"Dziedzictwo" w Polin i Ludwik Zamenhof

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki przedstawia dobry wieczór, choć dzisiaj powinienem zacząć spotkanie z państwem od Bona espero to dobry wieczór w języku esperanto, dlaczego mamy wtorek to dzień, w którym audycji Maciej Zakrocki przedstawia nawiązuje do cyklu historia Polski, szukając inspiracji do tematu na dzisiaj Małgorzata Łuczyńska wydawczyni cyklu znalazłam notkę o nowej wystawie nowym projekcie muzeum historii Żydów polskich Polin zatytułowanej dziedzictwo twórcy wystawy postawili Rozwiń » sobie następujące pytania w jakim stopniu miejsce urodzenia środowisko i czasy, w których dorastamy wpływają na nasze życie, jakim stopniu wielokulturowość migracje i otwarcie na nowe okoliczności wyzwania mogą wpływać na ludzką kreatywność odpowiedzi poszukali życiorysach 26 postaci reprezentujących różne obszary twórczości i działalności sztukę literaturę muzykę teatr film nauki ścisłe humanistyczne prawo edukację ekonomię politykę, jakie są odpowiedzi co wynika z tego zestawienia dziejów tych postaci dla naszego oglądu poglądu na rozwój cywilizacji światowej powie nam pani dr Tamara w tym kuratorka galerii stałych w Wolinie i tu wracamy do esperanto bowiem wśród tych ciekawych postaci z projektu dziedzictwo mamy twórcy tego języka Ludwika Zamenhofa może nie wszyscy pamiętają, że nie był filologiem lingwistą, ale lekarzem okulistą czemu stworzył podstawy esperanto samotnym pisał tak nikt nie może tak mocno odczuć nieszczęść ludzkich podziałów jak Żyd z getta nikt nie może również czuć tak silnie potrzeby nie Narodowego, ale neutralnie ludzkiego języka jak Żyd, który musi modlić się do Boga długo już wymarłym języku otrzymywać wychowanie i nauki języków narodu, którego wypędza mieć rozsianych po całym świecie cierpiących pobratymców, z którymi nie może się porozumieć Ludwik Zamenhof jego życiu pracy na esperanto ilości tego języka dzisiaj opowie nam pani Agnieszka Danowska z centrum imienia Ludwika Zamenhofa to wszystko już za chwilę teraz pora na subiektywny przegląd informacji dnia Maciej Zakrocki przedstawia stacja Fox News poinformowała, że Donald Trump nie zamierza zakładać nowej partii politycznej były prezydent Stanów zjednoczonych ma skupić się na wspieraniu Republikanów w izbie reprezentantów oraz Senacie od momentu opuszczenia białego domu przez Donalda Trumpa w stanach Zjednoczonych narastały spekulacje wokół jego przyszłości politycznej wielu komentatorów zakłada, że Trump ponownie spróbuje swoich sił w kolejnych wyborach prezydenckich wg medialnych doniesień polityk miałby startować z list nowej trzeciej partii politycznej, której byłby założycielem plotki te telewizja Fox News zdementowała podobno Trump chce jedynie odzyskać izbę reprezentantów i Senat 2022 roku to jest jego główny cel w tej chwili Republikanie Demokraci mają po 50 głosów w Senacie dokładne plany byłego prezydenta będą uzależnione jednak od wyniku głosowania nad impeachmentem, a ta procedura jak wiemy jest w toku Maciej Zakrocki przedstawia premier Włoch Giuseppe Conte złożył dymisję na ręce prezydenta kraju Conte stracił większość w izbie wyższej włoskiego parlamentu w ubiegłym tygodniu po wyjściu z koalicji partii Italia Viva na czele, której stoi były premier kraju Matteo Renziego ręce opuścił koalicję w związku ze sporem o sposób zarządzania kryzysem związanym z epidemią koronawirusa sars-cov 2 we włoszech oraz ze względu na sposób walki z kryzysem gospodarczym kontem mu nie udało się przeciągnąć do koalicji centrowych i niezależnych senatorów w związku z tym podał się do dymisji co da mu więcej czasu na sformowanie większościowego gabinetu prezydent Sergio Mattarella ma jutro w czwartek przeprowadzić błyskawiczne konsultacje z liderami partii zasiadający mi w parlamencie jeśli prezydent uzna, że konta jest w stanie sformować większość powierzy misję powołania nowego rządu dymisja rządu to we włoszech jest informacja, która wywraca życie polityczne to raczej część kolorytu włoskiej polityki coś powiedzieć, że od czasu drugiej wojny światowej, czyli w ciągu 75 lat kraj ten miał 66 rządów Maciej Zakrocki przedstawia dzisiaj pojawiło się oświadczenie przewodniczącej Ursuli von der Leyen z okazji obchodzonego jutro Międzynarodowego dnia pamięci o Holokauście w oświadczeniu czytamy 27stycznia przypada 706 rocznica wyzwolenia nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau z tej okazji oddajemy hołd pamięci milionom żydowskich kobiet mężczyzn dzieci, a także wszystkich innych ofiar w tym setek tysięcy Romów i Indii zamordowanych podczas Holokaustu antysemityzm doprowadził do Holokaustu, lecz niestety nie zakończył się wraz z wyzwoleniem nazistowskich obozów koncentracyjnych z zaniepokojeniem obserwuje ponowny wzrost nienawiści wobec Żydów w Europie i poza nią czasy pandemii sprzyjają powstawaniu teorii spiskowych dezinformacji często propagujących treści antysemickie widzimy niepokojącą tendencję do negowania i wypaczania Holokaustu nie wolno nam nigdy zapomnieć miejsca pamięci są zamknięte z powodu pandemii coraz mniej jest wśród nas osób ocalałych z Holokaustu musimy, więc znaleźć inne sposoby by pamiętać w sytuacji, gdy teorie spiskowe krążą w mediach społecznościowych musimy kształcić nasze młode pokolenie, aby sprzeciwiało się antysemityzmowi w obliczu szerzącej się dezinformacji władze Platformy społecznościowe i użytkownicy muszą działać razem, aby zapewnić by nie zniekształconą faktów historycznych w internecie i poza nim fakty mają znaczenie historia ma znaczenie jesteśmy zdeterminowani by wygrać tę walkę Europa rozwija się, gdy jej społeczność żydowska i inne mniejszości mogą żyć w pokoju harmonii dlatego jeszcze w tym roku przedstawimy strategię przeciwdziałania antysemityzmowi i wspierania życia społeczności żydowskiej w Europie napisała przewodnicząca komisji europejskiej myślę, że to ważne słowa zwracające uwagę na zagrożenia współczesności wrócimy do tego tematu jutro w audycji Maciej Zakrocki przedstawia, a teraz pora na cytat dnia bardzo cenne jak polityk potrafi przyznać się, że popełnił błąd trochę gorzej, gdy mówi jeśli kogoś obraziło to przepraszam po jednak wtedy daje do zrozumienia, że ma inny katalog wartości innych obraża, ale jego nie z tym większą ciekawością w naszej rubryce prezentujemy dzisiaj wypowiedź pani Jadwigi Emilewicz z rozmowy z portalem Interia, który odnosi się do słynnej historii ze swoimi dziećmi na narciarskim stoku popełniłam błąd i bardzo za to przepraszam politykom wolno mniej, zwłaszcza w tak trudnej sytuacji jak pandemia nie powinnam była jechać z pokorą przyjmuję krytykę internautów mediów klubowych kolegów i opozycji to co się wydarzyło nie powinno mieć miejsca niestety mama wygrała we mnie z posłanką no i jak jak się państwu podoba to ważne, bo przecież politycy są oceniani nie tylko przez swoich szefów, ale opinię publiczną wyborców czy wybaczą były wicepremier zapytaliśmy co o tym sądzi dr Mirosław Oczkoś ekspert do spraw wizerunku w przestrzeni publicznej, jeżeli ktoś przeprasza to oczywiście jest to mile widziane przez do tej pory było mile widziane ostatnimi czasy to przepraszanie zeszło na plan dalszy mało, kto przeprasza w polityce, a czasami ktoś przeprasza też uważamy, że jest za słaby albo, że coś kręci albo jakiś czyjeś interesy obstawia tu mamy szczególną sytuację, dlatego że pani Emilewicz jest przedstawicielem rządu i wysyła sprzeczne komunikaty, bo nie tak dawno mówiła o uczciwości w polityce i żeby być takim przykładem dla innych tutaj sama coś kręci natomiast, ponieważ to już zaszło tak daleko ma to przeprosiny były wzorcowym przeprosinami, jeżeli miałbym wystawić stopień broni wicepremier to byłoby to piątka z plusem, bo klasycznie została przygotowana do tego, żeby odbić albo stępić ostrze ktoś ładnie mówi, czyli powiedziała, że oczywiście wygrała mama, a nie polityk później oczywiście odpowiedź merytoryczna, że synowi takie, że świetnie ona nie wie, dlaczego została wpisana na listę na później już było lansowanie własnych poglądów jak pięknie jest w polityce i 500 plus wszystkim rzeczy, które tam są myślę, że przepraszać warto oczywiście natomiast pytanie, jaka jest wiarygodność przekraczającego niestety w polityce coraz słabsza bardzo dziękujemy teraz już pora na główny temat audycji Maciej Zakrocki przedstawia naszym gościem jest zapowiadana pani Tamara w tym kuratorka galerii stałej muzeum historii Żydów polskich Polin dobry wieczór i dobre może może spróbujmy, więc wyjaśnić słuchaczom bo kiedy czytam różnego rodzaju informacje dotyczące dziedzictwa no to właśnie dlatego tak zaczynam, ponieważ pojawiają się określenia galeria dziedzictwo program dziedzictwo wystawa to znaczy jak należy rozumieć taki zryw, więc numer otwiera w muzeum Polin no w stałą ekspozycję nową stałą przestrzeń, która jest pomyślana jako pewna kontynuacja jako pewien komentarz do wystawy stałej normalnie zaprosilibyśmy państwa do budynku muzeum już teraz na koniec stycznia, niemniej musimy poczekać do czasu otwarcia się za w związku z tym uruchomiliśmy i co właśnie online program dziedzictwo szli z szeroko zakrojone właśnie program wydarzeń spotkań debat związanych z tematyką dziedzictwa Polski, że natomiast jeśli chodzi o samą ekspozycję, dlaczego to jest, dlaczego galeria to jest nieduża przestrzeń nasze znajduje sali kominkowej wysoka to reprezentacyjna sala to proszę chodzi blogi muzeum naprzeciwko pomnika bohaterów getta duże okna na pomnik i tej przestrzeni urządziliśmy właśnie to ekspozycję dedykowaną osiągnięciom wybitnych polskich Żydów wkład to składowisk, które światową polską żydowską i jest to nieduża przestrzeń ona nie jest taką narracyjną historyczną wystawą co właśnie raczej charakter takiej galerii w przestrzeni do refleksji zadumy do spędzenia czasu też do słuchania muzyki stąd nazwaliśmy to właśnie nazwaliśmy ją Gallery galeria dzieci no właśnie, ale to ja wiem, że takie może to jest wszystko pytania, które państwa nawet czasami irytują, ale on się jednak nasuwają, bo znowu jeśli chodzi o dziedzictwo to no właśnie czyje kogo mamy w tej galerii właśnie też pytanie w tym starciu generalnie dziedzictwo, że Polski galeria dedykowana kulturowemu dorobkowi polskich Żydów, a bardziej może refleksji nad tym dziedzictwa to przy do przedstawienia galerii wybraliśmy 26 postaci, które reprezentują szereg innych to nie są postaci w jaki sposób przyznane przez nas za najważniejsze przez nominowane do Chin w naszej galerii są postacie, które reprezentują różnorodność obszarów, w których aktywni byli polscy Żydzi w dziewiętnastym dwudziestym wieku i różnorodny żydowskich losów różnorodna żydowskich doświadczeń raczej polsko-żydowskich losów można powiedzieć, bo było także wszyscy, bo wszyscy bohaterowie prezentowali w naszej galerii godzili się osób na ziemiach polskich żydowskich rodzina nie ma jednak część z nich została losy swoje losy związała z polską też z kulturą polską czasami inni wyjechali wyjechali do Izraela wyjechali do Ameryki niektórych losy wojenne wrzuciłem zwykle różne zakątki świata w związku z tym jedni jedni tworzyli i związany blisko trojga jak np. ida Kamińska czy za wasze leasing Gar inni właśnie kulturą polską jak Arnold Szyfman podstaw polskiego teatru czy tak polskiego czy Julian Tuwim, więc my tego właśnie chcemy się trochę zastanowić czemu właściwie Dziedzic polskich Żydów i właśnie na tym pytaniu trochę nam wydaje wydaje nam, że to postawienie tego pytanie szczególnie jest bardzo ważne my nie chcemy tworzyć nie chcemy tworzyć oficjalnych kanonów w tym nawet pokazać, że czasami takie tworzenie narodowych kanonów trochę utrudnia utrudnia czasami przepisanie pewnych osób, bo rzeczywiście rzeczywistość często bardziej złożona ze ścian i patrzymy na historię dwudziestego wieku i więc my dlatego też nie robimy właśnie taki lekko rosła o wybitnych polskich Żydów nie mówimy, kto jest wybitnym polskim Żydem co bardziej to się skupić Arts na ludności tych doświadczeń i właściwie trochę zadać pytanie od dzieci chcemy też postawić pytanie czy czy jesteś takiego specyficznego jak dziedzictwo polskiej grze, bo nasza galeria dotyczy epoki nowoczesne nowoczesność tak z 18 wieku wraz z emancypacją Żydzi jak porzucają często religię tradycję przestają być definiowanie jako jedynie wspólnota religijna wkraczają różne obszary codziennego życia znają zaczynają się uczestniczyć wżyciu otaczających społeczeństwa ekonomii kulturze polityce generalnie są współtwórcami też nowoczesności nasza galeria dotyczy tego okresu i chcemy się właśnie zastanowić czy może był jakieś dziedziny, które były polskim Żydom szczególnie bliskie może racja ich wartości, którą wynieśli ze swoich żydowskich domów albo też szczegóły dziedziny, w których w Polsce rodzimi jakieś większe możliwości, które bardziej przyciągało niż inne racji swojej społeczną społecznej sytuacji społeczno-ekonomicznej takim dobrym przykładem jest kultura popularna na początku dwudziestego wieku rzeczywiście stosunkowo dużo Żydów utworzyło kulturę popularną monografię kinematografie równą tej w Polsce w Europie, zwłaszcza w stanach Zjednoczonych, dlaczego dlatego, że była taka branża bardzo nowa ryzykowna otwarta właśnie dla tych przybyszów z innych kultur z innych światów, którzy to więcej zaryzykować chcą jakoś się nawet za zdoła zrobić karierę zaistnieć, a więc tego typu pytania chcemy postawić galerię pod tym kątem się też przyjrzeć temu Dziedzic u, że po nie chcemy też nie bardzo chcielibyśmy padać mieliśmy opóźnienia w tym otworzyli pole interpretacji i wydaje nam się w wodzie powinna się tak otwarcie mówić o wszystkim właśnie zadawać pytania śledzić, jakie związki no w ten sposób jakoś rzeczywiście przyglądamy się historii, choć z drugiej strony można by powiedzieć, że jednak dobór tych 26 postaci niech przynajmniej nie wydaje się tak zupełnie przypadkowe, a nawet powiedziałbym trochę na użytek też naszej rozmowy, że pytania, o których pani przed chwilą powiedziała po jakimś sensie rozumiem, że odpowiedzi na nie właśnie trochę padają w tym wyborze tych tych osób natomiast dalej pewnie pozostaje otwarte pytanie o dziedzictwo no bo jeżeli chociażby spojrzymy na Aleksandra forda, który tam się pojawia na tej w tych w tym gronie i np. na twórcy no tak właśnie można wypowiedzieć kina światowego, czyli hollywoodzki producent filmowy Samuel Goldwyn to są ludzie, którzy na pewno bardzo się zaznaczyli w dziedzictwie różnym no bo pewnie samo godzin w dziedzictwie, który w, które rozumiemy jako kinematografie kulturę światową, ale sąd Aleksander Ford jednak strasznie Polski reżyser i no, więc znowu trochę wrócę do tego pytania czy czy w ogóle w przypadku tych osób które, które tam znajdujemy może też innych spoza tej tezy tej grupy łatwo jest odpowiedzieć na to pytanie czyje to jest dziedzictwa może po prostu w ogóle należałoby odpuścić sobie to tu potrzeba przypisywania nagle coś jest polskie albo europejski albo rosyjskie albo niemiecki albo amerykańskie duże jest po prostu ludzkie zdecydowanie Galery chcemy podkreślić uniwersalny wymiar dziedzictwa natomiast dobra wracając do tego pana pytania i tego tej od oczywiście wybór bohaterów nie było przypadkowe chcieliśmy, żeby oni reprezentowali no różne ważne dziedziny uczestnik Future cywilizacji kupcy sztuki sztuka przynosi też treść sztuki plastyczne literaturę kino teatr muzykę politykę ekonomię przedsiębiorczość nauki ścisłe nauki humanistyczne prawo edukacja im kobietę i w tych dziedzinach zwykle myśmy wybrać 23 postaci staraliśmy się właśnie na potem Board postać pokazał też różnorodność kulturową wyboru, bo o tym jest nasza galeria my nie chcemy powiedzieć niż szukamy pytania czy jest to wiadomo też dziedzictwo czasami Polski czasami światowe czasami uniwersalne czasami jest ważne dla, które żydowskiej, bo tak jest no właśnie to też chcemy powiedzieć, czyli że polscy Żydzi Żydzi urodzeni ogrodzenie na ziemiach Polski, ale w wyniku procesów historycznych przemian dziejowych właśnie często wychodzili poza swój własny świat tradycji porzucanie czasami swoje czasami rzucali je żydowskiego licznym używaliśmy polskie korzenie, że takie były warunki historyczne takie były procesy dziejowe, które wpływały na ich życie na wybory, a na muzeum Polin opowiadamy historię Polski o historyczną natomiast ich, więc ta historia to okazja do galerii im kary dziedzictwo ta historia sprzed 1520 wieczna no jest właśnie ich często w tym obwodzie chcemy pokazać no i tutaj, więc absolutnie nie chodzi o to, żeby powiedzieć tak to dzieci swoista akcyjne to jest po prostu coś co jest warte dostrzeżenia także natomiast właśnie tak jak pan czym trzeba forda i jego wina rzeczywiście są postacie, które reprezentują umacnia to dziedzina filmu Kinematograf i tak taki sposób też wybieraliśmy postać cywilnej dziedzin tak, że właśnie chodzi o teatr mamy idę Kamińską czy nie taki też niezwykle ważne dla kultury żydowskiej kultury żydowskiej też po drugiej wojny światowej i Arnolda Szyfmana, który był w pełni całkowicie związał się z kulturą polską stał się wybitnym twórcą polskiego życia kulturalnego co Tatr polskich, więc właśnie pokazany też różnorodność tej różne typy tych różnorodności kulturowych wyborów jest jedno z rzeczy, które chcemy powiedzieć wasz ból w kosztach dlatego, bo akurat tego typu luźnych rozmowach bardzo lubię sięgać to jest bardzo znany fragment Juliana Tuwima Żydzi polscy z sierpnia czterdziestego czwartego roku i jeśli pani pozwoli słuchaczom też przypomnę tamten najczęściej właśnie przywoływany fragment, skąd to my pytanie w pewnym stopniu uzasadnione zadają je Żydzi, którym zawsze tłumaczyłem, że jestem Polakiem, a teraz zadadzą je Polacy, dla których znakomitej większości jestem będę Żydem oto odpowiedź dla jednych drugich jestem Polakiem w komisie tak podoba to ściśle prywatna sprawa, której nikomu nie mam zamiaru dawać relacjami wyjaśniać jej tłumaczyć uzasadniać niedziele Polaków narodowi jeśli nie rodowitych, pozostawiając to rodowitym i nie rodowitym rasistą rodzimy minie rodzimy hitlerowcom dzieli Polaków jak Żydów jak inne narody na mądrych głupich uczciwych złodziej inteligentnych tępych interesujących nudnych krzywdzonych i krzywdzących dżentelmenów nie dżentelmenów itd. no tam jeszcze dalej oczywiście ten fragment też jest ciekawe, ale na tym, poprzestając to nie jest jakiś taki rodzaj podpowiedzi Tuwima to no 7400 czwartego roku wiemy, jaki to jest czas w historii, które w, którym to w tekście też mówi, że z 1 strony na pewno ciągle mamy potrzebę takiego potwierdzania tożsamości przepisywania właśnie pewnego dziedzictwa, jakie różnych innych rzeczy do danego narodu czy społeczności z drugiej strony tak naprawdę to jest chyba wtórna nie takie ważne co chcecie jeszcze raz zapytam właśnie pokazać w tym, że to jest ważne, że to są polscy Żydzi czy jest ważny to jaki jest ich dziedzictwo czy dla kogo to dziedzictwo ważne czy te czasy rozumie rozumie lepiej pana pan trochę mnie też muzeum, bo my jesteśmy muzeum historyczne w Polskim związku z tym wydano opolskich Żydach w związku z tym chcieliśmy pokazać oczywiście, że Polski, żeby było też wiele ważnych niezwykłych postaci, którzy wnieśli coś do światowej kultury tak no z racji tego, że opowiadamy o historii ani innym właśnie natomiast my stawiamy pytanie o, ale natomiast natomiast to co chcemy pokazać chcemy pokazać historię Polski, że do 19 w dwudziestym wieku powiedzieć, że częścią tej historii są bardzo różne sploty tożsamościowe są właśnie różne kulturowe wybory, że częścią doświadczenia polskich Żydów w dziewiętnastym dwudziestym wieku jest asymilacja kultura akcja otwieranie się na to jest historia, którą opowiada tak poprzez więc, niemniej no bardzo pouczające ciekawa historia tak w pewnym sensie to też w ogóle historia nowoczesności dla trochę rodzi się na styku właśnie różne kultu te badania różnych spraw granic barier chcemy pokazać szerzej właśnie to doświadczenie żydowskie tym okresie również tworzenie żydowskiej kultury narodowej akces do różnych nowych ideologii politycznych społecznych też do takich nurtów w uchu trochę bardziej utopijne mające na celu budowanie nowego ładu nowego świata to jest część historycznego doświadczenia polskich Żydów i my chcemy o tym doświadczeniu poprzez biografie nasze postaci opowiedzieć, a Dawid Ben Gurion będzie będzie no zapytam wprost dla pani postacią, która się wpisuje historię polskiego dziedzictwa wydają się ze względu akurat na jego życiorys z okres, jaki spędził tu na tych ziemiach, a to co co robił na noc najpierw w Palestynie chyba trzeba tak powiedzieć i PIT i później jest jest wszystkim ogromnym dziedzictwem pewnej myśli czy nurtu politycznego, który zaowocował powstaniem państwa Izrael prawda mówi pan syjonizm mianowicie wizję zmian rodził się właśnie w Europie środkowo-wschodniej ziemie polskie normy Włoch chociażby jego bardzo ważną kolebką i wielu twórców państwa Izrael pionierów w ogóle dyskusji mistycznego właśnie pochodził stąd, że Polski tak jak dawniej Dawid Ben Gurion, więc dla nas opowieść o o osiągnięcia polskich Żydów po okresie na dwudziestym wieku byłby absolutnie niepełny, gdybyśmy nie powiedzieli chociaż, gdybyśmy symbolicznie nie przywołali władz włoskich Żydów utworzenie państwa Izrael to zachęca do tego, żebyśmy przeszli w końcowej części naszej wypowiedzi, a przy okazji, zapowiadając kolejną część audycji do postaci Ludwika Zamenhofa dlatego, że to jest niezwykle ciekawy w tej galerii dziedzictwo mamy 3 pisarzy chyba każdy pisał w innym języku właśnie wspomniany pozują przy wyborze tak to jest kolejna z Niger i Szaloma sza i i w tym Szymala Johna Lennona poprawie, ale i te i w tym kontekście się pojawia Zamenhof, który właśnie wymyśla ich język, który miałby być dla wszystkich, żeby w końcu nikt nie czuł się żaden sposób przez język niezrozumiały wyobcowany napiętnowany to też ciekawy dla oczywiście postać, ale też ciekawy rodzaj wniosków czy wyciągania wniosków z tego właśnie w jakim świecie Zamenhof wsi jego bracia funkcjonują właśnie w końcu dziewiętnastego wieku właśnie wielu rzeczy się angażowały też taki nurt o charakterze takim bardzo Universal w styczniu wraz z takim nurtem był socjalizm tak Londynu na auto, które mówiły o to obiecywały zniesienie nierówności czy ekonomicznych, ale też właśnie między różnymi klasami między różnymi grupami religijnymi gdzieś wtedy pojawiło się marzenie o takiej ludzkiej równości ludzkim braterstwie i część zaś na no właśnie wiem to UE czy ten międzynarodowy ruch esperanto, ale też właśnie nowe socjalistyczne i części, żeby się szczególnie sterów angażowała i jakby w SN mają tak jeszcze dodatkowy powód po prostu pochodzą z grupy mniejszościowej Rodła przez wieki na jakiś podrzędnej pozycji władzy kluczami, więc badać ludzi szczególnie właśnie marzenie o jakimś lepszym świecie świecie równy bez udziału w był czymś kuszącym i my z Ludwika naszej galerii na ścianie głównej AK 1 ściana właśnie dadzą 4 wybrany cytat z 4 postaci i jedno 1 wydatki właśnie cytat z zapowiedzi Ludwika Zamenhofa, a który powiedział że, gdyby nie moja żydowska kościół, czyli pań dlatego tak dokładnie dosłownie ale gdyby nie Ujazdowski jest nie zainteresowałby się, gdyby nie to, że pochodzi zmniejsza nie zainteresowałby się nie byłoby nie stałbym się tam list do idei równości i braterstwa między ludźmi, więc no, ale to jest właśnie też to co w ogólnej tutaj mamy znowu kolejny przykład tak jakiś taki właśnie refleksji nad tymi z dorobkiem działalnością twórczością aktywności aktywnością post, że był dziewiętnastym dwudziestym wieku tak chcemy się zawsze, kiedy pokazujemy, że ktoś coś zrobił to chcemy się zastanowić właśnie, jakie może były uczelni tak co na to wpływało to są nasze pytania dzieci są pytania czyje to było dziedzictwo czy, jakiej narodowości pokazujemy, żeby młodzi prawidłowa dla rozmaitych kultur, ale my się zastanowić na ile fakt bycia polskimi Żydami nagle najlepsze żydowskie korzenie polskie korzenie jak sposób wpływały na życiowe wybory na życiową działalność postaci przy czym chcemy też postawić też będą pytania pytanie to nie jest także pewnie nic na czele nie chcemy przekroczyć granicy prowadzącej były ich nadinterpretacji, bo to nie o to chodzi tutaj jeszcze dodam, bo tak, że mimo tak wiem, że odeszła możemy, ale my taki sposób chcielibyśmy też zachęcić naszą publiczność, żeby sami jak też też w czasie wydarzeń, które będą organizowane będą będzie mowa też żeby, żebyśmy sami spróbowali spojrzeć na swoje własne życie na swojej biografii, bo na wszystkich rodzin w jakimś miejscu jakiś czas w jakim środowisku coś nas kształtuje i to też takie może ciekawe zastanowić nad tyle nad swoim własnym losem życiem czy najlepsza na mnie wpłynęła najlepiej jest moją własną decyzję z pewnością no to na koniec, bo oczywiście za chwilę postać Ludwika Zamenhofa zostanie słuchaczom przybliżona bliżej, ale to już kolejne części audycji natomiast na koniec naszej rozmowy chciałem już po prostu tak informacyjnie poprosić panią, czego słuchacze no mogą iść dalej spodziewać, jakie kolejne wydarzenia w kontekście tego projektu muzeum przygotowuje, gdzie tych czasach, kiedy nie można jeszcze pójść można państwa czy odwiedzić czy obejrzeć jakiś ciekawe dyskusje, które jak rozumiem są jak wszystko jeszcze dzisiaj w przestrzeni internetowej przede wszystkim będziemy mieli 2 cykle spotkań komisji będą odbywały raz w tygodniu 1 pragmatycy wizjonerzy postrzelili dziedzictwo do tego co będziemy zapraszać współczesna osoby, które jakiś sposób mają do czynienia na co dzień z dorobkiem prezentowanych przez nas galerii postaci czy z racji właśnie swojego życia zawodowego czy z racji, bo takich fundacji upamiętniającej dziedzictwo, więc chcę mówić o tym w jaki sposób dziś rodzić może inspirować dla kogo jest ważne komu służy jak ku jak wypielęgnowane pamięć tych osobach drugi cykl będzie pewnym drugim cyklu będziemy spotykać się z potomkami rodzinami typu szpital będą bardzo międzynarodowe spotkania był wiele i w tym w tym cyklu mówimy nie to będą tylko postaci prezentowane na wystawie, ale myślę, że spożycie oczywiście na na inne na finansowe i rodziny bliscy będą rozmawiali o swoich ksiąg natomiast przygotowaliśmy też książkę książka pt. dziedzictwo polskich Żydów, którą można zamawiać przez stronę internetową muzeum można się upić w postaci Buka tej książce zaprosiliśmy te 14 takich bardzo ceniony ekspert łącznie na ogólnie tematyce polsko-żydowskiej, żeby zajęli się aktywnością polskich Żydów różnych obszarach w różnych dziedzinach, żeby właśnie postawili jakieś pytania żeby, żeby też przywołać inne ważne osoby, które może nie okręg nie mieć szansę powiedzieć galerii oprócz tego w ogóle w naszym rozmaite inne działania jest już takich tradycyjnych programach ten temat dziedzictwa będzie się pojawiał się właśnie nasze nasza scena muzyczna będzie nawiązywała właśnie to do postaci, które prezentujemy galerię, więc zapraszam państwa do śledzenia programu na stronie internetowej za usunięcie i właśnie na te czekające nas w najbliższym czasie spotkanie z tytułu pragmatycznie wizjonerzy ja również zapraszam, bo bardzo dziękuję za za rozmowę z zaproszenia pani dr Tamara ma kuratorka galerii stałych muzeum historii Żydów polskich Polin była z nami dziękuję bardzo, za rozmowę dziękuję do widzenia dziękuję również ponownie teraz przy obiecana druga część audycji poświęcona postaci Ludwika Zamenhofa Maciej Zakrocki przedstawia teraz naszym gościem pani Agnieszka Danowska z centrum imienia Ludwika Zamenhofa dobry wieczór dobry czy na zwykle tak jest, że jak przedstawiamy jakąś postać z 1 strony uciekamy od takich informacji encyklopedycznej no bo to po prostu każdy łatwo może sobie znaleźć, ale z drugiej strony no dobrze umieścić taką postać pewnej rzeczywistości jeśli chodzi o miejsce o czasy, jakim miejscem jest Białystok, który w grudniu 800 pięćdziesiątego dziewiątego roku oczywiście 1800 urodził się Ludwik Zamenhof to w miejsce to bardzo dynamicznie zaczyna rozwijać, a miasto wtedy jeszcze kilkunastotysięczne z takim dynamicznie zaczął za to zaczynających rozwijać przemysł włókienniczy cię w związku z tym bardzo dużym napływem nowych mieszkańców i to bardzo wielokulturowym, a ten podział jest tutaj tak z widocznym taką dominującą mniej surowca, bo projekt zwiększa co jest, a mi się w stan, a mamy protestantów mamy prawosławnych mam oczywiście świat rynków czy bardzo różnorodne miasto z takim szybkim rozwojem miasto, które jeszcze wcześniej należało było miastem prywatnym należącym do rodziny Branickich Pałacem z kilkoma ładnymi zabytkami kamienicami w centrum znajdą za obrazy z wysoką rozległą drewnianą zabudową czy w takim razie trochę dlatego Zamenhof, kiedy ma 10 lat pisze nawet jak niektórzy twierdzą wydaje pierwszą książkę zatytułowaną wieża Babel, czyli tragedia Białostocka 5 Acta tak to jakby to miejsce, w którym usuwać lód instytucja może jego zainteresowaniu i temu, że jako takiego w tym młody chłopiec bardzo bardzo świadomy bardzo wrażliwe stabilizację literackim wstecznym a, że to sztuka tak pomysł, więc w aktach jest zawarty właśnie tragedia Białostocka, więc w aktach a jakby nawiązuję tutaj w tej sztuce do porównuje wieża ratusza, która góruje nad miastem jest centrum miasta, które wszyscy spotykają porównują zabawę tak bardzo się kojarzą ci ludzie, którzy chodzą naokoło głównie w dni targowe przeżywają okolicznych miejscowości mówią w różnych językach przekrzykują się czasem nie rozumieją, a i różnicę widzi również samochody te profesje codzienny mieszka bardzo blisko mama Rozalia bardzo często wysyła go na zakupioną nowości pod rat tam słonia placów Atmosphere nie podoba się atmosfera tak ZL jeszcze spółki pierwsze próby są osoby te pokazanie tego tego nie wiem za wstyd w tej sytuacji zastanej tu pozwolę sobie przywołać fragment jego wspomnień, który nas przeprowadzić do kolejnej części naszej rozmowy on on tamten moment tamto miejsce opisuje tak miejsce moich urodzin zdeterminowało całą moją przyszłość Białystok zamieszkiwali Rosjanie Polacy Niemcy Żydzi wszyscy oni rozmawiali innymi językami i byli do siebie nieprzyjaźnie nastawieni w takim mieście bardziej niż gdzieś indziej drażliwa natura czuje ciężar nieszczęść spowodowanych różnorodnością językową na każdym kroku przekonywałem się, że różności języków jest jedynym, a przynajmniej głównym powodem, który dzieli ludzkość rozdzierają na nieprzyjacielskie obozy no i jak rozumiem tego prowadzi do tej idei stworzenia 1 języka, który właśnie te wszystkie problemy i kłopoty odsuną no tylko można by powiedzieć, że jeśli chodzi o jego edukację to trochę dziwną drogą idzie, bo sam wspomina, że jego ojciec dziadek byli nauczycielami języków on postanowił być doktorem to to trochę tak wbrew tym swoim marzeniom tak wbrew marzeniom ale jakby nie jest nie uniknie własnej go wyboru, a w USA dobrze logistycznie przygotowany jako dziecko znał języka języków i bardzo szybko się uczył się z języków, ale to były czasy, kiedy decydowali rodzice o wyborze ścieżki to życiowe kariery a, a od Ludwika Marek sam o nauce nauczyciel geografii języka niemieckiego gimnazjum realnym progu test Lotnik, zachowując w obu uważa, że syn powinien mieć dobry za, a to zrobił, czyli te próby stworzenia 1 Międzynarodowego języka wspólnego dla wszystkich, bo za stratę czasu na początku lat po pobłażliwie na to patrzył a, ale z czasem jak widział to pasja przeradza się tak ogromne zainteresowanie i tak pochłaniające dużą ilość czasu młodego Lotnika powiedzą stop gwarancji w przyszłości zawód lekarza stojący na studia do Moskwy i był, jakby tutaj nie musi specyfice są przynajmniej na tyle silne emocje przeciwnicy UE takie a kiedy rodzice opłacali studnia, a tam ta ścieżka, jakby została wybrana przez przez ojca Ludwika Zamenhofa on mimo to cały czas pracuje nad nad językiem, ale co też jest ciekawe chyba jest właśnie posłusznym dzieckiem, ponieważ no i mimo że już jak twierdzi opracował język gramatykę słownik to w ogóle nie zamierzał tak ten ogłosić światu swojego wynalazku i postanowił, że najpierw skończy właśnie gimnazjum potem studia dopiero wtedy wtedy to wszystko przedstawi no i proszę osi powiedzieć jak to wyglądało ten ten moment, w którym mamy w końcu zaczyna szukać wydawcy i właśnie NIK kogo ten język nie interesuje ten język, którym mieli, którym mieli mówić wszyscy to w ogóle było dosyć długa droga lotki jako osiemnastoletni po faktach naprawdę stworzył podwaliny swego przyszłego tak tego przyszłego sztucznego języka to pewnie nazwą nienazwanego sternikom języka Międzynarodowego, a i dziś na studia tak jak głosi włoska legenda nie do końca sprawdzona, ale tak pytająca zastępcę FOT Marek zamysłów niczym notatki wtedy, kiedy rodzic jest na studia w Moskwie z ludzi niezrażony tym przyjeżdża odtwarza te dodatki uzupełnia tak jest też, jakby bogatszy o Ruby innych ludzi, którzy tworzyli języki próbowali odtworzyć język międzynarodowy, bo należy, więc wystąpi zatem, że od dnia 1 miałby zostać, jakby ten język esperanto przyjął się, ale było też inne zdrowe na przestrzeni wieków w ten jest dopiero ta praktyka robi jak odbywa praktykę lekarską, a dopieszcza swoje dzieło poświęca na całe noce niezliczoną ilość świec przy, których pracuje, a z tym znalezieniu wydawcę, a to nie ostatni wielki problem większym problemem było znalezienie fundusz, którego widz nie miał w młodych, a lekarz, a nad w roku muszę jeszcze pieniądze znaleźć najtańsze bardzo szczęśliwie złożyło, że poznaje Clare Syberii, a nie wnika niezwykle wrażliwą model ze szpitala z, która zafascynowała się z Taranto mało tego esperanto zafascynował się również ojca Oskar długo jak następuje zastępują zaręczyny w 1800 osiemdziesiątym siódmym roku on był niezwykle szczęśliwy problem kasa poszła, ponieważ nie, że poślubia Klara Syberii wydaje również tą 1 książkę zwaną często uno libro język międzynarodowy podręcznik firmowe podręcznik kompletny no udaje mu się to dzięki posągowi klawesyn we własnym jak jest ze świata czy to rzeczywiście jest także, że ta idea, bo na końcu brzmi pięknie i właśnie do dzisiaj brzmi pięknie no ale z drugiej strony to jest czas właśnie rozkwitły państw narodowych, gdzie wydaje się, że język jest noc szalenie ważnym takim elementem tożsamościowym dla tych powstających narodu czy to się spodoba czy nie to był taki połowiczny sukces jak wszystkim nowymi rzeczami tak najpierw coś z tym oswoić dopiero potem ludzie odczują tak powiem co bonu, a Ludwik skla aro bardzo odważni oto, aby ta książka w tempie ten podręcznik trafi do jak największej ilości znanych osób wiz literatów, którzy mogliby się temu to idea zainteresować językiem, a także nieprzerwanie, słuchając ciężka na całą Europę świat i pierwsza profesor różna od zainteresowania i wsparcia są zachęty w ogóle wręcz euforii i prób wpisywania do pokazania postaw w języku esperanto tylko międzynarodowy, ale też przez szyderstwa jak żart nie wybrane, a propos tego, że wodne nowe idee bez sensu w ogóle krytyki tak początki były dosyć trudna, niemniej bardzo szybko tworzyć taki krąg osób bardzo zainteresowane nauką języka esperanto i godna wspierania idei, którą jak ze sobą niósł także na szczególnie jakby tutaj imperium, tak więc no ten, w którym była wtedy Warszawa także to stopniowo jednych ta nie uniknie tak szybko, ale dzięki dobrze języki wprost, że naprawdę doradztwo to się nauczyć i może to jestem od tego by kiedyś w przyszłości również nie mogli z porozumienia z niezbyt no ale z drugiej strony trzeba powiedzieć, że rzeczywiście może pierwsze lata dwudziestego wieku pokazują wyraźne zainteresowanie takim językiem przynajmniej w niektórych środowiskach, ale potem no pierwsza wojna wiadomo, że świat się zajmuje zupełnie czymś innym niż niż takimi projektami esperanto można powiedzieć przeżywa jednak ten ten trudny moment, ale mówi się, że to Francja, która dominowała po pierwszej wojnie światowej pogrzebała w jakim sensie ten język sama, dbając przede wszystkim promocję swojego no i dalej historia tego esperanto jest taki jak niektórzy określają jak sinusoida albo albo, że falami jest za pojawia się takie zainteresowanie spadek zainteresowania tym językiem właściwie do dzisiaj jakieś wg pani wiedzy zasięg tego języka zainteresowanie czy właściwie cały świat uznał, że i tak wszyscy będziemy mówić angielsku to tak jak pan powiedział to jest taka sinusoida są lata, kiedy jest większe zainteresowanie takim momentem Pekin tymczasem znany jest związane z Kongres sami z różnymi wydarzeniami, ale samo to jest tak naprawdę tego 1905 roku, czyli pierwszego Kongresu o tym zresztą pierwszy Kongres światowe warranty miał miejsce wtedy piątym roku we Francji właśnie od tamtej pory rokrocznie odbywają się Kongres z wyjątkiem pierwszej drugiej wojny światowej, a i co roku gromadzą no parę tysięcy osób to są Kongres, na którym każdy może ocet, ale język bardzo mocno przeniósł się też do internetu, gdzie można ze sobą porozumiewać tak swobodnie bez przekraczania granic, gdzie jest dużo łatwiejsza możliwość komunikacji mające tak za tym językiem stoją wielkie państwa swoją wielkie pieniądze stoją politycy tylko tak powiem ludzi dobrej woli czy posłowie, którzy starają się tę ideę, bo nie wiadomo z językiem esperanto związana idea, a na niż dalej, a czasem są właśnie wpływa też chcę rodzić esperantystów, niemniej co roku bardzo wiele osób kończy kurs języka esperanto jest zainteresowanie językiem, a i trwa już tak naprawdę grubo ponad 100 lat są Zamenhofa poza tą ideą, której byśmy powiedzieli najważniejszą chyba w jego życiu też nie unika dyskusji czy wypowiadania się na inne ważne tematy dla społeczności żydowskiej tamtego czasu wiemy, że to jest moment właśnie takiej ogromnie ożywionej dyskusji środowisko Żydów z tej części Europy nie tylko no co dalej jak powinni funkcjonować co ewentualnie ideą powrotu do swojej ziemi tak na terenie Palestyny, jakie on miał w tej sprawie poglądy i niewątpliwie lub ich zamach własną wolę i dorastał w takiej rodzinie, gdzie mama była straż gminną osobą ocena chodziła do synagogi tato był raczej takim liberałem wolności celem podążał za zakaz za skalę, czyli w takim świecie o zlecenie żydowskimi Rusak była zmian, a jako młody oparty na tych studiach Rosji lgną do syjonistów i samotnicy listą czy jest była to dla niego taka jest ważnym rutyna, ale stopniowo, kiedy jednak głodny ani ta idea języka esperanto i w ogóle idea łączenia ludzi na całym świecie, dzieląc w przyszłości na nacje-li wie to właśnie muzyki stwierdził, że nowa nie można jak on nie może sam siebie jako deklarować używają polskiego tylko nawet sam siebie nazywał tego chcemy przystawać mówi nazwać czynnie synem ziemi polskiej, ale nie kolacje, bo tutaj leżą prochy moich rodziców chciał, jakby bardzo przyszłości jak nie dzielić ludzi na nację tylko właśnie chociażby to związane z różnicy syn jego idee jak myśleliśmy to z niej przyrodzonych omawianie z dnia chcę by ludzie właśnie za pomocą języka esperanto umowy przepisy o przyszłość pod jedną z 1 narodem i obywatelami świata, ale taki spory bez bez granic, bo sam tylko jest Ludwik Zamenhof już tak też tak na koniec encyklopedyczny przypomnę nie dożył wolnej Polski zmarł 14kwietnia 1917 roku no tak ale, ale rzeczywiście ta pamięć jest myślę, że też warto wracać do tej postaci nie tylko z punktu widzenia samego języka esperanto, chociaż bardzo najciekawszy fragment jego życiorysu, ale również innego poglądy można można dziś odnaleźć na na tamten czas na tamten świat też są bardzo ciekawe dzisiaj musimy skończyć niestety nasze spotkanie bardzo pani dziękuję za rozmowę Agnieszka Danowska centrum imienia Ludwika Zamenhofa była z nami dziękuję bardzo, dziękuję liczę dobrej nocy podziękowania dla Małgorzaty Raczyńskiej, która uczy się wydawało Maciej Zakrocki usłyszymy się jutro o tej samej porze Zwiń «

"Dziedzictwo" w Polin i Ludwik Zamenhof

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: MACIEJ ZAKROCKI PRZEDSTAWIA

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 16:00

Najnowsze Podcasty

"Terrorystyczna" polityka przemytu migrantów - Łukaszenka traci kontrolę?

Rozważają zaostrzenie protestu i pracowaniem zgodnie z... kodeksem pracy [pracownicy prokuratury i sądownictwa]

Pucz w Sudanie: masowy sprzeciw ludzi, ale losy rewolucji rozstrzygnąć mogą inne kraje

Jelito drażliwe - cóż to takiego ?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL