Magdalena Schejbal czyta tekst Roberta Jurszy pt. "Czy ktoś widział Zygmusia?"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

dzień dobry witam państwa mistrza słowa nazywam się Julia Radziwiłł wydaje podcast gazety wyborczej mistrzowie słowa podcast, w którym mistrzowie sceny czytają Mistrzów biur co tydzień w sobotę publikujemy nasze teksty czytane przez wybitne aktorki i wybitnych aktorów z z okazji dnia ziemi zapraszamy do wysłuchania tekstu Rysia Zygmunt się z rynku zgadza, którzy pieszczotliwie nazywani byli gangiem Zet posłuchajcie o ich losach przed państwem Magdalena naszej bardzo ktoś Rozwiń » widział Zygmunt się Robert Jurszo sza jest tak skryty, że mówią o nim nieuchwytny duch Puszczy obok niedźwiedzia Wilka to największy drapieżnik polskich lasów i jedyny duży dziki kot w Polsce od blisko 30 lat trwają wysiłki by na stałe zwiększyć liczebność rysi w Polsce wyniki wciąż nie są zadowalające podczas inwentaryzacji przyrodniczej w 2001 roku naliczono około 200 rysi około 100 osobników liczy zamieszkująca m.in. Bieszczady populacja Karpacka i około 100 populacja Nizinna zwana też Bałtycką, która żyje m.in. w Puszczy Białowieskiej szacuje się, że dziś liczebność rysi jest co najwyżej nieznacznie większa zdaniem ekspertów zmieściłoby się ich w kraju 2, a nawet 3× więcej przez długie lata panowało przekonanie, że gatunek jest w Polsce dobrej kondycji zorientowana się, że coś jest nie tak, gdy w latach dziewięćdziesiątych rysie praktycznie zniknęły z Mazur, czyli Skra będzie występowanie populacji Bałtyckiej mówi Stefan Jakimiuk ekspert od dużych drapieżników WWF Polska na liczebność rysi negatywnie wpływa fragmentach lasów w szczególności dzielenie ich drogami czy przy Leśna zabudowa mieszkaniowa turystyczna to wszystko utrudnia się swobodną wędrówkę w poszukiwaniu siedliska i znalezienie miejsca na spokojny wychowywanie młodych no i na drogach można zginąć zdaniem prof. Krzysztofa Schmidta z Instytutu biologii ssaków pan w Białowieży blisko połowa polskich lasów nadaje się do tego by mogły w nich żyć te drapieżniki rysie nie jest w stanie osiedlić się w każdym lesie na pewno nie nadają się do tego monokultury sosnowe jakich w Polsce wiele z 1 końca widać w nich drugi kraniec drzewostanu tymczasem Ryś podkrada się do swojej ofiary na krótki dystans i atakuje zaskoczenia, więc musi mieć, gdzie się ukryć wyjaśnia naukowiec Rysiowi nie pomogła też prowadzona w latach 9296 ogólnopolska redukcja jeleniowatych np. w Puszczy Białowieskiej liczebność sarny główne ofiary Rysia spadła niemal pięciokrotnie efekty tego odczuwamy do dziś w latach dziewięćdziesiątych w Puszczy Białowieskiej żyło około 30 rysi dziś jest ich nie więcej niż kilkanaście jeszcze do 1995 roku nareszcie można było polować myśliwi zabijali wielu Resi, ale z punktu widzenia całości kurczące się populacji śmierć nawet 1 osobnika była stratą, tym bardziej że potencjał rozrodczy ryż jest mały samice na ogół rodzą tylko dwójka trójka młodych, z których dorosłości dożywa nie więcej niż połowa mówi prof. Schmidt szybko okazało się, że skreślenie Rysia z listy gatunków zwierząt łownych i powstrzymania odstrzału, a nawet jego ścisła ochrona nie spowodowały wzrostu liczebności tych drapieżników dlatego zdecydowano się na re introdukcji, czyli przywracanie gatunku na obszary, gdzie kiedyś występował w pierwsze próby podjęto jeszcze w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku w Kampinosie od kilkunastu lat program reintrodukcji prowadzone są na Mazurach, a ostatnio również na Pomorzu zachodnim wymienia Jakimiuk 2017 roku ruszył projekt, którego celem jest odbudowa populacji bałtyckich w Polsce północno zachodniej realizują go zachodniopomorskie Towarzystwo przyrodnicze Instytut biologii ssaków pan Białowieży oraz ośrodek kultury w Mirosławcu przy wsparciu WWF Polska na Pomorze zachodnie się trafiają m.in. z europejskich ogrodów zoologicznych wybiera się osobniki nie młodsze niż 10 miesięczne najpierw prosimy ośrodek hodowlany o przesłanie próby głosowe i ta trafia do prof. Mirosława Radkiewicza na Uniwersytet w Białymstoku, gdzie badaniem genetycznym określa się do jakiej populacji należy reż dopiero gdy upewnimy się, że zwierzę należy do typu Bałtyckiego ani Karpackiego to decydujemy się na jego sprowadzenie mówi Marcin Grzegorzek zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego po załatwieniu wszystkich formalności i przewiezieniu Rysia do kraju zwierzę trafia do woliery w tym momencie zaczyna się proces zdziczenia naszych podopiecznych karmienie odbywa się już porcjowane mięsem, ale kotom podrzucamy całą sarnę nie dajemy się żywych zwierząt każdy kot nawet kanapowy mruczy już potrafi tropić gonić i zabijać ofiarę, bo to zachowania instynktowne na praktykę przyjdzie czas wtedy, gdy ryż znajdzie się już na wolności wyjaśnia Grzegorzek, kiedy zwierzę można wypuścić rysie może być gotowy po 2 tygodniach, ale zdarza się, że potrzebuje kilku lat wszystko zależy od tego jak się zachowuje przykład jeśli podczas karmienia reż przebiega od razu to nie jest dobry znak, ale jeśli czeka aż się oddalimy następnie przynosi sarnę w ustronne miejsce tam się pożywia, a potem jeszcze zakopuje to rokuje już dobrze, bo na wolności będzie musiał nie tylko upolować ofiarę, ale jeszcze ją zabezpieczyć przed innymi amatorami mięsa tłumaczy Grzegorzek gotowego do życia na wolność Rysia poddaje się znieczuleniu i zakłada obroże telemetryczne, dzięki której będzie można śledzić jego wędrówkę zwierzę szczepi się też na typowe kocie choroby i podaje leki na świerzb następnie Rysia przenosi się do jednej z 3 zagród wypuszczenia owych w nadleśnictwach Drawsko Mirosławiec lub na Pojezierzu wileńskim po kilkunastu dniach otwiera się bramkę i ryż rusza w świat, ale to nie znaczy, że w tym momencie przestaje interesować się kotem śledzimy jego losy reagujemy jeśli ma jakieś kłopoty interweniujemy, gdy za bardzo zbliża się do zabudowań i staje się źródłem problemów, ale takie sytuacje są marginalne problematyczne zachowania wykazywały tylko 355 wypuszczonych osobników zwykle ostatnim momentem, w którym oglądamy na żywo uwalniane zwierzęta jest moment ich wypuszczenia pary się nie stanowią też żadnego zagrożenia dla ludzi przekonuje Grzegorzek jego zdaniem rysie adaptują się szybko do życia wolności wypuszczane na wolność samice rodzą już w tym sezonie trzecie pokolenie całkowicie dzikich kociąt co jest najlepszym sprawdzianem skuteczności reintrodukcji argumentuje Grzegorzek jednym z podopiecznych projektu jest samiec o imieniu Zygmunt już do Polski przyjechał razem z dwójką swojego rodzeństwa zgagą i Zenkiem w zagrodzie siedziały razem były jeszcze za młode bez zbyt szybko wypuścić mówiliśmy na tę trójkę gang Zet śmieje się Grzegorzek Zygmunt wolny życie zaczął 21marca 2020 roku na poligonie drawskim na początku zaskoczył wszystkich, bo widzianego w stadninie, gdy bawił się z koniem ta sytuacja mogła być niebezpieczna, ale nie dla konia tylko dlatego musiał konie znajdują się poza łowieckim zainteresowaniem rysiów, ale w zabawie Zygmunt mógł zostać zadeptane pokręcił się jeszcze w okolicy i ruszył na wschód na tereny między Gnieznem Bydgoszczą i Wągr owcem, gdzie przebywał od września 2020 do marca 2021 potem zawrócił i zaczął wędrówkę na południe do zabawnej sytuacji doszło w Kotlinie Kłodzkiej w Sudetach Zygmunt schował upolowaną sarnę w budowanym domu jego właściciel bardzo się zdziwił, gdy z budynku nagle wyskoczył Ryś zmuszone pozostawić swoją zdobycz ta sytuacja pokazuje, że rysie mogą się przystosować nawet do bardzo przekształconego przez ludzi krajobrazu mówi Grzegorzek podczas wędrówki przez Sudety wschodnie nieopodal szczytu Śnieżka Zygmunt przekroczy polsko-czeską granicę i zabił 1 owce jednak hodowca nie miał pretensji, bo sam przyznał, że zostawił ją samą na noc w lesie zabił też jakiegoś Daniela, ale stało się to kompletnie niestrzeżone zagrodzie przy jakimś ośrodku sportu rekreacji, który z powodu pandemii był zamknięty zachodniopomorskie Towarzystwo przyrodnicze zaproponowało, że od łowi Rysia i zabierze go do Polski Czesi odmówi jednak kilka tygodni później poprosili o pomoc ostatecznie musiał nie udało się złapać wiadomo, że żyje gdzieś na polsko-czeskim pograniczu i ma się dobrze szczęścia nie miała zgaga siostra Zygmunta pewnego dnia zauważono ją siedzącą na ławce na lotnisku wojskowym w Mirosławcu krótko potem znaleziono ją martwą na jednej z myśliwskich ambon sekcja zwłok wykazała, że Kotwica została potrącona i umarła od obrażeń wewnętrznych była bardzo osłabiona na pewno cierpiała i być może to było przyczyną, że szukała kontaktu człowiekiem może pamiętała, że kiedyś ludzie karmili zastanawia się Grzegorzek świetnie radził sobie Zenek ostatni z rodzeństwa wyrósł z niego duży Kocur waży już 26 kg wszyscy mieli nadzieję, że zostanie ojcem niestety ostatniej zimy zginął w wypadku samochodowym dramatycznie poukładało się losy Cleo pierwszej samicy wypuszczone na wolność w projekcie do Polski przyjechała jako dorosła dziewięcioletnie samice z Austrii razem z inną różnicą Nelli Cleo po otwarciu zagrody wypuszczenie owej od razu czmychnęła do lasu natomiast mieli uczyła się wokół pobliskiej wsi i chyba Dumała co zrobić z życiem na wolności śmieje się Grzegorzek musieliśmy ją odłowić by mogła jeszcze potrenować dzikie życie w zagrodzie po kolejnym wypuszczeniu wszystko było już dobrze wiosną 2019 roku pojawił się niepokojący znak obroże telemetryczne wskazywała nieustannie to samo położenie Cleo na ogół oznacza to, że zwierzę jest chore lub nie żyje, ale nie tym razem okazało się, że doszło do najbardziej oczekiwanego w projekcie wydarzenia narodziny rysi na wolności Cleo powiła co najmniej dwójka młodych były to pierwsze narodziny dzikich kociąt w ramach projektu kolejny rok na wolności przyniósł kolejne narodziny, ale również kłopoty, na które narażona jest większość wolno żyjących drapieżników Cleo zaraziła się świerzbem rysie łapią wieżowca najczęściej od lisów, które zabijają zjadają to straszna choroba, która powoli wyniszcza organizm skóra pozbawiona sierści nie chroni przed zimnem jest narażona na urazy bardzo swędzi dla dzikiego zwierzęcia świerzb to odroczony w czasie wyrok śmierci w pewnym momencie zaczęła wyprawiać się na kury do wsi, bo nie była już w stanie polować na większą zdobycz złapaliśmy ją i zaczęliśmy leczenie niestety odeszła w jego trakcie wspomina Grzegorzek wyeliminowaliśmy ze środowiska wściekliznę, która kiedyś była jednym z czynników limitujących wielkość populacji drapieżników dzisiaj funkcję pełni właśnie świerzb jego przypadki są dość często spotykane u rysi co stanowi problem z punktu widzenia zwiększenia liczebności tego gatunku w Polsce wyjaśnia prof. Schmidt zachodniopomorskie projekt nie jest jedyną reintrodukcji rysi w Polsce po 1989 roku pierwszą przeprowadzono w Puszczy Kampinoskiej w latach 19942001 wypuszczono łącznie 30 rysi wcześniej, sprowadzając je z europejskich ogrodów zoologicznych niestety obszar Kampinosu wydaje się dla rysi za mały, a na dodatek jest pod stałą bardzo silną presją turystyczną dlatego, choć od czasu do czasu rysie są widywane w Puszczy Kampinoskiej to trudno mówić tam stabilnej populacji natomiast Kampinos może być ważnym miejscem na szlakach migracyjnych tego gatunku mówi Jakimiuk w latach 20072020 Fundacja WWF Polska była zaangażowana w drugi ważny program reintrodukcji inne do środowiska wypuszczono na Mazurach ponad 30 zwierząt z czego ponad 23 przeżyło co najmniej rok co wiemy dzięki m.in. obrożą telemetryczny, które zakładano 1000 śmiertelność utrzymywała się w granicach około 30% przez rok od wypuszczenia to może wydawać się wiele, ale nie odbiega od doświadczeń znanych innych takich projektów w Europie śmiertelność nie była również większa niż w naturze wyjaśnia Jakimiuk przyszłość rysi jest niepewna w naszym projekcie jesteśmy kluczowym momencie odbudowy populacji rysi w Polsce północno zachodniej w tym roku jeśli nic nie stanie na przeszkodzie do rozrodu przystąpią osobniki urodzone przez wypuszczone koty, a sensem reintrodukcji jest właśnie to by rozmnażały się zwierzęta, które urodziły się już na wolności mówi Grzegorzek kolskiej rysie nie rozmnażają się tak intensywnie, jakbyśmy sobie tego życzyli wciąż istnieją zagrożenia takie jak fragmentacja siedlisk w ciągu ostatnich 30 lat wypuszczono na wolność wiele osobników, ale nie wiadomo czy lokalne populacje się utrwalą patrząc ogólnie ryż w Polsce jest wciąż w niekorzystnej sytuacji podsumowuje prof. Schmidt warto też widzieć sukcesy nawet jeśli są drobne udało się stworzyć zalążki populacji na Mazurach Pomorzu zachodnim rysie zaczęły pojawiać się tam, gdzie ich dotąd nie było np. w Biebrzańskim parku Narodowym wzrosła też społeczna świadomość potrzeby ochrony tego gatunku zaznacza Jakimiuk w 2022 roku 2 rysie wystrzelił jak pracę, gdy tylko podniesiono kraty skrzynek transportowych ociąga się tylko trzeci wybiega ostatni chwilę przystaje rozgląda się, jakby oszołomiony sytuacją, ale zaraz daje szybkiego szosa las 3 kotki matkę Azjatki i 2 córki Asi i tabele pieszczotliwie zwano Belą albo Belką dosłownie wyrwano z objęć śmierci wyleczono ze świerzbem i zwrócone przyrodzie historia Azjatki Asi i tabeli jest jak metafora trudnej walki o przywrócenie polskiej przyrodzie trzeciego po wilku i niedźwiedziu dużego europejskiego drapieżnika Rysia euroazjatyckiego Wład ją świerzb od jenotów z Jacka żyje na wolności od ponad 2 lat na Pomorze zachodnie trafiła z ośrodka w Niemczech 2020 roku w ramach projektu reintrodukcji Rysia, a takich rysi wypuszczono już w tym regionie blisko 70 przed wypuszczeniem azjatyccy założono obroże telemetryczne by można było śledzić trasy 10 miesięcy później urodziła trójkę kociaków 2 samiczki i sam czeka jesienią ubiegłego roku podczas wymiany obroży telemetrycznej zauważyliśmy, że matka ma świerzb owca rysie zarażają się z wieżowcem także od jenotów psowatych wyglądających jak skrzyżowanie borsuka szopy Pracze MO, na które chętnie zresztą polują wystarczy, że tylko 1 kod złapie tego pasożyta, a ten z matki przechodzi młoda zarażając się rodzinę, ale łatwiej złapać 1 Rysia niż całą rodzinę odłowienie matki razem z młodymi naraz byłoby niemożliwe nie można było też najpierw schwytać matki, bo to groziło śmiercią młodych najpierw, więc zaaplikowano leki na świerzb Azja chce by wzmocnić organizm i pozostawiono ją na wolności w międzyczasie w odstępie dwutygodniowym odłowiono jej 2 córki niestety gdzieś zawieruszył się mały samiec, po którym słuch zaginął, a Jacka złapano jako ostatnią rysie pojechały na leczenie do ośrodka wielkopolskiej w Stobnicy trafiły do osobnych boksów nie widziały się, ale słyszały i czuł wzajemnie swój zapach co zapewne pozwoliło im lepiej znosić tę stresującą sytuację izolacja była konieczna, bo młode, które już by w trakcie leczenia mogły zainfekować się od matki kuracja trwała 9 tygodni chodziło nie tylko o to, aby pozbyć się lekami pasożyta ale by się mogło od rosnąć Wydra pana futro i by mogły odbudować trochę masy ciała malca ze świerzbem są tak osłabione, że po prostu przestają rosnąć jak zapewnia nie trać po 34 miesiącach od wyleczenia nie będą już niczym się różnić od swoich rówieśników w końcu 7kwietnia w asyście przedstawicieli zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego WWF i leśników z lasów państwowych całą i wreszcie zdrową trójkę wypuszczono w lesie na terenie nadleśnictwa Złocieniec województwo zachodniopomorskie wybrano właśnie ten obszar, ponieważ to rewir, którego Teresie wcześniej odłowiono i który jak powiedział Tracz znają jak własną kieszeń ważne też był czas po marcowa Aniu, czyli rysi godach młody ostatniego miotu stają się samodzielne młode najpewniej wkrótce opuszczą matkę i zaczną żyć na własną łapę w wieku 10 miesięcy potrafi już polować, więc dadzą sobie radę każdej kotce założyliśmy obroże telemetryczne nią może nie wyglądają pięknie, ale gwarantują przeżycie dzięki nim możemy śledzić wędrówki tych zwierząt i znów im pomóc jeśli zajdzie taka potrzeba poza tym kłusownik 2× zastanowi się, zanim strzeli do Rysia z obrożą mówi Tracz to ostatnie jest szczególnie ważne bo, choć rysie nie są jakoś nagminnie głosowane na pewno rzadziej niż wilki to jednak takiej sytuacji się zdarzają w marcu w okolicach Kalisza pomorskiego znaleziono dwuletnią zastrzelono samica pocisk wyrwał z ciała żołądek prawą nerkę oraz część mięśni jamy brzusznej trwa śledztwo ustalono nawet nagrodę w wysokości 10 000zł za przekazanie informacji umożliwiających identyfikację zabójcy leśnicy nie więcej niż 200 osobników patrząc ogólnie sytuacja rysi w Polsce jest zła co zresztą potwierdził raport złożony do komisji europejskiej w 2019 roku przez resort środowiska mówi Jakimiuk zaraz dodaje, że widać jednak jaskółka nadziei pojawiła się nowa lokalna populacja Rysia na Mazurach dobrze rozwija się też sytuacja w Polsce północno zachodniej, gdzie wypuszczono ponad 60 rysi widać, że już zaczyna się formować kolejne populacja wiemy, że w zeszłym roku przynajmniej 6 wypuszczonych samic urodziło tam młode już na wolności obserwowano samice z 23, a nawet 4 młodymi co pokazuje, że w tej części kraju musi być dobra baza pokarmowa dla tego gatunku o innym przypadku samice nie byłyby w stanie wykarmić takiej liczby kociaków zauważa Jakimiuk zaznacza, że docelowo ryż mógłby występować na dużo większym obszarze w Polsce to ważne również z punktu widzenia bezpieczeństwa przyszłości tego gatunku, bo jeżeli gdzieś spadnie liczba tych kotów to zaraz szybko zasilają lokalną populację nowe rysie, które przy wędrują z innego obszaru dodaje obecnie w Polsce liczebność tego gatunku szacuje się na jakieś 150 do 200 osobników silniejsza populacja w Polsce jest ważne z europejskiego punktu widzenia mamy też populacje w Niemczech, które jednak są mocno izolowany od innych dlatego byłoby bardzo pożądane, aby w przyszłości mocniejsza populacja tego gatunku w Polsce mogła również zasilać populację niemieckie przekonuje Jakimiuk sytuacja Rysia euroazjatyckiego w całej Europie jest różna wielkość całej populacji jest oceniana na około 9000 osobników nieźle jest w Skandynawii, gdzie żyje około 2 tysięcy 700 rysi, a także w Estonii, gdzie w najlepszym okresie oceniano liczebność tych kotów nawet na ponad 900 osobników, choć obecnie populację odnotowuje spadek żyje tam około 600 osobników szacuje Jaceniuk patrząc jednak na całą Europę sytuacja gatunku jest daleka od ideału jak informuje grupa robocza komisji IUCN do spraw ochrony gatunków problemem jest to, że populacje są od siebie od izolowane co utrudnia transfer genów tak ważne dla ich zdrowia no i w niektórych krajach Norwegii Estonii Łotwie Rumunii wciąż poluje się nareszcie co zagraża stabilności populacji Iberyjski sukces w kontekście starań o zawieszenie Europy wyjątkowo budujące jest historia ratowania Rysia Iberyjskiego, który zamieszkuje tylko Hiszpanię Portugalię kiedyś uważano go za podgatunek Rysia euroazjatyckiego od tego ostatniego jest jednak o połowę mniejszy długość ciała razem z ogonem na ogół nie przekracza metra, a waga 14 kg za to jego uszy jak euro azjatyckiego kuzyna zdobią charakterystyczne sterczące pędzelki historia Rysia Iberyjskiego jest bardzo dobrym przykładem odbudowy gatunku, który był na skraju wymarcia jeszcze 20 lat temu jego liczebność była oceniana na 100 osobników z czego tylko 14 to były samice zdolne do rozrodu obecnie jak podano w ubiegłym roku liczebność tego gatunku przekroczyła 1100 osobników wylicza Jakimiuk jednak wciąż jest za wcześnie by mówić o stabilności tej populacji by to osiągnąć potrzebne jest jak wyliczają specjaliści jej potrojenie do 3000 osobników, a do tego potrzebne jest wyeliminowanie albo przynajmniej ograniczenie głównych zagrożeń kłusownictwa i wypadków drogowych jak widać przyszłość rysi w Europie tych euro azjatyckich i Iberyjski ich wciąż jest niepewna z naszej ba tak dla państwa przeczytała tekst Roberta Jurszo pt. czy ktoś widział jak musza polecamy się z kolejnym odcinkiem Mistrzów sława już za tydzień dziękujemy, że są państwo z nami w klubie wyborczej do usłyszenia Julia Radziwiłł Zwiń «

Magdalena Schejbal czyta tekst Roberta Jurszy pt. "Czy ktoś widział Zygmusia?"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: GOŚCINNIE: MISTRZOWIE SŁOWA GAZETY WYBORCZEJ

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 22:00

Najnowsze Podcasty

Marsz, marsz Tuska

Niska inflacja, braki paliw

Jak manifestujemy swoje poglądy polityczne?

Nowości Audi, autonomiczne autobusy w Czechach oraz Jeep Wrangler

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL