"Ludzie przestali się tak bardzo bać i uznali, że mogą upomnieć się o swoje prawa" (65. rocznica Poznańskiego Czerwca'56)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki dzień dobry ponownie przypominam, że mamy 28czerwca, a nie wszyscy może pamiętają, że od 2006 roku ten dzień jest świętem jest Narodowym dniem pamięci poznańskiego czerwca 1956 roku tak jest na mocy sejmowej uchwały nie sposób zatem zapomnieć dzisiaj o tym dniu i dlatego teraz naszym gościem jest pan prof. Andrzej Friszke Instytut studiów politycznych Polskiej Akademii Nauk dzień dobry dzień dobry zawsze dobrze przypomnieć, bo History trzeba się uczyć całe Rozwiń » życie, dlaczego 28czerwca pięćdziesiątego szóstego roku robotnicy zakładów wtedy imienia Stalina obecnie Hipolita Cegielskiego rozpoczęli strajk generalny no, który się zakończył tak tragicznie jak się zakończy no musimy powiedzieć czym był rok pięćdziesiąty szósty to jest rok destalinizacji rok, który władza wcześniej bardzo opresyjna również wobec środowiska robotniczego on bardzo pilnująca dyscypliny i usuwająca wszelkie próby obniżania strajku upominanie się swoje prawa itd. do osłabła można powiedzieć, czyli o określiła przez najpierw referat Chruszczowa później przez zmiany w Polsce coś co by nazwać można odwilż rząd co było nazywane odwilż rok referat Chruszczowa ten słynny referat tajne na dwudziestym zjeździe komunistycznej partii związku Radzieckiego, która Toure, który rozjazdów w lutym tego roku pięćdziesiątego wszelkie to było o tyle znaczenie, że robotnicy mogli poczuć, że mają jakieś prawa, że mogą się czegoś domagać no i domagali się domagali się po prostu rozwiązania zaległości finansowych wypłat pieniędzy którymi się słusznie należały Asia władze zwlekały to trwało kilkanaście dni w sobie to upominanie się toczyły się jakieś rozmowy nawet przyjechał minister Warszawy coś obiecał, ale nic się działo dziś działo władza miała poczucie, że na właściwie może zwodzić robotników miała swoje trudności materialne, bo również właśnie rok pięćdziesiąty szósty to odwiedź przyczyniła się do tego, że spadła dyscyplina pracy ludzie się mniej bali to w związku z tym też i prawda pojawiło się absencję pojawiły się spadek wartości produkcji no i władza właśnie tak bardzo wiedziała jak ma na to wszystko zareagować no, a ponieważ ludzie przestali się tak bardzo bać no to uznali, że mogą się upomnieć o swoje prawa i ostatecznie 28czerwca po kolejnym etapem w zawodzie związanym z wypłatami wylegli na ulice i pomaszerowali pod komitet wojewódzki partii w centrum Poznania no i w tym będzie władza oczywiście wpadły w panikę nie wiedziały kim mają rozmawiać to był wielki tłum dziś ważni kompetentni sekretarze od spraw uciekli z gmachu w rezultacie ten tłum stał pod tym pod tym ratusz o tym, że komitetem wojewódzkim no jak w takich sytuacjach często dzieje następowała radykalizacja w końcu, że tak po ten tłum uderzył na ten komitet wtargnął do wnętrza zaczęła się brutalna przemocowe fazę zdarzeń, a zarazem radykalizacja pro, która doprowadzi do rozbicia posterunku milicji do marszu po UB za coś zacznie się strzelanina zacznie się zabijanie ludzi no w końcu tym z trwała można powiedzieć wymiana ognia pod urzędem bezpieczeństwa wszystko to spowoduje, że władze w godzinach popołudniowych wprowadzą czołgi do miasta wjadą te czołgi ludzie się rozproszą czołgi i policja wojsko właściwie zaczęli opanowywać sytuację, ale walki dzieci na obrzeżach będą odbywały do rana następnego dnia 2009. w sumie w efekcie 73 osoby poniesie śmierć ja myślę, że tylko jeszcze może dobrze powiedzieć już w tym momencie, że te wszystkie postulaty, o których pan powiedziały IT rozmowy z władzami zarówno w Poznaniu, jaki wyjazd delegacji robotników do Warszawy na rozmowy, gdzie też im obiecano te podwyżki no właśnie MOL mogłoby to wszystko spowodować takie wrażenie, że to tylko o to chodziło tymczasem kiedy weszli robotnicy na ulice też może z punktu widzenia dzisiejszego oglądu sytuacji warto powiedzieć, że w zakładach wtedy Stalina pracowało 13 000 osób ta to ogromna fabryka, a w końcu demonstrantów liczono na 100 000 prawda, że jednak właśnie, bo co jest ważne po pojawiły się właśnie te hasła nie tylko pod żądamy podwyżki chcemy chleba tam zarejestrowane zostały również takie plakaty czy transparenty jak z napisami typu jesteśmy głodni, ale jednak no też pojawiło się od razu te hasła chcemy wolności precz z czerwoną burżuazją prezes Kossowski im i hasło też chcemy Polski katolickiej, a nie bolszewickiej czy to też właśnie oznacza, że jakoś tak szybko te żądania płacowe poprawy sytuacji materialnej zostały wzmocnione uzupełnione nie wiem jak to nazwać no właśnie tymi wolnościowym hasłom no to jest ten element radykalizację, które ja mówiłem na początku takich haseł nie było na początku to była czysto ekonomiczne natomiast w momencie jak nastąpił opór tej władzy jak się okazało że, że władze nie nie rozmawiają no to jak ludzie przestali się bać można powiedzieć przestali się bać przestali się liczyć z tym, że mieli świadomość, że to są hasła, które są kontr rewolucyjne jak to władzy wtedy mówiły i zaczęli głosić to rzecz opisał bardzo dokładnie analitycznie prof. Paweł Machcewicz takiej książce wydanej jeszcze w połowie lat dziewięćdziesiątych o właśnie w poznańskim czerwcu na podstawie bardzo szczegółowych meldunków o przebiegu tych wydarzeń napływających na gorąco tak zdarzy można trzeba też powiedzieć jest miastem, gdzie robotnicy przedwojenni są bardzo licznie reprezentowani do wielu miejscach robotę nowa Huta np. są nowo powstałe zakłady tamci robotnicy mają staż pracy projekt w 25 lat 7 lat Góra natomiast Poznań zakłady imienia Stalina to dawny poznański to są robotnicy od dużych dużym doświadczenia różnych walk czy zachowań społecznych czy upominanie się za swoje prawa jeszcze z okresu międzywojennego w związku z tym to też ma pewne znaczenie, owszem, oni odwołali do również takich haseł prawda antykomunistycznych państwo są po prostu narodowych antykomunistycznych, bo tak sądzę, że w tej właśnie grupie ze względu właśnie też na to, że była to grupa no świadomości większej niż właśnie np. nowa Huta na mnie takie poczucie, że to są rządy komunistyczne sowieccy sowieckie w dużym stopniu zależny kraj tylko, że na początku ludzie się bali takie rzeczy mówić, bo wiadomo było, że to jest kontrrewolucji w trakcie tak rozwijania, bo protestu odpadały te te zahamowania no i rzeczywiście takie hasła wznoszono takie hasła zgłaszano, zwłaszcza jak doszło do starcia z władzami były też takie symboliczne element mianowicie ten ten tło dla 1000 ludzi ruszy również pod stacje zagłuszające zachodnie rozgłośnie radiowe radio wolna Europa i inne rozgłośnie nadające po polsku Zachodu czy by nam takie rozgłośnie istniały i były zagłuszane bardzo systemowo, żeby ludzi nic nie mogli usłyszeć w radiu na tych fala no i właśnie te jednak taki zawód Szarek znajdowała się w centrum Poznania ludzie tam ruszyli rozwalili to życzyli dachu taką zagłusza Arkę to jesteś ważny symboliczny moment taki właśnie pokazujący wyrobić do rzezi jak pan powiedział to była nieprawdopodobnie na wielką skalę operacja wojskowa do Poznania wysłano 9000 żołnierzy 900 samochodów motocykli to naprawdę można powiedzieć niezła armia miała wysłano dodajmy aleją wysłano za takim taką żelazną pięść o to, żeby także straż, żeby ludzie wpadli w takie przerażenie, żeby po prostu się pochowali widoma to wojsko strzelało do ludzi to jest też bank BM dziś zginęli zginęli we wcześniejszych da się na nie strzelało w ogóle to jest może przesada, bo parę paręnaście osób może zginęło w tej fazie, ale generalnie, że tak powiem to wojsko zostało prawo tak, żeby zassać taką panikę taki strach, że ludzie po prostu się po chowają skończy się wszelkich obowiązków wstęp do troszkę przypomina takie myślenia w stanie wojennym, kiedy prawda te czołgi wydam wyjechały na ulice Warszawy i innych dużych miast jak weszliśmy prawda rano tobyśmy przerażenia co się dzieje w projekty momencie co do wybierania kami pójdzie na czołgi to jest między taka Psycho Psycho Drama można powiedzieć no i wtedy się pojawia to słynne powiedzenie Cyrankiewicza, który zresztą weszło do do naszego życia i czasami wraca niestety w innym kontekście władzy, który jest gotowa ludowi odrąbać rękę jeśli lud na tę władzę tę rękę podnosi no ale żebyśmy pojęcie tej naszej rozmowy mogli i powiedzieć ale jakie to wszystko miało znaczenie, bo zawsze wracamy do tego, że Poznań m.in. doprowadził do października październik doprowadził do liberalizacji rozliczenia się ze stalinizmem przyszedł Gomułka itd. tyle że ten sam Gomułka już pomijam, że nie rozstał się z Trynkiewiczem to już rok po wydarzeniach nakazał jak to się mówi zapuścić nad wydarzeniami czy 4 czerwca w Poznaniu żałobną kurtynę milczenia czy to ta jak to czasami trochę mówimy patetycznie danina krwi była rzeczywiście bez znaczenia na marne nie no nie żadnym wypadku ona spowodowała, że kryzys władzy, który nie mamy czasu więcej mówić, bo wydawały dużo czasu, ale tam kryzys władzy gwałtownie się pogłębił to znaczy wg takiej logiki co to w ogóle było, czego się można spodziewać dalej czy ten bunt poznański był pierwszym rzutem za chwilę nas czekają następne czy to można przeczekać czy należy reagować agresywnie ostro i represjami czy przeciwnie wobec robotników w ogóle zmiękczyć politykę pozwolić już tak się wypowiadać w jakim zakresie o takie rzeczy nastąpił podział głębokich kierownictwie partii i w całym, że tak po w tym establishmencie, który ostatecznie zakończyć się z październikiem pięćdziesiątego szóstego, więc bez pasz bez czerwca poznańskiego być może nie byłoby października i tych zmian, o których pan mówił natomiast to co jest potem na to tak oczywiście Gomułka nie chciał o tym mówić nie pozwalano o tym pisać, dlaczego dlatego, że władza komunistyczna wielu wątkach uważała, że trzeba społeczeństwu hodować kształtować ich mózgi także ludzie zapominali to co jest niewygodne no to było dosyć skuteczny muszę powiedzieć to znaczy, jeżeli przez wiele lat nikt o tym pisano ani w gazetach ani w podręcznikach szkolnych ani w telewizji ani Radia nie idzie w trudzie zapominali i w konsekwencji państwo moje pokolenie prawda ludzi, którzy nota względnie dorastali w latach sześćdziesiątych to Poznania nie wiedziało nie pamiętały poznaniacy oczywiście wiedzieli, ale tam za bardzo się prawda takie kontakty rozwijały nie było internetu niekoniecznie znało wejść, bo pan, więc to była wiedza, która była śladowa w rezultacie właściwie tak naprawdę wiedza po pięćdziesiątym szóstym roku została odbudowana przez Solidarność po osiemdziesiątym pierwszym roku wraz z niewielkimi uroczystościach w taki przy okazji wielkie doświadczenie Poznania tragiczne co prawda, które wykorzystali robotnicy w sierpniu 80 tego roku nie wychodzić protestować z terenu zakładu, bo to może się właśnie tak skończyć bardzo dziękuję panie profesorze pan również planujemy Friszke Instytut studiów politycznych Polskiej Akademii Nauk Zwiń «

"Ludzie przestali się tak bardzo bać i uznali, że mogą upomnieć się o swoje prawa" (65. rocznica Poznańskiego Czerwca'56)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POPOŁUDNIE RADIA TOK FM

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 08:00

Najnowsze Podcasty

"W Orlenie procedury nie istnieją. Obowiązuje polityka robienia dobrze PiSowi"

Marsz na wybory - Poranny przegląd prasy Macieja Głogowskiego

Gorzkie wiadomości dla fanów słodyczy. Kakao jest najdroższe od czterdziestu lat!

Afera wizowa na forum PE. "Sprawa jest bardzo poważna"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL