Stanisław Ulam - polski matematyk, który pracował nad bombą atomową

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki przedstawia pierwszym gościem audycji zapowiadany pan Maciej Gawlikowski historyk dyrektor wydawnictwa znak horyzont dobry wieczór dobry wieczór w właściwie jak się chce opowiadać historię jakiegoś człowieka to najczęściej zaczynamy od początku tak rodził się itd. ja bym może nie, tyle że chciał być oryginalne, ale chciałem właśnie pana poprosić, aby może ta część, która zresztą też jest mniej znana czy będzie mniej znana dla tych, którzy obejrzą Rozwiń » tylko film, żeby trochę o tym miejscu w, którym zaczyna swoją również naukową matematyczną karierę nasz dzisiejszy bohater, żeby powiedzieć, jaki jest Lwów tamtego czasu, jaki jest Politechnika Uniwersytet jak to się stało, że no chyba największa Polska sława w sensie takiej identyfikacji na świecie Stefan Banach akurat też jest Lwowie też spotyka się ze Stanisławem lamy no tak ten Lwów to jest miasto biznesmenów miasto ludzi przedsiębiorczych miasto ludzi praktycznych stolica Galicji w tym szynami wtedy, kiedy się rodziną potem oczywiście to jest już państwo wskazał, że miasto tętniące życiem miasto o dosyć dużym zaawansowaniu technicznym, ale jednak nawet jak na nasze dzisiejsze standardy miasto wcale nie aż tak wielkiego zaledwie stutysięczne 250 na miasto żyjące nas na styku kultur program sam Stanisław Ulam jest jest osobą jest on sam o sobie pisał w książce bez chyba mrugnięcia okiem bez wyjątku, że jest Polakiem, ale oczywiście dla pewnych ortodoksyjnych wyznawców prawdziwej polskości pewnie prawdziwym Polakiem by nie był, bo jest oczywiście pochodzenia żydowskiego, choć z kompletnie zasymilowanych rodziny zasymilowanych także w sensie językowym wprost pisze, że głów rodzinie w języku polskim jak 301 Stanisław Ulam pochodzi z za rodziny zamożnych po prostu jest jakaś pewna decyzja rząd idzie na Politechnikę Lwowską to nie jest jakaś to nie jest jak w przypadku Stefana Banacha jakaś zasłyszana rozmowa na Plantach przez innego historyka czy innego matematyka przepraszam Hugo Steinhaus tylko tylko to jest to jest normalna droga kariery normalna droga ucznia szkoły 12 trzeciej normalna w tym sensie, że on te wszystkie po kolei tam kończył natomiast nienormalna w tym sensie, że po prostu już jako nastolatek osobą wybitną w no chodź by ojciec Józef ów szlam mama z domu, a Auerbach mówiłem, żeby może jakiś porządny zawód sobie z nas, bo tam dotarł do tak bardzo wiadomo to jest w aktach dlatego Politechnika oczywiście no sta RO Józef Ulma był był oficerem w czasie wojny był oficerem sztabowym potem był dosyć, jakby udanym przedsiębiorcą i no Wola ludzi praktycznych oni właściwie zamierzał sens np. Stanisław zamierzał właściwie zostać inżynierem elektrykiem, ale jakoś okazało się, że największy intelektualny przeciąganie tego czasu we Lwowie ma ten krąg tych Lwowskiej szkoły matematycznej Hugo Steinhaus Stefan Banach Chem na czele i Noise ich taki no niezwykłym sposobem ucierania tych matematycznych idei które, które dziś, jakby stanowią podstawy do tego niezwykłego rozwoju matematyki, który od połowy dziewiętnastego wieku więcej nastąpił i czyli właśnie to im gości dynamiki nieliniowej i ich otwartość ich chęć i umiejętność obcowania z ludźmi z różnych środowisk różnych kultur była unikalna właśnie ze względu na NATO atmosferę wielokulturowości Lwowa ze względu na to jak no, skąd jak oni sami z różnych środowisk byli ciekawe jest też to na co na co zwraca uwagę w swoim w swojej autobiografii, że poza atmosferą uczelnianą poza dyskusjami w pokoju matematyków na uczelni no niezwykłe miejsce m.in. kawiarnia szkocka, gdzie on się potyka z wieloma właśnie znakomitość ami tej dziedziny m.in. też jest tam właśnie Stefan Banach boss do tych spotkań w kawiarni powstała niezwykła książka tak oni Tamka siedzieli zapisywali właśnie różnego rodzaju czy to wzory rozważania matematyczne strasznie ciekawy pomysł może nawet bardziej ważne jest to, że za za zawiązywać znaczy, że za zapisywali w nim pewne problemy matematyczne takie no wiadomo, że dla matematyków dwudziestego wieku i początku 2001. wieku jest takim sztandarowym, jakby jakby nazwijmy to programem działania było rozwiązywanie programu matematycznego przedstawionego przez Davida Hilberta Herberta, ale właśnie księga szkocka byłaby takim trochę alternatywą wobec tego programu Herberta i on ona była do ustępstw wspólna bardzo skromnie o tym mówią to nie był jednym z szeregowych członków był jednym z najważniejszych członków tego kręgu naprawdę tam jego wkład jest dosyć istotne są kawiarnia szkocka też sama w sobie jest ciekawą ciekawym miejscem istniejący do dziś budynek istniejący do dziś lokal na akademickiej dawniej dzisiaj prospekt Szewczenki także zachęcam wszystkich, którzy kiedykolwiek Lwów od odwiedzali niedaleko pomniku pomnika Mickiewicza łatwo łatwo trafić naprawdę spojrzeć w miejsce, które dla polskiej światowej kultury jest unikalne rzeczywiście ta księga szkocka z różnymi problemami matematycznymi propozycjami twierdzeniami teoremat Tammy no no to jest coś co było inspiracją dla wielu pokoleń matematyków oczywiście najlepiej przeczytać całą całą autobiografię od jutra kolejne wydanie w księgarniach przypominam natomiast natomiast chcę jeszcze tylko z tej części, które tylko w książce, bo późniejsze już nasza odpowiedź będzie musiała również w tym co jest filmie ma film u nas niestety jeszcze przez zamknięte kina nie nie ma na ekranach w każdym razie to jest właśnie postać Johna von Neumanna, bo to jest niezwykłe, że Ula pisze, jakoby nasz, jakoby tylko, że jak jest młodym chłopakiem to właśnie ten John von Neuman pojawił we Lwowie to jest rok 2007. ale nie jemu nie udało się dostać na to spotkanie nie wysłuchał tych wykładów, bo jak pisze właśnie zdawał egzaminy bat maturalny zbyli już tak obok siebie blisko, ale się 2007. roku nie spotkali natomiast spotykają się pod koniec 3004. roku kiedy, kiedy nawiązał z nim najpierw korespondencja potem spotkali się właśnie pod koniec 3005. roku, kiedy fundujemy wracał z Kongresu w Moskwie matematyków z kolei, na którym kongresie nie nie znalazł się lamp, bo ze względu na złe stosunki polsko sowieckie nie uzyskał na czas odpowiednich dokumentów czy tak się nawiązuje przyjaźń, która potem ma tyle no jest jest ważna jest nie tylko przyjaźnią, ale że co tu dużo mówić von Neuman pomaga mu w rozwijaniu swojej kariery, umożliwiając wyjazd do Stanów zjednoczonych i pracy tam tak to rzeczywiście to jest jeden z takich jak i splotów niezwykłych okoliczności już życiu Stanisława Ulama niejeden zresztą rodowód takich takich splotów potem będzie więcej to to znaczne szkody jakiś właśnie ona mam też pewnie jakąś rolę odegrał w sprowadzeniu go do Los Alamos plan, czyli do do tego projektu Manhattan który, który wszyscy znamy no trudno coś można komentować niewątpliwie to to jest także ten świat matematyków na pewno, jeżeli mogę powiedzieć panie redaktorze nam przeciętnym ludziom imponuje w tym sensie, że jest tam jakieś niezwykłe braterstwo dusz to znaczy oni cenią się za jakiekolwiek by to niebyły narodowości jakiekolwiek by tak nie były losy to jednak trudno im chyba nie docenić wkładu swojego wzajemnego rozwój matematyki i czy to są Hindusi czy czy Anglicy no to jak ta matematyka ma jakąś taką moc przekraczania tych barier społecznych z czynami tak jak czytam książki Stanisława lała co to ten kalejdoskop niezwykłych postaci, którą tam wymienia od od oddania Steina przez z selera przez właśnie dzioba fundusz bada których, które napotkał w życiu jakoś nie nie pisze nigdy o tym o jakimś problemie z kontaktem tych tych ludzi tylko nawet podział pisze przeciwnie czasami ten kontakt był był bliski nie wiem czy pan pani tam taka jest anegdota o tym jak spotyka jakiegoś studenta chyba wybitnego, który czekał na niego w jego łóżku hotelowym, żeby zadać kilka pytań pani w aktach lądowa przyszedł się nogę dołożył do tego łóżka i tak czekał na do swojego idola matematyczne, że Państwowa lama ich, żeby zadać kilka pytań o niezrozumiały niestety muszę powiedzieć dla mnie problem na temat tak tam jest trochę w tej książce takich wycieczek powiedziałbym, które również mnie trochę konkurowały, ale cóż to chyba akurat nie jest powód do wstydu, że z tym przedmiotem nie szło najlepiej w natomiast no cóż warto może jeszcze powiedzieć, bo to trochę zastanowiło ciekaw jestem jak jest pana tutaj refleksja, ponieważ tak jak w filmie dość widoczną postacią bardzo ciekawy jest ciekawie pokazany jest moment spotkania się obu państwa mówię tutaj o Franz szła szarą, czyli żonie potem Stanisława Ulama pop ksiądz ona właściwie szczególnie pierwszy właśnie do końca drugiej wojny światowej do do do jego choroby ona się pojawia bardzo sporadycznie tymczasem silnik jest wyraźnie bardziej bardziej obecna jak pan sądzić czy on wie czy to wypada tak mówić, ale mniej dostrzegał znaczenie tej osoby w jego życiu do do tego właśnie mniej więcej 4000506. roku bardzo wątpię by pan ja myślę, że to jest proszę też pamiętać że, że hasła rolą jest Ula jest była osobą, która wpisywała tę książkę to on dyktował ona opisała trochę podległego bywała myślę, że to jest jakaś tam niewidzialna ręka redaktora o tak można powiedzieć znaczy to po pierwsze, trudno sobie wyobrazić, żeby Stanisław Ulam, dyktując swoje żony Książ jakoś bardzo wiele zniesiony jednocześnie wypowiadał prawda jest dosyć trudne myślę, że dla lot dla postaci o takim bardzo egoistycznym jednak nastawieniu do życia, czego nie krytykuję, bo my ludzie to, a po drugie, myślę, że tam dziś jakaś ręka była w tym żeby, żeby tą tą sferę prywatną troszeczkę za ściąć, chociaż niektóre z prawa sól też jest bardzo taka powiedziałbym na koniec bardzo bardzo lakoniczna notki, ale pan to jest trochę też także że trochę o tym, iż są hasła na samym końcu książki jest taka taki krótki grożą, że po prostu nosi życie wśród tylu wielkich ludzi skłaniało go pewnie do tego, żeby się napisać książkę o od wielkich ludziach euro ich jego przygodach z nimi, a trochę mniej o pisać o swoim życiu prywatnym, czego nad tym ubolewam niestety, choć są jakieś tam drobne fragmenty romansowali z niektórymi bardziej znanymi matematyczka mi się znajdują więc, więc żona tyle upuściła tak powiedzieć w setach w do to jest oczywiście główna część książki to jest ta historia wojenna to jest sala MOS i jednak chciałbym kilka minut naszej rozmowy poświęcić na coś co jak sam pan powiedział z 1 strony jest dość dobrze znane, bo rzeczywiście historia projektu ma Manhattan miała mnóstwo odsłony to ksiądz i książkowych filmowych i wspaniałe filmy dokumentalne programy telewizyjne itd. natomiast rzeczywiście ktoś powszechnie nie przez ten historię poznaliśmy nazwiska Oppenheimer Nielsa Bohra Fermiego natomiast no gdzież tam Stanisław Ulam jakoś trochę był nieobecny w tej opowieści ciekawe, że on jest właściwie od czterdziestego trzeciego roku w Los Alamos do końca jak tam jedzie jak opisuje nie bardzo wie co to będzie za miejsce w końcu dowiedziałem się, że mamy pojechać do nowego Meksyku w okolicach Santa pisze w pewnym momencie, kiedy tam przyjeżdża to weszliśmy do 1 spokoju, gdzie ku swojemu zaskoczeniu ujrzałem, że z niego zatopionego w rozmowie z jakimś mężczyzną człowiek ten był średniego wzrostu miał czas brwi napięty wyraz twarzy przekazał się tam z powrotem przy tablicy lekko utykając był to Edward tele, któremu Johnny mnie przedstawił już do tuje tuje właśnie to ta historia, że może obecność Stanisława Ulama przy samym projekcie budowy bomby atomowej dlatego może jakoś umykało nam no bo on rzeczywiście, mimo że się dzieje równolegle jest w zespole kelnera, który już wtedy pracuje nad bombą wodorową tarta to jest no to jest podstawowa przyczyna oczywiście prawda, jakby nawet może należałoby się cieszyć są że, żeby nie pamiętamy, że pierwszą pierwszy produkt za jednym z produktów tego laboratorium Los Alamos były nie tylko, bo plutonowy euro nowe, które zostały użyte, ale właśnie też też urządzenie Ula maklera w praktyce lama pt. bomba wodorowa, czyli no jednak wielokrotnie potężniejsze tra i bardziej śmiercionośna broń niż bomba atomowa, która zresztą no do no no no właśnie do tych tym projekcie Kellera Ulama jest do dziś oparta większość konstrukcji broni wodorowej na całym świecie no, więc tak to wygląda po prostu oni nie byli przy tym najbardziej spektakularna nie byli bezpośrednimi uczestnikami najbardziej spektakularnego osiągnięcia w postaci bombardował, jeżeli może za takiego słowa użyć poznać bombardowania Hiroszimy i Nagasaki natomiast jak w laboratorium Llosa w Los Alamos działa działało dalej to jest jednak wynalazek powojenny, w którym no też można powiedzieć Stanisław Ulam, jakby odkrył pewną nową dziedzinę wiedzy rządu, bo on z tego czystego matematyka przez przeistoczył się fizyka no może doświadczalnego to byłoby za dużo powiedziane kolarzy fizyka, który który, który zajmuje się statystyką tym zajmuje się fizyką kwantową, który no też poniekąd zajmuje się fizyką stosowano właśnie by to jest myślę, że ciekawy wątek też film pokazany sam autor Książ to jakby próbuje nad tym przejść nie wchodzą jakieś głębsze rozważania to są te dylematy prawda 3 pracować nad czymś co jest śmiercionośną bronią czy nie no i pojawia się jeszcze 1 wątek, który on jest filmie bardzo krótko pokazany natomiast to jest też powiązany z tym poprzednio wymienionych przeze mnie wątkiem, czyli sprawa szpiegostwa w Los Alamos, bo tam się pojawia jedna z postacią w filmie, która potem jak się okazuje właśnie uciekać wyjeżdża ucieka do związku sowieckiego i przekazuje dane o projekcie Manhattan no jak wiemy rzeczywiście miało to miejsca, ale niektórzy ci również brytyjscy naukowcy tłumaczyli to właśnie tym, że tylko rozszerzenie tej wiedzy tworzyło paradoksalnie pewną równowagę bezpieczeństwo, kiedy można było zakładać, że nie tylko jedno mocarstwo będzie dysponował taką bronią no tak ten argument o tyle mało trafione, żeby mało, kto myśli o tym, że jak wolno pewnie taki sam efekt miałoby przekazanie tej wiedzy Adolfowi Hitlerowi, ale chyba nie efekt nie był pod pożądane tak sądzę też też pewnie rozszerzenie tej wiedzy miałoby efekt mrożący jeśli chodzi o bezpośrednie działania wojenne czy czy dalsze dalszy bieg historii natomiast no rozumiem, że no infiltracja pewna pewien połowa ideologii komunistycznej jak wiemy dzisiaj z historii no i Józef Stalin nie był specjalnie łagodnym dyktatorem więc, więc oczywiście no jakieś jakiś moralny uzasadnienie temu trzeba było oczywiście nadać natomiast jeśli chodzi o szpiegostwo to myślę, że Stanisław Ulam nie miał z tym za wiele wspólnego natomiast miał bardzo wiele wspólnego z polityką i to polityka, bo ten był wpływową Ameryk po starcie amerykańskiej rodzimej w pewnym sensie nauki i na torze ulami obalił jego pierwszy pomysł na NATO jak skonstruować bombę wodorową miało potem wpływ na to jak no jak jak on jak też zachował się w stosunku do Ula ma chyba tu jest kwestia po prostu wewnętrzny amerykańskiej polityki walki o wpływy pieniądze, a trochę mniej kwestia tych międzynarodowych zawirowań, które na szczęście Stanisława Ulama tak bardzo nie dotknęła w warto może jeszcze powiedzieć, że jak każda wojna, a szczególnie takie miejsca w Los Alamos dziś raptem zebrali chyba najwybitniejsi uczeni tamtych czasów kach no to jest pewnego rodzaju taki kopniak cywilizacyjny prawda wspomniany 1 dysku nos tych mniejszych bohaterów właśnie przy przyjaciel pan von Neuman pracuje przy prototypach komputerów, które wtedy dopiero się pojawiają tak lub Stanisław Ulam jest pionierem w ogóle zastosowania maszyn liczących, czyli komputerów w matematyce jako nauce tak nie tylko są w ogóle w fizyce matematyce jest autorem takiej metody Monte Carlo, która była bardzo zgrzebne mówiąc polega na zastosowaniu statystycznych metod rozwiązywania problemów naukowych, które no, które przy pomocy ręcznego nazwijmy to obliczania byłyby nierozwiązywalne, a może rozwiązywane ale, ale bardzo żmudna czasochłonna szóstą to jest człowiek, który okazało się z tej właśnie Lwowskiej szkoły matematycznej czy polskiej szkoły matematycznej tych tych ludzi najbardziej abstrakcyjne oddalonych od rzeczywistości okazał się być członkiem niezwykle praktycznie uzdolnionym i wiele jego różnych pomysłów ma dziś zastosowania takie to bardzo przyziemne praktyczne zresztą jak będziesz to pokazuje potęgę tak tych Stanów zjednoczonych właśnie wojennych powojennych, które w jakiś niesamowity sposób pod potrafiły połączyć tamten intelektualny potencjał swoich europejskich naukowców ze swoją przemysłową potęgą i umiejętnością przekucia tego taką taką bardzo praktyczną tak bardzo praktyczne, jeżeli można w dzisiejszym językiem produkt w szczegóły w książce Stanisława Ulama przygody matematyka autobiografia od jutra w sprzedaży myślę, że nasz gość pan Maciej Gawlikowski bardzo zachęcił państwa do tego, żeby bliżej tę postać poznać bardzo panu dziękuję dzisiaj rozmowy dziękuję bardzo, Maciej Zakrocki przedstawia teraz gościem audycji jest pan Filip Tłokiński odtwórca głównej roli, czyli postaci Stanisława Ulama filmie geniusze dobry wieczór dobry wieczór witam wszystkich bardzo serdecznie dla wsi jak czytam, czyli czy miałem też przyjemność rozmawiać z aktorami, którzy opisują o tym jak przygotowują jakiś roli no to właśnie mówią, że próbują jakoś poznać postać i że jest to postać oczywiście historyczna, którą w, którą grają czy pan może zacznę od takiego pytania czy pan był dobry z matematyki Echa byłem z tego co pamiętam jako dziecko wieku na dziedzinach, która mnie jakoś tam interesowała to oczywiście ma matematyka później jakoś się chyba zorientowałem, że chyba jestem lepszy w językach, bo tam w Szwajcarii uczyłem się był francuskich miast polskich w domu był też angielski włoski tam, więc sprawy takie z dziedziny bardziej humanistyczne stało się coraz bardziej ważne dla mnie i dziwnym trafem stały się coraz gorszy z tej matematyki może ona była trochę obca coraz bardziej no tak pytałem o to, bo właśnie myślę sobie, że chociażby właśnie czytając autobiografię Stanisława Ulama no tam jest mnóstwo jednak takich wycieczek opisujących jego dyskusję z matematykami jeszcze wczasach Lwowskich potem potem w czasach amerykańskich czy jeszcze wcześniej angielskich, gdzie on taką lekkością prawda pisze o tych różnych zagadnieniach, które były przedmiotem tych jego dyskusji no i nawet jeżeli przyjmiemy, że to jednak zostało napisane właśnie pod kątem zwykłego zjadacza chleba, który to czyta ja nie ukrywam, że miałem kłopoty w zrozumieniu niektórych fragmentów tras czy łatwo jest się wczuć wejść w postać właśnie takiej osoby, która zajmowała się na nieco jednak odległymi dziedzinami życia całe szczęście pozostaje tylko aktorem skromnym narzędziem do opowiadania historii, więc c dla mnie nie było istotne jest stanie się matematykiem reżysera ze sceny Klein całe szczęście miał taki taką bliską relację ma z matematyką konsultował wiele takich technicznych aspektów, które będzie chciał wtedy nie umieszczać w scenariuszu ja to wszystko oczywiście przekazał, więc mieliśmy długie długie rozmowy na temat na temat matematyki drugi aspekt jest taki, że ten film jest nie tylko o matematyce tylko o człowieku o uczuciach tam jest ma relacje ze swoim bratem ma przyjaciela von Neumanna natomiast bardzo jest to, iż to bardzo istotny aspekt w tym scenariuszu jest oczywiście główny wątek tego filmu aspekt moralny tej historii, bo przecież Stanisław Ulam przyczynił się do dobrze by do budowy bomby rada wodorowej, więc na całe szczęście te wszystkie tematyki takie bardziej humanistyczne właśnie stały się no bardzo bardzo istotne zrozumieniu nie tyle matematyki, ale człowieka, które w tym w tej konkretnej historii ją reprezentował no właśnie to akurat dobry pretekst, żeby pana o to zapytał, bo to jest w tym filmie dosyć ciekawy wątek, który zresztą jest jak najbardziej prawdziwy tak się złożyło w moim zawodowym życiu, że na temat projektu Manhattan duża czytałem robiłem coś jeszcze wczasach telewizyjnych programy na ten temat rzeczywiście rzeczywiście od pewnego momentu prac nad jeszcze bombą najpierw atomową wśród wielu naukowców zaczął pojawiać się dylemat czy powinniśmy doprowadzić do końca oczywiście początkowo dominował pogląd, który też film jest za zaznaczony, że musimy być pierwsi przed Hitlerem, ale jak widzimy w filmie, w którym momencie do naukowców Los Alamos dociera informacja, że wojna w Europie się skończyła, że na pewno zdążyliśmy przed Hitlerem, a jednak program atomowy nie został zatrzymany pana bohater właściwie był za tym, żeby rzeczywiście kontynuować program, a pan na przetrzymuje czy mój bohater był za tym, żeby kontynuować ten program to właściwie to nie takie proste wydaje się, że film przedstawia właśnie to dwuznaczną paradoksalną relację, którą ci matematycy dzieci naukowcy mieli z tym z tą moralną zagadką z tego co zrozumiałem z tego co wszyscy zresztą starali się zrozumieć reżyser, pisząc ten scenariusz mając też bardzo bliską relację z córką Stanisława Ulama rozterki moralne była tam ona też ta historia mówi teraz bombę obok jezior wodorowej ten dylemat bierze się z tego, że bomba atomowa ta mniejsza została użyta, a argumentem było to, aby chronić się przed tymi mniejszymi bombami większą bombą to brzmi okrutnie, ale jeżeli się spojrzy na naszą historię no to po pewnym względem to się udało to znamy pod pod kątem naszych historia, a senator zimną wojną, więc to nie jest to niebyła tylko wojna między między światem i nazistami po prostu nawet jak się to skończyło to technika została też broni zostały co Włosi przed tym chronić my, a co z ta nasza przykra i agresywna i krwawa historia się toczy dalej w no rzeczywiście cała historia zimnej wojny to zresztą był taki paradoks trochę też mający swego rodzaju zabawny kontekst językowy, ponieważ Anglicy jak wiemy bardzo lubią wszystko skracać w rozumieniu stosować skrótów i wymyślony został taki termin wieczór, a wśród dostała krzyż, czyli to pewność obustronnego zniszczenia i wyszło na to, że to w skrócie to jest mad no i potem właśnie mówiono, że bezpieczeństwo w czasach zimnej wojny było zbudowane na szaleństwie no tak jak z jakim było właśnie świadomość zdolności obustronnego zniszczenia, ale tam jest taki moment w tym filmie, kiedy jeden z bohaterów jeden z naukowców mówi o tym dobrze, ale my wam się pojawia ten argument zresztą bardzo mocno eksponowane w stanach Zjednoczonych czyli kiedy zwracano uwagę jak wielu amerykańskich żołnierzy ginie po podczas inwazji na kolejny wyspy japońskie, zbliżając się do tych wysp głównych jak ginie też wielu japońskich żołnierzy uznano, że zrzucenie takiej bomby będzie wstrząsem wystarczającym, żeby Japonia skapitulowała i w sumie uratuje się wiele istnień no, a jednak jeden z tych naukowców mówi tylko dlaczego odrzuciliśmy tę bombę na miasta tam, gdzie były kobiety dzieci w klasach to jest pewien rodzaj dylematu prawda, który musieli oni również przez musieli przeżyli niektórzy bardzo bardzo cierpieli z tego powodu przypominaniem o zasadzie czy czy można sobie pozwolić na takie takie porównanie, ale wydaje mi się wspominaliśmy o czasie Stach przypomniała mi się książka Jonathana Littell, który nowszych oczywiście w mniej bardziej powiedzmy bezpośredni sposób, ponieważ było on na terenie był na bieżąco tutaj mówimy naukowca, ale mi na pewno z tej książki wyciągnąłem to, że ciężko określić co byśmy zrobili mieliśmy w sumie, bo przecież wracając do tych naukowców oni też byli eksperci eks Patrykowi ekspertami, którzy mieli życie to była pewna forma pracy chcieli chronić swoją przyszłość chcieli chronić przyszłość swoich dzieci sami nie wiedzieli, jaka jest, jaka będzie sytuacja z pewnością byli oburzeni, a to widać w tym filmie tym jak została wykorzystana ta broń, ale z drugiej strony tak jak dzisiaj niektórzy analizują historię w sposób taki okrutny ale, ale paradoksalny, więc wszystko jest takie czarno-białe rzeczywistość jest taka napowietrzna szara Nowak w no właśnie bardziej skomplikowane na pewno jakimś wątkiem, który jeśli jest mocno eksploatowany mocno podkreślany w tym filmie, ale po prostu się w naturalny sposób ujawnia to jest sprawa przybycia do Stanów zjednoczonych jeszcze w latach trzydziestych i potem na początku drugiej wojnie światowej bardzo wielu naukowców głównie żydowskiego pochodzenia z Europy, w której uciekali po prostu przed prześladowaniami pojawia się tam w opisach do filmów geniusze takie pojawiają się informacje że, że to co w tej biografii Stanisława Ulama jest ciekawego to jest to, że są tam pewne uniwersalne wątki jak życie emigranta za granicą jednak jakimś tam trochę innym środowisku, gdzie na dodatek właśnie są podzielone rodziny lęk o tę rodzinę, która też to też jest ładnie pokazane w tym filmie, kiedy oni martwią tych, którzy zostali we Lwowie i udaje się uciec zagrożenie wojną czy pan rzeczywiście również o o odbiera w tym filmie czy widzi w tym filmie takie rzeczy, które nam mogą trochę podpowiadać jak jak ja dzisiaj powinniśmy widzieć świat reagować na te procesy, które zachodzą dzisiaj z pewnością ten film, w którym tak każdy Fin potrzebuje konfliktu każdy scenariusz bez konfliktu nie ma teatru bez konfliktu nie ma scenariusza i potrzebujemy głównego takiego przeciwnika często przeciwnikiem w tym filmie jest bomba to jest jasne tematem, który łączy z tym wszystkim jest oczywiście aspekt moralny w tym związane z tą bombą, ale taki taka druga warstwa tej całej historii jest właśnie ten aspekt ludzki, więc ta przyjaźń, która tam jest obecna ta relacja z z żoną są nawet zabiegi, które są w stan wspominał tej o tej scenie jak jak próbuje otrzymać informacje odnośnie ludzików swoich przyjaciół, którzy zostali w Polsce okazuje się, że zabieg, który został używany był zabiegiem telefon, więc wszystko się dzieje tak naprawdę poza kadrem tak samo jak ta bomba Smitha, bo pani jest pokazywana bezpośrednio na kraniec SC bardzo mądrym wyborem reżyserskim tylko wszystko się dzieje przez przez emocje wszystko widać na ekranie przez emocje przez opowieści, a przez człowieka tak ostra, więc to co widać w książce to co widać też w tym filmie jest jest o wiele bardziej ludzkie niż uniwersalnym sposobem niż co można by sobie wyobrazić, a mianowicie historia pewnym geniuszu matematycznym, który wybudował bombę ten ten film jest znacznie bardziej ludzki niższa niż ten surowy opis, który można sobie wyobrazić, bo się nie pojawia, ale trochę wracają zresztą do wątku właśnie dyskusji na temat skutków jej stworzenia wątek przyjaźni i od bardzo ładnie pokazanej przyjaźni głównego bohatera z Johnem von Neumannem no ma ten moment emocjonalny, kiedy właśnie pan von Neuman umiera i choć nie jest powiedziane wprost to jeśli ktoś uważnie oglądał film to zwrócił uwagę, że sam Stanisław Ulam nie pojechał, mimo że mógł na pokaz eksplozji pierwszej bomby atomowej jeszcze właśnie w nowym Meksyku na pół na pustyni, ale mogą ordo natomiast John normand pojechał no i choć właśnie wprost nie jest powiedziane już w książce można czy doczytać, że wiele osób uważało, że jego nowotwór jednak miał związek z tym, że mógł być napromieniowane właśnie m.in. podczas tej pierwszej próby, a więc jeśli nawet nie wprost jednak też trochę obosieczna tej broni została również pokazana prawda została pokazana została też nie tyle dobrze zagrana, bo jak wspominałem jesteśmy tylko narzędziami do opowiadania historii myśli aktorzy, więc tutaj reżyser bardzo słusznie wybrał raz na opowiedzeniu o opowiadanie tyje od eksplozji i rozwiązania tej sceny prostym pytaniem co się stało swoim twoim dłoniom tysięcy c się i przerażenie w oczach wszystko jest wszystko jest zrozumiałe, ale wszystko nie jest podany tak na pracę w sposób 11 no to już na koniec właśnie pana zapytam, choć trochę już po drodze oto pytałem czy można po tym filmie stać się aktywistą przeciwko rozbrojenie nuklearne świata czy czy to w ogóle nie ma sensu, aby np. właśnie ten film do tego typu przemyśleń wykorzystywać wydaje mi się, że ten film nie ma takiego założenia za czy przeciw raczej wspominając sobie moje pierwsze czytanie moje pierwsze podejście do tej roli i moje dojście naiwne mają taką naiwną Rytter Pulsu takie, jakie obrzydzenie tym tematem bomba okazało się, że ten scenariusz ten film wzbudził we mnie, więc większe zrozumienie tego jak do tego doprowadzą doprowadziliśmy wszyscy, a jak doprowadzimy do rozbrojenia co ma wszystko przed nami oby oby się to udało oby się udało bardzo dziękuję za rozmowę pan Philippe Tłokiński odtwórca roli Stanisława Ulama filmie geniusz to strona Kleina był nasz gość dziękuję raz jeszcze serdecznie dziękuję za te rozmowy ja również chciałem podziękować Małgorzacie Wołczyński, która audycję wydawała Pawłowi Olszewskiemu, który przygotował do emisji Maciej Zakrocki dobrej nocy Zwiń «

Stanisław Ulam - polski matematyk, który pracował nad bombą atomową

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: MACIEJ ZAKROCKI PRZEDSTAWIA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 07:00

Najnowsze Podcasty

Podsumowanie tygodnia, a w nim strach na prawicy i tragedia w Ukrainie

Jak reporter odnalazł się na Instagramie - czyli o tym, co się działo wokół gatunku po 2010 roku (cz. 2)

Czym się kierować przy wyborze szkoły ponadpodstawowej?

Co lekarze po studiach medycznych w Polsce wiedzą na temat aborcji?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL