KultOFFe: "Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku" Zbigniewa Rokity

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

po strzale, a w programie Owczarek dzisiaj kolejna książka zgoła inna, choć nie będę ukrywał, że też pojawiają się w niej wątki tragiczne śmierć zbrodnia też państwa moim gościem jest pani prof. Bernadetta Darska literaturoznawczyni krytyczka literacka z Instytutu dziennikarstwa i komunikacji społecznej Uniwersytetu Warmińsko mazurskiego dzień dobry witam panią bardzo serdecznie dzień dobre książka, której dzisiaj rozmawiamy to książka, która ukazała się nakładem Rozwiń » wydawnictwa czarne Kalisz Opowiedz opowieść o Górnym Śląsku autorem jest Zbigniew Rokita to była sugestia pani profesor może powiedzieć, że pani niesłychanie niezwykle wdzięczny za te sugestie książka fascynująca jak już przeczyta pierwszą strażniczkę albo druga to już właściwie nie można się opamiętać człowiek musi do końca do dolecieć bardzo się z tego cieszę i bardzo cieszy, że możemy porozmawiać właśnie o tej książce dzisiaj zaprosić do lektury nasze słuchaczki naszych słuchaczy, bo faktycznie jest książka niezwykle ciekawa, zwłaszcza że książek o Górnym Śląsku co już mamy wydawałoby się, że coś nowego można powiedzieć, a jednak Zbigniew Rokita doskonale łączy taką opowieść prywatną bardzo intymną nawet z tą opowieścią o regionie z tą opowieścią o Górnym Śląsku z tą opowieścią o polskości niemieckości śląskość i wspomniał tutaj pan o śledztwie i właściwie ta książka jest tak właśnie zbudowana mamy do czynienia z pewnego rodzaju takim bardzo prywatne bardzo szczery śledztwem tutaj kładę szczególny nacisk na to słowo szczere śledztwo, ponieważ niezwykle takie ożywcze pisaniu Zbigniewa Rokity jest to, że autor opowiada o Górnym Śląsku nie kryjąc swoich własnych wcześniejszych uprzedzeń do tego miejsca nie kryjąc niepewności nie kryjąc różnego rodzaju wątpliwości ta opowieść opiera się cały czas na stawianiu pewnych pytań i na mierzeniu się ze sobą z tego okresu, kiedy Górny Śląsk wydawał się autorowi nieciekawy albo zupełnie inne z tego czasu, kiedy Górny Śląsk był dla autora pewnego rodzaju taką przestrzenią zbudowano też na stereotypach, bo wcale nie próbował wcześniej pytać co jest pod podszewką, dlaczego pewne rzeczy dzieją, dlaczego w niektórych momentach ludzie milczą, dlaczego pewne rzeczy silnie opowiada, kiedy zaczyna być ciekawy okazuje się, że też zaczyna być u siebie okazuje się, że właśnie to śledztwo prowadzi go nie tylko do zdobycia pewnych odpowiedzi uzyskania pewnych odpowiedzi, ale i też do odkrycia właśnie samego siebie zupełnie innej pani konfiguracja i to też tutaj niezwykle niezwykle ciekawe takim myślę, że ta książka jest no użyję takiego trochę wyświetlanego już terminu niezwykle aktualna, ale w takim kontekście, że tutaj autorów myślę, że szuka tożsamości, ale ta tożsamość nie musi przecież być zbudowana tylko na tożsamości etnicznej, że tak można powiedzieć tak czy kulturowej tożsamości też budowana jest na na wielu aspektach aktorzy tożsamość dotycząca wiary to może być tożsamość dotycząca edukacji może być tożsamość dotycząca poglądów tak dalej tak dalej i myślę, że w dzisiejszej sytuacji polityczno-społecznej na co dzień widzimy jak bardzo wymaga się od nas bardzo ostrych granic jak bardzo wymaga się od nas takiej 01 cover i tożsamości dotyczącej wielu rzeczy tak, czyli możemy być albo patriotą albo nie patriotom możemy być albo prawdziwym Polakiem albo no właśnie nie wiadomo kim czym tak możemy być albo Polakiem katolikiem albo jakby nie ma nie ma miejsca na szarość nie ma miejsca na nakładanie się nie ma miejsca na stanie w rozkroku nie ma miejsca na bycie pomiędzy tymczasem czytając książkę czy sobie doskonale uświadamia jak kie bogactwo, jaka za ile zalet ile ile ile wspaniałości można, gdyby wyłowi czy stworzyć właśnie tam, gdzie tej ostrości niema tam gdzie, gdzie raczej wartością jest czerpanie z wielu garnków, że tak się wyrażę niż takie bardzo precyzyjne określenie się bardzo precyzyjne zarysowanie granic to prawda tutaj właśnie to budowanie tożsamości odbywa się cały czas w ruchu jest cały czas zadawaniem pytań jesteś taką bardzo świadomą, ale czasami dziejącą się w sposób przypadkowy otwartą na różne doświadczenia pracą nad nad sobą ca właśnie ostra tożsamość w tym wypadku jest taką tożsamością, która odwołuje się po prostu do człowieczeństwa tak powiedziała odwołuje się do trudnych doświadczeń odwołuje się do tego jak wielka historia bawi się losem zwykłego człowieka co Rokita pokazuje zarówno na przykładzie ludzi sobie obcych, jaki osób właśnie z własnej rodziny pojawia się tam przecież niesamowicie taka poruszająca anegdota, kiedy dzieci zostają zapytane szkole co robili dziadkowie w czasie wojny i radość okazuje, że tej pracy domowej większość uczniów nie odrabia, bo w domu niszczy się o tym co robili dziadkowie, bo duża część tych dziadków była wcielona do Wehrmachtu i to nie było często wybór, ale to była to był przymus, więc skomplikowane losy Śląska zostają też znakomicie pokazane właśnie za sprawą konkretnego osobistego doświadczenia to jest tutaj wielką siłą tej historii, ale to właśnie nachodzenie na siebie takie rozmywanie tych ostrych podziałów, o czym pan przed chwilą wspomniał odbywa się tutaj właściwie na każdym poziomie na poziomie gatunku, bo tak naprawdę mamy tutaj i elementy eseju i elementy właśnie wspomnień elementy reportażu i takich powiedziałabym dostaje czasami zapiski na żywo właśnie z tych poszukiwań takie zapiski z tego śledztwa i to nas też w tym momencie bardzo angażuje bardzo angażuje, bo mam takie wrażenie, że właśnie ta książka nas otwiera też na stawianie pytań w kontekście też naszej własnej biografii, bo przecież większość największych miastach można było powiedzieć się mogli tam w przyszłości powikłane losy przodkowie pojawili się danym miejscu z różnych z różnych rejonów z różnych powodów, a takich skomplikowanych prawda przestrzeni regionów w Polsce jest jest ona kilka chociażby Warmię Mazury też tutaj się kłaniają nam pomoże zresztą Rokita też też o tym wspomina i to właśnie zbudowanie takiej opowieści, którą można się utożsamić czy to właśnie tak jak powiedziałem, zadając pytania, a propos przyszłości własnej rodziny czy to po prostu utożsamiając się z tymi skomplikowanymi przeżyciami ludzi, którzy właśnie byli wrzuceni w ten wir historii duże w pewnym sensie byli skazani na niepamięć i to jest tutaj też bardzo ciekawe jak Rokita gra właśnie tymi kategoriami pamięci i niepamięci raptem się okazuje, że tanie pamięć w tym akurat miejscu bardzo dużo znaczy bardzo dużo mówi, że to milczenie okazuje się właśnie pewnego rodzaju świadectwem i to właśnie takie zdrad wanie tego milczenia takie uruchamianie tego głosu pojawia się przecież w różnych punktach, bo to działanie jak na pamięci jest też często przecież bardzo materialne prawda, bo mamy nie wiem zajmowanie domów tak jedni są znani drodze przebywają, ale co przebywają też często są wygrani mamy tę pracę pamięci niepamięci na poziomie cmentarzy, które być lepiej też wspomina, gdzie są wykazywane nazwiska albo niszczone niemieckie niemieckie groby mamy też przecież tę pracę na tożsamości związaną właśnie z pamięcią niepamięcią jeśli weźmiemy pod uwagę imiona nazwiska to jest tutaj świetnie świetnie pokazane jak właśnie ta przemoc historii też działa na takim bardzo intymnym poziomie, bo przecież to imię nazwisko nas no określa tak jesteśmy my raptem okazuje, że mamy za chwilę stać się zupełnie kimś innym mija trochę lat znowu jesteśmy kimś innym dla tych nazywamy taki tutaj nosi ten wątek może powrócę do niego, jeżeli pani pozwoli po informacjach 3 wątków jest cała masa w pani prof. Bernadetta Darska literaturoznawczyni krytyczka literacka z Instytutu dziennikarstwa i komunikacji społecznej Uniwersytetu warmińsko-mazurskiego z państwa moim gościem rozmawiamy dzisiaj książce Ks Opowiedz opowieść we 2× przypomniał kasz opowieść o Górnym Śląsku wydawnictwo czarne informacje o godzinie 1120 po informacjach wracamy do programu off czarek czarek państwa moim gościem jest pani prof. Bernadetta Darska literaturoznawczyni krytyczka literacka z Instytutu dziennikarstwa i komunikacji społecznej Uniwersytetu Warmińsko mazurskiego rozmawiamy o książce Kalisz opowieść o Górnym Śląsku książka ukazała się nakładem wydawnictwa czarne wspomniała pani o o tym, że każdy z nas ma jakąś historię każdy z nas, skąd się pojawił albo ona ona albo albo jego rodzice dziadkowie pradziadkowie tak grali tak dalej ta opowieść o Górnym Śląsku jest przez jeszcze bardziej ciekawa, bo oczywiście tak jak w pani powiedziała jacyś przodkowie, w którym momencie się pojawili, ale tutaj mamy do czynienia ze sporą liczbą przodków w przypadku autora, którzy po prostu byli to, gdyby to oni jeździli tylko, że do innych państw, że tak w razie, ale to inne państwa przyjeżdżały do nich znaczy to to miejsce, które sobie wybrali na stawało się to oraz polską, a teraz nie polską, a wraz z Niemcami oraz Niemcami oraz czym się teraz czymś innym czasem było łączone czasem było dzielone czasem było podejrzewane o to czasem było podejrzewane coś innego i to też tym myślę jest interesujące, że tutaj mamy do czynienia z historią, która dzieje się z geografią, która jest bardzo aktywna, a ludzie mówią my po prostu chce wydłużyć co chwila jesteśmy, jakby kimś innym nie, dlatego że wybieramy ale, że to nas się wybiera tak to prawda zresztą Rokicie udaje się też bardzo ładnie językowo fabularnie tak powiedziała połączy ze sobą te prywatne poszukiwania, które wspominaliśmy właśnie opowiedzenie tak naprawdę historii Górnego Śląska i z pokazaniem tych uwikłań, o których pan wspomina i faktycznie ten wątek takiego zdarzenia w pewnym sensie stateczności zakorzenienia jest właśnie ciągłe wykorzenienia niem jest tutaj bardzo intrygujące i tak naprawdę to jest cecha charakterystyczna Górnego Śląska tak można by było powiedzieć i często tak kwituje właśnie Śląsk, że tak tam tak tam bywało tak tam bywa, bo właściwie równe takiej konfiguracji związane z tym określenie własnej tożsamości do dzisiaj do dzisiaj funkcjonują, ale właśnie, kiedy czytamy o tych konkretnych ludziach raptem pokazuje się nam zupełnie inne obraz biografie konkretnych właśnie osób, które wcale np. nie chciały się coś angażować, które były przymuszone do czegoś, które nie miały wyboru, które gdzieś się oświadczyły wielu no strasznych konsekwencji historii, bo oczywiście ta kategoria Polaka Niemca Ślązaka bywała czym się pozytywnymi czym się czymś negatywnym czymś co spotykało się z ostracyzmem, a nawet właśnie z siłami np. do czynienia z historią kraju tuż tuż powojenną opisaną chociażby w książce Marka puszczone mała zbrodnia prawda, czyli chociażby obozy prawda, których władz, które właśnie zamykano tych, których uważano za za Niemców to tak naprawdę meta dostrzegamy jak wiele tej historii nie znamy jak bardzo uproszczona jest wizja Śląska, która funkcjonuje w tej takiej narracji na krajowej tak to tak to ujmijmy dlatego też wydaje mi się, że właśnie ta umiejętność połączenia tego co prywatne z tym co polityczne publiczne historyczne i to właśnie dzieje tutaj w tej książce jest o tyle ważna, że tak naprawdę, kiedy ten tzw. zwykły czytelnik, który przecież wszyscy jesteśmy wszyscy bywamy sięgnie potem książkę to może tak naprawdę na nowo przeczytać to co dziś tej narracji oficjalnej bywa czy zakłamywana czy właśnie stereotypowo traktowane tutaj też ważna jest chyba to, że mamy do czynienia z tą narracją wnuka i ta kategoria właśnie tego młodego pokolenia, które zaczyna się interesować, które wcześniej się odwracały od tego może nie zdążyło zadać pewnych pytań, ale teraz zaczyna właśnie szukać i zaczyna śledztwo prowadzić jest niezwykle istotna, bo też nam pokazuje jak ważna jest właśnie jak ważne jest to zadawanie pytań jak ważne jest zadanie tych pytań w odpowiednim momencie jak ważne jest przyglądanie się temu co się dzieje jak ważna jest ta umiejętność też rozmowy jak ważne jest dostrzeganie, że właśnie fragment kawałek cząstka może nam dużo więcej powiedzieć, iż takie całościowe ujęcie, bo to całościowe ujęcie często upraszcza i często opierać na stereotypach a kiedy mamy te fragmenty to często ta prawda jeśli można mówić o prawdzie, bo oczywiście to jest dyskusja nas zupełnie inne spotkanie czym jest prawda ciągła prawda, ale ta prawda jednostkowa przynajmniej nam się jakoś się odsłania zresztą Rokita, który w momencie wspomina tam jest taki fragment szczerze właśnie jeśli przyjrzymy się temu jak pewnemu wycinkowe rzeczywistości jak będziemy traktować ten wycinek ciągu jako wycinek to wtedy trochę zbliżymy właśnie do tego tego świadectwa w momencie, kiedy zaczniemy właśnie udawać, że te wycinki są czymś więcej to pojawi się pewien element fałsz parlamentarne włamania, a propos wycinków Rokita świetnie pokazuje że, aby poznać historię nawet gdy ten swoją tonie trzeba tak powiem wielkich liter znaczy nie musimy jechać pod Grunwald, żeby dowiedzieć o historii Polski czasami wystarczy stanąć na skrzyżowaniu albo ciemnej uliczce swojej okolicy albo na brzegu rzeki, że właściwie jest wiele miejsc, z których można wyciągnąć fascynujące opowieści uroki ty to jest bardzo bardzo często występuje także czy rząd, gdyby nie szuka ażeby pól bitewnych tak nie szuka pomników, chociaż w wątek pomników też się pojawia, ale potrafi wysnuć fascynujące powieści bardzo barwne takich wydawało się pozornie nic nieznaczących banalnych miejsc tak dom zdjęcie jakaś właśnie przestrzeń, która kiedyś była naznaczona czyją się obecnością tutaj jest faktycznie mocno mocno eksponowane zresztą tutaj warto zwrócić uwagę też na początek tej książki jak to sobie zapisałam te pierwsze 2 zdania moi przodkowie użyźnia sobą dzieje dzieje się na nich pasły i rosły tłuste i obłe takie bardzo bardzo poetyckie bardzo takie seksualne zdanie, ale jednocześnie ileż w nich jest sensu jeśli właśnie przypomnimy sobie to co następuje na kolejnych stronach i to co odkrywa to, czego szuka Rokita, ale ich to, czego nie znajduje, bo też właśnie odwiedzanie pewnych miejsce próba odczucia pewnych miejsc może przeżycia nawiązania jakiejś nie wiem między czasowej trochę relacji na zasadzie, że czujemy tę obecność kogoś kto, kto był wcześniej ona też może być nieudana ona też może być właśnie takim świadectwem, które może troszeczkę przynieść rozczarowanie to jest też oglądanie zdjęć to jest dostrzeganie szczegółów to jest też zawierzenie komuś, bo przecież ta mocna i niezwykle zarazem metaforyczna mimo swojego osobistego i autograf autobiograficznego charakteru ostatnia scena książki i może nie będziemy ich zadanie to całe to państwo przyjemności nie może też łatwej przyjemności ale, żeby państwo prostu przynosi czekania nie nie odebrać ona tak naprawdę opiera się na tym ważnym właśnie międzypokoleniowym zawierzeniu zaufaniu uznaniu, że o trudnych sprawach można powiedzieć wnukowi o trudnych sprawach trudnych doświadczeniach można opowiedzieć trzeba powiedzieć po to, żeby to przetrwało, bo jeśli to przetrwa to przetrwa ten człowiek, więc to jest też tutaj takie bardzo nas będą łowić poruszające się od władzy takich emocji, ale zarazem jest to też opowieść, która przydarzyła się wielu ludziom, którzy właśnie tam żyli żyją i to osobiste, które się zarazem staje uniwersalne to jest też tutaj takie połączenie bardzo ważne i tak naprawdę kluczowe dla tej opowieści jak ja tutaj zapożyczy od sonat takie dobro fotograficzne sformułowanie decydującego momentu, bo mam wrażenie, że tam też takie wątki Tarantino ski trochę znaczy mamy pewien decydujący moment, dzięki któremu nasz autor w ogóle pojawił się na świecie taki mamy trochę tak jak u Tarantino różnego rodzaju wydarzenia, które dzieją się w przeszłości i one wciąż macie się stykają trochę tak jak taka taki pocisk, który leci w zwolnionym tempie, które świetnie znamy z ekranów kin i teraz co dalej trafi nie trafi trafnie trafi od tego wszystko zależy tutaj też jak inwestujący moment decydujący w pewnym sensie świetnie świetnie zbudowany i duży stojący język dotyczy to po prostu dobrze czyta tutaj też, odwołując się do takich sformułowań powiązanych z nową humanistykę można było np. powiedzieć o zwrocie autobiograficzne czy zwrocie efektywne, bo też tutaj właśnie ten element i emocji tego olśnienia i właśnie tej tego ważnego momentu autobiograficznego co się wiąże z tą metaforą, którą pan pan użył też tutaj właśnie znajdujemy takie takie powiązanie i faktycznie człowiek zostaje wrzucony prawda prawie taki rytm wydarzeń i co się wydarzy co się może wydarzyć i czy ma w ogóle wpływ na to co się wydarzy to jesteś tutaj to pytanie, które dziś to jest cały czas obecne na ile w ogóle możemy wpłynąć na na swoje losy na na te wydarzenia, które dopiero nadejdą, kiedy mieszkamy jeśli mieszkamy na Śląsku, tak więc to jest też tutaj taka kategoria dosyć dosyć istotna także Szanowni Państwo, jeżeli szukają państwo fascynującej książki, bo wasze życie stało się nudne albo wręcz przeciwnie fascynujące, ale chcą państwo, żeby było jeszcze bardziej fascynujące to myślę, że można z całą odpowiedzialnością przejmie mojej strony nie ma pani profesor polecić plażami książkę Zbigniewa Rokity Kalisz opowieść o Górnym Śląsku książka ukazała się nakładem wydawnictwa czarne naprawdę to świetnie czyta, a jednocześnie poznajemy historie pewną biografie, a przy okazji biografii poznajemy historię regionu przekaz historii regionu, czyli Śląska Górnego Śląska Poznajmy historię Polski i czytając historię właściwie można by dziś oglądamy się i zaczynamy patrzeć na świat trochę trochę inaczej także przez historię do takiej powiedziałbym do różnych odkryć teraźniejszości, ale dziś nie będę więcej tego rozwijał naprawdę 2 kciuki w górę, bo strony pani mamy wysoko te mamy ochotę sięgnąć po więcej tak uznała ich brak ta książka też nas inspiruje do dalszych poszukiwań lektura owych np. i to jest też niezwykła niezwykła i siła ja bardzo lubię takie książki, które właśnie po przeczytaniu tak naprawdę powodują, że moja biblioteka się znowu powiększa, chociaż właściwie nie ma w nim miejsca ich i szukamy czytamy i chcemy więcej prawda i tak tutaj tutaj to jest to jest obecne obecne właśnie Rokita nie opowiada nam historii skończonej on nam opowiada coś co jest otwarte coś co cały czas też w nim rezonuje mam takie wrażenie zostało zapisane zostały utrwalone, ale to nie jest historia skończona ona dalej w jego biografii w jego poszukiwaniach będzie będzie funkcjonowała bardzo dziękuję pani profesor za dzisiejszą rozmowę pani prof. Bernadetta Darska literaturoznawczyni krytyczka literacka z Instytutu dziennikarstwa komunikacji społecznej Uniwersytetu Warmińsko mazurskiego była państwa moim gościem informację o godzinie jedenastej 40 dzisiejszy program przygotował Paweł Ziętara, a nad jakością naszych połączeń czuwał Szymon waluta Zwiń «

KultOFFe: "Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku" Zbigniewa Rokity

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: OFF CZAREK

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 10:00

Najnowsze Podcasty

"Dostać się legalnie do bezpiecznego kraju to cud". Jak pomagać migrantom wypchniętym z granicy polsko-białoruskiej?

"Obniżenie cen paliw pomogło spaść inflacji. Teraz my putindezinflację"

D. Standerski, Lewica: "Proponujemy żeby świadczenie 500+ wzrastało też o wskaźnik inflacji"

Największym przegranym rozgrywki o komisję jest prezydent - Anna Materska - Sosnowska, Michał Sutowski

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL