Pojęcie i tożsamość Europy Środkowo-Wschodniej

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki przedstawia dobry wieczór w czwartek 4marca czwartek to w tym cyklu czas na historię świata dzisiaj zajmiemy się naszym regionem, czyli Europę środkową, a może środkowo wschodnią szukamy cech wspólnych różnic, próbując odpowiedzieć na pytanie czy coś takiego jak Europa Środkowa występuje jedynie w rozumieniu geograficznym czy może szerszym, gdyby szukać pretekstu do wyboru tego tematu dzisiaj to można sięgnąć do wiosny ludów i decyzji cesarza Franciszka Rozwiń » Józefa 4marca 1800 czterdziestego dziewiątego roku, kiedy wydał tzw. manifestem ołomunieckim mocy, którego Węgry zostały wcielone do Austrii w kolejnych latach Węgrzy próbowali zdobyć więcej autonomii i mówię oczywiście ogromnym skrócie w lutym 1800 sześćdziesiątego siódmego roku doszło do kompromisu z Wiedniem na mocy, którego powstała w dualistycznym monarchia tzw. Austro-Węgry lub inaczej w CK monarchia było to jedno z największych mocarstw Europy zajmujące olbrzymi obszar właśnie Europy Środkowej uczestniczyłem kiedyś w takiej dyskusji podczas forum ekonomicznego w Krynicy właśnie o cechach Europy Środkowej wśród panelistów był m.in. znakomity publicysta nieżyjący już Leopold Unger on wtedy powiedział, że dla niego Europa Środkowa to takie miejsce, w którym w kawiarniach podaje się te same ciastka twierdził, że np. Tur Zachara jest popularny nie tylko w Wiedniu, ale był jest smakołykiem także w Budapeszcie Pradze Krakowie Lwowie, z którego pochodził może to jest jakaś podpowiedź jeden z gości dzisiejszej audycji pan prof. Tomasz stryjek z Polskiej Akademii Nauk twierdzi, że w historiografii nie używa się pojęcie Europa Środkowa Europa środkowo-wschodnia wobec jednoznacznie określonych jednostek terytorialnych odpowiedź na pytanie o granicę zależy oczywiście od tego co z przeszłości w perspektywie długiego trwania uznamy za istotę środkowo europejskość zastanawianie się nad pytaniem czy można mówić o ciągłym istnieniu Europy Środkowej Przodkowo wschodniej jako regionu o szczególnych cechach gospodarczych politycznych kulturowych od czasu jego chrystianizacji powstania państwa dynastycznych dziesiątym wieku po współczesność w moim przypadku nie zaowocowało pozytywną konkluzją fakt jest pan prof. Tomasz stryjek ciekaw jestem co na to powie nasz drugi gość prof. Marek Kornat historyk także Polskiej Akademii Nauk rozmowa z panami już za chwilę, ale najpierw tradycyjny już subiektywny przegląd wydarzeń dnia Maciej Zakrocki przedstawia komisja europejska przedstawiła dziś wniosek w sprawie przejrzystości wynagrodzeń mając na celu zagwarantowanie na terytorium całej Unii równego wynagrodzenia dla kobiet mężczyzn za taką samą pracę wniosek ten jest jednym z priorytetów politycznych przewodniczącej Ursuli von der Leyen określono w nim środki na rzecz przejrzystości wynagrodzeń takie jak informowanie osób ubiegających się o pracę o wynagrodzeniu prawo do informacji o poziomie wynagrodzenia pracowników wykonujących taką samą pracę także zobowiązanie dużych przedsiębiorstw do składania sprawozdań dotyczących zróżnicowania wynagrodzeń ze względu na płeć we wniosku wzmocniono ponadto narzędzia umożliwiające pracownikom dochodzenie ich praw oraz ułatwiono dostęp do wymiaru sprawiedliwości pracodawcy nie będą mogli zwracać się do osób ubiegających o się o pracę o informacje na temat ich wynagrodzenia w przeszłości będą musieli także udostępniać na wniosek pracownika zanonimizowane dane dotyczące wynagrodzeń pracownicy będą mieli prawo do odszkodowania z tytułu dyskryminacji płacowej przewodnicząca komisji europejskiej Ursula von der Leyen rekomendując, przedstawiając wniosek dzisiaj mówiła taka sama praca zasługuje na takie samo wynagrodzenie, aby zapewnić równe wynagrodzenie niezbędna jest przejrzystość kobiety muszą wiedzieć czy są sprawiedliwie traktowane przez pracodawców jeśli tak nie jest muszą mieć możliwość podjąć walkę i uzyskać to na co zasługują przedstawiony dzisiaj wniosek zostanie przedłożony do przyjęcia parlamentowi europejskiemu radzie po jego przyjęciu państwa członkowskie będą miały 2 lata na transponowanie dyrektywy prawa krajowego i przekazanie właściwych aktów komisji, tak więc trochę potrwa, ale warto też inicjatywy odnotować i oby w końcu udało to realne zrównanie płac, a nie tylko jak często dotąd deklarowane Maciej Zakrocki przedstawia w tym lokalu nie obsługujemy funkcjonariuszy policji i ich rodzin plakat z takim napisem zawisł na drzwiach restauracji w Toruniu dokładna treść plakatu w tym lokalu nie obsługujemy funkcjonariuszy policji ich rodzin w podziękowaniu za bicie i gazowania ludzi nękanie przedsiębiorców kultywowanie tradycji ZOMO decyzję jego powieszeniu właściciele restauracji uzasadnił dezaprobatę dla działań policji na protestach, a także wizytami funkcjonariuszu przedsiębiorców, którzy otworzyli swoje lokale wbrew rządowym zakazom zdecydowanie przeciwstawiamy się takim zachowaniom jasno podkreślając, iż nie ma przyzwolenia komendanta głównego policji ani kierownictwa polskiej policji na fizyczne werbalne ataki na policjantów ich rodziny, a także szykany czy dyskryminację napisał w oświadczeniu dla Money PL podkomisarz Antoni Rzeczkowski z biura komunikacji społecznej KG Policji powołuje się na art. 135 kodeksu wykroczeń zgodnie z nim osoba która, zajmując się sprzedażą towarów w przedsiębiorstwie handlu detalicznego lub przedsiębiorstwie gastronomicznym ukrywa przed nabywcą towar przeznaczony do sprzedaży lub umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia sprzedaży takiego towaru podlega karze grzywny no, tyle że przepis został uznany za niekonstytucyjny w części obejmującej słowa albo umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia świadczenia, do którego jest obowiązany w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z czerwca 2019 roku w głośnej sprawie drukarza w Łodzi, który odmówił druku plakatów fundacji LGBT dodajmy Trybunał sprawę rozpatrywał na wniosek ministra sprawiedliwości no i teraz właściciel toruńskiej restauracji w zasadzie nie może zostać ukarany za odmowę obsłużenia policjantów Maciej Zakrocki przedstawia europejska agencja leków wydająca rekomendacje w sprawie dopuszczenia do użycia Unii Europejskiej szczepionek na covid 19 rozpoczęła etapowy przegląd rosyjskiej szczepionki Sputnik opracowanej przez centrum epidemiologii mikrobiologii imienia Nikołaja Gamalei decyzja o rozpoczęciu przeglądu zapadła na podstawie wyników badań laboratoryjnych testów klinicznych u dorosłych czytamy na stronie agencji badań tych wynika, że Sputnik wywołuje produkcję przeciwciał i może pomóc w ochronie przeciw covid 19 teraz agencja przeanalizuje dostępne dane i ocenić czy zyski z podania szczepionki przewyższają ryzyko przegląd ma potrwać do czasu aż zebranych zostanie wystarczająco wiele danych by możliwe było złożenie formalnego wniosku o zatwierdzenie szczepionki do użycia przegląd etapowy jak wyjaśniono to narzędzie pozwalające na przyspieszenie dokonania oceny obiecującego leku w czasie stanu zagrożenia zdrowia publicznego dokonuje się go, zanim agencja otrzyma formalny wniosek o zatwierdzenie szczepionki do użycia tak, aby rozpatrzenie tego wniosku mogło zostać przeprowadzone szybciej ze szczepionki Sputnik zdecydowali się już skorzystać z Unii Europejskiej będzie i Słowacy Maciej Zakrocki przedstawia dzisiaj cytat dnia powiązali z rocznicą wykrycia w Polsce pierwszego zakażenia koronawirusem tym pacjentem 0 okazał się pan Mieczysław Opałka Lubuskiej Cybinka, który dziś mówi o tym tak choroba co prawda ustąpiła, ale pozostawiła po sobie ślady musiałem się usprawnić psychicznie fizycznie pozostała jednak poważna trauma ona cały czas trwa przez to, że ten covid 19 się ciągnie jest jeszcze trudniej wciąż odczuwam dolegliwości mam problemy z koncentracją moje myślenie jest w jaki sposób spowolnione mój stan zdrowia, a także różne inne wydarzenia nie pozwalają na taką aktywność, jaką bym sobie życzył mój świat się zmienił jak się zmienił cały świat przez ten rok jak było wtedy, gdy dowiedzieliśmy się o pacjencie 0 w Polsce jak to wygląda teraz na to pytanie odpowie nam dr Wojciech Feleszko immunolog z Warszawskiego Uniwersytetu medycznego przede wszystkim staliśmy się świadomi, że istnieją jeszcze choroby, których medycyna od tej pory nie znała ani opisała byliśmy pełni lęku o to w jaki sposób spoty wszystkim co wiedzieliśmy o umierających lekarza na północy Włoch jakiś sposób powinniśmy kontaktować się z pacjentami i Lech na początku z braku środków ochronnych, które mamy pod dostatkiem jako lekarz przeżyłem moment jako coś fascynującego nie sądziłem, że w moim dorosłym życiu zawodowym spotkam jeszcze wyzwania, które podręczniki wcześnie opisywały z drugiej są jako naukowiec ocenia ten okres jako fantastycznego, bo byliśmy świadkami niebywałego rozwoju medycyny w kilku obszarach przede wszystkim biologia poznaliśmy lepiej świat wirusów mamy większe rozeznanie co do tego jak ten mikroskopijny świat jest różny jak różne może powodować objawy chorobowe do czasów covidu wiedzieliśmy, że wirus istnieje, ale wiedzą na razie na temat tego w jaki sposób wyglądają objawy kliniczne poszczególnych chorób nie było nam tak do końca jeszcze znana, ale jako naukowiec immunolog poznaliśmy nowe mechanizmy immunologiczne rządzącą odpowiedział przeciwko wirusowi, które mogą mieć zgubne skutki dla naszego organizmu myśli świadkami niesamowitego przełomu czy niesamowitego triumfu ludzkiego umysłu pod postacią wyprodukowania bardzo szybkim tempie skutecznej szczepionki przeciwko koronawirusowi bardzo dziękujemy teraz pora już na główny temat audycji Maciej Zakrocki przedstawia gośćmi audycji są panowie profesorowie Tomasz stryjek zakładu badań nad historią pamięcią Europy wschodniej Polska Akademia Nauk Collegium Civitas dobry wieczór dobry wieczór państwu i pan prezes Marek Kornat kierownik zakładu dziejów dwudziestego wieku w Instytucie historii Polskiej Akademii Nauk dobry wieczór również czy ja sobie dzisiaj pozwoliłem, przedstawiając takie moje wprowadzenie do tej audycji słuchaczom na przypomnienie mojej obecności swego czasu na forum ekonomicznym w Krynicy, kiedy tam też toczyła dyskusja o cechach Europy Środkowej wtedy użyto tego określenia i przywołałem wypowiedź jeżdżącego ruszy dziennikarza publicysty pana Leopolda Ungera, który powiedział, że dla niego Europa Środkowa do takiej miejscy, którym w kawiarniach podaje się te same ciastka, bo to się bardzo spodobała szkolnych potem pomyślałem żony jednak zawężają trochę chyba region tak od Wiednia przez Pragę Budapeszt Kraków może Lwów w takim razie może pana prof. Tomasza sęka poproszę jak pan tak na początek zdefiniował Europę środkową właśnie czy może jednak Europę środkowo-wschodnią lekka był na wzrost tego co pan powiedział, cytując pana Leopolda Ungera porzuci się pomysł Europy Środkowej w przypadku bierze się z monarchii habsburskiej jak sądzę deficyt wszystkich ujęcia Europy Środkowej takie kraje jak Czechy Węgry Słowacja Polska przynajmniej Południowa Alicja, ale przeważnie też cała, bo właśnie także przeważnie Słowenia Chorwacja się ogród należący do ruchu to są właśnie kraje należące do monarchii habsburskiej one są rdzeniem tego pojęcia tego regionu Europy Środkowej natomiast pojęcie Europy środkowo-wschodniej jest już szersze i umowa takie można powiedzieć 2 konteksty Europy środkowo-wschodniej mówi się wtedy, kiedy się chce wnieść do tego w końcu Europy Środkowej dziedzictwo Rzeczypospolitej przedrozbiorowej to znaczy wtedy dochodzi ten aspekt wschodni właśnie tych ziem wielkiego Księstwa litewskiego, które weszły Unię za Koroną polską czternastym wieku pandemia umocni 16 w lubelskiej, a więc wiem dzisiejszej Litwy czy złoty i Białorusi, a także większości Ukrainy to jest 1 kontekst, który rozszedł odrodzenie Europy Środkowej takich wózki społeczne o o wschód i drugi kontekst to jest taki, który się bierze z epoki zimnej wojny w moim przekonaniu to znaczy z epoki w tej, której pierwsze wyraźnie historii wszystkie państwa między Niemcami Rosją 2 potęgami regionalnymi mocarstwami wszystkie te państwa znalazły się pod 1 władzą władzą komunistyczną Lee były satelitami związku sowieckiego, a więc ten obszar państw narodowych działających w okresie międzywojennym już od Estonii po Bułgarię albo arię no i sławie dzisiaj Macedonię północną był właśnie zjednoczony jedną z biologią i jednostką morską, czyli nowo 1 taki kontakt z Europy środkowo-wschodniej tez się pojawiają też się za to pojęcie Europy Środkowej do tego urodzeń, który jeszcze raz powiadam nasuwa się jak rozumiem Igorowi za przeważnie czeskimi węgierskimi i polskimi ujęć plami wprowadzającymi ten obszar historycznie krajów monarchii habsburskiej istniejącej od szesnastego wieku, kiedy Habsburgowie własnych posiadanie planów czeskiego węgierskiego po rozpad tej monarchii 1918 roku a jakby sami wolelibyśmy mówić moja kolej przypominam sobie ze swojego życia zawodowego, kiedy rozpoczął się proces akcesji Polski do Unii Europejskiej udział w bardzo wielu spotkaniach debatach dyskusjach i najczęściej politycy tzw. starej jak się mówiło wtedy Europy zachodniej mówili u nas Easter euro no i wtedy myśmy zazwyczaj protestowali właśnie jakby, chcąc pokazać, że należy przecież do Europy do tej zachodniej NATO mówiliśmy, że jeśli już to to w centrali rób tak a, a niektórzy na duże oczywiście koledzy z państw bałtyckich może jeszcze dodawali Central Eastern czy to też nie jest taki drobny przykład potocznego życia, który pokazuje, że my tak sami na dobrą sprawę chcielibyśmy być trochę na Zachodzie raczej nie na Wschodzie, ale jednak się wyodrębnić stąd wolimy może mówić Europa Europa Środkowa pan prof. Marek Kornat słuszna myślę, że tu należałoby wprowadzić trochę jeszcze uwag historycznych do tych cennych cennych wypowiedzi praktykę dodał jeszcze, że z pewnością doświadczenie monarchii habsburskiej niezwykle ważne, niemniej monarchia habsburska miała się całkiem jak wiadomo jeszcze lepszymi tak się wydawało pod koniec dziewiętnastego wieku natomiast nie mówiono specjalnie wiele albo w ogóle Europie środkowej tylko po prostu dualistyczny podział mianowicie na Europę zachodnią wschodnią mówiło się Europie wschodniej prawda dziewiętnastym wieku mamy klasyczne pojęcie Europa wschodnia francuskie lokal jest normalnie po biegu warto bardzo szeroki sprawę komplikuje pierwsza wojna światowa, dlatego że przynosi ona jak wiemy coś co się nazywa to pięknie nazwał moim zdaniem profesor sukienki sowietolog kiedyś się stwierdzając, że dokonała się prawdziwa rewolucja geopolityczna w naszym regionie tu ją znają najoględniej najkrócej mamy do czynienia ze złożeniem Dariusz tak się składa, że był to projekt raporcie Polski w Rzeczypospolitej punkt na woli dochodzi do dochodzi do wytworzenia systemu państw narodowych i wtedy się rozpoczyna właśnie ta dyskusja dyskusja nad tożsamością ziem między Niemcami Rosją po rewolucji geopolityka jak tak powiedział oczywiście nie wolno zapominać o niemieckiej koncepcji Mitteleuropy i to Europa Mid Europa, a więc próby tworzenia systemu państw zależnych od Niemiec w czasie pierwszej wojny światowej badań i to jest to jest fakt który, których z pewnością jest punktem wyjścia rozważań History, ale także i refleksji politycznej przedstawicieli takich narodów jak Polski czy innych tego regionu, aby przeciwstawić się m.in. tej koncepcji prawda mamy w okresie międzywojennym właściwie to ja bym powiedział 2 kursy odrębne to znaczy w przypadku Ciechu myśli politycznej historiografii czeskiej węgierskiej i może narody wtedy usilnie skłócone prawda pamiętajmy pamiętajmy o tym Węgry mają pretensje przecież do Południowej Słowacji do Rusi Karpackiej tak dalej z taką sytuację w relacjach robi to historyczny tych narodów optują za klasycznym pojęciem Europy Środkowej ta Europa Środkowa masie mają ogólnie rzecz ujmując składać po prostu osób 3 narodów to znaczy czeskiego oczywiście węgierskiego i polskiego i polskiego, ale te 3 natomiast Polska myśl polityczna optuje na rzecz koncepcji międzymorza na rzecz koncepcji międzymorza, chociaż nie potrafię powiedzieć jak gdyby ktoś bardzo był tym zainteresowany, kiedy pojawia się po raz pierwszy pojęcie międzymorza może gdzieś pod koniec lat dwudziestych może już trzydziestych, ale to jest na pewno oryginalny Polski pomysł, który mówi, że te narody wyzwolone w wyniku owej wspomnianej dzisiaj przed chwilą rewolucji geopolitycznej pasze prawda terytoriów pomiędzy Niemcami, a związkiem sowieckim ówczesnym to są mówiąc najoględniej ogólnie najogólniej narodowych mające jakiś rodzaj współzależności to znaczy ich los jest jakieś mierze wzajemnie powiązany w tym sensie, że jak opowiedzieć upadek np. Polski oznacza katastrofalne skutki cały łańcuch wydarzeń prowadzących do zniewolenia całego tego obszaru zresztą 3009. rok jest tego potwierdzeniem niezależnie od wszystkiego w każdym razie koncepcja Polska to jest koncepcja koncepcja międzymorza oczywiście międzymorze musi jako pojęcie być całkowitej sprzeczności to nie jest pojęcie, które wymaga zwalczania koncepcji Europy Środkowej one się po prostu mogą wzajemnie jako dopełniacz, ale na pewno Polska myśl polityczna odchodzi wyraźnie od idei Europy Środkowej jako pani walka oczywiście Polska myśl polityczna niemiecką koncepcję Mitteleuropy, a jeszcze mocniej zwalcza inną niemiecką koncepcje mianowicie wyraża się na słowie dosyć dziwnym piszą Europa, czyli Europa pamiętnej czy taka galeria Warta, że tak się w razie niemająca własnej stabilności przestrzeń rozmaitych państw narodowych bardzo słaby rachityczny takich tez warsztat statek to powiedzieć poprawnie w tym języku no coś takiego i przeciwko tej koncepcji zwraca się Polska politycznej, który trafia i jeszcze dodać na koniec, bo to ten temat, bo statut długo ciągnąć mianowicie na kongresie History bardzo to powiedzieć to znaczy komu międzynarodowym kongresie nauk historycznych w Brukseli 1920 trzeci, na których Kongres notabene tu ciekawostka tylko je jako organizatorzy nie dopuścili historyk niemiecki jako wrogów takie były silne emocje po pierwszej wojnie światowej wtedy nie ma tutaj odprawieni z tak powiem nie mogli przyjechać prof. Chalecki Polski historyk wystąpił z koncepcją otwarcia debaty czy jest Europa wschodnia i czym jest Europa Środkowa notabene nie używał wtedy słynnego pojęcia Europa środkowo-wschodnia, które tworzy później, bo do tego jeszcze na ochronę dzisiejszej audycji ale, ale to jest bardzo istotne dyskusja historyków na forum międzynarodowym pojawiają się czeski historyk Pirlo profesor handel pan w Warszawie z Warszawskiego na sam Kalecki rzecz jasna lub nić emeryt lub inny bardzo znanych, których węgierski Wizz Air węgierski to tutaj też pewna karta historii intelektualnej Europy naszego naszej Europie mówiąc nieco kolokwialnie albo innej Europie mówią językiem Miłosza o rok jak to już używał czy czy jesteśmy w stanie poszukać takiej regionalnej tożsamości termin zresztą się już dzisiaj pojawił pan prezes NIK w Fart kule sprzed kilku laty zwraca uwagę, że tak na dobrą sprawę, sięgając nawet do czasów starożytnych to można znaleźć bardzo dużo takich różnic w funkcjonowaniu w życiu we wpływach, jakie dotyczyły tego regionu jest pisze pan m.in. o północnej granicy panowania starożytnego Rzymu, która to granica przecinała w istocie na pół terytoria właśnie regionu środkowo europejskie, zwłaszcza panu uwagę na zupełnie inne w państwach tego regionu skutki chociażby prawa niemieckiego w miastach wsiach późnym średniowieczu i inne aspekty chrystianizacji w obrządku łacińskim no niech inni by sytuacja prawna chłopów taki tak dalej czy my możemy znaleźć dzisiaj wyodrębnić na coś co można by nazwać właśnie taką regionalną tożsamością wspólnoty właśnie się do tego chcemy nawiązać, bo to jak pan prof. Kornat przedstawił w jaki sposób rodził się ten kąt środkowo-wschodniej, zwłaszcza z polskiego punktu widzenia, a także czeskiego węgierskiego to ich dniu adoracja on, aby się właśnie okresie międzywojennym, a o tym bardzo mocno wraca w latach 80 decyzyjnym UE było w innej godziny właśnie słynny esejach i 4 Konrada stalowy Miłosza i czy w tej chwili właśnie cel Węgier Polski, więc jest tu pada też zaplecze myśli politycznej jest wpływ do w ten interes geopolityczny wobec Niemiec w okresie międzywojennym bardziej wobec związku sowieckiego w okresie zimnej wojny i wobec Zachodu właśnie, żeby nie postrzegał w końcu zimnej wojny tych państw, które były panie suwerena i uczestniczyły w międzynarodowych stosunkach politycznych w okresie międzywojennym jako suwerenne, żeby nie postrzegał jako części imperium sowieckiego nie to wszystko kształtuje dwudziestym wieku, ale moja obserwacja, który pan nawiązał była taka, że jakaś wspólna poczucie wspólnego losu i początki wspólnej tożsamości wydaje się, że one nie sięgają głębiej historię do wiosny ludów do momentu, kiedy kształtują się ruchy narodowe ruchy wyzwoleńcze niepodległościowe, które występują przeciwko imperium habsburskie rosyjskiemu oto pańskiemu potem przeciwko powstałemu cesarstwu niemieckiemu nieco później, które są w tym mniej solidarne w tej chwili działania powstańczych anty monarchii swych mają wizję Europy całej Europy można osiągać nawet wcześniej do lat 30 do maszynistów młot Europejczyków, ale jeszcze wcześniej moim przekonaniu przed trzydziestym czterdziestym data ta stanowi tutaj wspólnej i tożsamości regionalnej i nawet tego wspólnego losu historycznego to no trudno jest wykazać, że ono miejsce mieliśmy do czynienia w średniowieczu jest kilkoma monarchia ami dynastyczny willi i łacińskim i Polska Czechy Węgry prawda w Polskim, a prawosławnymi państwami Serbii jest z tutaj ze u Gary no i Rusi oczywiście mieliśmy do czynienia, a następnie właśnie liście tych można tak powiedzieć zewnętrznych ośrodków władzy w stosunku do tego regionu Europy środkowo-wschodniej podporządkowaniu się części tego regionu poprzez nowożytnej, choć właśnie Austria Wiedeń jako centrum prawda zewnętrzne w obu tych krajów Europy Środkowej chodzi czternastym 15 wieku Stambuł Turcja osmańska zewnętrzna cywilizacja islamska, który opanowuje cały obszar Południowej części Europy środkowo-wschodniej i wyprawa się Rzeczpospolita za polsko litewska, która jest takim trzecim centrum i to właśnie tak bardzo wzmacnia to pojęcie Europy środkowo-wschodniej zajęć niż w ujęciu istnienie Rzeczypospolitej, bo tu rzeczywiście ta część regionu pozostaje pod władzą no centrów politycznych samego regionu z Krakowa od Warszawy prawa, a nie z zewnątrz, a więc niemieckojęzycznych i krajów jak Habsburgowie, którzy są za cały takich rzeczy profesji całych Niemczech łączy z Holandią rozgłośni Beria czy właśnie zespołu władzy sułtańskiej, ale to wszystko pokazuje, że jest w przyszłości wiele podziałów i wyznaniowych właśnie katolicyzm prawosławie i politycznej właśnie rywalizujące walczące ze sobą imperia, które zawładnęły po i włączy inny krąg cywilizacyjny poszczególne części tego regionu no w każdym razie twierdzą, że o takiej wspólnych uchwały o cechach historycznych przestrzeni lub wieków za dość trudno jest tu mówić 1 historyków węgierskich właśnie Laszlo kontr autor historii Węgier jako państwa środkowoeuropejskie w kontekście i Europy Środkowej wskazuje na takie aspekty historyczne wspólne, a mianowicie to, że właśnie przyjęły te kraje to w średniowieczu wskazuje właśnie one przyjęte kraje obrządek łaciński wprowadziły stosunki feudalne, że kształtowały miasta głównie pod urząd tego co stanowione prawo w niemieckim, że nastąpił podział pracy gospody i produkcji między płcią, a miastem, że w końcu doszło do recepcji renesansu humanizmu w szesnastym wieku, a także ze postawę monarchy stanowe i takich, których władała podział między królów, a przy starcie staną zdominowane przez szlachtę to wszystko prawda, ale ma to być Polski Czech Węgier VAT-u, czyli w obu tych późniejszych państwo wali Górski to nie dotyczy przecież Bułgarii 3 Serbia to one wielkim stopniu dotyczy ziemi Białorusi Ukrainy też przez Unię Kraśko dostępnych złączone pod wspólnym władztwo Jagiellonów polską, gdzie docierały właśnie to choćby w postaci tego prawa niemieckiego miasta pewne elementy transmisji tej kultury na wschód, ale dotyczy stopnia no no bardzo ograniczonym w porównaniu z tym centrum tego tego regionu, czyli Węgrami Czechami polską i 1 osobę no wydaje się, że w takim szerokim tego słowa znaczeniu Europy środkowo-wschodniej właśnie od Estonii po Albanii ba jest takim jak to właśnie w okresie między 1 jak pan poseł Kornel powiedział ta rewolucja geopolityczna na kontynencie po pierwszej wojny światowej oraz okres zimnej wojny jak już powiedziałem, kiedy bardzo zależało, zwłaszcza ruchom opozycyjnym decydentom nie komunistom czy wręcz antykomunistą na wykazaniu jedności tego regionu, że ta jedność przed trzydziestym czterdziestym będzie też tego wieku no jest do wykazania bardzo trudna jeśli nie wprost wątpliwa i jest jako efektem lutowania przeszłość obrazu późnego dziewiętnastego dwudziestego wieku, kiedy tożsamość wspólność jakoś pojawia to samo wszystkim wspólnego interesu wobec Zachodu tak tu powiedział no ale czy ten wspólny interes dosyć szybko nie jest weryfikowany w sytuacji właśnie, kiedy rodzą się narody by dziś świadomość narodowa rodzą się potrzeby od uzyskania jak w naszym przypadku niepodległości, ale w przypadku innych narodów zdobycia państwowości, bo właśnie wydaje się, że to co się dzieje po pierwszej wojnie światowej powstanie tych wielu państw w tym regionie na dobrą sprawę nie nie tyle nie tylko nie tworzy idei jakiejś wspólnoty regionalnej, ale wręcz przeciwnie tak mi się przynajmniej wydaje no jest powodem do erupcji kolejnych konfliktów w tym miejscu nowej cieszy wystarczy wymienić chociażby nasze konflikty z nową państwa z nowym państwem litewskim czy Czechosłowacją i ogromne napięcia, gdzie tworzą w samym centrum tego regionu po traktacie Trianon kiedy, kiedy Węgrzy tracą ogromną część swojego terytorium i wiadomo jak to przeżywają i ciągną się zresztą te konflikty do dzisiaj, w czym to jest tak, że historia była okrutna dla tego regionu, że rzeczywiście mimo jakiś wspólnoty geograficznej tej wspólnoty między Wschodem, a Zachodem właśnie ciągle coś nam przeszkadzała, abyśmy mogli taką taką przyjazną wspólnoty środkowej Europy stworzyć pan wysoką no cóż każdy historyk, który się zajmuje choćby trochę problematykę stosunków międzynarodowych w pierwszej połowie dwudziestego wieku w szczególności doby międzywojennej musi przyznać rację stwierdzeniu, że porozumienie czy też zbliżenie tych wszystkich nowych państw narodowych, jakie powstały było niezwykle ciężkie do pomyślenia do realizacji jeszcze bardziej nie oznacza to oczywiście, że takich pomysłów nie było jak najbardziej były problem polega na tym, że karty każdy naród spośród tych beneficjentów wspomnianej rewolucji geopolitycznej próbował po swoje myśli układać układać no kształt regionu, w którym którym się znajduje nie jest bynajmniej także Polska miała swoje ambitne koncepcje stworzenia sobie warunków do bycia powiedzmy regionalnym mocarstwem, bo Czesi mieli podobnie jak mówili oczywiście o sobie, że kandydują do rangi mocarstwa, ale chcieli jak najbardziej odgrywać pierwszoplanową rolę w Europie środkowej jest to oczywiste roku o Węgrzech nie wspominam, dlatego że jest to kraj jak już pan redaktor zaznaczył pokrzywdzony niezwykle dotkliwie traktatem pokojowym stroną i kraj izolowany dodajmy, że Węgry przechodzą do ofensywy politycznej dopiero około 3405. roku oczywiście oglądając się na Niemcy, licząc na destabilizację Narodowego układu sił nawet wygranie tego po swoich myśli, a więc jeszcze jeszcze inna historia natomiast myślę tak że z 1 strony właśnie lokalne antagonizmy między poszczególnymi państwami narodowymi to jest jednak 1 strona medalu, a z drugiej strony tak naprawdę los tego tego regionu przynajmniej w tamtym czasie dużej mierze zależał od możliwości oporu rezystancji wobec 1 albo obydwu mocarstw totalitarnych to znaczy i Niemiec od 3003. właśnie w takim kształcie działających w związku sowieckiego to nie jest tak, że można sobie wyobrazić unicestwienie np. Polski pozostałe państwa ten nowe prawda beneficjenci wspomnianego przewrotu politycznego mogłyby cieszyć się spokojną egzystencję nie likwidacja jednego z tych państw upadek jednego z tych państw pociąga za sobą lawinę konsekwencji i myślę, że ta prawda historyczna, którą teraz pozwoliłem sobie jakoś sporo przywołać dalej obowiązuje wyobraźmy sobie coś, czego byśmy z pewnością nie chcieli, że dochodzi np. do agresji rosyjskiej, czyli nie przeciwko Ukrainie, ale przeciwko państwu Bałtyckim prawda no przecież po dokonaniu czegoś takiego zagrożenia bezpieczeństwa Polski dzisiejszej innych innych podmiotów narodową państwowych naszego regionu wzrosłoby natychmiast w sposób skokowy no chyba jest oczywiste tego się nie da nie powiedzieć dodajmy, że po 3009. roku, kiedy 3009. właśnie 3008. 3809. bo okrojenie czy głosować jest preludium do rozbioru w marcu 3009. jak wiemy pociąga to wszystko za sobą całą lawinę konsekwencji prawda i właściwie tylko 1 tych również narodów międzymorza udało się jakoś obronić skutek niesłychanego zbiegu okoliczności mam na myśli Finlandię na myśli Finlandię, która zdołała się oprzeć Sowietom nie dają sobie narzucić narzucić rządu komunistycznego, bo taki cel auta Stalina jesienią 3009. roku, więc ja bym odpowiedział to cały wywód prowadzi do takiego co myśli nie ma sensu poszukiwać wspólnot wspólnego mianownika tożsamości cywilizacyjnej kulturowej Polski Rumunii, bo pewnie go bardzo wolno no w niewielkim zakresie znajdziemy, chociaż trzeba powiedzieć, że w okresie międzywojennym rumuńskie elity umysłowe to jest to jest Europa Europa pierwszej klasy Europa, które któż zaprzeczy temu chyba teraz powiedział w lotach, ale ważniejsze jest to, że istnieje coś w rodzaju coś w rodzaju wspólnoty geopolitycznego losu tak to ją szanujemy o tym już kilkakrotnie i to to jest chyba jakieś takie kluczowe przesłanie przesłanie historyczne oczywiście czym innym jest świadomość tego stanu rzeczy u nas historyków oglądających to wszystko z perspektywy czasu, a czym innym jest zadanie sobie trudu 3 pytania na ile ci, którzy tworzyli historię np. w okresie międzywojennym to rozumieli prawda no przykładowo dla jego sławi, więc się nie liczyły Niemcy nie były uważane się 30 latach za wroga, dlaczego miałyby być ten kraj oglądał się na zagrożenie dotyczyło prawa i minister Beck nie był w stanie wytłumaczyć przywódcą głosowali, że jest inaczej dla Polski przecież to właśnie uchybiły kandydatem na nas sojusznika prawda a, a zagrożenie narastało Zachodu Niemiec Berlina, a jest też przykład przykład też 2 kategorii czy ścieżek myślenia mianowicie w tamtym czasie w tamtym czasie niekoniecznie pewne rzeczy rozumiano pojmowaną dostrzegano, ale z dystansu czasu to widzimy ta wspólnota politycznego losu wydają się jedno takich z takiego nie no to bardzo fajny termin i teraz pana profesora tylko, że poprosił o komentarz do tego pozwolę sobie 2 słowa te z takiego mojego wprowadzenia tylko czy rzeczywiście odczuwana jest wspólnota, bo nawet, jeżeli spojrzymy na na okresy tych tego ten międzywojenny, ale też na czas wojny kiedy, kiedy mimo wszystko niektóre państwa tej części Europy stają po stronie agresora, jakim jest Hitler, kiedy w okresie po drugiej wojnie światowej no oczywiście to jest wszystko bardzo skomplikowane, ale jesteśmy przymusowo w 1 obozie, ale przez trudno mówić o jakiś przyjaźni w rozumieniu tej wspólnoty może między decydentami wszystkimi polskimi coś takiego było ale, ale czy szerzej to wspólnota się ujawniała nie wiem czy wreszcie przychodzi moment po osiemdziesiątym dziewiątym roku, a już najbardziej to było widoczne w okresie tu również znowu do swojego zawodowego doświadczenia negocjacji akcesyjnych, kiedy na dobrą sprawę w końcówce tych negocjacji, kiedy z polską wiadomo był największy problem, bo byliśmy największym państwem właściwym przyjaciele z naszego regionu sugerowali partnerom zachodnim zostawmy to Polska nie jest gotowa na to na ten Beach Ball 2004 roku to trudno to to my sami wejdzie oni najwyżej dołącz tak czemu nie nie ujawnia się wspólnota geopolitycznego losów jakiś bardziej wyraźny sposób tak ja myślę, że z tym pojęciem z tą propozycją Prusakom Nata właśnie wspólnoty oprócz tego losu można zgodzić, ale nie osoby wcześniej tego pojęcia przed rozbiory Rzeczypospolitej pospolitej to to jest moment, w którym jakby pan właśnie ostatnie z tych państw istniejący od średniowiecza Polska Czechy Węgry od wczesnego średniowiecza nawet o specyficznej właśnie przez PiS, u których stanowy i przedstawicielstwo stanowe zostaje podzielone między mocarstwa niemieckojęzyczna Rosję rządzoną statystycznie na ten moment program i a dopiero później tak jak mówię w poprzedniej wypowiedzi gdzieś jakieś pół wieku później rodzi jakaś wspólna tożsamość tych, którzy występują przeciwko temu ładowi ładowi Świętego przymierza w tej części Europy dziś w okolicach wiosny do wcześniej 1 tej wspólnoty nie widzi natomiast na pytanie, dlaczego ona mniej przekłada się na wspólnotę politycznych działań ani w okresie do 1 nie przekładało ani współcześnie po osiemdziesiątym dziewiątym roku no może dać odpowiedź jest taka zasada no dla wszystkich tych krajów tego regionu punktem odniesienia jest zachód do wartościowania przez nas bardzo wyraźnie polsko-czeskich oddane przez wysoką VAT oraz spór międzywojenne to o to kto jest właściwie będzie pokazywał to część Europy Zachodowi Prada czy Warszawa za zupełnie przeciwstawne doświadczenia i koncepcję państwa w dużej mierze dla nas rynkowa koncepcje od małego narodu demokracji asocjacje unijnej i obecny no koncepcja Piłsudskiego uwagę narodu, który skupia wokół siebie kolejne buduje federacji w Europie środkowo-wschodniej właśnie rozumiana jako dawna Rzeczpospolita ma silne prawicy militarnej i użyć, a jak w wojnie w latach od 1921 dużych zasobów wojskowych dla zrealizowania swojego projektu to były zupełnie inne koncepcje i rozłoży rywalizacja o to kto będzie przewodnikiem tym takim wejściem oknem prawda ma dla Francji najbardziej tak w wielkiej Brytanii do Europy środkowo-wschodniej 1 słowem wydaje się, że są kraje, które charakteryzuje peryferyjność wobec Zachodu i toteż cecha wspólna tego regionu, ale ona niestety skutkuje bardziej podziałami niż wywoływanie jedności i dlatego że jeżeli któregoś z nich możliwość, aby wyjść z tej peryferiach peryferyjność przez specjalne dowartościowanie przez zachód to ten każdego korzysta nie wracam wtedy uwagi na pozostałe pęka wtedy, a Solidarność wspólna tożsamość zostaje dziś odłożono na pół i to widzimy wielokrotnie jeździmy także i współcześnie prawda się można powiedzieć, że już po 2004 roku po wejściu szeregu państw trzecich wszystkich tego regionu do Unii Europejskiej dla następuje taki właśnie podział na państwa, które podnoszą swoją specyfikę historyczną cywilizacyjną środkowo europejską wobec Wschodu, kładąc nacisk przemyskich władz NATO wspólnotę losu w dwudziestym wieku na wspólne doświadczenia historyczne ze strony totalitaryzmu dane polskiej myśli polskiej Węgry i które program to zjednoczyć się region wokół siebie m.in. powołując się na koncepcję międzymorza właśnie mnie i postawy wobec Zachodu prawda pewne pewne wyzwania pośrednicy taktowania docenienia no ale to dotyczy 2 państw może jeszcze ta koncepcja międzymorza obecnie trafia do paru innych informacji jest zainteresowana słyszymy, ale i tak nie ma i powszechności tej zgody, ponieważ w innych państwach rodzi się przekonanie, że Węgry Polska wchodząc z Unią europejską spór o fundamentalne imponderabilia można powiedzieć demokracji praw człowieka i za nie mają potencjału, żeby spór wygrać z Zachodem i w związku z tym to dotyczy także i po 13 pękania wewnętrznego Solidarności w regionie dotyczy także tych, które nie zaś do Unii Europejskiej są jeszcze ma dziś w odległym etapie do ewentualnego zniszczono na świat Ukrainy, która wyraźnie w ostatnich latach odrodziła się od Polski m.in. waszym golfa taka dość mocna aktywna polityka historyczna Polski wobec Ukrainy no była odpychająca ją, a także, dlatego że ona Ukraina postrzega Polskę jako państwo, które sam bardzo poważne problemy z członkostwa w unii europejskiej jako takie nie ma w ocenie ukraińskich elit podstaw do przewodzenia regionowi Europy środkowo-wschodniej w relacjach Zachodu zatem peryferyjność ich ani okazji, aby zdobyć dla siebie właśnie pierwszeństwo o docenieniu sobie roli przez zachód jest czynnikiem, który przez cały dwudziesty zje, jaki współcześnie znów widzimy magia to co jest jakąś wspólnotą historycznego losu ostatnie 2 stulecia to już niestety na koniec jak zwykle czas ucieka pan prof. Marek Kornat jakieś 2 minuty bym prosił pan profesor w artykule, o których wspomniałem, że użył takiego sformułowania, że to co wyróżnia tę Europę w pierwszej dekadzie 2001. wieku tę środkową wschodnią to obsesja pamięci czy nie jest także historia nam po prostu przeszkadza jeśli ja nie sądzę, żeby historia nam tak bardzo przeszkadzała natomiast oczywiście politykę historyczną, że użyję tego pojęcia, które jest przejęta od Niemców przez nas w naszym dyskursie publicznym można prowadzić w sposób antagonistyczny można prowadzić w sposób bardziej bardziej ostrożny czy też racjonalnej na pewno to na pewno jest kwestia ważna są też tutaj pewnie zaangażowana pewne imponderabilia mogą no ciężko jest ciężko wymagać pamięci określone fakty przeszłości tego się nie da dla dla tożsamości dla zachowania dla zachowania zdrowego podejścia do do przeszłości tego nie da zrobić chyba jest jasne natomiast chciałem krótko jeszcze powiedzieć o 1 rzeczy oczywiście zastrzegam się, że nie jestem politycznym konceptualizm tylko historykiem chyba jasne, ale wydaje mi się, że jednak jeśli już o tym dzisiaj rozmawiamy jesteśmy mimo wszystko dużo lepszej sytuacji niż w dobie międzywojennej, a ten okres historyczny w jakiej mierze naszą dyskusję może nie dominował, ale no nadał jej kształt dzisiaj przede wszystkim liczne antagonizmy terytorialne domaganie się wprost wyraźnie rewizji granic to co kiedyś ktoś powiedział był właśnie ten wróg pokoju numer jeden z pewnymi PiS nabrałam tak powiedział historyk zachodniej mówiąc krótko mówiąc to chyba chodzi o nas na plan dalszy dzisiaj to jest chyba zamkniętego raczej karta przeszłości pewnie jeszcze resentymenty Węgrów co do po co do co do pogodzenia się co do co do zaakceptowania planu jest ich granic są, ale mimo wszystko nie mamy tych problemów jako otwartej otwartej karty, które polityk i tu i teraz druga sprawa bardzo trudno zważyć na to, że jeżeli popatrzymy na nas na międzymorze europejskie doby międzywojennej tak naprawdę kraj uprzemysłowiony i to całkiem nieźle to Czechy również głosować tylko 3 wszystko państwa rolnicze, które nie mogą sobie wzajemnie wiele zaoferować tajemnic Polski pomysł bloku rolnego pojawił się jak wiadomo trzydziestym roku, ale w sumie szybko szybko umarł śmiercią natura, a jest to są jednak pewne przewartościowania, które mamy wreszcie nie mamy nie mamy przynajmniej ze strony Zachodu mamy pokojowe Niemcy pokojowe Niemcy tymczasem, bo do międzywojennej wiemy jak to między wyglądało to powszechną elementy optymizmu i wydaje mi się, że powinny być jakoś i wykorzystane rozpoznawane aktualnej polityce w ogóle myśleniu politycznym jeszcze jedno wojnie pani jestem zwolennikiem państwa nie jestem zwolennikiem tezy, że historia musi być na usługach polityki to jest wielki błąd, ale jednak historiografia podąża za polityką skoro powstała rewolucja geopolityczna tworzył się nowy ład w naszym regionie zainteresowali się w tym historycznych wcześniej nie interesowali oraz to jesteś też pewien pewien pewna nauka pełna lekcja przeszłości dziękuję ja również dziękuję no chciałoby się jeszcze trochę porozmawiać, ale nie ściągniemy anteny także bardzo bardzo już teraz dziękuję pan Tomasz stryjek zakładu badań nad historią pamięcią Europy wschodniej Polskiej Akademii Nauk był z nami Collegium Civitas oczywiście pan Marek Kornat kier zakładu, gdzie dwudziestego wieku w Instytucie historii polskiej Akademii na bardzo panu dziękuję ja dziękuję podziękowała również dla Małgorzaty Kuciński tradycję nową wydawała Maciej Zakrocki do pracy Zwiń «

Pojęcie i tożsamość Europy Środkowo-Wschodniej

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: MACIEJ ZAKROCKI PRZEDSTAWIA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 05:00

Najnowsze Podcasty

"Podróże z pazurem." O podróży stopem z psem dookoła świata ... nie tylko samochodem

"UE chce nam zabrać władzę nad lasami". Prawda czy fałsz?

Przylatuje jerzyk do gniazda a tam "termomodernizacja". O ochronie ptaków mieszkających w budynkach

''Literatura uwalnia nas od determinacji i ciasnoty''. Prof. Koziołek o książce ''Czytać, dużo czytać''

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL