Co dreptało, kroczyło i łaziło po terenach dzisiejszej Polski za czasów dinozaurów?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

dzień dobry witam państwa audycji Homo science przy mikrofonie Aleksandra Stanisławska Piotr Stanisławski Crazy nauka PL zdalnie jest z nami gość wypalą teolog i miłośnik popularyzacji nauki dr hab. Tomasz Sulej z Instytutu paleobiologii Polskiej Akademii Nauk dzień dobry dzień dobry, a rozmawiamy o nowej książce napisanej przez Tomka pt. gdy na ziemi żyły dinozaury książka ukazała się całkiem niedawno jest skierowana naszym zdaniem tak do UE w późnych dzieci wczesnych Rozwiń » nastolatków albo nawet takich wczesnych i dużo mówi o tym jakie dinozaury i bądź też ich krewniacy bądź też ich przodkowie żyli na terenach Polski oczywiście Polski wtedy nie było, więc jak mówimy tylko o tym skrawku ziemi, na którym żyjemy obecnie, który był w tamtych czasach znajdował się innych w ogóle regionach geograficznych no ale żeby tak zacząć od czegoś konkretnego z Chin, w jakich obszarach są obecnie znajdowane szczątki dinozaurów wie na jakich terenach Polski można się spodziewać tego, że tam coś jeszcze jest gdzie zostały te szczątki znalezione już do tej pory tak rzeczywiście od jakiegoś czasu okazało się, że na terenie Polski można znaleźć skamieniałości no właśnie kręgowców kopalnych głównie z takich, jakimi ostatnio okazało się późnego triasu natomiast to są takie nowe znaleziska kostne natomiast tropy dinozaurów różnych takich form jeszcze wcześniejszych licznie występują w górach świętokrzyskich i tam stamtąd je opisywały Grzegorz Niedźwiedzki Tadeusz Gaszyński bardzo dużo uratował, ale też Tadeusz Daszyński no ale ale rzeczywiście tak zaskakujące są te znaleziska kostne ze Śląska głównie ze Śląska troszkę też jury Krakowsko częstochowskiej, a powiedz Tomku jak to się dzieje, że jakby, kiedy my byliśmy w szkole to wydawało się, że tych dinozaurów ani krewniaków w Polsce nie było nie znajdowano wówczas ich szczątków na terenach Polski tylko wszędzie za granicą, ale u nas nie z czego to wynikało no właśnie i myślę, że tutaj jest wiele czynników, ale takim chyba najbardziej prozaicznym tak naprawdę to jest to, że nie było fizycznych możliwości wydobywania tych skamieniałości, bo te skamieniałości ze Śląska one najczęściej pochodzą z wyrobisk koło cegielni ci tak jakby kopalni odkrywkowych, gdzie wydobywana skała lata, czyli tak dla laika powiedzmy glina i ta skała w kontakcie z wodą zamienia się po prostu zupełne błota i kości, które tam no w tym w tej w tej skali są, jeżeli są płytko to one w czasie zimy razem z tym z tym było tak po prostu zwyczajnie pasują i bardzo trudno je w ogóle wydobyć, bo tak stała jeszcze tłusta na dodatek jeśli kiedyś tam ciężko było zauważyć natomiast teraz pojawiły się kleje emocjami akrylowe, które wszyscy dobrze znamy tzw. grupa Energa, które umożliwiają nam zalewanie tych pokruszone kości nawet wtedy, gdy ta skała jest wilgotna i ten kraj przenika przez całą szkołę przystało kość i to jakby były scala 1 całość, więc można w ogóle wyciągnąć później w laboratorium bardzo delikatni z tej skały oczyścić wcześniej jak nie było tego klejów no to w zasadzie nie dokonamy lepiej słucha to po prostu rozpada pod własnym ciężarem nie było tego zupełnie jak wydobyć także o tym, że kości na Śląsku były to już wiemy od dawna, bo nawet niemieccy geolodzy w dziewiętnastym wieku opisywała np. z Woźnik czarnego lasu no oczywiście to, że jeszcze takie wcześniejsze środkową 2 masowe gady morskie były znajdowane na bardzo go Golinie to też MII zawdzięczamy niemieckiego, bo i troszkę też, dlatego że wcześniej w tych w tych pracach w kopalniach, jakby nowego roku prace były wykonywane ręcznie, więc Górnik ten człowiek, który wydobywał zyskałyby tuż obok tej skały mógł zauważyć, jaki skamieniałości, a będzie, kiedy pojawi się sprzęt sprzęt ciężki no to po prostu koparka daleko, a operator daleko od skały nie ma szansy na zauważenie czegoś ale, ale no oczywiście takim taki taki element rzezie paleontolodzy w latach sześćdziesiątych siedemdziesiątych, a jeszcze później Eli pracowali głównie na na okręgówce ach ta dinozaura, ale nie tylko z pustyni Gobi, bo tam było organizowane wielkie wykopaliska właśnie przez przez Polaków, a ideach skamieniałości starczyło na bardzo wiele, więc raczej się nie nie zapuszczam tutaj, żeby w Polsce szukać skamieniałości, chociaż wiem, że nawet wysokie białoruska miała kilka takich wypraw w Polsce żeby, żeby tych prasa również obecność w Polsce, ale może nie miała szczęścia i jakość ich nie znalazła, ale też trzeba obniżono ogromny udział miały profesor dzik, który jest rzeczywiście na mnie niezwykle zupełnie człowiekiem paleontologii i ona się dowiedział w latach dziewięćdziesiątych o tym, że w Krasiejowie są skamieniałe kręgowce od razu organizował wykopaliska znalazł to warstwa przepełnioną kości mniej co roku tam MII organizował na początku takie mniejsze wykopaliska, ale później od 2 tysięcznego roku już udało się zdobyć idą i pieniądze i studentów ruszyły takie na wykopaliska, a trzymiesięczne i straciła wszystko zaczęło takie powiedzmy już kostne nacisku szczątki inni, bo nie tylko dinozaurów, bo tam są też płazy inne formy kopalne muszą okresie wie jak chciał jeszcze miejsca, na które w Polsce szczególnie trzeba zwrócić uwagę właśnie, gdzie znajdujemy takie szczątki tak będzie głównie śląskich, gdzie być może można je zobaczyć tak no no oczywiście tutaj w tej książce te najważniejsze miejsca opisane i pić już wydobyte szczątki kostne można zobaczyć no np. muzeum ewolucji w Warszawie w Pałacu kultury nauczy teraz nie były zamknięte, ale też my staraliśmy o tym czy o to, żeby zawsze na miejscu po powstawała lekarz ekspozycja, więc w Krasiejowie wielki Dinopark, który jest zbudowany tak naprawdę wokół takich muzeum, które powstało nad największym nagromadzeniem kość profesorowi od początku miał taką wizję żeby, żeby nikt nie wydobywać wszystkich kości, które znajdujemy tylko, żeby zostawić na miejscu i szukać takiego takiego nagromadzenia, gdzie będzie wyjątkowo dużo jak już znaleźliśmy zabezpieczyliśmy i czekało na to, żeby na tym miejscu zbudować muzeum ma już powstało muzeum docent odsłoniliśmy całą resztę rzeczywiście w Krasiejowie można zobaczyć no po prostu dziesiątki czaszek różnych szczątków kostnych, które są dokładnie w tym miejscu, w którym spoczęły 230 000 000 lat temu i to jest na unikatowe miejsce nie tylko myślę w Polsce, ale nawet w całej Europie no ale do Krasiejowa gasi się zaczęło, ale później Gilowice prawda i na niesamowicie słynna sowicie, bo Jani el Lisowi, która zrobiła światową karierę była na okładce SA jest nawet, więc to było rzeczywiście ona podważyła taką dominacji dinozaurów tutaj powiedzieć wydawało, że tylko dinozaury były ogromne prawda i a w mezozoiku LAD za kształt tak jak nic nadający nasi krewniacy no właśnie gdzieś tam były znacznie mniejsze natomiast okazuje się, że są i tak koło Lublińca ani występowały na czym my znaleźliśmy szczątki największego na świecie najmłodszego na świecie właśnie tego nic od ronda i nazwaliśmy go realizacja bojaźni i no, a ostatnio z kolei takim niezwykłym znaleziskiem są niestety tylko zęby, ale za to wyjątkowe zęby i jeszcze bliższego naszego krewniaka aborcyjną docenta, ale nadal dochodzenie niektóre wielkości sali, który wielkości myszy ex ovo gady sam kształt, z których ostały Sak i właśnie w Woźnikach znów cegielni znaleźliśmy na ponad 20 zębów zupełnie wyjątkowy i on jakby ten gatunek okazało się, że nowy rodzaj gatunek nazwaliśmy go palono domy Wodnika z PiS i ich rzeczywiście Emil no to jest niesamowicie rzadkie znalezisko, bo podobne zęby uznane tylko tam 1 ze Stanów zjednoczonych, a kilka z Indii, więc to jest wielka rzadkość, a i co więcej, jakby te głośniki są niezwykłe, bo tam jest szansa na znalezienie zostały czaszki no ale na razie tam niestety nie prowadzimy żadnych prac no tutaj jeszcze powiedzmy jest Poręba a gdzie dzień, gdzie znaleźliśmy szczątki najstarszego na świecie żółwia i to, że Jura krakowsko-częstochowska tamtej pory też przeciw dinozaura także cały czas zresztą na stanowiska mamy mamy nad tym pracować na plac już te, które zostało opublikowane do tego największe odkrycia rzeczywiście w tej książce opisane nie tylko są te gady opisane, ale też historia jak wykopaliska wyglądały na zagranie trudnościami musieliśmy zmierzyć także tam jest trochę takich moich osobistych też wspomnień poleca a gdzie wykopaliśmy cie szczątki smoka wawelskiego, bo tak jak taką nazwę nosi jeden z gatunków, które odkryli cie na terenach Polski właśnie na Śląsku tak no pierwotny ślad smok wawelski został opisany właśnie Lisowicz też tamtejsze muzeum domu zamiast tylko w Krasiejowie też w Lisowicach właśnie można obejrzeć szczątki 1 co więcej smoka wawelskiego, ale ostatnio okazało się, że ten smok wawelski też w Zawierciu też jego szczątki zostały opisane zawiercian tak już niestety nie jest pewny swojego wykopaliska są bardzo trudne i tych środków jest mało, ale są na tyle charakterystyczne, że całą pewnością należą do UE do smoka wawelskiego, więc tam okręgi są kości udowe zęby i także nogą ślubowali tak taki wielki Gar drapieżny to wiemy na pewno my uważamy, że to też był dinozaur, ale inna tutaj kwestii między onkologami spornej naszych recenzentów udało nam się przekonać jednak, że to był dinozaur, więc na razie opisaliśmy jako po prostu wielkiego drapieżnego Arką zagra MII cały czas podaj no czekamy na publikację takiej pracy, która już prawie gotowa, której będzie pokazane, że to rzeczywiście był dinozaur i modele tego smoka wawelskiego jest na wydziale biologii na Uniwersytecie warszawskim i model szkieletu oczywiście en na ich obiciach, jakie on był wielkości no to rzeczywiście jak na późny Trias całkiem duży zwierzak miał czaszkę długości miecza 60cm, ale ta ciężka jest troszkę bardziej wydłużona liści Rexa, ale generalnie trochę przypomina dziś tak samo jest też idzie cały cały smok wawelski miał jakieś 6m długości zwisał znamy też jego tropy natomiast bardzo ciekawe tropy są też w górach świętokrzyskich na tylko tam nie ma kości, ale tam są troszkę młodszy tropy potężnych dinozaurów drapieżnych stropy stopy miał 60cm długości oczywiście były wielkie zwierzęta i nie ma pieniędzy na świecie w zasadzie nie ma ich kość, więc tutaj chyba najbliższy ich przodek być może właśnie jest tym naszym smokiem wawelskim, które później jakoś tam się powiększy dobrze ewoluował i chodził, bo o obniżeniu się do kwestii, które są najstarszymi grami na Europie więc, więc zawsze gdzieś tam wystawały z tego wielkiego, jeżeli uzyska którymi w tamtych czasach była zalana też Polska Ano właśnie to w drugiej części audycji na pewno będziemy chcieli podpytać o to jak ta Polska wyglądała, bo ja tu czuje pewien pewną zazdrość jako mieszkaniec województwa mazowieckiego, że wszystko co fajne to jest trybuna Śląska, bo w górach świętokrzyskich to to taką geologiczne rzut oka na Polskę Polskę Polskę na ówczesne tereny poprosimy w drugiej części, a naszym gościem jest dzisiaj paleontolog miłośnik popularyzacji dinozaurów dr hab. Tomasz Sulej z Instytutu paleobiologii Polskiej Akademii Nauk autor książki, gdy na ziemi żyły dinozaury świeżo wydanej książki bardzo polecam mieszczanie powiemy również drugiej części audycji, czyli po informacjach Radia TOK FM witam państwa ponownie druga część audycji Homo science Aleksandra Stanisławska Piotr Stanisławski Crazy nauka PL nasz gość jest z nami zdalnie paleontolog i właśnie popularyzacji dinozaurów dr hab. Tomasz Sulej z Instytutu paleobiologii Polskiej Akademii Nauk ponownie dzień dobry dzień dobry rozmawiamy dzisiaj o książce napisanej przez naszego gościa bardzo fajnej książce, która nosi tytuł, gdy na ziemi żyły dinozaury to jest książka dla późnych dzieci wczesnych nastolatków nawet z naszym zdaniem też dla troszkę późniejszych nastolatków, które są zafascynowane dinozaurami i formami pokrewnymi w tej książce co jest wyjątkowe nasz gość jak paleontolog, który prowadzi wykopaliska w Polsce właśnie opisuje dosyć dokładnie te stanowiska, w których na terenach Polski zostały rozmaite skamieniałości bądź też tropy dinozaurów odkryte i nie tylko dinozaurów, ale też ich krewniaków, ale też środków na jej to pytanie, którym zostaliśmy w poprzedniej części audycji powinna jeszcze wybrzmieć co znaczy co się działo w Polsce za czasów, o których rozmawiamy na terenach Polski nie właśnie, dlaczego my tu w Mazowieckiem to jak by nie bardzo dinozaury znajdujemy tylko Śląski trochę góry Świętokrzyskie, gdzie są nasze Mazowieckie dinozaury, tak więc rzeczywiście my obecnie żyjemy bardzo wyjątkowych czasach historii życia na dzień, dlatego że bardzo duża część wody Ewą ocean jest uwięziona w czapach lodowych na biegunach i w związku z tym jak, więc większa część lądów jest odsłonięta większa niż kiedykolwiek zasadzie historii ściana się także dinozaury miały wyglądu znacznie mniej pod dostatkiem no i to dotyczy też oczywiście Polski przez większość czasu ekologicznego Polska była zalana bądź morzami bądź jeziorami no i dlatego mamy właśnie tak dużo skał osadowych Kazimierz Dolny i tak np. co uzyskały prawda Ewę w tym widać, że płynie Wisłą widać skały kredowe, które powstały na dnie wielkiego morza kredowego także tutaj jeśli chodzi o Warszawę np. odzyskały te czasowe, w których być może są rasowe czy dinozaury czy różne kopalnie formy też są tylko na głębokości kilku kilometrów, więc tam wykopaliska dosyć ciężko się prowadziło norę w przyszłości, kto wie może jakieś takie będą techniki w każdym kraju UE rzeczywiście na Śląsku po prostu te skały wychodzą na powierzchnie wody na południu Polski prawda mamy skały Jurajskie na Jurze Krakowsko częstochowskiej mamy na Śląsku Diaz iure cegielnie zasadami irańskim w Częstochowie także nowa Polska zupełnie inaczej wyglądała niż niż dzisiaj np. zez w momencie, kiedy prawda żyły te gady i władz, o których pisze do Tatr czy czerwone Wierchy były dnem oceanu Tetydy, który był powrót na południu Polski wielki ocean nie było żadnych tutaj Słowacji Węgier itd. po prostu wielki ocean w takim razie spójrzmy na samą książkę ona nakreślona mówiłem trochę nietypowo jak na książkę o dinozaurach przeznaczoną dla dzieci młodzieży, bo tam zwykle w takich książkach wybrano taki dinozaur taki opisane jakieś ciekawostki wielkiej pożaru, a tu mamy znacznie bardziej systematyczne podejście, bo mam już licznych mówi takie sekcje takie nad rozdziałem są zadziwiające dinozaury, gdzie rzeczywiście jest opisy to po prostu dominowały bardzo różnych Mikę te ogólnych cech, dlaczego miały rogi kryzy albo jak rosły albo jak to z tymi mózgami tak dalej taka informacja ogólna i potem jest nasza ulubiona część na tropie polskich dinozaurów, gdzie są najrozmaitsze dinozaury i nie tylko, które są znaleziony w Atenach Polski o tym już mówiliśmy, którzy są cudowne są nazwy, bo są chociażby głowica boja ani smok wawelski, ale też Polona słuch na rozmaite takie stworzenia, które się nazywają tak przyjemnie posłuchać, ale trzecia część jest warsztat paleontologa i ta książka to mamy trochę rozbieżności z autorem naszym gościem, bo jak twierdzi, że ta książka jest trochę młodszych, a my twierdzimy, że starsi z niej też doskonale skorzystają, bo dzięki m.in. temu rozdział łowi mam wrażenie ta książka się nadaje dla takich osób w wieku powiedzmy 1314, które w, jakim stopniu zaczynają wybierać drogę życiową właśnie ten warsztat paleontologa może pomóc i jak ty sądzisz czy rzeczywiście to jest taki moment, że można przekuć to takie dziecięce zainteresowanie dinozaurami by potem kierunek już no gdzie studiuje się, chociaż paleontologii i ja myślę jak powiedział nawet więcej, że ten bardzo też bardzo cenny czas, kiedy dzieci interesują się dinozaurami, dlatego że one wtedy zdobywają takie doświadczenie frajdy z poznawania takiej zdobywania wiedzy czytania książek z nauki z samodzielnego gdzieś tam zgłębiania tych nazw dinozaurów tego one, że prawa i nawet jeżeli później wyrastają z tego to doświadczenie często jest kontynuowane już przy innych nałogach tak często biją biologię fizykę chemię, ale już wiedzą, że to jest naprawdę fajnego czytanie zdobywanie wiedzy i interesowali się czymś posiadania dziś pasji, więc ja tutaj w tej książce en troszkę tak po takich dzieci, które jeszcze no właśnie mają pasję na godzinę zawodowo, czyli powiedzmy 810 lat Eminem pisałem, ale też zaznaczałem pewne takie ranni cechy dobrego naukowca to nie tylko balon teologa, ale ten mi no ale np. dosyć sporo jak na mnie to sporo jest napisane w porządku prawda, że pracy paleontologa ten porządek wokół siebie no jest niesamowicie ważne tam tłumaczy dlatego, dlaczego prawda macie kości różnych stanowiskach one nie będą podpisane to można się pogubić, skąd są, a takie w ogóle moje doświadczenie pokazuje, że ten porządek jest niesamowicie ważne zresztą ja sam akurat mam z tym problem cały czas nad tym pracuje cały czas się tutaj rozwija natomiast widzę starszych kolegów, którzy na zespół widzę, że ten porządek w głowie to jak mają wszystko łączy ze sobą jakieś odpowiednich szufladkach pomaga im zapamiętywać zdobywać wielką wiedzę, ale też co się przekłada na to jak daj spokój i ten porządek wokół siebie no tutaj taka trochę to jest pomoc dla rodziców, żeby mieli większą ja wiem, że mogą dzieci za bardzo mogli zachęcać dzieci do dbania o porządek, bo to jest ważne w pracy każdego naukowca a, gdybyś miał taką takie rady na początek dać tego zacząć, żeby zostać paleontologii metek z prawdziwego zdarzenia czy wystarczy młotek Geologiczny czy to jakoś inaczej należałoby rozpocząć działania ja myślę, że wieku wieku powiedzmy takim dziecięcym to nawet ten młotek Geologiczny mnie, jakbym się skupić na modelarstwie na wyrabianiu zdolności manualnych na wyraz na tym żeby jak by umieć coś preferować co zrobić rękoma to 1 rzecz druga rzecz niesamowicie ważna tak mi się wydaje to jest dobre, jakby poczucie siebie dzikiej przyrodzie tańczyli żeby, żeby dzieci miały dobrze się czułem wśród nie wiem drzew krzewów jakiś chaszcze dzikich tutaj ostępów, bo klient jest tak bardzo ważne i to też kształtuje nie tylko opowiedzą MEN zainteresowania przyrodnicze, ale w ogóle jakąś taką samodzielność przedsiębiorczość i ale szczególnie oczywiście jest to ważne w pracy paleontologa, zwłaszcza takiego terenowego auta, żeby gdzieś tam no właśnie zorganizować ekspedycję na Grenlandii i nie bać się tego mieć takie doświadczenia, że nie wie no spędziła noc w lesie dobrze się czułem było świetnie i niestraszne mi wyprawy gdzieś daleko co w takim razie my bardzo bardzo polecamy książkę tym wszystkim którzy, chociaż trochę interesują przyrodą, bo ona jest właśnie taka, że poza częścią dinozaurom w USA część warsztatowa tak jak mówił też ma fajny wprowadzenie fajne możliwość takiej głębi wybrania drogi na przyszłość także książka nosi tytuł, gdy na ziemi żyły dinozaury wydana przez oficynę wydawniczą Multico całkiem świeżą rozmawialiśmy właśnie z jej autorem dr. hab. Tomasza Suleja paleontologii Instytutu paleobiologii Polskiej Akademii Nauk dziękuję bardzo, za rozmowę bardzo dziękuję dziękujemy zapraszamy państwa jak zawsze na naszą audycję w soboty na 1340 teraz czas na informację Radia TOK FM Zwiń «

Co dreptało, kroczyło i łaziło po terenach dzisiejszej Polski za czasów dinozaurów?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: HOMO SCIENCE

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 22:00

Najnowsze Podcasty

Marsz, marsz Tuska

Niska inflacja, braki paliw

Jak manifestujemy swoje poglądy polityczne?

Nowości Audi, autonomiczne autobusy w Czechach oraz Jeep Wrangler

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL