Podział państwa między synów, czyli prosty przepis na polityczną katastrofę. O rozbiciu dzielnicowym

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

dobry wieczór państwu przy mikrofonie Karolina Lewicka witam państwa serdecznie audycji sprawy różne moim państwa dzisiejszym gościem jest dr Sebastian Adamkiewicz historyk muzeum tradycji niepodległościowych w Łodzi i publicysta portalu histo ma tak dobry wieczór panie doktorze dobry wieczór pani do budżetu państwa będziemy dzisiaj rozmawiać o rozbiciu dzielnicowym i mamy poważne powody przypuszczać, że będzie to bardzo interesująca audycja to jest informacja dla Rozwiń » wszystkich tych, którzy teraz chcieliby sprzed radioodbiorników uciec, ale zacznijmy trochę tak jak w szkole jak do tego rozbicia dzielnicowego doszło Ano 28października 11003008. roku rozstaje się ze światem Bolesław Krzywousty dzieje się to prawdopodobnie w Sochaczewie, ale brak jest źródłowych zapisów o okolicznościach śmierci księcia książę umiera, a w życie wchodzi jego testament Polska zostaje podzielona na dzielnice pomiędzy kilku synów Władysław drugi wygnaniec Bolesław kędzierzawy Mieszko stary Henryk Sandomierski Kazimierz sprawiedliwy, która akurat nie otrzymał nic, gdyż najpewniej urodził się już po śmierci ojca za to Salomea, czyli wdowa po Krzywoustego otrzymała ziemię Łęczycką, która po jej śmierci miała trafić do dzielnicy senioralnej jak rozumiem to co zrobił Bolesław Krzywousty to nie było nic zaskakującego, bo wówczas w tamtych czasach państwo było własnością tego, kto oponował tak tak oczywiście to co zrobiłem co zrobił Bolesław Krzywousty nie było niczym zaskakującym to nie jest tak, że on wymyślił rozbicie dzielnicowe raczej wymyślił taką ustawę sukcesyjną, która też do końca wiadomo czy w ogóle była też historycy dyskutują nad tym czy faktycznie taka ustawa sukcesyjna funkcjonowała, jaki miała charakter, jakie tak naprawdę miała zapisy to jest oczywiście pole ciągłej dyskusji na historycznej tutaj teorii na ten temat jest bardzo dużą, jaki miała charakter funkcjonowała czy była czy był to testament Krzywoustego czy może była to pewna forma ustawy sukcesyjnej, która była uchwalona przez wielu tutaj sektor jest i jest bardzo bardzo duża, ale to nie jest rzecz, która po pierwsze, pojawiła się pierwszy raz w historii państwa Piastowskiego, a po drugie, też nie jest jakimś ewenementem w skali ówczesnego europejskiego świata, bo tu mówimy o Europie oddajmy panie doktorze, że kraj podzielił między swoje dzieci już Mieszko pierwszy wtedy jednak usunął swych braci najsprytniejsi z nich, czyli Bolesław Chrobry po prostu dwunastym wieku żaden z synów Krzywoustego nie miał albo takiej charyzmy albo takich zdolności by przejąć pełnię władzy to pewnie sam Bolesław Krzywousty to również były władca, który przez pewien czas dzielił państwo ze swoim bratem Zbigniewem i też tego brata Zbigniewa nie dość, że wygrał też oślepił przez to później musiał pokutować tak także także dzielenie państwa nie jest niczym szczególnym ono wynika z bardzo prostej zasady państwo jest własnością władcy z jego prywatną ziemią tak jak my byśmy dostali dostali taką taki katalog tak ziemi i on jest nasze dzielimy między własne dzieci ten kawałek właśnie ziemi i tak samo jest w przypadku państw średniowiecznych nie większości to państwa to są właśnie państwa Patryk unikalne, czyli państwa, w którym władca jest właścicielem ziemi i traktuje oddany, ale także wszystko co jest państwa jako swoją własność z tego później wynikają prawa władców chociażby do posiadania dochodów jest różnych kopalin do tego, że władca posiada swoją domenę królewską książęta, czyli jakiś inny fragment ziemi lasów pól, które należą wyłącznie do niego to właśnie wynika z tego Patryk unikalnego charakteru państwa państwo podporządkowany władcy w pełni jako właściciel państwa może to państwo swobodnie dzielić wydzielać poszczególne dzielnice oddawać innemu władcę wymienia się z nim poddawać podle no jakiś fragment swojej ziemi, ale także dzielić między swoich synów czy między swoich potomków o to, żeby z pobudek czysto racjonalnych po to, żeby nie doprowadzić do sporów pomiędzy tymi synami, których przecież pochodzą z monarszego domu no każdy z nich chciałbym troszeczkę tej władzy niż dla siebie troszkę tej władzy siadać stąd też łatwy faktycznie dzieli swoje ziemie między synów po to, żeby odrobinkę tej władzy dać, żeby oni byli usatysfakcjonowani nie toczyli między sobą wojen, więc taka ustawa sukcesyjna czy też testament on był z czysto takich racjonalnych pobudek tworzone o to, żeby nie doprowadzać do konfliktu oczywiście to było patrzenie bardzo naiwne, ponieważ pomimo tych ustaw pomimo różnego rodzaju testamentu pomimo udzielenia ziem pomiędzy synów do konfliktu i tak dochodzi zgodnie z założeniami najstarszy syn w rodzie, czyli tzw. senior miał być zwierzchnikiem wszystkich pozostałych braci był to mechanizm zabezpieczający jedność kraju, ale działał tylko przez krótki czas, bo pod koniec dwunastego wieku synowi Bolesława Krzywoustego mieli już swoje dzieci, a żaden z nich żaden z tych synów, którzy mieli prawo do dziedziczenia nie był skłonny podporządkować woli seniora, więc począwszy od mieszka starego najdłużej żyjącego syna Krzywoustego Polska rozpadła się na dzielnice Jan Długosz panie dr. Szanowni Państwo pisał tak o Krzywoustym zostawiał 5 żyjących synów zatem większość Polaków przewidywała co też się stało nieszczęsny rozpad Królestwa, który nastąpił w krótkim czasie oraz niemożność długotrwałej zgody wśród tylu Książąt i nie były mylne te przewidywania jak to przedstawimy w następnych rozdziałach jak słyszymy te słowa Długosza to można byłoby podsumować tak oto Bolesław Krzywousty sformułował prosty przepis na polityczną katastrofa no tak moglibyśmy sądzić tak bardzo wielu z nas sądzi do dzisiejszego rozbicie dzielnicowe jest oskarżany o najgorsze rzeczy w naszej historii da, ale myślę, że tę wizję rozbicia dzielnicowego warto troszeczkę zrehabilitować historycy o wielu już lat faktycznie rehabilitują, wskazując zarówno plusy rozbicia dzielnicowego jak i minusy, ale trzeba też pamiętać o tym, że pan historycy jak chociażby Jan Długosz pisali swoje dzieła okresie, kiedy bardzo silnie podkreślaną wątek zjednoczenia zjednoczenia ziem Polski oni, więc siłą rzeczy patrzyli na rozbicie dzielnicowe jako coś negatywnego, ponieważ ich jednym z głównych założeń ich prac było zawsze podkreślanie podkreślanie tego, że królestwo jest ma charakter Zjednoczonych podkreślanie wartości tego zjednoczenia wartości jedności stąd też oni za bardzo takich pozytywnych rzeczy w rozbiciu dzielnicowym nie dopatrywali nie dopatrywali się tych procesów, które ich też przecież dotyczyły mieszkań w jaki sposób ukształtowały mamy dzisiaj waszej perspektywy jest oczywiście łatwiej dostrzegać pewne elementy bez, których nasza rzeczywistość z pewnością byłaby inna być może nie do końca wiemy, jaka niektórzy piszą, że bardzo pozytywna, ale niekoniecznie niekoniecznie byłoby tak stąd też warto rozbicie dzielnicowe rozpatrywać zarówno pod kątem tego co przyniosło nam dobrego, ale także oczywiście, jakie były wady tego rozdrobnienia, ale zawsze bytem przy tym pamiętać trzeba, że taka sama sytuacja była w ogóle w Europie, jeżeli popatrzymy sobie na mapę ówczesnego europejskiego świata to to jest coś powszechnego następuje bardzo duże rozbicie rozdrobnienie państw, które powstają we wczesnym średniowieczu tutaj następuje powolne ich ogólnej rozbijanie, ale przez rozbijanie również tworzenie nowych form państwowych, które do dzisiejszego dnia zaczynają do tych w dzisiejszych dzisiaj zaczynają funkcjonować, zanim przejdziemy panie doktorze do tych plusów minusów to chciałabym zapytać jeszcze o 2 wątki związane z rozbiciem dzielnicowym wątek nr 1 jest pytanie o to czy rozbicie dzielnicowe nie współgrało przez przypadek z tendencjami społecznymi, jakimi mieliśmy w tamtym okresie do czynienia, bo z 1 strony mieliśmy oczywiście Elite ogólnopolską najbogatszych możnych, którzy byli zainteresowani utrzymaniem jedności państwa, bo ich dominująca pozycja wynikała m.in. z tego, że byli związani z księciem całej Polski, ale z drugiej strony dwunastym wieku zmienia się pozycja rycerstwa i możnych zaczynają rosnąć siły elity prowincjonalne rycerze poszczególnych ziem utrzymują się już nie z łaski dobrodziejstw księcia, lecz z dochodów, które im przynosiły własnej ziemi to właśnie elity lokalne drobne rycerstwo było zainteresowane rozbiciem kraju, bo dzięki temu stawali bliżej tronu nawet jeśli nie był to ten 1 duży tron władcy krakowskiego, lecz mniejszy trądzik księcia Sandomierskiego albo legnickiego tutaj oczywiście trzeba było postawić sobie pytanie, gdzie jest początek pewnych procesów czy rozbicie dzielnicowe następuje w momencie, kiedy jesteśmy w trakcie trwania pewnego procesu w tym przypadku wzmacniania się pewnych elit lokalnych czy rycerstwa lokalnego czy też dopiero rozbicie dzielnicowe taki proces uruchamia w moim przekonaniu rozbicie dzielnicowe tak naprawdę te procesy dopiero uruchomiło to wzmacnianie się elit lokalnych, które później faktycznie interesie będzie to umacnianie rozbicia utrwalanie rozbicia ono dopiero zostało uruchomione przez samo rozbicie, ale myślę, że też przez inny element tego rozbicia dniach byłbym w poprzednim pytaniu wspomniała pani właśnie o tym my w jaki sposób następowało następstwo tronu, jaki był system funkcjonowania tego rozbicia dzielnicowego też nie do końca jesteśmy pewni w jaki sposób funkcjonowało są 2 teorie pierwsza teoria, która mówi o zasadzie pryncypał, czyli w zasadzie taki, że oto najstarszy z rodu całego rodu obejmował tą dzielnicą senioralną i by także ta zasada miałaby dotyczyć np. poszczególnych ziem, że nie było także jakaś ziemia była przynależna do konkretnej linii Piastowskiej tylko, że za każdym razem najstarszy z rodu opustoszało ziemi obejmował i w ten sposób bym w ten sposób dzięki tej zasadzie do zjednoczenia Królestwa miało dojść na pewnym etapie rozwoju nas czy też mamy zasadę primogenitury tutaj ta zasada primogenitury po pierwsze, mówiła, że dzielnica jak każda dzielnica staje się własnością poszczególnego koszty każdego z synów Bolesława Krzywoustego i teraz ich synowie są naturalnymi następcami tronu szczególnej dzielnicy nad nimi jest jeszcze senior, ale że ta dzielnica senioralna tak przynależy do 1 linii Piastowskiej do 1 linii Piastowskiej, czyli w tym przypadku Władysława najstarszego syna Bolesława Krzywoustego Władysława zwanego wygnańcem, bo okoliczności historyczne sprawiły także został wygnany ze swojej dzielnicy i również stracił tam senioralne dzielnicę przestał być seniorem i stąd też taki jego stąd też jego sprzedaż akcji my też do końca nie wiemy, jakie były te zasady funkcjonowania poszczególnych zasady funkcjonowania rozbicia na ziemiach polskich wiemy na pewno jedno, że w pierwszych latach rozbicia dzielnicowego funkcjonowania tej ustawy sukcesyjnej testamentu Bolesława Krzywoustego Władysław wygnaniec był uznawany za seniora przez swoich braci i tutaj dochodzi 1 bardzo prywatna okoliczność Władysław wygnaniec był synem Bolesława Krzywoustego i jego pierwszej żony by sławę natomiast pozostali synowie, którzy również w ramach tej ustawy sukcesyjnej otrzymali swoje ziemie byli już z nami też Bolesława Krzywoustego, ale ich matką była Salomea i też takim właśnie kontekście bardzo prywatne bardzo osobistym tworzy się podział pomiędzy Władysławem wygnańca, czyli seniorem, a jego młodszymi braćmi, którzy są już innej matki no i oczywiście matka nadal żyje, bo też mówimy tzw. oprawie wdowie dla funkcjonowała w ramach rozbicia dzielnicowego i tam matka siłą rzeczy wspiera swoich synów nie Władysława wygnańca nie dba o to, żeby ta godność seniora była właśnie przy nim, ale wspiera w tym konflikcie juniorów, czyli wspiera w tym konflikcie pozostałych synu Bolesława Kędzierzawego czy czy mieszka starego ona właśnie tutaj w tym konflikcie staje po ich stronie i elementem tego sporu jest to, że ci młodzi książęta umacniają się swoich dzielnica oni zaczynają traktować poszczególne dzielnice niejako część 1 państwa, ale traktują jako swoje udzielne dzielnica nad którymi mają prawo rządzić i mało tego mają prawo również przekazać swoje Emu potomstwu to jest początek rozbicia dzielnicowego, czyli ta Wola ze strony juniorów ze strony Książąt, którzy mają władze poszczególnych Księstwa, żeby to była ich ziemia, którą również mogą prywatnie dzieli, że nie jest ona już, jakby częścią Królestwa, które też Królestwa nie jest wówczas, bo senior nie ma Korony królewskiej na głowie, ale mówimy tutaj rolę jako pewnym pewnym wyobrażeniem pewnym dziedzictwie, bo przecież poprzedni Piastowie koronę królewską mieli, więc nie jest już część nie jest to fragment jakiegoś większego kule, ale nie należy do niej i oni mają prawo decydować o tym tak jak władca może decydować o swoim patriarchalnym państwem to teraz drugi wątek, który ściśle łączy się z tym co pan doktor przed chwilą powiedział czy rozbicie dzielnicowe panie doktorze oznaczało, że Polska przestała istnieć czy też absolutnie nie, bo z 1 strony nie było Polski jako jednolitego podmiotu polityki międzynarodowej, ale z drugiej strony przetrwała świadomość takiej jedności wszystkich ziem polskich i pewnie dużo w tym zasługi samych Piastów, bo to oni Stali się czynnikiem jednoczącym to podzielone państwo mamy wiele księstw, ale mamy 1 dynastia czy fakt, że Piastowie walczyli w handlu do końca okresu rozbicia dzielnicowego walczyli dzielnicą senioralną świadczy o tym, że istniała jakaś świadomość istnienia państwa polskiego jako pewnego dobra nadrzędnego ponadto czym są poszczególne dzielnice, czyli była pewna świadomość istnienia państwa pewnego dziedzictwa, na który nad piastami ciąże, ale z drugiej strony realizowane były bardzo partykularne interesy dotyczące szczególnych dzieli dzielnic i realizowana była też polityka, która obejmowała nie tyle racje całego Królestwa, ale racje poszczególnych dzielnic, które zaczynały powstawać poszczególnych Shell większych mniejszych, które funkcjonują, ale jednocześnie ciut miastu dominuje takie dążenie po pierwsze do uzyskania Krakowa jako stolicy tego państwa senioralnego stolicy dzielnicy senioralnej, która dawała potencjalną władzę nad całym dawnym królestwem polskim jest to po pierwsze jest to dążenia drugi dążenia zjednoczeniowe, bo one też są bardzo silne każdy jest Piastów, który chciał objąć Kraków jednocześnie miał pewne ambicje zjednoczeniowe ambicje, które miały doprowadzić do zjednoczenia jak największych i większej ilości tych księstw, które właśnie w wyniku rozbicia dzielnicowego zaczynało się kształtować oczywiście nie są jedynie ambicji dynastii Piastowskiej, bo warto też wspomnieć o ogromnej roli kościoła, ponieważ w interesie ówczesnego kościoła również było Zjednoczone państwo Aten interes wynikał przede wszystkim z tego, że w takim państwie podzielonym państwie, w którym poszczególne Księstwa realizują trochę już własną politykę niezależną polityka no dochodziło do sytuacji, w której metropolia Gnieźnieńska, która była tutaj wyrazicielem tej jedności kościoła polskiego zaczynała być troszeczkę rozkradana poprzez przez diecezję z nią graniczące, ponieważ sytuacja geopolityczna sprawiała, że niektóre Księstwa zaczęły się odsuwać od metropolii gnieźnieńskiej, więc w interesie kościoła było również zjednoczenie państwa polskiego, żeby ten oddział kościelnej uchwalić podjął kościelny wynikający z prymatu metropolii gnieźnieńskiej na tym terenie i to dzielenie się państwa mogą spowodować odpływanie pewnych terenów właśnie od metropolii gnieźnieńskiej dlatego w interesie kościoła właśnie było również zjednoczenie trwało zjednoczenia niewątpliwie również miało to taki charakter, że kościół przy 1 władcy mógł być czy się o wiele silniejszy będzie o wiele większe wpływy, więc oprócz tego, że Piastowie faktycznie dążą do zjednoczenia i Piastowie odczuwają to, że istnieje jakieś uniwersalne państwo, które jest nad nimi dochodzi jeszcze 1 element bardzo silnych wpływów kościoła, który też do zjednoczenia dobrze no a teraz spójrzmy, jakie były te 2 wieki historii Polski dokładnie 182 lata zaczniemy od minusów utrata pozycji na arenie międzynarodowej Polska przestaje być liczącym graczem w Europie książęta dzielnicowi co oczywiste zajęci są walką ze sobą ani prowadzeniem polityki zagranicznej duży minus prawda ogromnymi faktycznie faktycznie przestaje być Polska w tamtym czasie takim liczącym się graczem no ale to też nie jest także w ogóle przestaje być jakimkolwiek graczem, bo bo, bo jednak o poparcie Książąt inni władcy zabiegają o czas o ogromnej aktywności politycznej ogromnych zmian w Europie środkowo-wschodniej, więc tutaj z 1 strony faktycznie mamy osłabienie państwowości jako takiej na arenie międzynarodowej, ale książęta miasto nadal w tych rozgrywkach międzynarodowych się liczą, ale faktycznie takim kryzysie dyplomatycznym kryzysie w polityce międzynarodowej możemy powiedzieć no bo faktycznie, jeżeli mamy państwo, które jest wewnętrznie skonfliktowane, jeżeli mamy państwo, którym my grają różne interesy interesy są w różny sposób realizowane no to siłą rzeczy nie możemy tutaj mówić o podmiocie prawa Międzynarodowego może raczej zacząć mówić o tym, że tamtym czasie Polska staje się w pewnym sensie przedmiotem rozgrywek międzynarodowych mniejsza odporność na zagrożenia zewnętrzne najazd tatarski to pokazał doskonale w 1200 czterdziestym pierwszym roku i Polakom wprawdzie udało się obronić swoją ziemię, ale to mongolski najazdy spustoszyły Śląsk Małopolska i oczywiście z 1 strony dochodzi do spustoszenia przy czym do kosza też pamiętać, że w okresie rozbicia dzielnicowego jednak przypadku najazdów tatarskich udało się stworzyć pewną jednością czy i nie jest także przeciwko katarom walczyły jedynie poszczególne Księstwa proszę państwa parami próbował negocjować inne rozwiązania próbowały włączyć Tatarów własne rozgrywki nie to wyglądało zupełnie inaczej Tatarzy to był mają wewnątrz, który w ogóle w Europie postrzegane jako ogromne zagrożenie najazd, który dał się we znaki nie tylko na ziemiach polskich, ale też w innych krajach europejskich to duży dużo większym stopniu niż nawet tutaj na ziemiach polskich, bo nas jedynie znał, ale faktycznie będą zawsze będziemy sobie zadawali pytanie o potencjał militarny potencjał militarny tego państwa i o to czy faktycznie w przypadku istnienia silnego Zjednoczonego państwa polskiego taki najazd tatarski byłby mniejszym zagrożeniem Otóż ja mam duże wątpliwości no to jednak to było dla Europy coś zaskakującego coś niecodziennego Tatarzy walczyli zupełnie inny sposób stosowali zupełnie inną taktykę walki niż przyzwyczajeni byli europejscy rycerze i stąd też właśnie siła Tatarów stąd też właśnie ten złowieszcze charakter, który spadł na Europę wraz z najazdami tatarskimi, więc czasami daje mi się, że tutaj rozbiciu dzielnicowemu przypinamy pewną łatkę oskarżany o to, że tutaj przeciwko tatarom nie można było wystawić poważnej siły no wydaje mi się to opinia nieco przesadzone to kolejna moja propozycja w kategorii minusy brak 1 ośrodka władzy, czyli ta decentralizacja odrębne porządki prawne w poszczególnych dzielnicach no i intensyfikacja separatyzmu ziem polskich i tutaj możemy sobie zadać pytanie czy to jest minus czy PS plus czy może po rzecz zupełnie na prawdę, bo myślę, że do takiego wątku można złożyć różnego rodzaju opinie, dlatego że z 1 strony oczywiście z punktu widzenia państwa scentralizowanego historii państwowego możemy powiedzieć faktycznie o tym, że centralizacja miała charakter negatywny czy tak dyrektor realizacji miał charakter negatywny, ale z drugiej strony właśnie taki charakter kształtowania się historii poszczególnych regionu powodował, że Bóg właśnie regiony historyczne zyskały na znaczeniu zaczęła się kształtować historię poszczególnych regionów tożsamości poszczególnych regionów i pod względem tożsamościowe pewnych tradycji lokalny lokalnej heraldyki lokalnej tożsamości, która przecież bardzo silnie tkwi w nas do dnia dzisiejszego to właśnie rozbicie dzielnicowe zaczęło ją tworzyć one została ta to ten regionalizm o został dopiero 19 wieku wraz z rozbiorami, a także wraz z powstaniem Łodzi wielką przemysłowej został zaburzony, ale tak to był bardzo trwały tak wszystkie regionalizm, które tworzyły się okresie rozbicia dzielnicowego one towarzyszyły ludziom bardzo bardzo długi czas dopiero w dziewiętnastym wieku, kiedy nastąpiły podziały wynikające z rozbiorów, aczkolwiek granice rozbioru też gdzieś wynikały też gdzieś były powieleniem tych podziałów regionalny, a po drugie, rozwój powstanie w Łodzi tylko przemysłowej, która w ogóle zmieniła strukturę demograficzną na ziemiach Polski to dopiero pewien sposób, ale tylko umiarkowany rozbiło ten regionalizm, który powstał, bo w okresie rozbicia dzielnicowego, ale rozbicia dzielnicowego różnym regionom nadało swój własny charakter swój własny charakter, który np. Rzeczypospolitej obojga narodów był bardzo istotne, ponieważ cały skomplikowany system, jakim Rzeczpospolita obojga narodów tworzyła był Sejm, o którym kiedyś rozmawialiśmy w tym Sejmie byli wybierani posłowie poszczególnych ziemiach i ci posłowie mieli ogromną świadomość, jakiej ziemi pochodzą uczyli się reprezentantami przede wszystkim tej ziemi ziemi, z której pochodzi, z której zostali wybrani Rzeczpospolita obojga narodów była federacją poszczególnych ziem, a te ziemie powstały właśnie w okresie rozbicia dzielnicowego czy konsekwencją rozbicia dzielnicowego była utrata części terytoriów Królestwa polskiego, a także nie zdobycie innych panie doktorze mam tutaj dla pana taki cytat z prof. Andrzeja Szwalbe, który w książce zwrotnice dziejów alternatywnej historii Polski pisze tak, gdyby Krzywousty podzielił Polski na dzielnice to Brandenburgia raczej nie miałaby szans na ekspansję kosztom Królestwa polskiego Polska rządzona przez 1 księcia z łatwością podbiła Prusy wówczas nie pojawiliby się Krzyżacy nie byłoby państwa zakonnego potem Królestwa Prus zapewne zajęte byłyby też Inflanty nie pojawiliby się tam osadnicy niemieccy zabrakło zatem Niemców bałtyckich, którzy w osiemnastym wieku stworzyli nowoczesną Rosja i co pan na to ja myślę, że to są trochę takie gdybania co by było, gdyby jak to zwykle tory alternatywnej jak to zwykle historiach alternatywnych, ale myślę, że one są zbyt daleko idące, dlatego że trzeba przypomnieć, że z Pomorzem zachodnim np. mieliśmy problemy też w okresach, kiedy był 1 płat, a 1 silny władca to też Polacy np. Pomorze zachodnie walczyli bardzo silnie nie wiadomo, więc jak to było np. z rozwojem Brandenburgii myślę też, że był pewien problem jednak z utrzymaniem zwierzchności też na Pomorzu gdańskim został oczywiście później pogłębiony przez rozbicie dzielnicowe rozmawialiśmy też w przemyśle drugi, gdzie z kolei udało się jak ten problem Pomorza gdańskiego rozwiązań czy wprowadzilibyśmy Krzyżaków czy nie czy tak łatwo byłoby nam z Prusami to przypomnijmy, że próby chrystianizacji KRUS-u przypadają już czasy Bolesława Chrobrego nie była to sprawa wcale łatwa i te najazdy pruskie były aktualne też w kolejnych wiekach rzeczy tak Zjednoczone królestwo polskie czy państwo polskie sobie z najazdami polskimi samo poradziło no też nie możemy być do końca pewne myślę, że tutaj pewną wadą myślenia o tym, że Zjednoczone królestwo polskie było silniejsza jest brak spojrzenia, że jednak to królestwo polskie, które funkcjonowało chociażby w okresie rządów Bolesława Śmiałego, ale także jego następców to było państwo jednak stosunkowo archaiczne to było państwo, do którego model w porównaniu z modelem, który stał za to zaczyna się kształtować w Europie zachodniej był jednak mocno archaiczne teraz pytanie czy to państwo ze względów społeczno-ekonomicznych dałoby radę udźwignąć polityka ekspansji przypomnijmy, że Bolesław śmiały, który przecież był bardzo silnym władcą bardzo aktywnym na polu międzynarodowym jednak jego władzę dopadł właśnie bardzo potężny kryzys związany z nadmierną polityką ekspansji to wygnanie Bolesława Śmiałego też bony biskupa Stanisława wynikał właśnie bardzo aktywnej polityki zagranicznej tego łatwe na tyle aktywnej, że państwo nie było w stanie utrzymać prowadzenia tak aktywnej polityki nie było w stanie utrzymać pod względem finansowym, ale też pod względem mentalnym, dlaczego doszło do buntu przeciwko Bolesławowi śmiałem mu on obeszło m.in. dlatego że trwały bardzo długie kampanie wojenne, na które wojowie nad nie mieli czasu byli mnóstwo dni poza domem nie mieli czasu zająć się własnymi gospodarstwami nie chcieli tego zdobyli łupy wojenne byli już zaspokojeni jeszcze wracać do domu natomiast Bolesław śmiały chciał dalej prowadzić bardzo aktywną politykę międzynarodową tego państwo nie wytrzymało czy otrzymałoby państwo w dwunastym trzynastym wieku tego nie wiemy wiemy na pewno to, że rozbicie dzielnicowe z kolei spowodowało, że Polska gospodarka i sposób funkcjonowania zaczął się bardzo szybko modernizować nie wiadomo czy oby się na tyle szybko modernizował czasach, kiedy do tego rozbicia nie doszło, dlaczego dlatego, że rozbicie pewne procesy przyspieszało książęta, którzy rządzili w swoich niewielkich książka, a ponieważ chcieli budować swoją pozycję rywalizowali opozycje w Krakowie to musieli najpierw zbudować bardzo silną pozycję w swoim własnym Księstwie, ale nie tylko opozycję chodzi tak kompozycje społeczną również musiała być pozycja ekonomiczna, a jak można było tą pozycję ekonomiczną zbudować, ale chociażby przez lokacje miast to nie jest przypadek, że najwięcej lokacji miasta prawie niemieckim pierwszym okresie rozbicia dzielnicowego jest dzielnicy Śląskiej dlatego, że to właśnie książęta śląscy najbardziej zabiegają o dominację w Krakowie i fundowanie miast na prawie niemieckim to bardzo duży krok modernizacyjny potężny krok modernizacyjne, który pociąga za sobą powstawanie nowych miast zagospodarowywania tych nowych miast i przybieranie odpowiednich kształtów, ale nie tylko kształtów, ale przede wszystkim prawa prawa wynikającego z pewnej filozofii prawne jak w Europie zachodniej powstawała, ale też pewnego poczucia niezależności i samorządności wśród mieszkańców danego miasta, a więc nie wiadomo czy gdyby nie doszło do rozbicia dzielnicowego ten proces byłby na tyle szybki i na tyle intensywny, żeby w tym państwie polskim Zjednoczonym stworzyć pewne ramy ekonomiczne funkcjonowania na funkcjonowanie tego państwa, które pozwoliło na właśnie taką aktywną politykę zagraniczną, której profesor albo mówi i która byłaby pewnie jakimś jego ideałem, bo pamiętajmy, że siłą państwa jest nie tylko jego wielkość siłą państwa jest również jego są jego możliwości ekonomiczne natomiast państwo Piastowskie to jest państwo stosunkowo archaiczne jeśli chodzi o swoją strukturę i sposób funkcjonowania, a to zmienia dopiero rozbicie dzielnicowe to dość płynnie przeszliśmy do plusów, ale zaraz w tym samym obszarze odbije do jeszcze 1 deszcze 1 wady, bo jasna sprawa rozwój miast do trzynastego wieku w Polsce nie było miasto, lecz grody i Podgrodzia, które gromadziły kupców rzemieślników targi osady targowej mieliśmy także pierwszy blokowany miastem była Złotoryja 1200 jedenastym roku tylko, że niektórzy zwracają uwagę na to, że ci możnowładcy, którzy chcieli się szybko wzbogacić i chętnie ściągali osadników z Niemiec i w ten sposób rozwinęła się kolonizacja naprawie niemieckim to doprowadzili do tego, że pojawił się znaczący napływ ludności niemieckiej i rozpoczął się proces germanizacji, który rozwinął się szczególnie na Śląsku małopolskich miastach oczywiście Tarnów miasta następował proces germanizacji inne miasta, aczkolwiek no, jeżeli sobie spojrzymy jak później historia rozwijała no to np. na ziemiach polskich w Małopolsce Wielkopolsce ten proces germanizacji innych zapisałby zastępowane przez proces polonizacji mieście, ale trzeba też spojrzeć na inny element wraz z osadnictwem niemieckim przechodziły na ziemie polskie nowe technologie nowe technologie technologie pracy twór z 2 przychodził też pewna kultura prawna, która w zachodniej Europie zaczęła napływać na polskie ziemie ma wreszcie w wraz z osadnictwem niemieckim dorobiliśmy się własnego symbolu Narodowego, jakim jest Orzeł biały może to jest zbyt daleko idący wniosek, ale niewątpliwie te wpływy niemieckie, które często współcześnie z perspektywy historycznej perspektywy tego co się stało w czasie drugiej wojny światowej my postrzegamy to bardzo negatywnie, ale tamtej Europie Niemcy były pewnym Osadnik kulturę rozsadę Mikiem obyczajowości średniowiecznej tego uniwersalizmu średniowiecznego niewątpliwie nasi książęta na to patrzyli w mniej negatywny sposób jeszcze 1 element jest tutaj bardzo istotny, który z kolei być może ten współczesny narracją będzie odpowiadał wraz z napływem ludności niemieckiej ludzie, którzy zamieszkiwali na ziemiach Polski zaczynali dostrzegać swoją inność zaczęli dostrzegać, że są od tych Niemców, którzy tutaj przebywali osiedlali się w miastach, ale to nie tylko Niemcy też czasem czasie zaczynali dostrzegać, że są nieco innymi, że mówią innym językiem, że Niemcy posługują się mają inną kulturę częściowo z tej kultury oczywiście korzystano brano pewne elementy wyciągano przyswajamy niektóre słowa np. ale zaczynała się budować pewną tożsamość oparta na odmienności, a więc z 1 strony faktycznie możemy mówić o pewnych procesach urbanizacyjnych które, zwłaszcza na Śląsku faktycznie miały pewien bardzo silny charakter, ale z drugiej strony to są też to jest też początek budowania takiej własnej tożsamości własnej tożsamości, która później osiemnastym dziewiętnastym wieku zacznie przekształcać tożsamość narodową, a ta tożsamość narodowa mogła być uzyskana dzięki temu, że było wszystkim porównywać odczuwało się tą innością różnorodność kulturową, która na ziemiach polskich zaczynała występować, bo to nie tylko osadnictwo niemieckie to także osadnictwo czeskie chociażby ale o czym bardzo często zapominamy rozbicie dzielnicowe jest też początek zmasowanego osadnictwa żydowskiego na ziemiach polskich i później ziemie Polski jako ten żydowski raj różnie z nim oczywiście bywało myślę, że to jest materiał na inne oddzielną wręcz audycję on ma swoje źródła także w rozbiciu dzielnicowym, bo wówczas Rzeczpospolita zaczęła stawać się państwem wielokulturowym takim, jakim znaliśmy później z szesnastego siedemnastego, a także z początku dwudziestego wieku to kolejny plus chciałabym zapytać pytanie to plus czy może jednak ten element neutralny, bo podczas tych 2 wieków rozbicia dzielnicowego nastąpiła chrystianizacja wszystkich dzielnic, bo oczywiście 900 sześćdziesiąty szóstym roku prócz mieszka chrzest przyjęło tylko jego najbliższe otoczenie potem po przybyciu misji Jordana odbywał się masowych w tym członków drużyny mieszkańców Podgrodzia ci jednak zamieszka drugiego jego żona królowa Rychel zamawiała swych poddanych, że to lud przewrotny i nie całkiem chrześcijański to jest jedenasty wiek mamy reakcję pogańskie mamy kolejne misje w dwunastym wieku prowadzone między nimi przez Ottona z Bambergu, ale większość ludności nadal wówczas pozostawała poganami dopiero ten okres rozbicia dzielnicowego no to jest proces chrystianizacji kraju, a potem kościół będzie odgrywał dużą rolę jako ten czynnik ponownego jednoczenia kraju no tak myślę, że teraz po tym co powiem tego co powiem nie byłby zadowolony arcybiskup Jędraszewski, ponieważ on, kiedy była rocznica chrztu mieszka w Polsce najczęściej mówi się chrztu Polski, ale rocznica chrztu mieszka po głosił taką właśnie tezę o o takiej bardzo dużej pierwotna ości chrztu i tego, że przy ochrzczony został cały naród nie tak nie było, a nie my mamy 900 sześćdziesiątym szóstego przyjmijmy, że to 900 sześćdziesiąty szósty roku jest faktycznie roku chrztu księcia mieszka mamy do czynienia z chrztem wyłącznie władz jego najbliższego otoczenia większość społeczeństwa żyjącego na ziemiach Polski prawdopodobnie przez długi długi czas to będzie jeszcze społeczeństwo pogańskie albo społeczeństwo, które będzie też rozedrgane pomiędzy swoją Pogoń kościół chrześcijański kościół czy chrześcijaństwem, które zacznie na ziemiach polskich rozwijać, a więc na pewno, że np. Bolesław dobre chrześcijaństwo wprowadzał próbował wprowadzać siłą stąd też później tzw. reakcja pogańska mniej wymiar też nie jest szerzej znane nie wiadomo na ile ta reakcja pogańska faktycznie była silna, ale znane fakty historia mówiąca o Bolesławie Chrobrym, który np. ostrym nakazywał, jeżeli ktoś nie przestrzega postu był karany wybiciem zębów przykład, więc mamy tutaj przykład takiego wprowadzania chrześcijaństwa siłą, ale faktycznie, a ekolodzy twierdzą, że mniej więcej do okresu rozbicia dzielnicowego jeszcze na ziemiach polskich bardzo wyraźne są po pierwsze, kulty pogańskie, a także pochówki o charakterze pogański i dopiero bardzo szybkim tempie zaczyna się zmieniać wraz z rozbiciem dzielnicowym, iż z tego wynikało po pierwsze, wynikało to z rozwojem sieci parafii, a skąd w rozwój sieci parafii, ale z fundacji każdy książę, budując swoją pozycję poszczególne Księstwa oczywiście opierał ją na lokalnej elicie, a kościół również tą lokalną elitę tworzy np. lokalny biskup no był przedstawicielem takiej lokalnej elity no jak można było takiemu biskupowi się przypodobać Ano poprzez fundację fundację klasztoru poprzez pieniądze włożone na poszczególne kościoły stąd też rozwój sieci parafialnej, a wiadomo, że wraz z rozwojem sieci parafialnej możemy mieć większą kontrolę nad tym co się w terenie zaczyna dziać, czyli powoli możemy likwidować kulty pogańskie krystalizować, bo nie mówimy tutaj o wyłącznie krystalizacji siłą nie, ale także po prostu o wpływie kultury chrześcijańskiej na ludzi, którzy na danym terytorium mieszkali, więc rozbicie dzielnicowe z 1 strony to jest faktycznie okres, w którym obserwujemy osłabienie państwa, ale z drugiej strony ogromny rozwój lokalnego kościoła paradoksalnie kościół w pewnym momencie faktycznie zaczął mocno naciskać na nie zjednoczenia, ale to wynika z tego co już mówiłem, czyli obawy przed rozdrobnieniem metropolii gnieźnieńskiej i upadkiem znaczenia, bo ona rozwijała się na ziemiach jednak Zjednoczonych to było to była esencja funkcjonowania metropolii gnieźnieńskiej obawiano się, że poprzez pogłębianie się nie rozbicia dzielnicowego i odpadanie też księstw kierowanie bardziej w stronę np. Czech czy Niemiec, a metropolia zostanie po prostu rozgrabione tego się obawiano stąd ta polityka dążąca do zjednoczenia, ale z drugiej strony to jest szansa na bardzo szybki rozwój kościoła i faktycznie okresie rozbicia dzielnicowego 2 i ziemie polskie w dużej mierze zostają skrystalizowane, aczkolwiek ślady wierzeń pogańskich została jeszcze przez długi czas np. na Mazowszu to jeszcze Jan Długosz będzie opisywał swoje granice z kolei, że jeszcze te ślady takich wierzeń pogańskich będą na tych terenach trwa, czyli wśród plusów rozbicia dzielnicowego mamy chrystianizacji kraju mamy rozwój miast mamy rozwój rolnictwa w trzynastym czternastym wieku powstają w Polsce liczne wsie upowszechnia się trój polu w Cannes nowe narzędzia punkt składnicę brona radu żelaznym okuciem pojawia się także konieczność lepszego wykorzystania posiadanej ziemi nowe technologie innowacje, która przynoszą ze sobą niemieccy koloniści, o czym już pan doktor nam mówił co jeszcze dzieje się podczas tych 2 wieków co działa in plus dla potem już odnowionego Zjednoczonego Królestwa polskiego nie wiem czy każdy uzna po, że to jest pewien proces, który działa i plus, ale ja uznaję to za bardzo pozytywny element rozbicia dzielnicowego Otóż rozpoczyna się emancypacja kolejnych grup społecznych, bo jeżeli mówimy o pewnym procesie historycznym kształtowania się polskiego narodu to tym trwałym elementem kształtowania się narodowości jest właśnie procesy emancypacyjne, czyli proces, w którym kolejne grupy społeczne zyskują znaczenie w państwie zyskują wpływ NATO państw upraszczając początków państwa polskiego tym, kto ma największy wpływ na kształtowanie się państwo właśnie oczywiście łatwe prywatny właściciel państwa no i jego najbliższe otoczenie wojewodowie najwyżsi urzędnicy państwowi to jest wąska grupa, która ma największy wpływ na to co się dzieje państwa teraz w okresie rozbicia dzielnicowego grupa się znacznie poszerza, bo to nie tylko chodzi o urzędników państwowych, którzy funkcjonują w każdej z poszczególnych dzielnic również chodzi o to, że coraz większe znaczenie zaczyna mieć rycerstwo, ponieważ np. o tym kto rządzi w Krakowie decyduje siła militarna, a wreszcie decyduje też zgoda mieszkańców ziemi krakowskiej mieszczanie to jest kolejny element mieszczanie, którzy są też coraz silniejsi, bo miasta się rozwijają miasta mają pewną swoją samorządność w ten sposób kształtuje nam się bardzo silna grupa wyemancypowana i świadoma swojej emancypacji oczywiście w przypadku mieszczan proces historyczny zostanie później poprzez zjednoczenie państwa polskiego poprzez konflikt z mieszczanami tutaj przede wszystkim tylko te konflikty, które będą w czasach Władysława Łokietka, które spowodują, że to rycerstwo stanie się siłą napędową monarchia mieszczanie, ale później także 1516 wie, gdzie prawa mieszczan zostaną też znacznie ograniczone i ta przewaga ekonomiczna rycerstwa Czyż szlachtę, ale zostanie wzmocniona ta emancypacja miast zostanie powstrzymana wręcz nastąpiły na cofnięcie się o krok w świadomości emancypacyjne miasto też one swoją samorządność jeszcze będą bardzo silnie podkreślały, zwłaszcza miasta królewskie Buttona z miastami prywatnymi tutaj będzie pewien problem natomiast niewątpliwie powstanie bardzo silna warstwa wyemancypowana warstwa szlachecka czy też rycerska jeszcze wówczas w średniowieczu ona podstawę do później do kształtowania się polskiego narodu, ponieważ w kolejnych etapach naszej historii oczywiście ta liczba osób ilości grup, które będą remontowane będzie coraz coraz większa no tak możemy aż do dzisiejszych czasów to historia emancypacji poszczególnych grup pokazywać i ona się właśnie rozpocznie w okresie rozbicia dzielnicowego, kiedy sytuacja nie miało polityczne, jaka zapanuje w Europie środkowo-wschodniej siłą rzeczy będzie musiała to na poszczególnych książęta, żeby dawać możliwości znaczenia wzrostu znaczenia poszczególnym grupom społecznym czy nawet poszczególnym jednostką bramach 6 to jeszcze zapytam o 1 wątek prof. Henryk Samsonowicz był kilka lat temu pytany przez gazetę wyborczą czy rozbicie dzielnicowe nie wpłynęło przez przypadek pozytywnie na świadomość polityczną, bo być może w trzynastym wieku, gdy rozdrobnienie było największe to elity władcy zaczęli zdawać sobie sprawę z tego, że państwo dezintegracja na to państwo słabej należy je zjednoczyć i prof. Samsonowicz odpowiadał taki sposób wątpię by w dwunastym czy trzynastym wieku takie myślenie pojawiało się w głowach Książąt, którzy rządzili różnymi kawałkami polskich ziem jeśli nawet niektórzy z nich próbowali scalać kraj stała za tym raczej chęć zdobycia władzy nad jak największą terytorium nad ludźmi tego samego języka tego samego prawa i obyczajów w trzynastym wieku nikt chyba jeszcze nie myślał o stworzeniu nowoczesnego państwa dopiero w późnych latach panowania Łokietka wszyscy zrozumieli, że silny zjednoczony dobrze zarządzany organizm lepiej sobie poradzić z wyzwaniami ówczesnego świata wtedy rzeczywiście możemy mówić, że wpływ na powstanie takiej świadomości miało rozbicie, z którego wychodziliśmy bardzo długa i co pan na to niewątpliwie zatrzymał się na chwilkę na tej ostatniej refleksji czy wychodzenie z rozbicia to jest proces, który wydaje się, że zakończony został dopiero w 1945 roku, ale boty i trwałe region cała regionalizacja to trwały patrzenie na perspektywy swojego regionu faktycznie trwa jeszcze w Rzeczpospolitej obojga narodów my też w dużej mierze jest dziś uchwalone w okresie zaborcze i dopiero po bardzo silny wstrząs drugiej wojny światowej i zmiany geopolitycznej mapie europejskiej one zaczynają te elementy rozbicia dzielnicowego niwelować także możemy powiedzieć na pewno długim długim trwaniu faktycznie jesteś tak, że dopiero od koniec wieku trzynastego na przełomie trzynastego czternastego wieku zaczęto patrzeć na państwo jako na wiele pewną wartość nadrzędną wobec partykularnych interesu i to oczywiście wynikało też sytuacji geopolitycznej i wzmacniania się chociażby Marchii Brandenburskiej czy też zagrożenia ze strony Krzyżaków, ale nie tylko również z procesu, które mają miejsce za wschodnią granicą np. powstawanie kształtowanie się państwa litewskiego najazdy litewskie to też było zagrożenie dla ziem polskich stąd też zaczęto również patrzeć na to pod tym kątem niewątpliwie książęta w pierwszych latach rozbicia dzielnicowego myśleli głównie o sobie myśleli głównie o swoim własnym interesie władzy, którą będą mogli obejmować ona na terytorium natomiast ten element myślenia państwo jako państwem nowoczesnym również wynika z procesu emancypacyjne, o których ja wspominałem wcześniej, ponieważ coraz większym stopniu przestajesz myśleć o państwie jako własności poszczególnego łatwe, a coraz większym stopniu państwo jako dobrą uniwersalnym wszystkich jego poddanych czy później aż naszych czasach wszystkiego obywatel to myślenie faktycznie zaczyna się kształtować na przełomie trzynastego czternastego wieku państwo jako pewnej wartości nadrzędnej w państwie, które oparte na pewnych terytoria i teraz terytoria to terytorium nie jest już własnością władcy on staje się własnością wspólnoty mieszkańców danego państwa, ale mieszkańców nie tylko żyjących, ale te również, którzy nie żyją, czyli przodków, ale także potomków, czyli myślenie o państwo jako zupełnie inny sposób wyobrażenia sobie państwo i to właśnie się pojawia w trzynastym czternastym wieku, ponieważ widać, że władze są przelotne łatwo może panować, a może za chwilę przestać panować będzie zupełnie inny władca, a więc państwo staje się czymś zupełnie zupełnie zupełnie innym i to nowoczesne myślenie o państwie jako państwo oparte naprawie napraw, które ponadczasowe w państwie, które nie jest wyłącznie własnością władcy, więc we władzy muszą też uczestniczyć inne grupy to inne grupy muszą też tej władzy stanowić ona zaczyna wypływać rozbicia dzielnicowego z tego doświadczenia rozbicia dzielnicowego, które 1 grupy wzmocniło inne grupy osłabiło, ale przede wszystkim też pokazało, że władca nie jest on nie jest władcą wiecznym to nie jest tak rząd wiecznie będzie sprawował władzę oni mogą się zmieniać natomiast państwo musi trwać jako takie ta świadomość jedności państwa tego, że władca jest po prostu jego administratorem przez pewien czas to jest pokłosie rozbicie dzielnicowe dr Sebastian Adamkiewicz historyk muzeum tradycji niepodległościowych w Łodzi i publicysta portalu histo ma był moim państwa gościem panie doktorze bardzo dziękuję za rozmowa również Zwiń «

Podział państwa między synów, czyli prosty przepis na polityczną katastrofę. O rozbiciu dzielnicowym

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: SPRAWY RÓŻNE

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 21:00

Najnowsze Podcasty

Niedobór polskości. Arkadiusz Jakubik emocjonalnie o patriotyzmie

Czy "Emigracja XD" jest przereklamowana?

„Burza i zwierciadło” prof. Krzysztofa Mrowcewicza

"Synu, jesteś kotem" Katarzyna Michalczak

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL