w wielkiej Brytanii, które głównie właśnie współpracujemy tam do tych danych dobierają się wreszcie astronomowie o tych astronomów inżynierów pracujących w ogóle nad tymi danymi na takim poziomie surowości powiedzmy jest około 500 tys, jakie konsorcjum założone z 15 lat temu już kolejne pokolenia ludzi tak naprawdę pracują w tym konsorcjum i właśnie nasza grupa w obserwatorium astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego jest jedyną polską grupą, która w tej chwili należy do tego do tego konsorcjów 500 osób analizujących te dane mi sięgają tu jest analiza, którą osłabi się komputerową za pomocą algorytmów, bo wydaje się, że tak taki ogrom danych też nie jest łatwo człowiekowi pojedynczemu nawet zespołowi ludzi przetworzyć pamiętam swoją wizytę w centrum badań jądrowych CERN w Genewie tam właśnie dowiedziałem się jak ogromna ilość danych powstaje w czasie eksperymentów akcji kredytowej potem wobec tych danych wyłuskać ten bozon Higgsa cokolwiek innego chcemy zaobserwować tak naprawdę naukowcy piszą takie programy, które szukają w tej bazie danych czegoś co pokazuje na korelację to jest faktycznie ta cząstka staną się państwo będzie podobnie czy to też, żeby przeczesać ten ogrom danych, które spływają do państwa używać jakich narzędzi informatycznych, żeby to wyłapać tak zdecydowanie dzisiejszych czasach przy takich ilości danych no to cel jak pan wspomniał to to jest na pewno świetny przykład i astronomowie zasiedli przodownika ami ilości generowanych danych zdjęć i pomiarów im, więc nosiłem twierdzi, że umowy byli wręcz pionierami w takim komputeryzacji analizę danych o już w latach dziewięćdziesiątych, kiedy tak naprawdę odeszliśmy od zdjęć takich klasycznych na kliszach do zdjęć cyfrowych to taki był wielkim się stronami do tego czasu tak naprawdę bez komputera już nie dało rady pracować podobnie my właśnie w misji Gaja nim te codzienne konkretnie naszym zadaniem jest przeanalizowanie tej codziennej porcji danych, które dociera do tego centrum procesowania danych kupić tam codziennie mniej więcej otrzymujemy 50 000 000 pomiarów codziennie, więc cenę chcemy przeanalizować jak najszybciej, gdyż naszym głównym zadaniem naszej grupy jest wykrycie rzeczy wykrycie anomalii krycie rzeczy, które się zmieniły względem poprzednich pomiarów mamy już jakąś historię tego nieba widzieliśmy już do tej pory co się działo z gwiazdami, gdy chcemy wykryć czy jakimś miejscu na niebie nie pojawił się jakiś nowy obiekt jak supernowa dziś nie wybuchła to są najczęstsze takie zjawiska, ale również patrzymy czy jakaś gwiazda np. nie zaczyna no niestandardowo jaśnie, lecz gwiazdy generalnie są zmieniane zmieniają swoją jasność zmienia swoje położenie nas interesują w szczególności takie rzeczy, które zmieniają się w takim Astro fizycznie bardzo ciekawy sposób rzeczy anormalne po prostu takie które, których warto byłoby nie przegapić oczywiście te dane będą dostępne w dalszej dalszej obróbce dane będą wypuszczane dla wszystkich, ale odkrycia supernowej po 3 latach, kiedy ona już dawno zgasła Ano nie ma za bardzo sensu naukowego chcemy wiedzieć o tej supernowej żona wybucha mówi jak najszybciej, żeby móc dodatkowe obserwacje ziemi przeprowadzić w tym w szczególności zaś zajmuje się nasza grupa Warszawie na rynku jest już magazyn wokół zwiedza niesamowity kosmos, który miał czelność redagować mamy tu artykuł tzw. gwieździe fabii ta lista tak to był przypadek, kiedy właśnie tylko nie wyjaśnienia, ale przyciemnienie gwiazdy pop powodowało takie nietypowe naukowcy zaczęli się zastanawiać czy to nie jest jakiś ślad istnienia obcej cywilizacji, ale w końcu okazało się, że to jednak chyba zupełnie naturalne kosmiczne zjawisko, ale emocje były tak właśnie to chyba najbardziej lubię w tej mojej pracy, że są te emocje nie wiadomo, kiedy o, której porze dnia nocy coś nam wyskoczy na szczęście te dane przychodzą do nas codziennie mniej więcej do samej porze, więc nie jest także środku nocy dostaję telefon, że coś tam gdzieś wybuchło, ale znam ludzi, którzy pracują na takiej adrenalinie, że rzecz, że w skali sekund 3 minut muszą zareagować na nas na takie anomalie gai aż takiego takiego dealu nie mamy nasze nasze obiekty są powolne zmieniają się w skali dni tygodni miesięcy to również wykrywa poczynienia nawet co dotąd wspomnianą czytam pana tabu Star też patrzyliśmy co widać gai też widać tamte poczynienia w tych naszych danych i podobnego typu i alerty właśnie na temat tego typu podziemnej właśnie niespodziewanych rzeczy właśnie wysyłamy całemu światu one są rozsyłane do obserwatoriów u zainteresowanych różnymi obiektami prowadzone są wtedy dodatkowe naziemnej obserwacji to zawsze jest możliwość innymi instrumentami zobaczyć coś więcej będzie można jeszcze więcej ciekawych rzeczy się dowiedzieć, ale docencie na moment do tego czym się pan zajmuje wyczytałem panie profesorze pana specjalizacją są w zasadzie czarne dziury, jakie mają związek czarne dziury z mapą 2 miliardów gwiazd naszej galaktyki co da się za pomocą takiej mapy dowiedzieć o czarnych dziurach w obiektach, jakby nie było tajemniczych i trudnych do zaobserwowania, bo jak sama nazwa wskazuje są po prostu czarna tak tak nasza grupa w Warszawie zajmuje właśnie w szczególności poszukiwaniem czarnych dziur może nie tak dużych jak w centrum galaktyki, ale takich mniejszych, których spodziewamy się, że w naszej galaktyce powinny być setki milionów jeśli nie więcej znamy ich zaledwie może nie 2030 także naprawdę wielka dziura wiedzy o Unii na ten temat i Gaja po raz pierwszy w zasadzie umożliwia nam jakiś taki systematyczne poszukiwania czarnych dziur nie my wykorzystujemy takie zjawisko, które też naszą warszawską specjalnością od 30 lat nasz flagowy projekt gogle, które tutaj obserwatorium astronomicznym sprowadzony poszukuje zjawisk tzw. soczewką wania grawitacyjnego nas jest to zjawisko przewidziane przez Einsteina, ale na tyle rzadkie subtelne, że sama tego nie wierzy, że to się zaobserwować, ale i goście prof. Kaczyński w latach osiemdziesiątych później w lubelskiej rozpoczęli taki projekt, który pokazał, że uda się to zrobić, więc mamy taką naprawdę wyłączność na świecie Unii jeśli chodzi o tę dziedzinę to to zjawisko polega na tym, że ugięcie czasoprzestrzeni przez obiekty masywne i to mogą być gwiazdy tak jak Ellington obserwował ugięcie czasoprzestrzeni wywołane przez słońce chociażby to mogą być planety niewidoczne mogą być w szczególności czarne dziury to ugięcie powoduje zakrzywienie biegu światła odległych gwiazd, jeżeli mamy jakąś gwiazdę z tyłu na linii widzenia to linii widzenia przetnie chociażby czarna dziura to jesteśmy w stanie zarejestrować jakieś normalne zachowanie tej gwiazdy z tej i to do tego właśnie służy nam Gaja wykrywamy oczekiwanie powoduje pojawienie się jak 4 soczewki objazdy powoduje ujawnienie takiej gwiazdy też piesza rzeczkę jesteśmy w stanie wykryć, a drugą rzecz, którą dopiero Gaja właśnie umożliwia zarejestrować to jest takie subtelne przesunięcia się tej gwiazdy z tyłu przesunięcie wszystkich ras poruszają, ale właśnie anomalia w tym przesunięciu sugeruje, że coś przeciwko gwałtom gwiazdę, a więc dzięki gai my liczymy na to, że będziemy wstanie wreszcie znaleźć brakujące czarne dziury w naszej galaktyce muszę zapytać też jest 1 rzecz, której piszemy wokół się wiedzą mianowicie tajemniczą hipotetyczną dziewiątą planetę układu słonecznego planety x jest taka koncepcja to może być mała czarna dziura, bo do tej pory w tych planet nie udało zaobserwować pewne dane wskazujące na to ona istnieje, bo są do dane dotyczące ruchu obiektów w naszym układzie słonecznym, ale sądzi pan to w ogóle możliwe, żeby jeszcze się blisko nas ukrywała taka mała czarna dziura nie jest generalnie sceptyczne tej, gdy do tej hipotezy przez zwykły tzw. zdrowy rozsądek zdrowy rozsądek mówi, że jeżeli jest to układ słoneczny jakiś układ planetarny w ogóle to przede wszystkim w nim występują planety tak, żeby zamiast planety była tam czarna dziura to naprawdę musi się zadziać coś wyjątkowo bardzo rzadkiego i jedyne co wiemy na temat tej planety dziewiątej torze prawdopodobnie znajdzie tam jest mniej więcej wiemy ile waży wnioskowaliśmy na podstawie ruchu innych planet no i na interesy kwestia tylko znalezienia ona może być mniejsza większa, ale 30 na czarną dziurą to jest naprawdę bardzo daleko daleko idące hipoteza moim zdaniem tutaj pan czuje adrenaliny takie jak niektórzy koledzy z pana branży nie co ciekawe to jest dosyć śmieszne taka anegdota skończy ten pomysł w ogóle widział właśnie moi koledzy nasza grupa w ogóle, który miał przyjemność brać udział odkryliśmy pewną całej naszej galaktyce już nie nie szukaliśmy spotkaliśmy pewną populację mało masywnych planet, które nie mają gwiazd tak czy są planety swobodne i co one właśnie wielkości powiedzmy ziemi albo podobnych rozmiarów i to odkrycie, które pokazało, że istnieją takie swobodne planety wielkości ziemi zasugerowało niektórym osobom, że hala hala może istnieje też ciemna materia w postaci właśnie tak mało masywnych czarnych dziur, a potem ktoś pomyślał, a może ta planeta 9 to jest właśnie taką czarną dziurą i stąd wzięła do pani się, że takie troszeczkę taki głuchy telefon zrobił Emil i pojawia się nagle taka hipoteza, która bardzo trafia do wyobraźni ludzi i naukowców i mediów w szczególności to nie do wyobraźni to nasza rola w w tym całym układzie przez fajnie pokazywać ludziom za to astronomia jest czymś ważnym nawet jeśli mamy tu na ziemi ważne problemy musimy się zająć to nie powinniśmy rezygnować z badania kosmosu taka jest na jaw też bardzo daleko gatunku my chcemy być częścią kosmosu chcemy być częścią aktywną chcemy go poznawać chcemy badać po to, jesteśmy ludźmi moim gościem był dzisiaj dr hab. Łukasz Wyrzykowski obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego Zwiń «

Ile gwiazd widać na niebie?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: CZŁOWIEK 2.0

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 13:00

Najnowsze Podcasty

Aktywista czy artysta? "Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia" Ai Weiweia

Gdzie jest mój dom: Elmira i Ernest o Tatarach krymskich i ich ojczyźnie

Jak przywrócić naszą życzliwość wobec środowiska i... uczonych? Pomóc może "humanistyka prewencyjna"

"Pracujemy więcej, a mamy mniej i coraz ciężej jest znaleźć dodatkowe źródło dochodów"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL