Kodeks cywilny Francuzów - opus magnum Napoleona?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

rewolucyjne panuje prawny chaos podróżując potem państwie systemu pracy zmienia się tak często jak ustawny koniec trzyma się Wolter Czyż nie jest absurdem, że to co jest zgodne z prawem w 1 miejscowości inny jest w przestępstwa na północy kraju bowiem źródłem prawa jest w tył duńskie prawo zwyczajowe na południu wciąż trzyma się mocno prawdziwie gdzieś dominuje kościelne prawo kanoniczne tuż obok zwyczaje feudalne istny groch z kapustą rozeznać się w tym nie sposób Rozwiń » pierwsza komisja Kodyfikacyjna bierze się do roboty tuż po z gilotyną waniu króla i członkowie mają na temat przyszłego kodeksu praw swoje wyobrażenia ma to być zwarty podręcznik praktycznej moralności nic z tego nie wychodzi 3 kolejne projekty zostaną odrzucone tymczasem przyspiesza bieg wydarzeń politycznych Napoleon Bonaparte dokonuje zamachu stanu zostaje konsulem kilka miesięcy później powołuje komisję w skład, której wchodzą prawnicy o umiarkowanych poglądach politycznych i doświadczeniu jeszcze czasów starego reżimu w ponad połowie posiedzeń komisji przewodniczy sam Napoleon ich efektem ma być kompleksowy kodeks cywilny jest, bo prace idą wartko i bez zbędnej zwłoki najpierw powstaje kilkadziesiąt odrębnych ustaw uchwalanych w kolejnych latach wreszcie wszystkie one zostają zebrane 1 ustawą o nazwie ją kodeksem cywilnym Francuzów dopiero potem kodeksem Napoleona jest 21marca 1800 czwartego roku powrót do przeszłości w poniedziałki po dwudziestej drugiej zaprasza Karolina Lewicka jest z nami prof. Piotr Pomianowski wydział prawa i administracji Uniwersytet warszawski dobry wieczór panie profesorze dobry wieczór pani redaktor dobry wieczór państwu będziemy dziś rozmawiać o kodeksie Napoleona, ale najpierw proponuje byśmy spojrzeli na przed rewolucyjną Francję oczami Woltera, który pisał tak Czyż nie jest absurdem rzeczą niespotykaną, że to co jest zgodne z prawem w 1 miejscowości winny jest przestępstwem, jakim barbarzyństwa jest fakt, że obywatele 1 kraju muszą stosować się do odmiennych praw podróżując potem państwie systemy prawne zmienia się tak często jak ustawny konie, zanim wybucha wielka rewolucja francuska panie profesorze to jak to z tym prawem we Francji wygląda czy rzeczywiście tak źle jak to opisywał Wolter no takie były realia Europy feudalnej tak pod tym względem Francja jakoś drastycznie różniła się od państw takich jak przed dniem czytać Niemcy w sumie nie było wtedy w ogóle państwem tak tylko było wiele władz terytorialnych i organizmów państwowych techno w obszarze niemieckim tak też było do pewnego stopnia w Rzeczpospolitej obojga narodów pod tym względem wyjątek w Europie stanowiła w sumie chyba tylko wielka Brytania stąd się mówiło common dla czuję prawie powszechne tak, bo tam właśnie tego podziału tych podziałów nie było czy były one dużo dużo słabszy, ponieważ były jedne sądy centralne, które wedle tych samych zasad o obsługiwały mówiąc kolokwialnie całe terytorium no przynajmniej Anglii natomiast w państwach europejskich były bardzo duże róże z różnicowania prawne i pod względem terytorialnym tak jak tutaj pani redaktor zacytowała Woltera i pod względem stanowi akt znaczy inne były reguły dotyczące powiedzmy jeszcze inne dotyczące chłopów inne dotyczące czwartym ogłosi kadrę w tej samej miejscowości umiera powiedzmy na nic chłop duchowny mieszczanie i spadek po każdym z nich będzie dziedziczony wedle nieco różnych zasad przy czym akurat, jeżeli chodzi Francja reżimu to tutaj przede wszystkim znaczenie właśnie miały te już tłum, czyli zwyczaje o charakterze regionalnym czasami obejmujące spore obszary porównywalne z dzisiejszym departamentem czasami wręcz pojedyncze dobra tak zespoły miejscowości potrafiły mieć swoje swoje auto oczywiście tak Tomek nie był jakoś drastycznie od siebie różne, ale no potrafiły się między sobą różnić były one można powiedzieć grupowa ne 2 główne grupy, czyli na północy były tzw. kraje prawa zwyczajowego, czyli tam zwyczaje germańskich miały się no może to jest pierwszorzędny znaczenie natomiast regiony południowe Francji nazywano krajami prawa pisanego, ponieważ tam z kolei te wpływy Roman mistyczne wpływu prawa rzymskiego były znacznie silniejsza nasza ratujący w ogóle nie było, ale można powiedzieć, że były słabsze czy może też były takie 2 główne obszary na przed rewolucyjnym Francji pod względem prawa cywilnego, czyli właśnie północ, gdzie przeważały te zwyczaje germańskich i południe, że znacznie silniejsze były wpływy prawa rzymskiego czy tak jak mówię to zróżnicowanie terytorialne Francji prezydent prawnym absolutnie nie nie wyróżnia jej jeśli porównamy właśnie chociażby z obszarami niemieckimi czy czy Rzeczpospolitą obojga narodów, czyli jak rozumiem to zróżnicowanie prawne wynikało z uwarunkowań historycznych, a czy na te różnice, które pan opisał nakładało się jeszcze prawo kościoła katolickiego czy kościół katolicki jako taki zasadniczo miał jedno prawo tak pod tym względem kościół przez całą średniowiecze i epokę nowożytną zasadniczą jest tym czynnikiem, który spaja różne systemy prawne tak kościół posługiwał się dużym stopniu prawem rzymskim, które z reguły było bardziej cywilizacyjnie zaawansowane jeśli porównamy jest tymi zwyczajami różnych plemion germańskich czy i czy słowiańskich moich miał swoje organa ubezpiecz typu sobór, które potrafiły wydawać też różne ustawy obowiązujące w całym kościele, więc akurat kościół katolicki był tym czynnikiem właśnie powiedział raczej zmierzającym do i zbierającym unifikację prawa tak jeśli chodzi o prawo powiedzmy nam przez małżeńskie osobowe no to faktycznie z grubsza było takie samo dla katolików we Francji jak dla katolików w Polsce nawet w obu przypadkach nie był nie był dopuszczalny Rost natomiast jeśli chodzi już te od normy prawne dotyczące małżeństwa powiedzmy jeśli chodzi o sprawy majątkowe czyli jaki posag panna młoda powinna otrzymać jak ten postać należy zabezpieczyć tak dalej no to tutaj już zwyczaje były bardzo różne tak różnie wyglądało w różnych regionach Polski tak różnie wyglądał różnie były między Stanami tak w Polsce różnice były też oczywiście między różnymi regionami Francji tutaj znowu na południu tak ten Bosa był dużo, gdyż w większym wpływem klasycznego prawa rzymskiego niż niż na północy pan, więc panie prof. Szanowni Państwo we Francji przedrewolucyjnej potężny chaos prawny i już w pierwszych latach rewolucji francuskiej pojawił się taki pomysł nowej kodyfikacji prawa cywilnego to jest także mamy chaos i ktoś chce ten chaos uporządkować no właśnie musi być jakiś impuls prawda jakieś takie myślenie, że to co było do tej pory jest niewystarczające nieadekwatne do nowych czasów trzeba ułożyć na nowo, skąd ten impuls wyszedł zaczyna kodyfikacja takim nowoczesnym znaczeniu tego słowa nie jest pojęciem nowym tak z reguły uważa się, że koncepcja kodyfikacji, która wiąże się jednocześnie tylko z porządkowaniem prawa, ale jego reformą właśnie kimś takim uporządkowaniem przemyślanym uporządkowaniem to jest zasadniczo koncepcja oświeceniowe tak tak z reguły uważamy, czyli do to są pomysły powiedzmy ważnie chociażby Monteskiusza tak, które też promował m.in. cytowany przez panią redaktor w loterii wielu innych filozofów tej epoki, czyli właśnie to uporządkowanie prawa wedle pewnych no właśnie w miarę jednolitych zasad, na które koncepcja, której nos reguły uważamy, że przed oświeceniem nie było oczywiście mówimy o różnych kodeksach np. średniowiecznych czynu z wpisów prawa zwyczajowego, ale te wpisy prawa zwyczajowego się zasadniczo tym różniły od kody aplikacji oświeceniowych żonę można powiedzieć zbierały reguły zwyczaje już istniejące i podczas kiedy właśnie w epoce oświecenia rodzi się taki pomysł, żeby z tymi wszystkimi dotychczasowymi złymi zwyczajami czy przesądami, który zna chociażby wolą też bardzo często negatywnie wypowiada skończyć i stworzyć nowy system prawny w oparciu o nowe zasady na doświadczeniu tymi nowymi zasadami w oparciu, o który trzeba wytworzyć kodyfikację jest zasadniczo prawo natury i to prawo natury w wersji można powiedzieć właśnie też tej epoki, czyli w wersji przede wszystkim zdecydowany akt czy niekoniecznie powiedzmy jakieś anty idei stycznej, ale o autonomicznej akredytowanej od od od teologii, czyli mówimy o takich prawach naturalnych jednostki tak wolność równość własność tak można też myślę ryzykować twierdzenie, że prawa człowieka w tym rozumieniu, którym dzisiaj z reguły się posługujemy też są raczej konceptem oświeceniowych także oczywiście możemy znaleźć pewne jakieś zapowiedzi w epokach wcześniejszych, ale ta koncepcja, że każdy człowiek rodzi się równy wobec innych ludzi i ma pewne przyrodzone no właśnie prawa typu wolność osobistą prawo wyboru zawodu, a jego własność równym stopniu ma być chroniona itd. może też wolność sumienia wyznania itd. itd. też, mimo że raczej to są koncepty oświeceniowe właśnie w oparciu o te koncepty to też zauważmy indywidualizacji aktor jest też jeden z ważnych rysów tej nowej koncepcji chciałbym także związane z razu dopytam panie profesorze tą ideą ten indywidualizm rzecz jasna uwolnienia jednostki wszelkich krępujących ją dotąd przed wybuchem wielkiej rewolucji francuskiej więzów stanowych korporacyjnych religijnych familijnych majątkowych tak to jest bardzo ważny rys, zwłaszcza prawa okresu tej właściwej nazwijmy to rewolucji, czyli lat dziewięćdziesiątych osiemnastego wieku, bo jeśli chodzi o epokę napoleońską Otóż mamy pewną korekt aktor znaczy kodeks Napoleona, owszem jest mocno indywidualistyczny jeśli chodzi chociażby właśnie obrót gospodarczy natomiast jeśli chodzi o lepsze stosunki rodzinne to już tutaj jest pewien odwrót od tego idealizmu i liberalizmu najdalej posuniętego tak, bo mocno posuniętego jak to było by w latach dziewięćdziesiątych co objawia się przede wszystkim w tym, że model rodziny przewidziany przez kodeks Napoleona oczywiście wersji oryginalnej nie takie jak i jaką mamy w dniu dzisiejszym we Francji to jest rodzina jednak podporządkowana ojcu mężowi tak mąż i ojciec jest niejako zwierzchnikiem żony zwierzchnikiem dzieci różne ustawy właśnie lat dziewięćdziesiątych to pozycję tradycyjną ojca męża trochę próbowały podkopać natomiast tutaj niektórzy mówią, że pod wpływem samego Napoleona dochodzi do korekt natomiast jeśli chodzi o inne problemy dodajmy jeszcze, bo to ważne wątek, że także w sferze działalności społecznej politycznej kobieta pozostawała jak to ujęto wieczyście małoletnią i tak najbardziej, zwłaszcza mężatka, bo musimy pamiętać, że zgodnie z kodeksem Napoleona inny jest inny status prawne i kobiety dowiedzmy wdowy rozwódki ona zasadniczo prawa cywilne ma pełne nie potrzebuje żadnego kuratora, który osłabił opiekuna natomiast żona pozostaje pod zwierzchnictwem męża co też dodajmy jest rysem typowym dla tej epoki aktu nie jest także inne modyfikacje tej epoki przewidywały, że kobieta ma mieć no tak jak to w dzisiejszym społeczeństwie możliwość samodzielnego podejmowania pracy samodzielnego dysponowania swoim majątkiem tutaj ten proces przydzielania tych pełnych praw chociażby właśnie kobiecie zamężnej to jest proces bardzo długi jak we Francji pełne zrównanie żony i męża w małżeństwie to jest okres grubo po drugiej wojnie światowej dodajmy, że tak samo jest w Niemczech, a w Niemczech również po drugiej wojny światowej w Niemczech zachodnich ciągle obowiązują różnego rodzaju regulacje niemieckiego kodeksu cywilnego niby Stolat późniejszy od kodeksu cywilnego wraz z łódzkiego, ale w swojej oryginalnej wersji również przewiduje podporządkowanie żony mężowi i znowu dopiero dopiero po drugiej wojnie światowej to drugi można tak to się odbywa iloma tam kolejnymi nowelizacjami, które doprowadzają do tego, że w końcu mamy równość małżeńską nie w takim powiedzmy w pojęciu, jakim to dzisiaj nieraz się używa tego terminu, czyli w kontekście osób homoseksualnych tylko w kontekście ważne zrównania pozycji żony męża małżeństwo bardzo bardzo długi proces ci doszliśmy już do kodeksu Napoleona ale zanim powiemy o pracach tej czteroosobowej komisji powołanej przez Bonapartego w sierpniu 1800 mego roku chciałbym jeszcze zapytać o kilkuletni okres poprzedzający te wydarzenia bo, bo już w tych pierwszych latach wielkiej rewolucji francuskiej podjęto rozmaite działania zmierzające do stworzenia takiej kodyfikacji prawa wyobrażano sobie nowy kodeks jako tzw. zwarte podręcznik praktycznej moralności była komisja Kodyfikacyjna zaczęła swoje prace w 1700 dziewięćdziesiątym trzecim roku i przedstawiła aż 3 projekty w tym samym roku, w którym została powołana, czyli dziewięćdziesiątym trzecim potem rok później wreszcie w 1700 dziewięćdziesiątym szóstym, ale wszystkie te projekty odrzucono nie były dobre no to jakby to powiedzieć mu nie jest nie czuję się kompetentny, żeby tak ocenić te te kolejne kolejne projekty przedstawione przez ambasadę USA natomiast z reguły one ach, różnych takich opracowania podręcznikowych nie są jakoś bardzo wysoko oceniane ze względu na pewne powiedzmy oderwanie od dawnej tradycji prawnej z Francji i skoncentrowanie się na właśnie tych dosyć abstrakcyjnych pojęć prawa natury dosyć trudno ocenić ustawę, która nigdy nigdy nie weszła żyć jak natomiast to prawo, gdyby zostało wprowadzone wówczas czasach wobec tej zaawansowanej rewolucji, czyli czasów konwencji czasów wczesnego dyrektoriatu no to byłoby to prawo zapewne dużo większym stopniu pisane ex nihilo tak, czyli w oderwaniu od tradycji przedrewolucyjnej no mi się wydaje żona pisze w gorszym stopniu sprawdziło niż to prawo napisane właśnie z wykorzystaniem całej tej długo biegowej tradycji francuskiej i napisane przez osoby mające długie długie doświadczenie na prawnicze tak jako adwokaci przede wszystkim jego w moim przekonaniu, zwłaszcza z prawem cywilnym jest także nad sprawą życia cywilne życia codziennego w związku z tym, jeżeli on będzie zbyt odległe od przekonań społeczeństwa to po prostu jest ryzyko, że ono pozostanie prawem Mart jak tutaj zawsze możemy przypomnieć np. jak próbowano kodeks Napoleona już dużo powiedział i mniej rewolucyjny tak niż te projekty ambasad USA recytować do Chorwacji, która kolejną była obszarem bardzo tradycyjnym i gdzie to się zupełnie nie udaje ze względu na to, że kodeks Napoleona np. przewiduje równość dzieci jeśli chodzi o prawa do majątku rodziców, a tradycje ludności chorwackiej były dokładnie odwrotne tak dam mi majątek dom do głosu uprawnienia synów do majątku rodziców były dużo większe niż uprawnienia córek i to, że wprowadzono tego rodzaju regulacje no po prostu było noc nasienie nie ona tak nie udała się recepcja ludzie dalej przekazywali sobie majątek wedle swoich utartych zwyczajów także w moim przekonaniu jest pewna obawa że, że te projekty ważnie lat dziewięćdziesiątych, gdyby zostały wdrożone to no pewnie mogłyby się gorzej przyjąć niż niż kodeks Napoleona, ale to jak mówię jest pewna moja teza, która niekoniecznie musi być prawdziwa zresztą tutaj coś co, czego historycy zasadniczo nie lubią czyli gdy biologia tak, czyli zastanawiania się co by było, gdyby te kodeksy nie zostały przyjęte bardzo tak różnych powodów m.in. jednak przyzwyczajenia deputowanych do istniejących w innych regionach reguł taki i niechęci tak do do zmian prawo cywilne ogólnie jest tą dziedziną, którą się wyjątkowo trudno zmienia nawet Depo c przemian rewolucyjnych tak wystarczy przypomnieć, że dzisiaj w Polsce mamy kodeks cywilny 1964 roku natomiast kodeks powiedzmy karnego trudno sobie wyobrazić, żeby dalej obowiązywał kodeks z epoki socjalistycznej jak sobie nazwiemy także Noto to nie dziwię, że to prawo cywilne w tym działań, które jest wyjątkowo trudne do do zmiany to też nałożyło na pewno ileż czynników na to, że dla tych projektów nie było nie było tak powiem zdanie zgody zresztą można przypomnieć, że już zostaje przygotowany projekt kodeksu Napoleona to, mimo że Francja na Polskę zacznie państwem autorytarnym no to i tak Napoleon na początku ma pewne problemy z tym, żeby przez parlament przeprowadzić tak proces legislacyjny i w pewnym momencie na niektórych członków parlamentu mówiąc kolokwialnie musi spacyfikować tak, żeby ten projekt został został zaakceptowany no w latach dziewięćdziesiątych nie było takiego na bolą tak Paul Baran na żadną nie miał takiego autorytetu i w związku z takiej siły takiego azyl tak w związku z tym, nawet jeżeli tam popierał taką czy inną reformę prawa cywilnego to no to jak się okazuje tak nie nie życzy czy wcześniej ubezpiecza tak na pytanie na ile jeszcze mu na tym zależało no no nie czy wcześniejszych dyktatorzy nie nie zmieni może tak bardzo mnie zależała też myślę, że nie byli po prostu nie mieli takiej władzy takiej pozycji politycznej jak jak Napoleon też ciekawe panie profesorze, dlaczego Napoleonowi tak bardzo zależało, dlaczego uznał ne ten obszar za tak istotny, że postanowił tę sprawę zaangażować się osobiście on później po wielu latach mówił moja sława nie polegała na tym, że wygrałem 40 bitew VAT-R wymazała wspomnienie tych zwycięstw, ale nie wymaże tego co żyć wiecznie będzie mojego kodeksu cywilnego zarządzenie 30sierpnia 1800 tego roku już mówiłam Napoleon powołał czteroosobową komisję i w składni ważki prawnicy działający jeszcze w czasach starego reżimu wywodzący się z rodzin prawniczych związani z praktyką sądową, prezentując umiarkowane poglądy polityczne i ten wstępny projekt był gotowy po 4 miesiącach odbyły się 102 posiedzenia ponad połowie przewodniczył osobiście Napoleon czy my wiemy dziś się, dlaczego uznał on powtórzę moje pytanie ten obszar za tak istotne że, że po prostu zaangażował swój czas swoją energia czy pan redaktor myślę, że do pewnego stopnia wynika to z tego, o czym mówiliśmy na samym początku, czyli istniejące do tego czasu jednak znacznym stopniu całą prawdę akt ten jeszcze czasów przed rewolucyjnych jeszcze spotęgowany przez ustawodawstwo epoki rewolucyjnej nieraz nie najwyższej jakości no po prostu to wszystko nie służy sprawnemu funkcjonowaniu państwa ogólnie rzecz biorąc działania Napoleona na froncie wewnętrznym w dużym stopniu polegały na stabilizacji tak jego popiera dużym stopniu no tradycyjnie mówi burżuazja tak mieszczaństwo od osoby, które zajmowały się przede wszystkim jako działalnością gospodarczą i dla tej działalności gospodarczej taki chaos prawny no po prostu był bardzo niewygodne tak wyobraźmy sobie, że dzisiaj w Polsce mamy prowadzić interesy w każdym powiecie mamy trochę inne reguły prawnym siłą rzeczy to bardzo utrudnia wzrost gospodarczy i w moim przekonaniu polo to po prostu rozumiał i w ramach pewnego uporządkowania i ustabilizowania państwa zdawał sobie sprawę z tego, że jest potrzebna, że kodyfikacja prawa zresztą nie tylko prawa materialnego cywilnego i w związku z tym zaangażował tutaj siebie osobiście pani redaktor powiedziała swój autorytet i to i to przeprowadził przeprowadził 100 z sukcesami jest to 1 ta reforma prawa cywilnego reforma sądownictwa administracji, które przeprowadza Napoleon to są pewne fundamenty, na których opiera się Francja jeszcze dużo po upadku Napoleona techno, bo w pewnym momencie oczywiście Napoleon przegrywa dochodzi do restauracji Burbonów natomiast restauracja nie oznacza absolutnie powrotu oraz reżimu ta restauracja nie oznacza właśnie chociażby uchylenia kodeksu Napoleona czy innych kodyfikacji czy powrotu do modelu sądownictwa, który istniał przed przed rewolucją modelu e-administracji pewne zmiany są są nieodwracalne i one co tu dużo mówić dobrze służyły służą Francji, bo tak samo właśnie ten wspomniany model sądownictwa wprowadzony za Napoleona osadniczą funkcjonuje model sądownictwa wezmę profesjonalnego niezawisłego obowiązuje do dnia dzisiejszego tak po zerwaniu z tradycją przed rewolucyjną tych rodzin prawniczych, których pani redaktor powiedziała, że czasu, gdzie pewnego stopnia prawnikiem się ktoś urodził tak, bo jego ojciec był obecny pan lokatę miał szansę odziedziczyć urząd adwokata swoim i po swojemu ojcu różnych eksperymentach okresu lat dziewięćdziesiątych m.in. wyboru sędziów na niezbyt długi kadencję Paula wprowadza pewien model organizacji sądownictwa, który okazuje się no sprawny tak i obowiązuje we Francji do dnia dzisiejszego co więcej został następnie Rezy, które typowany do wielu innych państw w tym w tym do Polski także no myślę, że tutaj celem Polona po prostu było zapewnienie Francji stabilizacji rozwoju i muszę to uda ostateczna wersja tego projektu została zredagowana w postaci 36 odrębnych ustaw i one były uchwalona w 1800 trzecim 1800 czwartym roku no i ostatecznie 21marca 1800 czwartego roku, czyli dziś tylko 218 lat temu uchwalono została ustawa, która zbierała wszystkie 1 całość na początku ten kodeks nie nazwał się kodeksem Napoleona tylko kodeksem cywilnym Francuzów do 1800 siódmego roku obowiązywała ta nazwa i wtedy właśnie została zmieniona na kodeks Napoleona oczywiście cesarz chciał podkreślić swój związek z kodyfikacją wspominał pan panie profesorze o tym poparciu burżuazji a jakim cieszył się Napoleon w ogóle jest chyba także ten kodeks redagował z punktu widzenia burżuazji prawda on nic nie mówił o warstwach nieposiadających ten no na pewno nie jest kodeks, który jako szczególnie chroni tzw. stronę słabszą tak chociażby pracownika tutaj myślę, że pewnym symbolem tego, o czym pani redaktor powiedziała są przepisy dotyczące tego co dzisiaj nazywamy prawem pras tak jak już wspominaliśmy przed rewolucją no jakaś tam działalność gospodarcza nazwijmy to rzemiosło chociażby Tour de France jak w innych państwach europejskich zasadniczo oparte o system cechą, a czy nie było sobie jakiś państwa w ramach tego Cechu miało swoich czeladników, którzy często z nim mieszkali byli przez niego żywienie no stanowili pewną taką okazję rodzinną wspólnotę, której ten majster był powiedzmy tak szefem głową rewolucja to wszystko rozbija natomiast kodeks Napoleona jeśli chodzi o te właśnie stosunki, iż dzisiaj byśmy powiedzieli pracy to zasadniczo zawiera 2 przepis tak, które no 1 mówi, że no po prostu przepisy ona mnie także stosuje do tego typu relacji, a drugi że, gdyby doszło do konfliktu między noś pracownikiem pracodawca zasadniczo w braku innych dowodów należy przyjąć za prawdziwe twierdzenia pracodawcy tak i i tyle no różnie to jest no dosyć właśnie symptomatyczne takie na skrajnie może też liberalne indywidualistyczny na podejście później zmiany wprawie cywilnym europejskim w ciągu wieku dziewiętnastego jednak będą szły w kierunku takim, żeby tę stronę słabszą no jakoś chronić tak i jak porównamy chociażby właśnie kodeks francuski oryginalnej wersji też na rzecz we Francji jeszcze później powstaje kodeks pracy taki zasadniczo tę te problemy są regulowane osobnym kodeksie na ten sektor znamy stan prawny właśnie we Francji po kodyfikacji napoleońskiej np. z kodeksem cywilnym niemieckim, który powstaje w końcu dziewiętnastego wieku na to również jest fundamentalną kodeks cywilny niemiecki w swojej oryginalnej wersji zawiera jednak kilkadziesiąt przepisów, które do regulował ją stosunek pracy zasadniczą są napisane w interesie tej tej strony słabszej stosunku pracy, czyli czyli, czyli pracownika o treść zapytam i zaczną od 3 wielkich zasad, które były podstawą kodeks Napoleona eksperci twierdzą, że na owe czasy były to zasady rewolucyjne pierwsza bez względu na równość wszystkich wobec prawa w związku z tym nieuznawanie przywilejów po drugie, niezawisłość prawa cywilnego od wszelkich wyznań religijnych po trzecie jedno prawo dla całego ludu faktycznie Pańskiej opinii rewolucyjne zasady po okresie wielkiej rewolucji francuskiej czy powiedział, że tutaj to co pani redaktor w tej chwili cytuję to jest zasadniczo utrwalenie pewnych reguł, które z reguły już zostały uchwalone wcześniej, a w dobie lat dziewięćdziesiątych w w pewnym zakresie też tutaj widzimy to, o czym już wspominałem, czyli korekt no i dosyć dobrą ilustracją tego jest prawo małżeński aktora Francji przedrewolucyjnej, która zasadniczo była tak krajem katolickim, chociaż cały czas była tam pewna grupa protestantów, których no pewnych okresach z winy to jakim obdarzano pewną tolerancją pewnych okresach udawano, że w sumie już niemal wszyscy się nawrócili na na katolicyzm to zasadniczo społeczeństwo było podporządkowane właśnie prawo kanoniczne m.in. oznaczało, że nie było dopuszczalnym Ross konstytucja już tak powiem pierwsza francuska wrześniowa następnie ustawa z 20września roku 1790 tego drugiego ten stan rzeczy zmieniają i dopuszczają rozwód no na podstawie bardzo licznych przesłanek łącznie z przesłanką niezgodności charakterów tak czy wystarczy, że małżonkowie mają niezgodne charaktery można ten węzeł małżeński i rozerwać to jeszcze dodatków dosyć takiej uproszczonej procedurze aktualnie trwa jako szczególnie długo jest szczególnie kosztowna nam na ich pod tym względem kodeks Napoleona zdecydowanie korekt, bo on 8 i utrzymuje świeckim aktem prawa małżeńskiego o i utrzymuje chociażby właśnie tę instytucję rozwodu zawieranie małżeństwa przed urzędnikiem stanu cywilnego nie w kościele, ale zarazem te przesłanki rozwodowe w kodeksie Napoleona są dużo mniej liczne jak ten rozwód jest dużo trudniej uzyskać chociażby właśnie ta niezgodność charakterów już nie jest podstawą do do uzyskania rozwodu niektóre inne przesłanki też są przy tak powiem ograniczone tak czy czy wyłączone przesłanka cudzołóstwa jest też tutaj taki dosyć charakterystyczny sposób uregulowana to znaczy inaczej jest traktowane są stworzone inaczej jest traktowane cudzołóstwo męża tak pod tym względem kodeks Napoleona zdecydowanie bardziej konserwatywny niż to ustawodawstwo wcześniejsze mówiliśmy pan profesor mówił że, że ten kodeks miał charakter silnie patroni realne niektórzy twierdzą, że mogło wynikać ze sposobu wychowania, które stosowano w domu rodzinnym Napoleona z drugiej strony takie były też czasy deklaracja praw człowieka obywatela konstytucja 1700 dziewięćdziesiątego pierwszego roku też wszystkie prawa nadawały tylko mężczyzną chciałabym jeszcze zapytać o pojęcie śmierci cywilnej, które to pojęcie kodeks Napoleona wprowadzał panie, które wprowadzą co jest to instytucja znana tak zdecydowanie również ustawodawstwo stały zdalny tak chociażby w Polsce w jakiś sposób łączące się tzw. instytucją wywołania, czyli jest to taka instytucja, która zakłada, że ktoś żywym zostaje niejako wyjęty spod prawa, czyli fizycznie żyję natomiast no dla stosunków prawnych tak czujemy go jako osobę zmarłą tak, czyli no jego małżonek jest traktowany jako budować dowiedz się głównie mężczyzn dotyczy wdowa dzieci są traktowane jako osierocone majątek podlegać konfiskacie czy to akurat przypadku kodeksu Napoleona raczej po prostu zostaje przekazany spadkobiercom tak jakby ta osoba zmarła także no nie jest akurat nic, że tak powiem nowego ta instytucja oczywiście cieszę się bardzo złą sławą tak, zwłaszcza z punktu widzenia dzisiejszych tak powiem pojęć prawnych natomiast na tę instytucję widzę też z drugiej strony to znaczy pamiętajmy, że też mieć cywilna jak ją też byłem zestawimy z odpowiednimi przepisami od pana, czyli kodeksu karnego Napoleona no to się dowiemy, że to nie jest tak, że ta śmierć cywilna była jakąś taką karą czy instytucją stosowaną samoistnie znaczy, że śmierć cywilna stosowana była tylko kiedy ktoś został ukarany karą trwale go mili eliminująca są ze społeczeństwa czy tutaj chodzi grano wskazanie nam karę śmierci tzw. naturalne tak drzwi gilotynę wchodzi w grę deportacji ewentualnie dożywotnie dożywotnim więzieniem i ja zawsze tę śmierć cywilną też staram się pokazać niejako z drugiej strony znaczy poprośmy sobie, że ten ojciec rodziny, który dopuścił się jakiegoś ciężkiego przestępstwa zostaje skazany na deportację do Kamiennej czy gdzieś indziej faktycznie zostaje tam deportowany, a nie dodajemy do tego śmierci cywilnej na co to oznacza jego żona dzieci są w zawieszeniu nie mogą korzystać z majątku, który nawet nie został powiedzmy hipotetycznie skonfiskowany, bo ten majątek należy do właśnie tego męża i ojca co więcej taka żona cały czas pozostaje pod władzą męża skończyli nawet jakimś swoim majątkiem za bardzo nic nie może zrobić ci ludzie żyją w takim zawieszeniu, więc z punktu widzenia osób najbliższych takiego skazańca osoby, która no popełniła jakieś poważne przestępstwo została właśnie, że deportowana do kolonii to śmierć cywilna jest instytucją korzystną, ponieważ dzięki temu potem te osoby mogą jakoś tam zmian, ale w miarę normalnie funkcjonować bo, chociaż mogą korzystać z majątku tego tego ojca i męża także biorąc pod uwagę cały ten system prawny to akurat ja śmierci cywilnej nie uważam jako jego już takiego szczególnie powiedzmy reakcyjnego czy anty humanitarnego elementu, ale to jest moja ocena myślę dosyć dosyć ona może być odosobniona tak tak, zwłaszcza spojrzymy na ujęcia podręczników dorzuca jeszcze, że kodeks Napoleona oczywiście reguluje bardzo dokładnie prawa rzeczowe własność użytkowanie służebność hipoteka przywileje zastaw czy pojawi się w kodeksie Napoleona coś co pan profesor uznaje za jakąś ekscytującą nowość jeśli chodzi o takie sprawy majątkowe to z takim ich symbolem chyba jest art. 11201100 trzydziestym czwarty dotyczący takiego bardzo silnego zaakcentowania sposoby swobody umów taką bycia bywa tłumaczone, jako że umowy prawnie ułożone zastępują miejsce prawa dla tych, którzy je uczynili tak, czyli że umową jednostki mogą praktycznie dowolnie regulować swój nos swój status prawny tak swoje w swoją pozycję prawną i też ten przepis za bardzo nie ma jakiś takich ograniczeń znowu chroniących stronę słabszą tłumaczy coś tam pewnie znajdziemy, ale bardzo bardzo niewiele tak, czyli możemy np. znajdują się jakieś tam sytuacji przymusowej zawrzeć umowę dla siebie bardzo niekorzystną ona zasadniczo u nas w nas obowiązuje także tutaj ten daleko by właśnie pojęty liberalizm mi indywidualny zmienność na takim rysem charakterystycznym natomiast tak poza tym jeśli chodzi o prawo rzeczowe to na pewno rysem charakterystycznym jest takie kapitalistyczne rozumienie prawa własności i tutaj znowu sam kodeks nie jest jakąś wielką rewolucją, bo to już w tym okresie lat dziewięćdziesiątych zasadniczo zerwano feudalizm nami wprowadzono ileż ustaw, które no zmieniły charakter własności natomiast kodeks Napoleona to po prostu w sposób bardzo zręczny od strony legislacyjnej noweli doskonały porządkuje akta AK tutaj tak jak to jest jego osiągnięcie, czyli powiedzmy własność jest mocno indywidua warto też będzie ułatwiało obrót nie mamy wszystkich ograniczeń tak, bo w epoce feudalnej chociażby na własność ziemi rolnej bardzo często miała charakter własności podzielony, czyli pewne uprawnienia do działki gruntu miał rolnik, który na niej pracował pewne uprawnienia miał jakiś szlachcic ziemian, który był gościem wioski czy czy wielu wiosek czy była to własność podległa jej własność czy zwierzchnia kodeks Napoleona w przeciwieństwie do innych ustaw tej epoki w innych państwach zdecydowanie już tego tradycyjnego podziału nieznana, a własność jest właśnie taka zindywidualizowana i kapitalistyczna w tym znaczeniu, że te elementy feudalne zostały z niej usunięte, gdyż kodeks nie zna tych wszystkich zwyczajów, które przed rewolucją były już były też wnoszone wcześniej, czyli różnego rodzaju przywilejów np. synowie są lepiej traktowani przez matkę draniu niż córki każde dziecko trawy jest traktowane tak SA co innego dzieci nieprawda tak dzieci pochodzące spoza małżeństwa były przez kodeks Napoleona traktowane gorzej i tutaj też to trzeba myśleć podkreślić, że prawo francuskie znało upośledzenie dzieci pochodzących spoza małżeństwa, a do roku 2000 akt jeszcze 20 lat temu i dziecko spoza małżeństwa mogło być przy spadku braniu gorzej traktowane niż dziecko pochodzące z małżeństwa to może się wydawać zaskakujące ale, ale tak było dopiero 2001 roku to po działalności ze Strasburga do Trybunału ostatecznie Francuzi z tym podziałem na dzieci z małżeństwa jest spoza małżeństwa i kończy natomiast tak poza tym to właśnie dzieci czy starsze młodsze czy chłopcy dziewczynki byli przez kodeks Napoleona samego początku traktowani tak samo co oczywiście było istotną różnicą w stosunku do czasów przedrewolucyjnej no właśnie płaszczy starsi państwo, zwłaszcza wśród szlachty potrafiły odgrywać sporą rolę przy dziedziczeniu o kodeks Napoleona w Księstwie warszawskim chciałabym pana zapytać bo, bo ideą Napoleona było z Junikowa i prawne państw należących do politycznego systemu francuskiego i zgodnie z tą ideą kodeks Napoleona zaczął obowiązywać także i w Księstwie warszawskim 1maja 1800 ósmego roku, kiedy wprowadzono do konstytucji Księstwa Warszawskiego zapisy art. 60 dziewiątą takim brzmieniu kodeks Napoleona będzie prawem cywilnym Księstwa Warszawskiego, tyle że wprowadzenie tego kodeksu w Księstwie warszawskim spotkało się dość silną opozycją i taką takim filarem tejże opozycji był kościół katolicki, ale też średnia Szlachta co się im nie podobało w kodeksie to znaczy jeśli chodzi o kościół to nie podobało się przede wszystkim los tak tu też oczywiście pamiętać, że to nie jest tak, że kodeks Napoleona wprowadził na ziemie polskie rozwód, bo rozwód dla katolików cywilne stał się możliwy nieco wcześniej, kiedy zaprowadzono Landry, czyli ogólna pruską kodyfikację, bo pamiętamy, że Księstwo warszawskie swojej pierwotnej formie zostaje utworzone z departamentów odebranych królowi ruskie także tam wcześniej obowiązywał Landry, który też dopuszczonych najbardziej rozwody dla katolików natomiast w momencie, kiedy zostaje stworzone Księstwo, w którym no kościół rzymskokatolicki założenia ma mieć pewną specjalną pozycję to hierarchowie w katolicy za arcybiskupem Raczyńskim na czele domagają się uzgodnienia prawa cywilnego z prawem kanonicznym problem poniekąd oczywiście aktualny w Polsce do do dnia dzisiejszego przy czym napotyka to spore zbór spory opór i dzieje się tak powiem narad znaczy w roku 18002005. to znaczy już w królestwie Kongresowym zostaje uchwalony kodeks cywilny Królestwa polskiego, który jest takim rozwiązaniem poniekąd kompromisowym wzorowanym na rozwiązaniach austriackich to znaczy rozwód jest dopuszczalne dla przedstawicieli tych wyznań, które uznają włączyli protestantów Żydów przede wszystkim jeśli chodzi o ludność Księstwa w art. 101, ale katolików jest on niedopuszczalny to dalej spotyka się z krytyką hierarchów no i w roku 18003002. czy już po powstaniu listopadowym zasadniczo od uzyskują oni pewien sukces, bo zostają przywrócone reguły czysto czysto wyznaniowe sukces może nie jest pełen, ponieważ ze względu na to, że Rosja jest państwem prawosławnym to poniekąd najbardziej uprzywilejowany jest cennym z cerkiew prawosławna tak i to może z kolei tutaj budzić pewne niezadowolenie, ale cywilne rozwody ostatecznie zostają wtedy zniesione i na ziemię w centralnych zostaną przywrócone dopiero po drugiej wojnie światowej przez władze komunistyczne, a drugiej Rzeczypospolitej unifikacja prawa małżeńskiego znowu jednym z najbardziej takich zaginionych problemów i się nie powiedzieć tak znaczy udało się również pospolitej różne dziedziny prawa zunifikowane prawa małżeńskiego właśnie nie zaszkodzi drugą grupę, którą pani redaktor pytała czy liściaste no to tutaj przede wszystkim problemem były relacje Szlachta chłopi no musimy zdawać sobie sprawę, że kodeks Napoleona zostaje wprowadzony w Polsce zupełnie innych warunkach granych niż to miało miejsce we Francji czy we Francji by w latach dziewięćdziesiątych osiemnastego wieku dochodzi do czegoś co moglibyśmy nazwać uwłaszczeniem chłopów nie jest może w pełni wcześnie by określenie na pewno dochodzi do zniesienia własności prze woda tak nie zawsze to powoduje, że rolnicy tak ci co uprawiali działki stają się ich pełnymi właścicielami, bo nieraz tak naprawdę miejsce ziemian, którzy zostali zmuszeni do emigracji czy mordowani wchodzą wspomnienie już przedstawiciele burżuazji tak to oni stają się tymi właścicielami pełnymi program ma problem jest dosyć złożony w każdym razie te stosunki feudalne w latach dziewięćdziesiątych zasadniczo znikają właśnie nie ma tego, o czym wspominałem, czyli własności podziela tak czy ktoś czy tak rolnik indywidualny czy właściciel jakieś latyfundia, w której za bezcen np. odkupił, bo odebranie Kościołowi czy temu czy innym uziemieni nowi jest właścicielem tę jak nie musi się liczyć z żadnymi tam dzierżawcami czy właścicielami użytkowymi natomiast dziękuję warszawskim oczywiście tego nie był tak nie doszło do żadnego uwłaszczenia jeszcze na tym etapie jak wiemy problem uwłaszczenia to będzie problem aż do drugiej połowy dziewiętnastego wieku tutaj się tak powiem ciągnące ich Napoleon ogranicza się do tego, że znosił poddaństwo, a każdy byłem czwarty już wspomnianej konstytucji, czyli chłopi są po oni osobiście nie są przywiązani do ziemi, czyli teoretycznie mogą przed opuścić swoje gospodarstwa jak pójść do miasta czy i gdzie dzieją się, że te bowiem podoba natomiast bynajmniej nie stają się właścicielami uprawianych pól uprawianych działek działek gruntu natomiast nośna w czasie tego poniekąd obawiała, że zniesienie poddaństwa wprowadzenie kapitalistycznego prawa może być taką takim tutaj elementem, który będzie wzmacniał pozycję chłopów w relacjach z ziemiaństwa no mogłoby się tak faktycznie zdarzyć ale, ale w praktyce za bardzo się tak przynajmniej w epoce Księstwa nie zdarzył tak to znaczy praktyka tutaj kluczowe znaczenie oczywiście tzw. dekret grudniowe wydane przez Fryderyka Augusta w grudniu 1800 siódmego roku, czyli no można powiedzieć się doprecyzowujący aktem też te przepisy i no zasadniczo przesądzający, że właścicielami gruntu są ziemian przynajmniej jeśli chodzi o tzw. wieś pańszczyźniany, bo też oczywiście musimy pamiętać, że struktura rolna Księstwa Warszawskiego czy później klasa była złożą tak każdy chłop miał takie same prawa duży jak niektórzy mieli te prawa dosyć silna to była własność użytkowa, zwłaszcza różnice zdań Holendrzy Holendrzy, kto woli natomiast większość chłopów byli to chłopi pańszczyźniani i no tutaj z punktu widzenia szlachty pojawiło się ten problem co co zrobić tak czy ci czy ci chłopi nie będą no starali się zmianą o własność tak czy jakieś wzmocnienia swojej swojej pozycji w oparciu o tę kapitalistyczny kodeks no tak jak powiedziałem, mimo że niektórzy chłopi można próbowali tam dochodzi na początku epoki Księstwa pewnych niepokojów zaburzeń na wsi no to ostatecznie interpretacja idzie w tym kierunku, że zasadniczo do to ziemiaństwo tak jest właścicielami gruntów i no w związku z tym te obawy, że Szlachta w stosunku do kodeksu Napoleona sławny kodeks Napoleona panie profesorze stał się wzorem dla kodeksu i rumuńskiego włoskiego portugalskiego hiszpańskiego mówi o kodeksach, które zostały uchwalone w drugiej połowie dziewiętnastego wieku wzorował się też na niewiele kodeksów z Afryki północnej Ameryki Południowej północnej bliskiego dalekiego Wschodu niektórzy obliczają, że ponad 50% przepisów przyjętych ponad 200 lat temu dotrwało samej Francji do dziś w niezmienionej formie to krótkie pytanie na koniec poproszę o krótką odpowiedź była dobra robota tak w moim przekonaniu jak najbardziej kodeks Napoleona zdał egzamin to, że do dnia dzisiejszego jest kodeksem cywilnym we Francji mimo upływu 200 lat jest chyba tego najlepszym dowodem oczywiście trzeba było zmienić przepisy dotyczące prawa osobowego czynności upośledzenie plony dzieci nieślubnych natomiast jeśli chodzi o prawo w szczególności zobowiązań czy prawo majątkowe okazało się, że te przepisy zasadniczo można dalej stosować do dnia dzisiejszego prof. Piotr Pomianowski wydział prawa i administracji Uniwersytetu Warszawskiego był moim państwa goszczą panie profesorze bardzo dziękuję za rozmowę serdecznie dziękuję pani redaktor serdecznie dziękuję państwu dobranoc państwu dziękuję za wspólnie spędzony czas oczywiście zapraszam na audycję powrót do przeszłości już za tydzień spokojnej nocy do usłyszenia Zwiń «

Kodeks cywilny Francuzów - opus magnum Napoleona?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 11:00

Najnowsze Podcasty

Polonia alarmuje: Może być problem, by wyrobić się z policzeniem głosów za granicą

Jutronauci: A co, jeśli w Polsce zabraknie migrantów?

Obniżka cen paliw. "Po wyborach rynek odreaguje"

Transformacja energetyczna. Czy politycy traktują ją serio?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL