Czy w sierpniu 1939 r. polska dyplomacja miała szansę zmienić bieg historii?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki przedstawia są już z nami zapowiadani goście audycji panowie pan prezes Marek Kornat kierownik zakładu dziejów dwudziestego wieku w Instytucie historii Polskiej Akademii Nauk dobry wieczór z traktory i pan prof. Mariusz Wołos Uniwersytet pedagogiczny imienia komisji edukacji narodowej w Krakowie także Instytut historii Polskiej Akademii Nauk dobry wieczór dobry wieczór panowie zatytułowali rozdział w swojej książce biografii Józefa Becka 1939 Anna Oster bis no ale Rozwiń » myślę, że dzisiaj byśmy się może skupili na tej atmosferze ostatniego miesiąca przed wybuchem wojny z tym pytaniem, które wraca ciągle również w jakim sensie panowie to pytanie stawiają w swojej pracy no czy to wszystko co nas doprowadza do 1września to była taka równia pochyła właściwie, które się, z której się nie można było już nie wiem cofnąć się zatrzymać tych procesów, które które, które biegły, a jeśli tak to może jeszcze byśmy spróbowali panowie spróbowali wskazać taki moment, w którym może jeszcze można było losy odwrócić pan wysoko na słuszne ja nie mam przekonania, że można było cokolwiek odwrócić, dlatego że wiosną 1939 roku nastąpiło zerwanie w stosunkach polsko-niemieckich, a dyktator trzeciej rzeszy nie był skłonny przegrywać to znaczy dać się pokonać dyplomatycznie może tak to ujmijmy z tego powodu wojna wydaje się przybliżać wielkimi krokami już od kwietnia 1939 roku, gdyby natomiast mocarstwa zachodnie wykazywały bardziej stanowczą politykę może coś dałoby się jeszcze wygrać, ale nie jestem tego również pewny klucz do sytuacji notabene znajdował się chyba w Berlinie, dlatego że choć już Kolsko brytyjski, który się nad sobą w kwietniu mówiąc najkrócej był sojuszem, który bierze w dużej mierze pozbawiony podczas militarnych względem militarnym jest nie mógł działać tak to wygląda moje w tych warunkach strona niemiecka miała inicjatywę strategiczną swoich rękach dyktator tego państwa mógł rozegrać swoją partię, którą bez wątpienia bez wątpienia zaczął, wypowiadając układ o nieagresji z polską dochodzi oczywiście sprawa stosunków niemiecko sowieckiej, które z pewnością pan redaktor tak czy innym momencie naszej rozmowy zapytali też tego się odnosił chciałem tylko powiedzieć, że jeżeli powiemy tak mianowicie 10sierpnia 1939 to jest moment, kiedy kryzys w stosunkach polsko-niemieckich rata w fazę decydującą, aczkolwiek można by powiedzieć, że jest jeszcze wigilia tych ostatnich decydujących posunięć, a mianowicie decydujące posunięcia nastąpią to krótko mówiąc w ostatniej dekadzie tego miesiąca, ale jedno wydarzenie na pewno trzeba wspomnieć mianowicie mam tu na myśli wszyscy z sierpnia jest to data skądinąd ważne w naszej historii wiadomo dzień ten 1914 roku, a wy ma zwykle jądrowej pierwszy tak pewnego powodu, ale tego dnia 3009. roku, pomijając uroczystości dwudziestopięciolecie tego wydarzenia na Błoniach krakowskich miały jeszcze jedno i jedno doświadczenie na koncie 11 epizod mianowicie jest to nota rządu polskiego złożona przez wysokiego komisarza przepraszam złożona przez komisarza generalnego Rzeczypospolitej polskiej na ręce Senatu wolnego miasta Gdańska, która miała charakter ultimatum, a mianowicie Niemcy próbowali w Gdańsku nie dopuścić do wykonywania swoich obowiązków przez polskich inspektorów celnych przypomnijmy gra jest włączony do polskiej strefy celnej z postanowieniami traktatu wersalskiego, a więc wszyscy sierpnia powoduje wielkie zaostrzenie stosunkach polsko-niemieckich celowo wywołane dajmy można jeszcze nadmienić na tym kończą mianowicie, że prof. Burkardt, czyli właśnie wysoki komisarz ligi narodów w wolnym mieście Gdańsku był Hitlera kilka dni później usłyszał bardzo stanowcze słowa, że nie może być tak wielkie mocarstwo pozwala sobie na stawianie ultimatum to była zapowiedź rozprawy zbrojnej z polską przydaje przy każdej nadarzającej się sposobności, a czy można coś powiedzieć o błędach polskiej dyplomacji i panów bohaterów bohaterów panów książki właśnie dokładnie bohatera Józefa Becka jednak w tym opisie tego wszystkiego co się dzieje w tamtym czasie raczej ja znajdowałem taki rodzaj usprawiedliwienia dla tego wszystkiego co robi minister Beck trochę na zasadzie właśnie, że no cóż można było więcej, ale można też znaleźć panu w opracowaniu takie wzmianki, że np. no jakoś bardzo był minister Beck przywiązany do tezy, która się pojawia wcześniej, że jeśli Niemcy rozpoczną wojnę to raczej będzie to wojna najpierw na Zachodzie albo, że nie ma takiej możliwości, żeby Berlin dogadał się z Moskwą tutaj zacytuje jedno ze zdań z panów książki opinię Becka stosunkach Berlin Moskwa kształtował przede wszystkim teza o zredukowanym antagonizmy obydwu mocarstw totalitarnych w czy rzeczywiście nie można nic zarzucić w tej polityce w ogóle polskich władz, a ministra w szczególności w tym okresie no i że no jednak na niego trochę spada odpowiedzialność za to, że doszło do wojny pan profesor WOS panie redaktorze w książce stanowczo i twardo stawiamy tezę, że w sprawach generalnych już tak podejmował decyzje właściwe są one tam bardzo skrupulatnie opisane dotyczą okresu zresztą nie tylko tego, który dzisiaj rozmawiamy, czyli sprzed pola drugiej wojny światowej, ponieważ decyzje trzeba było podejmować wcześniej stawiamy tezę i proszę o tym nie zapominać, że jakiekolwiek układy wychodzącą poza paktu agresję deklarację stosowanie przemocy z dużymi naszymi sąsiadami na Wschodzie na Zachodzie w gruncie rzeczy musiały zakończyć się utratą integralności terytorialnej co najmniej, jakie tereny chodzi powiem, bo to wykazał późniejszy wcześniejszy nawet będzie bieg wydarzeń dlatego to nie tyle jest kwestia usprawiedliwiania polityki Józefa Becka ile dokładnej analizy podejmowanego podejmowanych przez przy przezeń działań konkretnych przypadkach teraz trochę, nawiązując do tego poprzedniego pytania, bo to są kwestie, które się bardzo ściśle ze sobą wiąże jeszcze 1 sprawa General, którą chce mocno podkreślić co chyba umyka niektórym publicystom, zwłaszcza dzisiaj, które się wydaje, że Polska mogła wszystko Otóż nie mogła nie mogła dyplomacja Polska nie miała wpływu na to co się dzieje kierunkach generalny dyplomacji niemieckiej trzeci rzeź dyplomacja Polska nie miała nie mogła mieć wpływ na to co się dzieje generalnych liniach i posunięciach dyplomacji sowieckiej to samo można było powiedzieć o dyplomacji brytyjskiej francuskiej i proszę, żeby nam to z pola widzenia nie chodziło i Karas, jeżeli pan pyta czy można było to wszystko zatrzymać to moja odpowiedź jest identyczna jak ta którą, który udzielił przed chwilą współautor książki pan profesor naszej książki pan prof. Kornat i zaryzykowałbym tezę stawianą zresztą historiografii, że można było Hitlera zatrzymać chyba po raz ostatni jeszcze w marcu 1936 roku, kiedy doszło do terminu realizacji wkroczenia wojsk niemieckich do zdemilitaryzowanej strefy Nadrzecznej tak i co powiedzieli Francuzi, bo taka propozycja nie dwuznaczna, że Polska jednak Sojusz wypełni ile Niemcy przekroczą te swoje kompetencje, aby można wkroczył na teren Francji to potwierdzenie ta deklaracja sojusznicza padła z PKO w Paryżu była cisza tam w zasadzie był tylko 1 minister człowiek zresztą Francuz żydowskiego pochodzenia, który prawdopodobnie wyczuwał to co się miało za chwilę stać za kilka lat może lepiej niż wciąż model który, gdyby może być premierem miał większy wpływ na to co się dzieje w polityce francuskiej to być może te działania byłyby dalej tak się nie stało dlatego zatrzymanie biegu wypadków w sierpniu 1939 roku było absolutnie nie może jednak i teraz błędy no dobrze, jakie były to znaczy co to co proponują legioniści historii dzisiaj, że trzeba było iść, kiedy 3506. 0603. 0706. ósmy roku dziewiątym po śmierci Piłsudskiego razem z trzecią rzeszą przeciwko związkowi sowieckiemu przez trzecia rzesza nie zrobiłaby tego od tak wystawiła za to rachunek, a tym rachunkiem bynajmniej nie byłoby tylko łączenie wolnego miasta Gdańska, ale realizacja tych dalekosiężnych planów, które Hitler wykładał dużo dużo wcześniej już abstrahując od lidera but to jeszcze trzeba wspomnieć o tym, że Hitler miał konsekwentnie realizował konsekwentnie realizował miał zamiar zebrać wszystkie ziemie niemieckie, a za ziemie niemieckie uważa nie tylko frajerzy to Dance, iż wolne miasto Gdańsk, ale również to co Niemcy nazywali pomysł Helen, czyli Pomorze, czyli korytarz, czyli województwo pomorskie prowincji położenia czy Wielkopolska Kujawy zachodnie i wreszcie oba śledziem czy Górny Śląsk i nie wyobrażam sobie, żeby z Hitlerem w imię Sojuszu z polską czy nawet potraktowania Polski jako satelity zrezygnował z o tego typu zamiarów, tym bardziej że dyplomacja niemiecka jeszcze przed Hitlerem w porze nie dość precyzyjnie, ale dawała do zrozumienia, że byłaby zainteresowana rozwiązaniem dla nich, że do Niemiec wraca tzw korytarz, a Polska ma dostęp do Bałtyku gdzieś tam przez Litwę prawda itd. tak dalej nie można o tym zapomną, bo jeżeli będziemy o tym zapominać będziemy mówili, że można było to inaczej załatwić też pytania no ja oczywiście nie śmiałbym polemizować natomiast powiem tylko, tyle że rzeczywiście taka alternatywne rozważania trzeba było z Hitlerem iść na Rosję no to rzeczywiście jest chyba daleko idącą przesadą ale, przechodząc do takich właśnie spraw nieco bardziej precyzyjnych no czytam m.in. panów książce, że to dochodzi do spisania czegoś co co nazwano nazwany jest protokół interpretacyjny do konwencji wojskowej 19lutego 2001. roku to jest koniec rokowań Kasprzycki kamerę i tam dużą precyzją opisane są zobowiązania wojskowe Francji i czytam strony uznały, że uderzenie niemieckie czuje się na Polskę najważniejsze postanowienia zawiera art. 2 ujętych 3 punktach Francja przystąpi natychmiast do działań lotniczych wg planu ustalonego poprzez 2, gdy tylko część francuskich będzie gotowa około trzeciego dnia Francja stopniowo przystąpi do działań ofensywnych ograniczonych celach i pkt 3 tylko zaznaczy się główny wysiłek niemiecki przeciw Polsce Francja głównymi siłami rozpocznie działania ofensywne przeciwko Niemcom poczynając od piętnastego dnia, czyli od ogłoszenia mobilizacji powszechnej moje pytanie jest takie może tu wrócę do pana prof. Korna czy naprawdę nasz wywiad na rząd nie wiedział, że Francja dysponuje ofensywnymi siłami wojskowymi, że po prostu się zamkną pod tymi metalowymi grzybkami linii Maginota i będą tam siedzieć jak można się umawiać na to, że oni podejmą działania ofensywne wobec obecnie są niekiedy nawet nie mieli takiej armii wydano już na to odpowiedzieć podpowiedź myśl prosta kierownictwo państwa polskiego kierowało się ogólnym przekonaniem, że nieprzyjacielem należy się albo układać robić nikt nie miał absolutnie pod uwagę chcę to mocno podkreślić, że można zmobilizować miliony żołnierzy atak zrobiła Francja 3009. roku we wrześniu, a oprócz tego wypowiedzieć wojnę wspólnemu nieprzyjacielowi nie robić prawie nic to prawie niczego to jest sytuacja, której absolutnie strona Polska nie przewidziała, jakie nie dostrzegam jakiegoś większego błędu wydaje mi się, że to absolutnie jest ewenement historyczny czegoś takiego nie znamy z przeszłości no, więc jest sposobność, aby to mocno powiedzieć to co właśnie zrobić dzisiaj mianowicie to jest sytuacja, której nikt sobie rzeczywiście po stronie polskiej nie wyobrażał no po prostu prostą rzeczą jest jeśli Francuzi nie mają czym nie składają deklaracji prawda nie ma czegoś takiego się coś mówi mobilizuje milionową armię milionowe siły zbrojne, które notabene obciążają przecież dogłębnie gospodarkę tego kraju, który co robi po to, aby pozostać w stanie bezczynności trzeba dodać, że jak mówiono przed wojną kołach wojskowych Polska Sadowa oznacza będą dla Francji czy tak się stało tak się stało wrzesień przyniósł czerwiec wrzesień 39 czerwiec czterdziestego roku dla Francuzów ja mam tylko taką odpowiedź na to pytanie ja nie wiem czy wywiad tu mógł cokolwiek pomóc no nie ma zasady zresztą zdobywania informacji drogą wywiadowczą na terenie sojusznika to mogło to mogło spowodować jeszcze większe komplikacje Sojuszu to się wydaje może komuś dziwne, kto operuje kategoriami tzw. realizmu politycznego celowo chcę podkreślić słowo tzw. reali, ale to nie jest tak, że szpiedzy polscy mogli mieć informację o zamiarach sojusznika wydaje mi się całkowicie karkołomną konstrukcją, więc jeśli pan pyta o sprawę protokołu interpretacyjnego 19maja, który tamtędy przedrzeć się w życie dopiero 4września 3009. roku sprawa jest dosyć prosta chciałam się na sekundę wrócić do sprawy poprzedniej jeśli pan redaktor pozwoli mianowicie w w sierpniu 3009. roku strona Polska właściwie kierowała się 33 zasadami to znaczy nie idziemy na żadne ustępstwa wobec Niemiec oczywiście mówimy o ustępstwach godzących w nasz stan posiadania prawa, czyli mówimy o ustępstwach terytorialnych jest nie chodzimy może w ogóle na ścieżkę możliwych rozmów, gdyby taka sytuacja zaistniała notabene Hitler absolutnie trzeba czegoś takiego sobie nie życzył podjął rozprawę o podjął decyzję o rozprawie zbrojnej z polską wcześniej też pierwsza sprawa druga sprawa idziemy w kierunku korzystania z gwarancji sojuszniczych, które daje przede wszystkim Sojusz polsko-brytyjski, gdy po trzecie po trzecie jest założenie niestety błędne, że Sojusz Berlin Moskwa nie zaistnieje takie były 3 moim zdaniem najogólniej się z założenia w sierpniu w tej ostatniej fazie pokoju w Warszawie, więc no to jest dobry moment, żeby może teraz pana profesora w USA zapytać o ten ostatni element też znalazłem to oczywiście panów pan książce Wacław Grzybowski pytany w czerwcu 3009. roku przez MPK ile prawdy pogłoskach o rozmowach niemiecko sowieckich oceniał, że można postawić 2 pędniki Rosja nie może dopuścić do zwycięstwa Niemiec i drugi Rosja nie może się zgodzić na wspólną granicę z Niemcami to, czego nie mieliśmy właśnie dlatego skończyło to przypuszczenie ja rozumiem, że oczywiście no wiele osób mogło mieć takie przypuszczenie, jeżeli hiper tworzy pakt antykomunistę wnioski, a cała propaganda sowiecka jest zbudowana na walce z faszyzmem to rzeczywiście trudno było może przewidzieć jakiś rodzaj Sojuszu między, który państwami to, niemniej jednak przychodzi ten moment to jest 12 sierpnia jest 39, kiedy w Moskwie rozpoczyna się rozmowy brytyjską francuską sowieckie i żadna delegacja z Polski w tym nie bierze udziału czy tonie była jakaś okazja, żeby morze no, chociaż to jest 12 sierpnia tak mam świadomość no w myśl iż, jakiego się tak przyjrzenia się temu wszystkiemu z bliska no może jeszcze właśnie odwiedzenia Sowietów od dogadywania się z Hitlerem panie redaktorze powiedziałem przed chwilą i powtórzę teraz jeszcze coś naprawdę istotne, że Warszawa nie miała wpływu na realnego wpływu na kierunki działań dyplomacji sowieckiej no tak, ale nie wchodząc np. do tej grupy, która rozmawiała o rozwagę to także strona Polska weszła do tej grupy dlatego wyniki tam zaprosił to jest złamanie owej zasady, którą Beck powtarza liczona bez nas tutaj dostało to nie jest przyczyny polskiej tylko z powodu zachowania strony polskiej tylko tych, którzy te negocjacje prowadzili one dotyczyły dużym stopniu spraw polskich rumuńskich natomiast nie było ani Polaków Rumunów one dotyczyły spraw politycznych dużym stopniu, aby wprowadzone przez wojsko co też co najmniej dziwne, że seria profesorze proszę wybaczyć, ale jest zdanie w książce, które muszą teraz było tak Polska odmowa akcesji do grona 4 państw w celu prowadzenia konsultacji na temat obrony przed Niemcami w myśl znanej nam już propozycji brytyjskiej spowodowała pretensje Litwinowi dobrze i te pretensje są podnoszone do dzisiaj, że Polska przez propagandę putinowską też znaczenia ja chciałem jeszcze jedno jedno rzeźbą pan redaktor szukał błędne polega powiedział to był błąd błędem było odrzucenie założenia, że Sowieci mogą się z hitlerowcami porozumieć wbrew całej tej sloganem i propagandzie ideologicznych różnica itd. itd. okazało się, że te 2 totalitarne reżimy stosunkowo szybko mogą się ze sobą porozumieć to znaczy tutaj, żebyśmy też nie przekroczyli pewnej barier, dlatego że na czym polegały te rozmowy po pierwsze, rozmowy są, więc niemieckie były prowadzone na dobrą sprawę od kwietnia 1939 roku strona sowiecka przedłożyła taką propozycję racja radca stanu to zrobi oczywiście nie z własnej woli na polecenie Moskwy i faktycznie strona Polska od tajnych negocjacjach nie wiedziała te negocjacje z sierpnia 3009. roku miały inny charakter niż on o nich strona Polska wiedziała tylko na czym na czym one polegały one polegały na tym, że Sowieci podbijali Bębenek żądań najpierw domagali się zgody strony polskiej na wpuszczenie armii czerwonej na terytoria Rzeczypospolitej to samo, jeżeli chodzi o Rumunię no 3 z domyślnym tutaj takim taką koncepcją, że jeżeli Polacy nas wpuszczą to, żeby wystąpił przeciwko trzeciej rzeszy doskonale w związku sowieckim wiedziano, że strona Polska nadal nie może sporządzić, bo nie wpuszcza się drugiego państwa na swoje terytorium jest kiedy, kiedy Brytyjczycy Francuzi w zasadzie bez oglądania się na Warszawę zadeklarowali, że strona Polska udzieli takiej zgody to wówczas prowadzący rozmowy Kliment Woroszyłow zapytał czy strona Polska o tym wie to znaczy rządy rumuński Polski o tym wiedzą itd. w ten sposób można było kontynuować te rozmowy w nieskończoność chciałem przypomnieć, że 7sierpnia wcześniej jeszcze była dyrektywa najwyższych władz sowieckich skierowana właśnie do wyboru siłowa ten dokument jest znana jest publikowany w języku rosyjskim, który w, której dyrektywie nakazano mu prowadzenie rozmów tak, aby zerwać rozmowy z państwami zachodnimi i to zrobić jeszcze tak perfidnie, żeby zerwać się obciążając winę winą za zerwanie nie stronę sowiecką, która też żądanie właśnie stawiała tylko stronę drugą francuską i brytyjską co się stało, gdzie pytanie poco one w ogóle prowadzone i teraz jeżeli, jeżeli to rozpatrzymy to mogą też ironicznie zadać pytanie to co tam miała blisko Polski co tam co tam rozstrzygnęła strona Polska przecież żaden Polski negocjator nie zgodziłby się na to, żeby armia czerwona weszła do Wilna i do Lwowa, bo wszyscy doskonale wiedzieli, że to utrata integralności terytorialnej czy w związku jest utrata tego co nasze nazywa kresami wschodnimi, a tego co w języku nawet dyplomacji polityki sowieckiej nazywano zachodnią Białorusią zachodnią Ukrainą i o to się rzecz tutaj rozchodziła natomiast błąd, bo to jest istotne tak dobrze może być to nazwać to był błąd strona Polska nie zakładała, że dojdzie do Sojuszu między Hitlerem maskami, ale znowu przekornie zadać pytanie, bo dobrze, gdyby zakładała toczą to byłaby w stanie storpedować ten się ja nie byłaby w stanie, kiedy do niego doszło oczywiście tutaj Grzybowski popełniał błędy w analizie nie wnikam dlaczego, bo to jest na inną rozmowę, kiedy do tego Sojuszu doszło i myśmy nawet nie wjedzie my strona Polska strona Polska nie wiedziała o tajnym zapisach protokołu po dobrze, gdyby wiedziała co zmienił w moim przekonaniu myślę, że prof. Kornat również liczby to nie zmieniło można by było głośno wołać, ale w biegu historii tutaj zatrzymać się nie dało, więc czas powtarza realnego wpływu na to co robi trzecia rzesza związek sowiecki strona Polska nie miała co więcej ja powiem żona, bo nigdy nie miała przez cały okres międzywojenny nie mieliśmy takiego byśmy nie byli mocarstwem nie będziemy traktowani jak mocarstwo musi być krajem o aspiracjach regionalnych ośrednicy średnim potencjale jak na tamte czasy ten potencjał o wiele większy profesjonalnie wówczas, kiedy obaj nasi sąsiedzi, więc byli słabi natomiast kiedy ten potencjał Unii gwałtowny ruch to nasz, nawet jeżeli wirus to proporcjonalnie starał się coraz słabszy i efektem tego jest to, o czym mówi ja tylko oczywiście chciałbym przypomnieć słuchaczom panom się pewnych ryzyk, które stawia nie tyle mają być potwierdzeniem już na pewno nie putinowska ich fałszerstw, ale też wywołaniem właśnie pewnej naszej tutaj dyskusji i panów reakcji między nimi też po to, żeby właśnie takie sprawy obnażać i dłoni redaktorze ja mogę tak trochę publicystycznie przepraszam bo, bo może nie powinienem jako jako uczony historyk, ale to jest mniej więcej taka sytuacja by towarzysze chińscy dzisiaj zażądali od Putina wpuszczenia wojsk chińskich na Syberię, bo tam się dzieją jakieś niedobre rzeczy, bo się np. to Syberia wyludnia itd. ja jestem ciekaw, jaka byłaby reakcja Putina Moskwa tego typu dla zadania strony chińskiej, bo to, żeby zakończyć ten wątek jeszcze na chwilę wrócę do pana profesora, choć lata, przywołując jednak zdarzenia, które wydają się, że właśnie jak sobie czy ktoś mniej wyrobiony tak jak ja to jednak odnajduje w nich pewnego rodzaju no nie wiem czy naiwność taką właśnie trochę tak jakby nie zrozumienie do końca co się dzieje, bo naprawdę to mnie poruszyło czytając panu książkę, że 2003. 7 no przecież tak atakuję, żeby wiemy dokładnie co się tego dnia wydarzyło wnioski, zwłaszcza w nocy jest robiona jest też inwestor 3sierpnia 3009. roku piszą panowie o godzinie 1215 Beck podjął decyzję o przekazaniu rządom Francji Wielkiej Brytanii komunikatu wyrażającego zgodę na poinformowanie strony sowieckiej ogłoszenie, że porozumienie polsko sowieckiego współpracy wojskowej jest w Warszawie rozważane i może być przedmiotem bezpośrednich rozmów w przyszłości nowej instrukcji 24sierpnia precyzujące stanowisko rządu polskiego Beck pisał do ambasadorów, że wyraził to znowu cytuje swoją zgodę na użycie przez angielską francuskich negocjatorów wiadomej Formuły jedynie, aby dać wyraz dobrej woli i ułatwić taktycznie sytuację delegacji Brytyjsko francuskiej w Moskwie naiwność niezrozumienie co się dzieje jak pan profesor to tłumacz w panu to jest związane z całokształtem stosunków polsko brytyjską francuskich to oświadczenie drugie zawarte w instrukcji i taktyczne zgoda na porozumienie sztabowe polsko sowieckie mianowicie musimy uświadomić sobie to, że niepowodzenie rozmów moskiewskich to niepowodzenie było oczywistością poważnie godziło w Polskę w tym znaczeniu, że Sowieci oskarżyli ją o storpedowaniu rozmów moskiewskich prawda, a więc rządy w Paryżu Londynie miały poczucie no i nielojalnego sojusznika może tak to ujmijmy, jakim jawiła się Polska w oczach zwolenników doprowadzenia do układu z Moskwą za wszelką cenę to jednak wychodzi naprzeciw swoim pomysłom, że taki gest jest potrzebny, ale ten gest jakiegokolwiek znaczenia politycznego układ Ribbentrop-Mołotow zawarty, a więc polskie oświadczenie o gotowości do rozmów sztabowych nie ma absolutnie jakichkolwiek wartości to jest po prostu wartość istniejąca tak to może ujmijmy natomiast trzeba wiązać z taktyką Sojuszu taktykę realizacji Sojuszu polską brytyjskiego polsko francuskiego w rozumieniu ubeka po prostu nic innego tu nie było przyczyną tak dziwnej pobieżnego punktu widzenia wolty no dobrze mamy jeszcze jakieś niecałe 10 minut to w takim razie chciałbym zapytać jeszcze panów od tą naszą pozycję w tych ostatnich dniach są podejmowane jeszcze jakieś próby nie mówiąc oczywiście 25sierpnia, kiedy mamy mamy podpisanie traktatu z wielką Brytanią, ale jeszcze też sygnał ze strony polskiej ze no gotowi bylibyśmy tak do przeprowadzenia jeszcze jakiś rozmów nawet bezpośrednich rozmów z Niemcami mam na myśli chociażby spotkanie Becka z ambasadorem CANARD 28sierpnia właśnie przekazanie przez dyplomację brytyjską do informacji do Berlina informacji o tejże gotowości czy to są właściwie takie działania nie był pozorny to może złe słowo, ale właśnie takie działania, które są podejmowane, choć nie bardzo wiadomo na co jeszcze można było liczyć panie profesorze pan kresową jak myślę, że nie można też tak na to patrzeć, dlatego że Sojusz podpisany przez ambasadora Edwarda Raczyńskiego w Londynie 25sierpnia był jednak czymś wyjątkowym nawet powiedział dla dyplomacji brytyjskiej Józef Beck już będąc na Rumunii w warunkach internowania niejednokrotnie mówił swoim współpracownikom, że od czasów koalicji antynapoleońskiej, czyli czy ponad 100 lat wielka Brytania podpisała tego typu porozumień akurat polską trzeba tu jednak dodać, że to była największa potęga morska, która doskonale uzupełniała armię lądową francusko, więc może też już silnym lotnictwem ma na co liczono może nadmiernie, ale jednak dlatego działania na pewno nie były działaniami takiego już podmiotu czy przedmiot, bo byliśmy jednak przedmiotem są dzisiaj dobrze wiemy stosunków międzynarodowych które, które niemal nie mają żadnego sensu sens jednak miało może może większym błędem tak już szukam panie redaktorze Józefa Becka i polskich elit było to, że strona Polska żyła starą łacińską maksymę pacta sunt servanda pakty należy dotrzymywać i nie była przekonana, że w momencie rozpoczęcia wojny obaj nasi sojusznicy wielka Brytania Francja to ta kolejność nie jest przypadkowa, ponieważ Francuzi od co najmniej rok 1924 oglądali się na NATO co zrobi Londyn i wszyscy wiedzieli, że decyzje najistotniejsze zapadną w Londynie, a dopiero potem w Paryżu tak będzie konsultował z Londynu niczego nie zrobi ważnego wbrew woli Brytyjczykom no cóż, że to jednak zagra też sojusze zagrają dzisiaj możemy rzeczywiście mądrze doświadczenia, bo historycy mają tę przewagę nad ówczesnymi, że wiedzących później możemy potraktować jako kolejną dyplomatyczną lub może być ostatnią nacisku na Hitlera, żeby jednak zatrzyma mówię tu 25sierpnia sytuacja właśnie się beznadziejna i strona Polska tuż wielkiej możliwości ruchu nie miała dlatego też trudno tutaj kogokolwiek za to za to winić za czy mieście jest jednak kwestia, która musi wybrzmieć badanie dotyczy bezpośrednio tych tych spraw, o których mówimy ale, ale ona jest istotna zupełnie inna sytuacja 3009. roku trzeciej rzeszy mającej 11 krotną przewagę nad siłami polskimi mówię tutaj o przewadze ekonomicznej gospodarczej na Rzeczpospolitą często to jest taka skala nie chodzi tu armia dla żołnierzy w ogóle gospodarka, czyli to tego, jeżeli dodamy potęgę sowiecką bardzo szybko rozwijaną w czasach kolejnych pięciolatek no to mamy proporcje niewyobrażalne na niekorzyść Polski i teraz, o co chodzi chodzi o to, że obaj dyktatorzy czują się silnym oni są silni oni mogą się jeszcze przez jakiś czas oglądać na wielką Brytania Francja są pewni swojej przewagi swoje siły, czego nie byli pewni kilka lat wcześniej i to determinuje dlatego tutaj powstrzymanie tej machiny rozpędzonej do wojny ja przypomnę, że zarówno trzecia rzesza szykowała się do wojny od wielu lat taki związek sowiecki szykował się do wojny od wielu lat zatrzymanie tej machiny metodami politycznymi dyplomatycznymi w tym momencie włącznie możliwe no to właśnie dla znowu ruszy laika nieznającego realiów zasad dyplomacji to właściwie w jakim celu ma miejsce coś co panowie opisujecie w ten sposób w ostatnim dniu pokoju w południe Lipski otrzymał Warszawy instrukcje polegającą natychmiastowe nawiązanie kontaktu z niemieckim ministrem spraw zagranicznych rzeszy lub jego zastępcą stwierdza również rząd RP godzi się rozmowy z rzeszą pod warunkiem, że będą one prowadzone na zasadzie równy z równym i że podczas przebiegu Polska nie będzie zaskoczona faktami dokonanymi na to może pan prof. Kornat pan to jest wszystko związane w tym, że natychmiast po otrzymaniu wiadomości z Londynu w sprawie Sojuszu polską brytyjskiego dyplomacja niemiecka osobiście z udziałem Hitlera podjęła próbę rozbicia tego Sojuszu to jest klucz do sprawy, które to wszystko wyjaśnia, a mianowicie mamy do czynienia z serią rozmów Hitler Henderson Henderson to jest ambasador brytyjski w Berlinie i Ribbentrop handel są rozmowy prowadzą do specjalnej oferty niemieckiej w stosunku do Wielkiej Brytanii, a ta oferta sprowadza się do stwierdzenia, że między rzeszą niemiecką, a Zjednoczonym królestwem nie występują różnice interesów, które wymagały wojny chodzi tylko o to, aby w Brytania jako swoisty Protektor Polski, bo tak mówili cały czas Niemcy nakłoniła Polskę do rozmów z Niemcami i tak oto te rozmowy przerodziły się coś w rodzaju batalii dyplomatycznej nie żadne uniknięcie wojny, bo to było już niemożliwe tylko o to kto w oczach opinii międzynarodowej poniesie odpowiedzialność za wywołanie wojny mówiąc najkrócej Hitler chciał tę wojnę zacząć, przerzucając odpowiedzialność na stronę polską dla oficera byłoby zdarzeniem wprost fenomenalnym, gdyby rząd Polski np. zdążył się na oświadczenie żadnych rozmów nie będzie to byłoby doskonałym to doskonały pretekst doskonałym prezentem chcę jeszcze dodać pretekstem prezentem dla rzeczy wyniki są właściwe w tych warunkach dochodzi do konsultacji polsko brytyjskich strona Polska jest w pewnym momencie poproszona o wyznaczenie kogoś w rodzaju pełnomocnika do tych rozmów możemy się domyślać co toby oznaczało, gdyby pełnomocnik musiał do stołu no to chyba nie jest brakiem wyobraźni powiedzieć, że skończyłoby się mną do żądaniami terytorialnymi idącymi dalej niż 5 propozycji 3008. roku jest oczywiste dotyczącymi Pomorza to dotyczącymi prawdopodobnie autonomię mniejszości niemieckiej w Polsce itd. w tych warunkach strona Polska przygotowała się wariantowe do tego jak zresztą opisałem w tej części, bo ona wprost mojego biura dochodzi w czasie wspólnej książce, aczkolwiek musiałem się trzymać pewnych zwięzłości bardziej obszernie to przedstawiłem w poprzedniej książce to znaczy szofer 4 decyzja ministra Becka, którą wydało muzeum historii drugiego nie zamierzam drugiej wojny światowej w Gdańsku mianowicie wariant pierwszy to jest pełnomocnik specjalne Antoni Roman, czyli minister przemysłu handlu zaprzyjaźniony z bankiem notabene bardzo wyraźnie, a druga opcja to jest to jest oczywiście ambasador Lipski roli ambasadora tak jak zazwyczaj w końcu strona Polska dochodzi do wniosku, że cała ta sprawa jest wyłącznie wyłącznie grą, bo to dziś doskonale wiemy, ale co do tego wtedy nie można było tak od razu po 6 uznania no i tak taka jest geneza tego co pan zacytował tego czasu, który pan zacytował mianowicie uprawomocnione w tym charakterze, ale nie jako pełnomocnik, lecz jako ambasador tylko ambasador Lipski udaje się do rybę trochę wykonuje instrukcje po południu 3001. dochodzi do rozmowy, która trwa parę sekund Lipski otrzymuje oświadczenie ustne, że skoro nie jest pełnomocnikiem nadzwyczajnym to jego wizyta jest przedmiotowa potem Niemcy nadają przez radio nowe ultimatum, czyli 16 punktów warto jeszcze dodać to 16 punktów na dane o dwudziestej pierwszej w ujęciu już był ostatni ostatni wieczór sierpnia tam padają żądania plebiscytu na Pomorzu, ale też i jeśli im Edwarda Krasińskiego to wszystko sprawy zresztą ogólnie znane dodam tylko jako ciekawostkę, że Hitler, który talentów dyplomatycznych jako staje się w życiu zbyt wielki chyba nie wykazał to jednak te punkty zredagował osobiście zredagował osobiście dyplomacie tylko skorygowali na ich trasach i co jest niezmiernie interesujące dosyć kolejnej zimy mianowicie kończąc ambasador Henderson przeczytawszy tę notatkę powiedział, że to wcale nie jest analizą bo, czyli to wcale nie jest rozumne potrafi proponuję 16 punktach to pokazuje też pewne pewne problemy, jakie mieliśmy w stosunkach polsko-brytyjskich tzw. liderami nośnika, więc o tym, że to już było naprawdę parę godzin przed wybuchem wojny stracił wszystko było przesądzone w ten sposób co oceniać bardzo panu dziękuję za dzisiejsze spotkanie za rozmowę byli z nami pan prof. Mariusz Wołos Uniwersytet pedagogiczny imienia komisji edukacji narodowej w Krakowie Instytut historii Polskiej Akademii Nauk bardzo dziękuję dziękuję bardzo, a także pan prof. Marek Kornat kierownik zakładu dziejów dwudziestego wieku w Instytucie historii Polskiej Akademii Nauk także dziękuję ślicznie dziękuję bardzo, no i podziękowania dla Karoliny Jasińskiej, która audycję wydawała Maciej Żakowski mimo tego trudnego smutnego trochę tematów życzę państwu dobry spokojny Zwiń «

Czy w sierpniu 1939 r. polska dyplomacja miała szansę zmienić bieg historii?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: MACIEJ ZAKROCKI PRZEDSTAWIA

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 11:00

Najnowsze Podcasty

Czego ChatGPT życzy Polakom? Co już potrafi sztuczna inteligencja

"To będą najdroższe święta w historii i nie zapowiada się, że będzie taniej"

E. Adach-Stankiewicz, GUS:" Od października notujmy spadki sprzedaży"

Dysonans między słowami a zachowaniem liderów opozycji - Anna Pacześniak, Anna Wojciuk

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL