''Nareszcie!'' Cudowna podróż Selmy Lagerlöf

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Selma Lagerlöf pierwsza kobieta, która w 1909 roku dostała literacką nagrodę Nobla znana w Polsce przede wszystkim jako autorka cudownej podróży będzie dzisiaj bohaterką godzinę kultury tej prawdziwej Selmy wyjętej z kontekstu popularnej książki i ważnej nagrody nigdy byśmy pewnie nie poznali, gdyby Justyna Czechowska tłumaczka języka szwedzkiego norweskiego animatorka kultury autorka antologii wszelakich promotorka kultury i literatury Justyna jest dzisiaj moimi państwa Rozwiń » gościem Witaj serdecznie dzień dobry bardzo miło i nie ma w tym cienia przesady, że to właśnie Justyny Czechowskiej zasługa, że dzisiaj na stole w studiu Radia TOK FM leży książka Selma Lagerlöf nowoczesna świadka autorstwa Anny Nord ląd i Wenta Wandzel osa pięknie wydana przez wydawnictwo OsnoVa książka, która opowiada o pewnej ważnej epoce w dziejach świec w dziejach kobiet świeckich również, ale przede wszystkim o życiu niezwykłej kobiety, która konsekwentnie dążyła do 1 celu mianowicie chciała zostać najlepszą pisarką w Szwecji kobiety, która szukała potwierdzenia siebie, która to potwierdzenie co najważniejsze potrafiła znaleźć przede wszystkim w sobie w sobie też ten przede wszystkim chyba sobie, bo to była dziewczyna, która urodziła się właściwie jak ono się urodziła to wskazać to, żeby jej otoczenie jej rodzina czas, w którym się urodziła wskazywało na to, że może nie nie miałaby tak trudnego życia, bo urodził się w rodzinie dosyć majętnej w pięknym otoczeniu przyrody świeckiej wzrostów przepiękne jest to miejsce otoczone lasami wzgórzami dolinami i przede wszystkim tam pełno jezior w Fear urodziła się jako kolejne dziecko, więc nie miała tej odpowiedzialności najstarszego dziecka natomiast po śmierci starszej siostry to ona stała się tą starszą siostrą wobec moc 60 z tym gardy i wtedy myślę nad takim wczesnym na stole stwierdza Selmy zaczęły się trochę schody to takie schody, że umiera siostra ona ma świadomość, że jako dziewczyna nie ma tych samych możliwości co starsi bracia, którzy chodzą do szkoły zdają maturę i obaj idą na studia żona nie będzie miała tej możliwości o tym ostatecznie może będzie raczej się uczyć w domu i w domu ma zostać, ponieważ jeszcze z dzieciństwa została jej to dosyć poważna dysplazja biodra przez rządzona przez przez w pewnym momencie nad długimi okresami w dzieciństwie nie mogła nawet chodzić, a potem do wypicia ono, ale kulała do końca życia ona była uważana właśnie za to taką trochę taką właśnie kulawo kulejącą i brzydką siostrę, która jeszcze do tego nie miał specjalnie z takich typowych kobiecych zdolności przepraszam za to wyrażenie ale jakby trochę cytuje w świetle tej epoki, w której Agata również żyła to znaczy dużo gorzej niż siostra przykładała się do robótek ręcznych np. dnia nikt nic specjalnie interesowało interesowała nauka nie wiem zarządzania gospodarstwem czy chociażby gotowaniem ją od takiego wczesnego wczesnych lat nastoletnich interesowała przed wszystkim literatura literatura i ona, która była w domu czytana głośno omawiana szczególnie w wierszu vana taka romantyczna, bo to umówmy się jest jest początek drugiej połowy osiemnastego wieku dziewiętnastego wieku i nawet wtedy ciągle się jeszcze czyta romantycznych poetów świeckich wszystkich Skandynawowie są trochę zboku no opowieści wchodzą w powieści zaczynają pojawiać wtedy, kiedy Selma właśnie już czyta samodzielnie tak to znaczy już nie musi uczestniczyć tych wieczornych posiedzeniach rodzinnych tylko już sama może chwytać za książki i tam ma dzięki właśnie tej z placu biodra ma dużo szczęścia, bo rodzice, którzy w ogóle początkowo trudne, bo to jest typ akurat powszechna wiedza niekoniecznie z tej biografii powszechnie wiadomo że, że powieści początkowo nie były specjalnie szanowanym gatunkiem literackim były taką literaturą właśnie traktowanego literatura rozrywkowa w dobrych porządnych domach w tym domu Selma nie chciano mieć na półkach na półkach raczej była klasyka i wiersze, więc powieści nie, a cel miała właśnie 2 szczęścia w tej w tym swoim powiedzmy nieszczęściu z biodrem to znaczy przez to, że była chora rodzice trochę przymykali oko na to, że ona czyta powieści, czyli to taką nie za bardzo pożądaną literaturę, a drugie szczęście jest takie, że mniej więcej w tym czasie, kiedy powieści docierały do Szwecji one dosyć szybko były tłumaczone z tych największych języków, bo pierwsze powstawały właśnie po francusku niemiecku angielsku, ale one dosyć szybko, bo docierały do Szwecji i wtedy pojawiło się nowa pojawiła się nowa instytucja jak taka biblioteka komercyjna tak poczęło się abonament wtedy w skrzynce przychodziły książki, których nie trzeba było stawiać potem na półki swojej biblioteki oddawało się do tej wypożyczalni, więc ona taki abonament też dostała i tych powieści mogła faktycznie bardzo dużo przeczytać w powieściach zobaczyła że, że można właśnie, że nie trzeba się ograniczać do pewnej formy, której ona się wyłączyła tak z dzieciństwa tylko, że ta forma jest tak bardzo rozluźnione bardzo rozległa może być także to opowieść może płynąć no i wtedy bardzo wcześnie właściwie jako 1213 latka zaczęła faktycznie marzyć o tym, żeby zostać pisarką i żeby nie tylko tak jak w wielu z nas prawdopodobnie czytających dzisiaj dorosłych marzyło kiedyś o tym, żeby zostać pisarzem, ale to nie było do końca takie marzenia to było marzenie takie, żeby zostać wielką wybitną pisarką mądrą jeszcze do tego bogatą, że ona wiesz dzisiaj to to jest trochę także jak chcesz być pisarzem to musisz założyć, że będzie musiał zacisnąć pasa i raczej nie dorobił się wielkiej fortuny, a ona założyła po prostu będzie to zarabiającą najlepiej pisarką w Szwecji i to wszystko się spełni i to wszystko się spełniło historia jest niewiarygodna prostą jest jest rewelacyjna i to i to powiem szczerze, że Selma Lagerlöf mniej nie należy do moich nie wiem ulubionych Pisarek, że przeczytam wszystkie wszystko co ona napisała i i i dlatego chciałam, żeby ta biografia pojawiła się na polskim rynku wspomniała o tym, że to moja zasługa faktycznie jest także 2018 roku na świeckim rynku pojawiło się 2 biografie Selmy to też ciekawe, że w tym samym roku pojawiło się aż 2, ale to wynika też z tego, że wciąż odkrywa się nowe materiały i ta to archiwum jest za dostęp do tych materiałów dopiero teraz prawda 50 lat po jej śmierci tak, bo ona zasady, czyli w latach 90 w latach dziewięćdziesiątych przede wszystkim korespondencja została udostępniona wg życzenia no i to jest tak duża korespondencję tak duże archiwum, że one cały czas są badane, a po drugie na fali takiego trochę podobnego co co w Polsce myślę, że w ogóle w wielu krajach by ARP konsekwencją badań w ogóle teorii feministycznej przesuwane też na badania i na praktykę i na na torze się jak już nie tylko teorii uczy, ale też próbuje z były przez tę teorię zobaczyć różne przykłady tak np. w Polsce myślę, że trochę od odradza się wiedzą na temat Konopnickiej tak albo na temat w ogóle Pisarek dziewiętnastego i początku dwudziestego wieku wiemy o nich znacznie więcej, choć one już niedługo autorkami naszych lektur szkolnych, ale stają się jakimiś takimi pełnoprawnymi i bardzo barwnymi postaciami po prostu osobami, więc na tej samej fali powstały 2 biografie Selmy Lagerlöf ja zachłannie przeczytałam obie i pomyślałam sobie, że nawet jeśli Selma Lagerlöf dzisiaj jest właśnie pamiętana w Polsce też pewnie nie przez wszystkich, ale jeżeli jest pamiętana to tylko przez cudowną podróż, żeby trochę z patrząc na to by odsuwając docentem cudowną podróż myślę sobie, że jej życie samo w sobie jest tak fascynującą opowieścią, że właśnie dosyć szybko poszłam do właśnie osnowy z taką propozycją wiedząc, że osnowa interesuje się kobiecymi historiami i zaproponowała właśnie wydanie tej książki bardzo się cieszę, że udało się w wydrukować ją opublikować po polsku właściwie bardzo podobnej formy jak oryginał kupiono cały Leja ze wszystkimi ilustracjami, a co ważne to książka jest nie tylko opowieścią zresztą wspomniała o tym nie tylko opowieścią o samej Sejmie i jej twórczości jej życiu, ale ale tam jakby cały czas tło epoka i Szwed ja i też też ta część Europy z tamtego okresu są nie tylko opisane, ale też przy, ale też właśnie zilustrowane tak dlatego ta książka ma tak naprawdę dwoje autorów, bo będzie Wandzel już, że nie podzielili zadania jest on tra podzielić zadaniami tak, dlatego że ana Orląt jest już wieloletnią badaczką twórczości Selmy Lagerlöf ona od jest odpowiedzialna za tekst natomiast właściwie równie istotną częścią tej książki są ilustracje, które właśnie nie tylko obrazują życie Selmy, ale też no po prostu pokazują epoką, w której żyła tak i dlatego ta książka nie tak zachwyciła pomyślała sobie, że ona ona może być właśnie takim takim zaproszeniem dla polskiego czytelnika czytelniczki do spotkania się wybitną pisarką, o której prawdopodobnie większość z nas kiedyś słyszała, ale też myślę sobie, że na fali popularności w ogóle w Szwecji czeskiej literatury świeckiego nie wiem społeczeństwa trochę świeckiej historii też i w ogóle literatury i kultur i kultury, która do nas dociera ze świata albo, którą po prostu jedziemy tam, żeby poznać to no to ta książka jest można ją też czytać właśnie jako taką historię świec IS przełomu dziewiętnastego dwudziestego wieku książkę, której mówi Justyna Czechowska tłumaczka to Selma Lagerlöf nowoczesna świadka Anne no grunty będą one są już wydane przez wydawnictwo OsnoVa właśnie tej książce dzisiaj i Selmy Lagerlöf poświęcona jest godzina kultury za chwilę wracamy do państwa teraz czas na informacjach TOK FM dobry wieczór raz jeszcze przed mikrofonem Marta Perchuć-Burzyńska dzisiaj gościnią godzinę kultury jest tłumaczka animatorka promotorka kultury literatury Justyna Czechowska, bez której dzisiaj nie miałabym w rękach książki Selma Lagerlöf nowoczesne świadka Anny Orląt i bank one Sousa książkę wydało wydawnictwo OsnoVa wspomniałaś, bo musi paść cudowna podróż oczywiście w naszej rozmowie jak przyznaje, że nie wiedziałam, że było to tak naprawdę podręcznik napisany na zamówienie tak to jest książka, którą atest to jest w ogóle ciekawa historia postaram się nie zdradzić wszystkiego 1 zachęca państwa do tej lektury, ale faktycznie tak było, że w podczas życia Selmy szczególnie wtedy, kiedy ona już była zna uznaną i sławną i wybitną bardzo cenioną zarówno przez krytyków jak przez Czytelników pisarką świecką to znaczy na początku dwudziestego wieku, kiedy ona napisał po tym, jak napisała właściwie książkę, w którą uznano za taki epos świecki tak jak najwyżej najwybitniejsze dzieło świeckiej literatury to znaczy książkę Jerozolima, która jest wynikiem podróży wielkiej podróży Selmy i Sofii elka jej przyjaciółki przyjaciółki partnerki też też towarzyszki podróży po prostu do Palestyny on po powrocie napisała Jerozolimy i wtedy ona była na tyle wybitna, że pomysł, który narodził się w ministerstwie edukacji kuratorium, że należy odnowić trochę podręcznik podręcznik czy właśnie taki elementarz dla świeckich dzieci, bo też system szkolnictwa się wtedy zmieniał to był rok 19000405. to w tych pracach nad tym nad projektem brała udział niejaka wal Burg Olander wybitna edukatorka nauczycielka z miasta Falun, gdzie właśnie Selma przyjechała, żeby zamieszkać blisko swojej siostry, więc Wahlberg Lander miała inną niezwykłą szansę, żeby po prostu na herbatce u wojewodowie i spotkać cel ma i to się wszystko tak splotła w czasie, że wal Burg podczas kolejnej go kolejnego spotkania celną zaproponowała jej, że może to właśnie ona powinna stworzyć czy zrealizować ten projekt, który wysunięto odgórnie non MII faktycznie Selma zgodziła pomyślała, że napisanie podręcznika elementarza, który po pierwsze, opowiadałby o świeckiej w nowoczesny sposób wtedy Szwecja powoli wychodziła z takiej dziewiętnastowiecznej biedy dużo ludzi wyemigrowało do Ameryki, ale świetnie zaczęła też bardzo intensywnie zresztą wiele krajów europejskich wprowadzać industrializację kolei to kolei docierała bardzo daleko na północ, więc ta rozciągłość Szwecja 2000km od południa do północy więc, jakby bardzo długi kraj i od pod powoli odkrywano też zasoby naturalne światło znaczy lasy przede wszystkim, ale też Rudy żelaza na samej północy Szwecji, jakby ta potrzeba opowiedzenia o o różnorodności i geografii i przyrody i właśnie zasobów naturalnych, a w związku z tym również tego jak ludzie różnie żyją, jakie mają różne tradycje, jakimi różnymi dialektami mówią ta potrzeba wydała się w sejmie tak fascynujące, że prawdopodobnie, gdyby to było, gdyby to było, gdyby to był projekt napisania po prostu elementarza w stylu, ale ma kota to, aby się nie zgodziła, bo natomiast, ponieważ ten pomysł był też bardzo nowatorski był bardzo nowatorski i więc jakby zakładał też przed wszystkim duże ryż ser, a ona uwielbiała podwozia dla władzy ta z książką padł w podróżach zderzak to jest książka o podróżach to to jeszcze wydał ten projekt bardzo ciekawy plus na samym początku dwudziestego wieku Szwecja również wprowadziła reforma językową, kiedy uproszczono język świecki pisany tak, bo wcześniej, czyli jeszcze trudniejsze no o nieco trudniejsze, ale pisownia była trochę bardziej skomplikowana, bo czuję 1 język, który zakłada zakładano, że językiem literackim pod język mówiony język jeszcze taki urzędowy który, który wiadomo dla ma większość ludzi był niezrozumiały i jakby starano się skopiować wszystkie 3 języki żeby, żeby jednak ludzie, ponieważ ludzie też masowo wtedy uczyli się czytać w ogóle, żeby jednak ten język uprościć tak chociażby taka reforma, że język to dlaczego ciekawostką będzie dla wielu państwa dzisiaj czasownik nie odmienia się przez osoby i przez liczbę po Świecku, czyli jak każda ja jem Jeż on je brzmi po Świecku tak samo Taxi ORD-IN Han Peter nie odmienia się czasownik w ogóle natomiast jeszcze w dziewiętnastym wieku na początku dwudziestego wieku czasownik odmienia się w liczby mnogiej liczbie pojedynczej i to zniesiono np. nie w związku z tym Selma miała też o tyle trudne, ale ciekawe zadanie żeby, pisząc ten nowy podręcznik, który też jest uwaga pot będzie podręcznikiem dla dużo większej dużego dużo większego spektrum społeczeństwa tak by, bo powoli szkołę otwierano również dla dziewcząt dla niższych klas kiedyś uważano dla niższych klas społecznych, a kiedyś uważano, że szkoła powszechna jest tylko powiedzmy dla plebsu nie dla chłopstwa jeszcze, ale dla plebsu oraz szkoła była na tyle na wysokim poziomie, że również bogate rodziny, które wcześniej szkoliły w domu przez guwernantki guwernantka ów posyła swoje dzieci do szkoły, więc faktycznie ten podręcznik miał być taki bardzo szerokiego spektrum społeczeństwa dla wszystkich, a poza tym miał być właśnie pokazać ten taki nowoczesny unowocześnione język język pisany dostępne właśnie dla wszystkich tak no, więc ona miała ogromne ogromne to zadanie i oczy i jak się szybko okazało sprostała temu, jakby z nadwyżką tak cudowna podróż wywołała wielkie poruszenie recenzję wielkomiejskich gazetach roiło się od pochwał Klara Johansson napisała w suchym pustynnym piasku piachu lekcji nagle kwitnie śpiewa się, że w potokach w kręgach konserwatywnych twierdzono, że się, że za bardzo nowy podręcznik uznano za zbyt radykalny krok do powszechnego zubożenia kultury i fragment książki był to tak tak tak tak no oczywiście znaczy, iż to jest dosyć jasne, że tak wybitna pisarka, która zrobiła takie not re właściwie przeprowadził jakąś rewolucję ta, jeżeli chodzi o podręczniki szkolne i w ogóle o o styl opowiadania ona musiała mieć wrogów nabyli ludzie oczywiście zaraz przyłożono do do krytyki jakiś tam nie wiem ekspertów Zoologii np. którzy twierdzili, że w tym w tym miejscu nie żyją takie ataki wilki albo np. wilki tak się nie zachowują jedno ta krytyka była taka zewsząd dochodziła tak, ale się okazało żona miała tu dużo więcej zwolenników i ta książka i tak i tak trafiło pod strzechy no a na tym najbardziej zależało no i przede wszystkim ta książka sprawiła, że że, że ona w stała się najbogatszą osobą nad falą wtedy właśnie tam mieszkała jeszcze ona była osobą, która chyba po jakiś takich największych przedsiębiorcach tamtejszych była trzecią osobą, która płaciła najwyższe podatki w tym mieście czy właśnie w całym regionie tak i to i to wtedy, ale akurat dosyć istotne jest myśl, żeby powiedzieć, bo często się pojawia taka informacja nawet w Polskiej Wikipedii ostatnio nie sprawdzałem czy ktoś poprawił czy nie w końcu, ale pojawi się informacja, że to dzięki nagrodzie Nobla ona odkupiła swój rodzinny majątek faktycznie jest także ojciec przed śmiercią, lecz tak jak ojciec zmarł, a dzieci tak naprawdę zapił był już bardzo schorowany przez swój alkoholizm to firma wtedy już była po seminarium nauczycielskim wyjechała do Sztokholmu, a potem do Lanckorony, żeby uczyć jak ojciec zmarł okazało się spadku zostawił swoim dzieciom żonie długa długi ogromne długi tak no, więc ten dom tam próbowano jakoś uratować tę posiadłość całą, ale przepadło wypadło rodzinę naj po jakimś czasie właśnie cel jest już falą znowu już przestała uczyć w Lanckoronie przeprowadza się do Falun jest pisarką w pełnym wymiarze i dowiaduje się, że ta, że ten rodzinny dom, czyli mordach ja w Irlandii podupada tak jakby nikt się nie zajął tą posiadłością tak jak powinien Jona po prostu takie swoje macki posyła tam do Irlandii i dowiaduje się, że jest taka możliwość by odkupić ten dom i ona zaś właśnie za pieniądze, które zarobiła na cudownej podróży odkupuje będą i powoli zaczyna go odbudowywać, a potem jak dostała Nobla to już po pierwsze, miała pieniądze na to, żeby rozbudować ten dom, a po drugie, miała powód, żeby rozbudować ten dom, bo ona miała też taki pomysł, żeby ten dom odbudować i rozbudować i stworzyć taki on już za życia miała plan, żeby stworzyć muzeum pamięci po sobie tak w tej twórczości plany miała niesamowite i je niemal wszystkie spełniła dodaje niesamowite liczby to jest to jest kobieta, która jest sama bracia jej nie pomagają 1 brat w ogóle plajtuje raz za raz zarazem w stanach Zjednoczonych Stanach Zjednoczonych ale, ale wyjechał do stanu, dlatego że biletową owacji na cały czas pomaga ona cały czas mu pomaga ojciec nie żyje właściwie ona ma na utrzymaniu całą rodzinę tak plan był taki jak ona była jeszcze młoda to rodzina będzie musiała ją utrzymywać przez całe życie, bo nasi nie nada do wyjścia zamożna przykład tak albo nie będzie zdolna pracować często biodro tymczasem Fortuna odwraca taki sposób, że ona utrzymuje całą rodzinę tak i ona utrzymuje całą rodzinę, a wiesz, jakby to warto jest zaznaczyć, że Selma Lagerlöf rodzi się w 1800 pięćdziesiątym ósmy roku dostaje Nobla 1909 rozbudowuje swoją posiadłość czternastym roku w 1914 roku jako pierwsza kobieta wstępuje do Akademii szwedzkiej i to naprawdę dużo też debata była przed tym czy jej w ogóle zaprosić do tej Akademii, dlatego że założyciel Akademii Gustav trzeci powiedział, że to mężczyźni mają tam być nie byto to jest to jest zgromadzenie mężów, ale dużo dyskusjach postanowiono, że SLD akurat się dopuści, ale to nie jest także trasy kobiet nie myślały, że teraz w ogóle będzie będą kobiety wpuszczać te akurat wyjątek, bo jest cel ma potem długo długo nic potem apotem są kolejne kobiety, więc czternastym roku puszczają się do Akademii dopiero 2001. roku Selma może pójść głosować może iść na wybory wolne tak to jest moim zdaniem też się też bardzo istotne, żeby pamiętać czytając całą tę książkę o jej niesamowitych dokonaniach wszystkie jej książki są sfilmowane one właściwie jedyną pisarką, która za swojego życia z udało jej się doprowadzić do sfilmowania większy większy twór większej części twórczości jej tak jak nikt inny Szwed ani nawet na świecie nie ma kogoś takiego, kto to podobne osiągnięcie ma i większość MIP oczywiście epoka kina niemego i to są to powiedziałabym wybitne dzieła do dzisiaj wybitne działa tak kilka jej scenariuszy jest również sprzedanych do Ameryki do Hollywood, ale w Hollywood nie udaje się jednak nie podoba ona uważa, że to powinno być takie kino autorskie dosyć tak tam Amerykanie już wtedy za bardzo zmieniali robili z tego rozrywka i jak mówią i ona 2001. roku dopiero idzie na wybory, a czterdziestym roku umiera tak przez całe swoje życie zdąży przeżyć pierwszą wojnę światową lata trzydzieste to i dojścia Hitlera do władzy co jednak poruszy, ponieważ Niemcy to jest największy rynek, na którym ona sprzedaje, z którego czerpie największe największe zyski tam, gdzie jesteś bardzo ciekawe część tej książki, kiedy w właśnie jest opowieść o tym jak Hitler dochodzi do władzy jej wielka przyjaciółka Sofia elka wielka miłość też Sofi Elkann była Żydówką, więc Selma od razu czuje, że musi coś zrobić w związku z prześladowaniami Żydów w Niemczech, ale boi, ponieważ wie, że może stracić cały ten rynek tym jak to było z tym jej rzekomym listem do Hitlera no to jest ciekawe to jest akurat dosyć taka ma dzisiaj już doprowadzona myślę, że do końca sprawa, ale faktycznie jest także Selma któregoś, którego pewnego dnia przychodzi do niej list od sekretarza kanclerza trzeciej rzeszy, czyli Hitlera, w którym jest napisane, że w imieniu w imieniu kanclerza bardzo dziękujemy za sam pochlebny list jak jest sugestia taka w tym tej odpowiedzi krótkim krótkiej notce krótki, w którym mieście jest sugestia, że jest to odpowiedź na list, w którym który Selma rzekomo wysłała do Hitlera, chwaląc jego postępowania tak w i jego politykę w ogóle cel jest zdziwiona postanawia nie odpowiedzieć na ten list, ale bardzo długo faktycznie żyło żyło to jako taka plotka opowieść o jakiejś skaże na biografii tej wybitnej pisarki także ona flirtowała z trzecią rzeszą flirtowała z Niemcami dosyć późno się okazało dopiero jakoś w ostatnich latach na początku 2001. wieku jedną z badaczek twórczości Selmy Lagerlöf w archiwach niemieckich znalazła ten list, który rzekomo wysłała Selma i dosyć szybko zobaczyła, że to nie jest pismo SLD tak też bardzo starał się podrobić pismo, bo wtedy jej podpis był bardzo rozpowszechniony w Szwecji drukowane w gazetach jak dużo ludzi patrzyło się z podpisem natomiast gołym okiem zobaczyła badaczka ziem, że to jednak jest podróbka, tak więc ktoś chciał po prostu cel nie zaszkodzi ta cała sprawa trudno jest dzisiaj dociekać, kto mógł być jak do tego dojść natomiast znowu trochę się temu trudno dziwić, dlatego że każda osoba o takiej sławie jak i jaką osiągnęła Selma muszą mieć wrogów po prostu też to niestety tak funkcjonuje to społeczeństwo na w ogóle dewiant świat człowiek na świat może nie, ale człowiek Najman proszę państwa tak pięknie snuje opowieść o Selma Lagerlöf Justyna Czechowska tłumaczka osoba, która przetłumaczyła książkę Selma Lagerlöf nowoczesna świadka Anny Orląt będą one już za książkę wydało wydawnictwo OsnoVa proszę zostać z nami, bo na koniec audycji będzie no niespodzianka związana właśnie z książką i czeka nas jeszcze trzecia część fascynującej opowieści tego powiedziała, którą właśnie przedstawiono Justyna Czechowska teraz czas na informacje w TOK FM to jest trzecia część godzin kultury przed mikrofonem Marta Perchuć Burzyńska ze mną jest Justyna Czechowska tłumaczka animatorka kultury już mówiłam, że promotorka wysokiej kultury i pięknej literatury i osoba, która przetłumaczyła książkę, której dzisiaj rozmawiamy Selma Lagerlöf nowoczesna świadka Anny Orląt bank ta Wandzel newsa książkę wydało wydawnictwo OsnoVa pięknie wydało w książce mnóstwo ilustracji fotografii i dużo też moich widzę łóżkowych podkreślenie, bo naprawdę bardzo wiele sobie cytatów z książki przez siebie tak pięknie przetłumaczonej wypisałam, ale jeszcze mnóstwo wątków mogłybyśmy poruszyć dzisiaj, ale myślę, że też słuchaczy się zastanawiają no dobrze była cudowna podróż i tak naprawdę tylko z tą książką z tym podręcznikiem jak opowiadała kilkanaście minut temu kojarzymy kojarzymy laureatka nagrody Nobla o innych książkach Selmy Lagerlöf wiemy niewiele nie ma ich w księgarniach tak naprawdę i czy było także był czas też, że w Polsce jakiś większy do nich dostęp, bo jak patrzę np. na gest tabel link powieść ukazała się po polsku po raz pierwszy w 1905 roku to jest wiedza z internetu, więc jeżeli jest jakaś niepełna to nie skoryguje w przekładzie Józefa Klemensa życiowej, a w 1924 roku w przekładzie Franciszka Mirandą, a potem co słuch zaginął o powieściach Selmy Lagerlöf to jest bardzo ciekawe, bo faktycznie ona za swojego życia była bardzo sławna w jej książki były tłumaczone większość książek była tłumaczona w na właściwy większość języków europejskich ona za życia dowiedziała się, że jest aha, bo wtedy nie powinny dokładnie, w którym roku było na początku dwudziestego wieku podpisano tzw. takie takie porozumienie barmańskie, które dotyczyło praw autorskich to znaczy jeżeli, czyli to co mamy nadal dzisiaj tam znaczy, że nie można tak sobie przetłumaczyć książki wydać gdziekolwiek tylko należy kupić prawa autorskie od od autora tak Selma właśnie te pie tak jak wspomniałam wcześniej czerpała np. bardzo dużą fortunę zrobiła na niemieckim czytelniku na niemieckim rynku, bo tam sprzedawała dużo będę sprzedawał prawa do wszystkich swoich książek, ale też książki sprzedawały się w księgarniach w w wielu egzemplarzach natomiast okazało się, że ona traci właściwie na Rosji, bo w Rosji ma bardzo dużo Czytelników, ale Rosjanie podpisała tej umowy berlińskiej w związku z tym serwach dostawała ani grosza za to, że jest tak popularna w Rosji natomiast w Polsce była popularna w Polsce tłumaczono właściwie na bieżąco i twórczość cudowna podróż po raz pierwszy ukazała się dziesiątym roku, czyli raptem 3 lata po tym, jak się okazało po Świecku i Jeruzalem też się okazało zresztą tę książkę ja postanowiłem wzbogacić o taką bibliografię polską tam są odwołania do wszystkich wszystkich wydań wydań tak szczególnie pierwszych wydań nadmiar faktycznie poza tymi pierwszymi wydaniami wiem, że od czasu do czasu się wznawia właśnie ta jej debiutancką powieść jest Berling te książki, ponieważ one wszystkie właściwie były tłumaczone głównie w okresie międzywojenne, czyli przed pierwszą wojną światową później w okresie międzywojennym, a ponieważ nasz system w ogóle polityczne i w związku z tym również komercyjny potwornie się zmienił tak znaczy my nie mamy takiej ciągłości np. kwestia, że świecki wydawca Selmy Lagerlöf nadal wydaje książki nie cały czas ma prawa do do jej książek, a tutaj w Polsce nie mamy tej ciągłości w okresie międzywojennym wydawał ją słynny zresztą wydawca Mortkowicz jego żona zresztą jest autorką przekładu tego największego najsłynniejszego przykładu cudownej podróży Janina Borkowicz owa więc, więc książki wydawano one są głównie właśnie w tych przedwojennych z początku dwudziestego wieku międzywojennych wydań co oczywiście nie specjalnie o nich dobrze świadczy bony są takimi wyborami wiesz to jest trochę także te przykłady się zestarzały, więc trudno trochę się do nich wracać, chyba że ktoś naprawdę zapaleńcami ma ochotę czytać takie trochę wydma archiwizowania rzeczy, ale wraca czas tak mnie ciekawi mnie na potrzeby tak na potrzeby książę Lili dała na potrzeby tłumaczenia wracałam bardzo w tym pomogła moja młodsza koleżanka Karina nadzorowi, która jest po prostu znalazłam wszystkie cytaty w tych starych wydaniach nie było łatwe, bo ta książka była tłumaczona podczas pandemii np. biblioteka narodowa bywała zamknięte albo trudno było tam dostać, ale Karolina zrobiła niesamowitą robotę znalazła te wszystkie cytaty i podczas tej i Karoliny pracy okazało się że, że wszystkie cytaty są do znalezienia, dlatego że co to znaczy, że się przekład starzeje może nie tylko torze np. trudno jest przeczytać jakieś zdanie czy cały pasaż, ponieważ jest on napisany jakimś bardzo takim zestarzała językiem, ale też to, że w ogóle przekłady kiedyś robiono zupełnie inaczej niż dzisiaj dzisiaj mamy dużo większą wierność przede wszystkim do oryginału znaczy tłumaczowi nie wolno wyrzucić zdania nie wolno tak radykalnie zmienić słowa nie wolno nie wiem odrzucił odrzucić całego rozdziału tak kiedyś to zdarzało nagminnie to znaczy przykładano tak naprawdę zdarzało się, że przekładano książki, parafrazując de facto tak albo, przepisując na nowo, wyrzucając całe rozdziały dowolnie robiono wybory np. opowiadań, a Selma była również mistrzynią opowiadań krótkiej formy kilka takich zbiorów ukazało one są oczywiście niepełne w stosunku do oryginałów, ale no, jeżeli ktoś miałby ochotę to na pewno warto do nich zajrzeć, ale tak jak mówiono trudno jest mi w bo od, kiedy ukazać książka dostaje często takie pytania co byś poleci poleciła, jeżeli chodzi o Selma jej twórczość to nawet niestety, ale cudowna podróż też jest zastarzała czy trudną podróż dosyć szybko się zestarzało, ponieważ ona bardzo mocno ten oryginału trzyma się tego co wówczas znaczy w latach dziesiątek dwudziesty czy, ale przede wszystkim pierwszej drugiej dekadzie dwudziestego wieku w Szwecji było takie najnowocześniejsze tak czy pęd kolei wydobywanie tej Rudy żelaza nie miałem król, który już przestaje mieć taką władze staje się takim takim dobrym dziadkiem, którego można spotkać wskazania bardzo się świat ja wtedy zmienia przechodzi ogromne społeczne przemiany i to wszystko w tej książce jest to zrozumiałe, że 20 lat później to wszystko już wydaje trochę zestarzały, więc sama treść cudownej podróży też może się od re też może się zdawać zdawać trochę zestarzała, więc trudno jest mi tak naprawdę polecić jakąś książkę Selmy dzisiaj tak bowiem, że akurat jest Berlin ukazał się, ale nie tamto nie zrobiono żadnej redakcji, bo UK mecz wiem, że jakiś nowe wydanie powstało, bo sama umarła w czterdziestym roku wobec czego prawa do jej do jej twórczości są uwolnione każdy może sobie brać i wydawać, ale właśnie w to ta to ten jest Berlin, który ukazał się parę lat temu i jest właściwy do kupienia, jeżeli ktoś bardzo chciał to jest jednak taki nie zredagowany nie poprawiony wieś myślę sobie że, że warto było, dlatego że ja teraz przetłumaczyła do to 2 antologii, które mają się ukazać jeszcze w tym roku 1 jest w lecie, a druga Bożym Narodzeniu wytłumaczyłam 2 opowiadania Selmy i trochę ciekawości tak jak to będzie brzmiało okazuje się, że one naprawdę fajnie funkcjonują tak, bo one są też przepisane na ten nowoczesny język świecki, więc ja nie jako tłumaczka nie czuje się zobligowana, żeby realizować, jakkolwiek jej twórczość, bo ona pisała w jakimś archiwum Wiącek w języku napisała ona ona specjalnie stresować w ogóle powieściami historycznymi tam może jest parę historycznych takich rzeczy w jej twórczości napisała takie legendy o królowych świeckich, ale w większości pisała właśnie bardzo bardzo sobie współczesne rzeczy dlatego one ja uważam, że one mogą być przetłumaczone na współczesny język Polski i to one bardzo fajnie funkcjonują jest takie opowiadania, które miała myśleć cały czas od momentu wybuchu wojny na Ukrainie mianowicie opowiadanie, które nazywa lament Racheli i ono zostało napisane przez celne w sierpniu czternastego roku jak wybucha wojna pierwsza wojna światowa i to jest niezwykle przejmujący jest o rozpaczy matki właściwie tak takim takim takim krzyku rozpaczy, które jest niepodobny do czegokolwiek na świecie i cały czas myślał w tym badaniu czekam na takim odpowiedni moment na razie nie znalazłam oczywiście cały czas dzieją się złe rzeczy trudno znaleźć spokojny moment ale, ale myślę, że to jest takie badanie, które warto było przetłumaczyć i pokazać po prostu on zdaje się nie było akurat to wydanie nie było tłumaczone wcześniej powiedziałem o powiedzieć cytat tak i oczywiście moja wiedza głównie na temat Selmy Lagerlöf opiera się w książce, którą przetłumaczyła, ale oczywiście też zajrzałam w różne zakamarki sieci i dowiedziałem się, że podobno pierwsze zdanie z powieści gesty Berlin jak mówi jest Berlin to jest jedno z najbardziej znanych zdań najbardziej znany cytat świeckie literaturze to prawda w końcu stanął proboszcz na kazalnicy w UE tym mówić w końcu to znaczy, że przeczytałaś cytat z Clemence lewicowej, a Mirador la zrobił z tego nareszcie wiesz to jest to jest różnica jest niesamowita te pierwsze zdanie każdy każdy nauczyciel przekładu i w ogóle pisania powiedz tak pierwsze zdanie po prostu ono musi być ona musi być tym pierwszym zdaniem tak i tutaj to zresztą robię w przepisie mało przepisów od siebie daje dałam tej biografii, ale tu akurat zrobiłem to to jest właśnie to najważniejsze najbardziej znane zdanie w historii średzki literatury to prawda ja w domu aktora w Świecku powiedz w MP GM w antygen ja mam na 2 w domu koszulkę, którą kiedyś dawno temu podczas wizyty w muzeum w mordach c w muzeum właśnie Selmy Lagerlöf kupią sobie T-shirt czarny T-shirt, na którym jest napis Antiga i to właśnie to jest oni do dzisiaj sprzedają tego dnia przez ostatnie 15 lat można dłużej jest sprzedawana koszulka i ona i nie wydawałoby się, że inteligent wreszcie czy w końcu jest takim nie w krótkim zdaniem tak składających się po Świecku z 1 słowa ale, ale potem się okazuje, iż to jest jej to jest no wiesz jak w kontekście życia Selmy to jest niesamowite dlatego, że to jest pierwsze zdanie jej debiutu po latach marzenia o tym, żeby zostać wielką sławną pisarką i pierwsze zdanie, które ona wysyła w świat pierwsze słowo, które wysyła świat to jest nareszcie tego zresztą po tym, debiucie tutaj w książce cytowane zdanie powiedziała wreszcie wiem kim i czy miastem tak tak no, więc ja bym raczej to tłumaczyła zamiera dolą wreszcie, ale chyba nareszcie on on napisał niż za reklamy ćwiczą w końcu trochę to jest ciekawy dylemat z 1 strony trochę z drugiej strony szkoda, że właśnie w zależności od tego jaki przekład się sięgnięto to zapamiętać to jej pierwsze zdanie to najważniejsze zdanie szwedzkiej historii literatury historii literatury szwedzkiej w różny sposób, ale nawet jest też po stronie nareszcie jest stronie na no właśnie nareszcie wiem kim czym jestem tak się zastanawiałam być może też myślała ile razy Selma Lagerlöf mogę powiedzieć to zdanie w życiu czy może rzeczywiście tylko tylko raz sobie uświadomiła miała wiele takich etapów, że znowu osiągnęłam i znowu doszłam do tego co chciałam myślę, że bardzo wiele razy wieś bardzo wiele razy, bo jej się naprawdę udało sporo rzeczy wniesione jako 31 latka po raz pierwszy wyjechała w ogóle zagranica to jakby dla osoby z jej wykształceniem, która urodziła tak jak wspomniał na początku dosyć zamożnej rodzinie to nie był ewenement, żeby wyje wtedy ludzie jeździli po Europie nie wyjeżdżali do wód albo wyjeżdżali jak sam edukatorka przyczyna nie każdy facet w wieku tam około 20 lat wyjeżdżał taką wielką podróż edukacyjną po Europie, a ona musiała czekać właśnie do momentu aż właściwe spotka Sofii eleganta Lotosowi elka, który ona się zakochała zadłużyła Stróż przyjaźniła do końca życia Sofii również pisarka to ona ją wyciągnęła podróż tak pojechały po zwiedzić Europę potem pojechały ponownie potem pojechał aż do Egiptu Palestyny, więc sobie myślę, że to nareszcie wiesz to jest książka nie bez powodu nazywa się nowoczesną świadka na oryginale nazywa się tak naprawdę najnowocześniejsza kobieta świecy, ale to najnowocześniejsza brzmiało tak znowu źle brzmiało źle by pewnie wyglądało nakład zrobiliśmy tego nowoczesna świadka cudowna światka mogło ono mogła stać, ale do, ale wiesz no po prostu to jest właśnie ta osoba, która i natychmiast kliknęło w niej po pewni pomysł kliknął na np. ekranizacja jej powieści jak tylko zanim w ogóle powstała rozgłośnia szwedzkiego Radia ona już chciała mieć aparat radiowy u siebie bardzo szybko nauczyła się prowadzić samochód chciał prowadzić samochód jeszcze jest takie to wszystko działo powtarzam, zanim w ogóle poszła do pierwszych wyborów jako kobieta Ania jako jako ta wolna kobieta, która aktorowi uwzględniała do tego prawo, więc to nareszcie myślę, że no pod w jej życiu w jej podczas jej życia wielo wielokrotnie ona mogła powtarzać, ale razem z nią przede wszystkim bardzo wiele kobiet bardzo wiele kobiet Olga Tokarczuk podczas gali noblowskiej powiedziała, odnosząc się do Selmy Lagerlöf przez odmęty czasu składa jej ukłon i wiem, że te wątki w mowie noblowskiej Olgi Tokarczuk jest twoja Justyna zasługa również trochę tak, bo ja no, ponieważ znam się z Olgą prywatnie się, że koleguje my przyjaźnimy ja, a książkę już miał przeczytaną, kiedy Olga przygotowała się do mowy noblowskiej i jej opowiedziałam o od tej książce o historii Selmy zdradziła ona poprosiła mnie co ciekawsze właśnie smaczki cytaty, więc od czasu do czasu jej wysyłałam właśnie takie inspiracje do do tej umowy i faktycznie mogę powiedzieć, że słyszałam w ten początek mowy Olgi, gdzie ona przywołuje zdjęcie, na którym jest jej mama Selma z kolei w swojej mowie noblowskiej odwołuje się do swojego ojca wspomnienia swojego ojca, który był właściwie okrutną osobą, bo był taki zaburzoną no też zaburzoną, ale wie też w momencie, kiedy Selma dostaje się na NATO sami do tego sami wyższego seminarium nauczycielskiego pokolenia to mimo nie on mówi nie, a więc myślę, że ta relacja była skomplikowana tak nie, więc jeżeli chodzi o Olgę Tokarczuk to to myślę to np. w tym upatrywałbym jakiegoś tam od odniesienia natomiast no wiesz no i uważa, że jest bardzo piękna, bo jednak tych noblista jest Lloyd w kilka jest tak właściwie Olga Tokarczuk mogłaby się do każdej z nich jak jakoś tam odnieść natomiast odniosła się do Sejmu, czyli tej pierwszej kobiety tej, która jest ze Szwecją związana myślę, że dla wielu Szwedów to było też istotne, a akurat ceremonia wręczenia Nobla i potem cała przyjęcie za przyjęcie Noblowski jest emitowane w szwedzkiej telewizji właściwie cały dzień 10grudnia jest zajętych wszystkich telewizji tylko przez przez uroczystości noblowskie, więc wiadomo było ono będzie mówić właśnie przede wszystkim do do szwedzkiego odbiorcy, bo było ja uważam to bardzo piękny ukłon bardzo naprawdę fajnie wymyślone układ, że w odmęty czasu my przez wieczne fale radiowe również składamy ukłon nowoczesnej Szwed z, a ja tobie składam podziękowania może nie ukłony, bo to i tak w naszej epoce rzek trochę by dziwnie może wyglądała składam uściski za to, że wpadła na pomysł i przetłumaczyła z piękną opowieść Selmy Lagerlöf za to, że dzięki tobie tak naprawdę możemy tę historię zgłębiać bardzo dziękuję za to, że spędziła ze mną ze słuchaczami Radia TOK FM te godziny kultury to bardzo dziękuję życzę państwu cudownych wrażeń mam nadzieję, że wam się książka spodoba trochę po to, też moja praca wrze jak tak to robię też dla siebie, bo sprawia mi ogromną przyjemność, ale największą przyjemność sprawiało mi właśnie Czytelnicy i czytelniczki tak jak ty Marto którzy, który się podoba no właśnie może się podobać jeszcze państwo, bo dla państwa właśnie mamy dla słuchaczy TOK FM kilka egzemplarzy książki, które dzisiaj rozmawiałyśmy z tłumaczką Justyna Czechowska jeszcze raz powtórzę Selma Lagerlöf nowoczesna świadka Anny Orląt i bank ta awansem newsa właśnie ta książka powędruje do kilku osób, które napiszą na adres dla was małpa TOK kropkę FM książkę wydało wydawnictwo OsnoVa dziękuję państwu za wspólną godzinę kultury dobrego wieczoru do usłyszenia w poniedziałek w kulturze osobistej jedenastej 40 audycję tym razem poświęcę twórczości Teresy Pągowski może być SAMU dogadały tak myślę Tomkowi obce dziękuję za pomoc w przygotowaniu programu Marta Perchuć-Burzyńska do usłyszenia czas na informację Zwiń «

''Nareszcie!'' Cudowna podróż Selmy Lagerlöf

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: GODZINA KULTURY

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 18:00

Najnowsze Podcasty

"Jesteśmy mistrzami świata, jeśli chodzi o negatywne emocje w polityce w mediach społecznościowych"

Czy Polacy wbrew politykom chcą dalej pomagać Ukraińcom?

"Za naszego życia" katolicy będą w Polsce mniejszością? “Szokujące” wyniki spisu powszechnego

Zakupy na pocieszenie mogą być wartościowe. Zwłaszcza jeżeli łączą się z przeżyciami i czasem spędzonym z bliskimi

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL