2 maja 1945 roku Armia Czerwona wraz z oddziałami Wojska Polskiego zdobyła Berlin

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Amerykanie ku rozczarowaniu Winstona Churchilla odpuszczają Berlin miastem przekonuje narodu i zmuszały utraciło swe strategiczne znaczenie jest tylko punktem geograficznym niczym więcej Stalin ma zupełnie inny pogląd stąd marszałkowie Żukow Koniew mają jasne zadanie zdobyć stolicę trzeciej rzeszy jak najszybciej się da i bez względu na straty w ludziach pierścień okrążenia wokół Berlina zostaje domknięta 25kwietnia radziecka artyleria rozpoczyna bezwzględne ostrzał Rozwiń » miasta, gdy zaś cichną działa zaraz nadlatują bombowce i burzą dom po domu to jest piekło na ziemi w zdobywaniu miasta nigdy nie jest proste jeszcze radzieckie czołgi padają ofiarą wyposażonych w pan Rafał z tym Niemców jeszcze Sowieci potrafią strzelać sami siebie, bo na niewielkim terytorium tłoczy się zbyt wiele ich oddziałów jeszcze radzieckie samoloty mają problem z odnalezieniem linii frontu, ale powoli niemiecka obrona się załamuje tygodnia, kiedy armia czerwona przypuszcza pierwszy atak na rajd tak Adolf Hitler popełnia samobójstwo w radiu podają, że Führer poległ, walcząc na czele swoich żołnierzy się po 2 kolejnych dniach radzieckie oddziały zdobywają raj tak nawet gmach kancelarii rzeszy jest siódma rano, a nie więcej o tej samej porze cywilny mechanik Johan zachęt Shell obsługujący silniki diesla zapewniającą dopływ powietrza wody do bunkra Hitlera jeden z 2 osób w nim pozostałych słyszę gwar głosów przy wejściu to Rosjanie godzinę później gen. Helmut wat Ling dowódca okręgu obrony Berlina też spotkanie z Rosjanami, choć stopniach generalskich, kiedy dowiadują się od niego, że Hitler żyje uznają, że wojna jest skończona gen. Wasilij Sokołowski nakazuje 2 ligowi podpisać rozkaz kapitulacji wszystkich jednostek garnizonu berlińskiego tak, żebyśmy nie napotykali już oporów poszczególnych sektorach mówi dorzuca lepiej późno niż wcale jeden z oficerów sztabowych wspominał później uderzyło mnie jedno sformułowanie, którego użył Whiting Hernas i opuścił, zupełnie jakby opuściła ich jakaś mistyczna istota jest 2maja 1945 roku powrót do przeszłości w poniedziałki po dwudziestej drugiej zaprasza Karolina Lewicka jest z nami dr Jan Skórzyński historyk tłumacz muzeum Gdańska dobry wieczór panie doktorze dobry wieczór panie dobry państwu 16kwietnia 1945 roku armie 3 frontów sowieckich przystąpiły do forsowania Odry Nysy Łużyckiej, rozpoczynając oczywiście tym samym jedną z ostatnich ofensyw drugiej wojny światowej 3 dni później w niemieckim radiu przemawiał Józef Goebbels mówił tak naród niemiecki musi wygrać tę próbę inaczej zasłuży na bytowanie, którego powstydziliby się na premie te mniejsze ludy Afryki bezgraniczna wierność dla Führera oto co pokażemy wrogiem światu można nas zranić, ale nie zabić uderzyć do krwi, ale nie powalić płonne to były panie dr. Szanowni Państwo nadzieje ministra propagandy, więc zadam pierwsze pytanie, jaki był tej późnej wiosny ostatniego roku wojny stosunek sił przed ostatecznym rozstrzygnięciem był to już koniec no po prostu o tym co się stało z armią niemiecką na froncie wschodnim zachodnim po rozbiciu podróż zawsze pamięta o tym Stalin gradzie Kursku, które nadały ton kierunek tym działaniem to miasta wielka ofensywa radziecka wlecze czterdziestego czwartego roku operacja gracją tzw, czyli uderzenie wojsk radzieckich na Ukrainę to najszczęśliwsza klęska armii niemieckiej tam została zniszczona grób pary Mite, czyli grupa armii środek otworu na straty poniesione przez oddział niemieckiej to właściwie ten nokaut, który spotkał Wehrmacht na froncie wschodnim froncie zachodnim z kolei czterdziesty czwarty rok to oczywiście 6 tygodni walk w Normandii po, których tygodniach także armia niemiecka straciła większość nie przychodzi działu mimo pewnych sukcesu, która odnosiła, czyli chodzi oczywiście operację market Garden całą w miarę skuteczną operację obronną na froncie zachodnim jesienią czterdziestego czwartego roku no i przede wszystkim o słynnym uderzenie w Normandii także to wytraca niemieckich sił, kiedy dochodzi do uderzenia wojsk radzieckich na już teren ściśle obecnych Niemiec, czyli przez odrębne jak pani wspomniała to armia czerwona dysponuje nie więcej ponad trzykrotną przewagę liczebną nad Niemcami jeśli chodzi o samą, kto się czasem mówi w wojsku siłę żywą, czyli po prostu żołnierzy natomiast sprzęcie są to już ogromne liczby, bo cóż pięciokrotnie więcej czołgu czterokrotnie więcej samolotu wciąż czterokrotnie również więcej działo no też dochodzi do tego kwestia paliwa amunicji samej możliwości podciągania zaopatrzenia trzeba powiedzieć, że w momencie, kiedy to po prostu właśnie zaczyna jest jej wynik jest absolutnie przesądzone i żadne oczywiście hurraoptymistyczne stwierdzenia minister propagandy, który wykonywał swoje złowrogie dzieło samego końca nie mogły już tego zmienić oczywiście czyszczono wciąż niektórzy wierzyli swojego przywódcę, który bierzemy fanatycznie i liczyli na jakąś albo cudowną broń albo też na jakąś odmianę losu Nakła odwrócenie sojuszy, czyli to co nazywano wówczas cudem domu brandenburskiego, czyli to co uratowało Fryderyka wielkiego w czasie wojny siedmioletniej śmierć carycy zbyt, zanim zaczniemy działania militarne, czyli najpierw ostrzał artyleryjski to zapytam jeszcze o realizację 2 dowódców pierwszy front białoruski był prowadzony przez marszałka Żukowa pierwszy rząd ukraiński przez marszałka Koniewa i Stalin wykorzystywał naturalną rywalizację między wojskowymi do tego żeby, żeby rywalizowali ze sobą o to, które z nich pierwszy wkroczy do Berlina oczywiście stanowi zależało na tym, żeby Warn zdobyć jak najszybciej oczywiście no rywalizacja tych najlepszych dowódców stalinowskich była rzeczą znaną obaj oni wykazywali się dużą skutecznością dotychczasowych działaniach i też może wspomnę od razu, bo to może nie jest oczywiste dla słuchaczy to, że to był front białoruski front ukraiński nie znaczy, że to oni żołnierze białoruscy ukraińscy to były po prostu oddziały nazywane tak z punktu widzenia geograficznego poprzez mianowanie na frontów właśnie pod koniec 3004. roku natomiast obaj dowódcy rzeczywiście rywalizowali od początku wojny w historiografii jako ten strażak Stalin najlepiej zapisał się czy też najpopularniejszej oczywiście Dziółko ten, który w operacjach dowodził mamy też oczywiście wynika z faktu, że w tej takiej praktyki panującej historiografii radzieckiej, że najpierw cóż najpierw patrzono co się udało osiągnąć w czasie do bitwy, a potem dopiero mówiono historykom jak należy opisać planowane działania wtedy wszystko będą wspaniale w rzeczywistości obaj dowódcy może niekoniecznie, bo tak wspaniali, zwłaszcza Żukow jak to się zwykło mówić Żukow słyną z brutalności wobec swoich podwładnych i trochę takiej by ująć mało wyrafinowanej taktyki działań koniec jeśli o to chodzi tutaj lepszy no i wszystkich przyćmiewa raczej chyba Rokossowski patrząc na jego działania właśnie 400 czwartym roku, ale cóż tutaj się nie znalazł Rosjanie rywalizowali sami ze sobą, które z nich pierwsze dotrze do Berlina jak to się stało, że Rosjanie musieli rywalizować z aliantami wspomniał pan o Normandii ten, a front zachodni w czterdziestym piątym roku po stronie właśnie alianckiej ruszył w marcu czterdziestego piątego roku 22marca opór niemieckim oczywiście słaby właściwie czasem alianci wchodzili do kolejnych miast z powodzi jak to jest ujęte w niektórych dziennikach białych flag i jest Churchill doskonale zdawał sobie sprawę, że ta zbliżająca się klęska Niemiec powoduje też taką konieczność stworzenia zapory przeciwko nadchodzącej armii czerwonej ta zapora ma być wysunięta na wschód tak daleko jak to będzie możliwe i to oczywiście oznaczało konieczność zajęcia Berlina, ale gen. Dwight Eisenhower, który dowodził siłami alianckimi uważa, że Berlin utracił swoje strategiczne znaczenie, że jest tylko punktem na mapie Churchill usiłował wpłynąć na generała m.in. przez prezydenta Roosevelta, ale to się zupełnie nie udało to prawda no śmierć Warta jeszcze tutaj jest pewnym czynnikiem, który to to przekłada na miasto funkcjonowało taki przeświadczenie podsycane też oczywiście przez niemiecką propagandę zapewne też podsycane przez obecny na amerykańskiej strukturze radzieckich agentów, ale też takie przeświadczenie, które wynikało z faktu, że Niemcy broniły się tak fanatycznie jak skutecznie i East takim poświęceniem dla tak bardzo złej sprawy panowało przekonanie, że Niemcy gotowi są w górach Bawarii tworzyć także reduty alpejską skierować tam swoje jakieś siły ufortyfikowane się w trudnym terenie górskim, a cóż teren Górski zawsze jest jedną z poza może teren miejski najtrudniejszym do prowadzenia działań wojennych i być może tam się bronić być może nawet przygotować tam broń, która może odmienić losy wojny czy też znacznie utrudnić zlikwidowanie urzędów stąd też skierowanie wojsk amerykańskich francuskich, bo na południe do Bawarii także dotarł później oddziały amerykańskie na skończy Słowacji wchodząc do Czech zdobywając, wyzwalając przepraszam nawet Pilzno natomiast w kierunku berlińskim Polacy nasi po prostu zatrzymać, choć opór niemiecki tam chłamu, ponieważ tuż po tej po sukcesie forsowania Renu czterdziestym piątym roku ten faktycznie półmiski szybko załamał po likwidacji największych niemieckich Zagłębia Ruhry to faktycznie bardziej marsz już dziś niższy niż walka o no też wynikało to oczywiście faktu, że za armią czerwoną flagę za tego co się stanie z ludnością cywilną co dalej pani dawała niejako opór stawiany przez żołnierzy niemieckich natomiast z rąk aliantów zachodnich raczej nie należało się spodziewać się tego rodzaju zbrodni i też tym samym ta Wola oporu była mniejsza u każdym razie nie mające znaczenie tu oczywiście ma fakt tego, że kierowano się nasz skrzydła, bo wspomniał oczywiście teren uczelni miejskiej czy brytyjski skierował się natomiast na powrót do baz morskich Niemiec i do granicy duński mam wrażenie, że ta sytuacja dobrze też pokazujemy na napięcia między sojusznikami sojusznikami, którzy mieli tylko 1 cel pokonanie trzeciej rzeszy tak naprawdę wszystko ich dzieliło często mówimy o tym, że zimna wojna zaczyna się 40 szóstym roku tak, że pierwsze pęknięcia tuż po zakończeniu działań zbrojnych, a właściwie tutaj jak w soczewce skupia się ta wzajemna nieufność i wrogość, czyli świadomość brytyjskiego premiera, że trzeba postawić tamę na, a związkowi Radzieckiemu z drugiej strony naprawdę zaawansowana nieufność Stalina, kiedy gen. Eisenhower go poinformował o tym jakie będą kierunki natarcia teraz aliantów na froncie zachodnim to Stalin usiłował jeszcze Eisenhowera nie dając wiary jego słowo wprowadzić w błąd i poinformował na generała amerykańskiego, że oczywiście tak Rosjanie też uważają, że Berlin utracił swoje dotychczasowe znaczenie strategiczne jest w ogóle sowieckie dowództwo to być może jakieś drugorzędne siły do zdobycia Berlina w drugiej połowie maja przeznaczy, skąd rzesze inaczej, a potem nagle okazuje że, owszem, Amerykanie Brytyjczycy mówią prawdę, a Stalin chcę wszystkich oszukać zdobycie stolicy nieprzyjaciela zawsze jest osiągnięciem i prestiżową w historii wojen znane są przecież nawet przypadki, kiedy się oddaje własną stolicę tylko wyłącznie po to, by skłonić przeciwnika do zajęcia i tym samym osłabienia de facto swojej pozycji tak się stało przecież Napoleonem czy w 18001800 dwunastym roku co tak się stało z Austriakami Księstwie warszawskim 1800 dziewiątym roku stolica zawsze będzie prestiżowym celem upadek stolicy zawsze będzie ciosem i dlaczego dlaczego Amerykanie panie doktorze nie docenili tego symbolu to był poważny błąd polityczny chciałam, że spodziewali się być może w górnie też zaciekłego Kor, a zaciekły opór to duże straty walki w mieście to są zawsze duże straty, a Amerykanie i Anglicy nie mieli komfortu to straszne słowo w tej kwestii komfortu, jaki ustali, który mógł poświęcić dowolną liczbę swoich żołnierzy i żaden na krytykę opinii publicznej szczególnie mała Amerykanie i Brytyjczycy liczyli się po prostu sytuację, w której walki z ochroną ludzi walką miasto zawsze jest kosztowniejsza niż walka w innym terenie i też może to być przyczyną tej właśnie decyzji nie wiem, że próbowano nawet sugerować by ten Berlin zająć nawet i mostem powietrznym przerzucić dywizje powietrznodesantowe samolotami lotniska ostatecznie oczywiście nic z tego nie wyszło możliwości oczywiście istniało wracam do działań militarnych tak jak mówiła wcześniej najpierw wkracza do gry sowiecka artyleria, zanim rozpoczęło się forsowanie rzek Odry Nysy Łużyckiej zobaczył co się działo na odcinku pierwszego frontu białoruskiego, bo to są panie wydawało się pozornie łatwe tak armie ruszyły do ataku ze zdobytego już w marcu przyczółka pod Kostrzynem a, ale kilkanaście kilometrów na zachód od Kostrzyna rozciągało się pasmo wzgórz i te wzgórza wojska radzieckie na spory czas zatrzymały kosztowałem wiele strat ludzie i przejęcia oczywiście wzgórza azylu jak się na nie mówi teraz to jest już wręcz atrakcja turystyczna wzgórza ilu zapisało się w tej historii drogich najbardziej, bo to uderzenie Żukowo tam zawiodło znaczy zawiódł plan zawiódł mnie udało się szybko przełamać pozycji niemieckich, ponieważ zastosowano tam prosty trik właściwie znany już pierwszej wojny światowej wal 1500 siedemnastym roku opracowany właściwie przez grupę armii określa bawarskiego wówczas czyni wschodzi przed spodziewaną nową Artyleryjską wycofać oddziały na drugą ten sposób walki prowadzony był przez Niemców wielokrotnie oczywiście oznacza ustąpienie z części terenu, który w wypadku przewagi przeciwnika był już do odzyskania, niemniej jednak odsuwał własne siły spod zmasowanego ostrzału przeciwnika armia czerwona Żyłka zgromadził tę potworną przy potwornie przeważającą artylerię i ta nawała ogniowa, gdyby oddział niemiecki znajdowały się do swoich pierwotnych pozycja prawdopodobnie dodałabym ogromnie straty i pozbawiła możliwości po sytuacji, w której i oddziały radzieckie wchodziły na teren zniszczony przez własną artylerię i później natykali się na nienaruszony w miarę naruszone pozycje obronne, zwłaszcza na nietknięte niemiecką artylerię, wspierając obronę powodowały, że to uderzenie ugrzęzło na kilkanaście godzin tu też pamiętajmy, że nie było także wzgórza zajmą broniły się jakoś szczególnie długo one zostały zdobyte już po 2 dniach walk tej przewadze, jaka tam panowała strony radzieckiej mnie jednak nie był to żadnym razie łatwy sukces Rosjanie, jakim się sobą statystyka 33 000 żołnierzy i 700 czołgów to ma 25% stanu tak to jest cóż żółtko przełamał te wzgórza lub po prostu, rzucając żołnierze tak długo aż ograniczy zostali przełamanie czy też braku fizycznej możliwości obrony czy prostego braku amunicji mógł sobie na to oczywiście pozwolić straty poniesione przez armię czerwoną w walkach Berlin przerażające i to pokazuje zaciekłość walki może też względną nieskuteczność tych zmasowanych radzieckich sił, bo słuszna no pamiętajmy gromadzono ogromną liczbę dział ogromną ilość amunicji natomiast brakowało tu troszeczkę możemy tej finezji ataku brakowało współdziałanie lotnictwa z wojskami lądowymi strona radziecka nie dysponowała też wówczas temu, że posługiwali się Amerykanie już od kilku miesięcy alianci w ogóle, czyli np. zbliżeniowymi palnikami powodującymi, że pociski artyleryjskie zamiast wybuchać leżąc ziemie z Polski wały się określenie odległości nad ziemią to znacznie zwiększa skuteczność pozwalało obezwładnia obrony zużywają znacznie mniejszą ilość amunicji coś pan doniesienia niedawno, które czytałem walk obecnie na Ukrainie zdają się dowodzić, że do dzisiaj armia rosyjska nie zdołała czegoś takiego wyprodukować co też co się lody napawa pewnym matki z optymizmem dzisiejszej sytuacji ku, a każdy daje krwawe walki wzgórza ilu chyba są tym symbolem ten pierwszy tego pierwszego etapu operacji berlińskiej i też weszły tam do tej legendy reflektory, które tylko próbował użyć głoszeniem tu nieskutecznie, bo nie było kogo oślepiać no i ten straszny chaos, jaki zapanował, więc to o pierwszych stratach po zatrzymaniu pierwszych oddziałów Żuk po prostu kierował kolejne, które mieszały się ze sobą i nacierały po prostu masą do przodu, bo tylko przełamać pozycji ludzkich czytałem także, że w Moskwie Stalin szalał z wściekłości ponoć nieustannie dzwonił do Żukowa pytając, dlaczego to natarcie nie postępuje no to pokazuje przyczyny, dla których Żukow działał tak jak działo zapłacili to oczywiście ci szeregowi żołnierze radzieccy po prostu za to akurat można było działać umiejętnie taktyków, ale musiano się tak pan powiedział liczyć z życiem żołnierzy do teraz przerzucimy się do pierwszego frontu ukraińskiego marszałka Koniewa też oczywiście forsowanie rzeki no istne są był taki problem, że wschodni jej brzeg był płaski, a zachodni wysoki dodatkowo zalesione tak rozumiem bardzo pod względem taktycznym strategicznym utrudnia działania oczywiście, że o tylko nie jest to oczywiście nic co o powstrzyma skutecznie, a to całą pewnością Niemcy świat usiłowali nam do obrony przygotowywać tylko słuszną nie było to już 3 karny twardy wojsko dysponujące wszystkim czym mogą dysponować do obrony tylko no resztki oddziałów rozwijanych niszczonych miażdżone zmasakrowanych no i też jeszcze 1 czynnik chodzi o Grek, który ogranicza skuteczność obrony niemieckiej to już właściwie wszędzie Otóż dochodziło tam niejako do sytuacji, która istniała w armii radzieckiej zaraz na początku w czasie operacji Barbarossa z czasem zanikła Otóż do Szeregów armii niemieckiej wprowadzono odpowiednik oficerów politycznych i usiłowano zmuszać ludzi do obrony w miejscu bezruchu niejako odwrotnie do tego co zrobił gen. Henryk na 20 z przez to, że wszelki odwrót przez takiego oficera mógł zostać uznane za defetyzm karany natychmiastowym rozstrzelaniem sprawiało to, że elastycznością brony znikała we wspomnieniach płk. Hansa von luka istnieje np. taki przypadek, kiedy oficer wysłany przez niego w ustnym rozkazem na tyły przyniosło to istotne części zamienne i amunicję do pojazdu został po prostu rozstrzelany przez innego oficera, który po prostu zna podcaście tą grupę żołnierzy bez pisemnego rozkazu udawania się na tym uznały za dezerterów kazał ostrzelać mieszanie ludzi za odwrót też oczywiście istniało to też podkopywanie to skuteczność obrony niemieckiej, bo cóż no właśnie wzgórza 0 pokazują, że skuteczna obrona to nie zawsze może raczej bardzo rzadko polega na tym, że kupujemy się jakimś miejscu i bronimy się tam tak długo jesteśmy w stanie utrzymać kara znacznie skuteczniejszy np. cofnąć którymś miejscu kontratakować prowadzić taką pewne elastyczną w przypadku oczywiście tej ofensywy cokolwiek Niemcy nie mogli próbować było już skazane na niepowodzenie, a co działo się panie doktorze tamtych kwietniowych dniach w bunkrze pod kancelarią trzeciej rzeszy 20kwietnia czterdziestego piątego roku przypadało 506 jak się okazuje ostatnie urodziny Adolfa Hitlera jeszcze przyszli ludzie z życzeniami do biura oczywiście słuszna niektórzy fanatycznie wierzyli w to, że euro jeszcze coś wymyśli w końcu tyle razem się udawało tak trudnych okolicznościach tyle razy i szczęście się obracało na jego korzyść, że po prostu liczyli, że może tak się stanie ponownie część może nie mogła uwierzyć w to, że mocarstwa zachodnie są sprzężone ze związkiem Radzieckim, bo ze względu na unikał niekompatybilność systemów politycznych i różnice, które dzieli tych aliantów oczywiście część była coś Mono w dalszym ciągu istniała jeszcze trzecia rzesza marszu w ciągu opowiadali się za no najbardziej fanatycznych przykład tych mieszkańców bunkra schronu pod kancelarią rzeszy to oczywiście małżeństwo państwa prawda co do czego się dopuścili pod koniec to chyba wszyscy wiemy o ten klimat tego bunkra tego schronu do takiej huśtawki nastroju, czego o absurdalnego pomieszania dramatu wojennego z chęcią rozrywki z jakimiś pijaństwa z jakąś grubą kwestionowania rzeczywistości to pokazuje ten słynny film upadek, który jeśli o to chodzi bardzo znakomicie pokazuje to tą tę dystans między koszmarem, który rozgrywa się w mieście nad tym bunkrem położonym i wdziękiem coś w tym ten schron nie dzieje wówczas to tylko względu, że małżeństwo Goebbels ów, zanim samo popełniło samobójstwo otruł oraz sześcioro swoich dzieci wszystkie nosiły imiona zaczynające się na literę haku czcili Hitlera odchyłki dwunastoletni Hajdy czteroletnią UE ta najstarsza dziewczynka jakoś przeczuwała że, że coś złego się dzieje nie chciała przyjąć od matki truciznę, ale została w nią zmuszona to już no tyle właściwie co tu wiele danych to jeszcze propos Goebbelsa powróciłem tego Dziennika ów ostatni zapis tak całodniową opisujące sytuację polityczną militarną jest 9kwietnia ostatnie notatki militarne to 10kwietnia, więc ostatnie dni w tym Dzienniku prowadzonym bardzo skrupulatnie 2003. roku już nie załapały nie było czasu może też możliwości, ale w zaskoczyło mnie to, że jeszcze w tych ostatnich tygodniach, kiedy oczywiście klęska nawet nie ma jak czuła na horyzoncie ona była bardzo na horyzoncie widoczna Goebbels popełnił taki wpis, w którym mówił, że Hitler chyba buja w obłokach czasami, ale z drugiej strony tyle razy nas zaskoczył Deus ex machina, więc może może tym razem czy to była po prostu taka sytuacja człowieka, który tak jak pan odpowiedział ślepo wierzą czy po prostu no to już była próba oszukiwania samego siebie nie miał alternatywy właściwie, bo cóż był winien wielu rzeczy był kluczowym elementem tego reżimu, zanim ten reżim jeszcze w ogóle powstał z całą pewnością dla niego osobiście koniec trzeciej rzeszy czy też uwierzenia w to, że to wszystko się skończy oznaczało całkowitą osobistą zawodową klęskę i najprawdopodobniej śmierć jedyną opcją ratunku, jaką pozostawała było uwierzyć w to, że wóz tym razem się nie myli znaczy znów się myli znów ktoś wyciągnie z kapelusza znów jakiż to konieczności sprawi, że jednak ta trzecia rzesza przetrwa, że jednak się powiedzie jak sądzę to musiało motywować tego człowiek wspomniał pan w filmie upadek bardzo mocno mocno podkreślona na taka scena, w której nasze dzieje 22kwietnia, gdy chyba wszyscy zdają sobie już wtedy sprawy łącznie z Hitlerem, a że klęska, a za chwilę za moment obchody ich drzwi, bo to jest ten moment, kiedy Hitler wydał rozkaz by związek pancerny SS grupę Führera Felixa Steinera znakomitego generała, który był bywał niezawodny beznadziejnych zdawałoby się w sytuacjach, ale to było wcześniej odrzucił po prostu Rosjan spod Berlina Ney Steiner powiedział no czym czym odrzucić się Rosjan nie da rady, kiedy się tak czyta mapy wojskowe ten skład sił to wszystko bardzo przekonująco brzmi prawda, która tam dywizja Grenadierów pancernych SS, które tam dywizja pancerna, które tam dywizja strzelców spadochronowych łatwo jest naniesienie Mach, jaką jakieś skrótowce prawda zaznaczyć kółkiem, gdzie działy się mieszczą natomiast rzeczywisty stan tych oddziałów już jest w znaczącej diametralnie odmienne po tych wszystkich stratach, które Mińska wynosiła od kilu lat to uczeń po prostu tych oddziałów często bywało także, owszem, było w jeszcze całkiem sporo czołgu, ale nie było ich części zamiennych nie było paliwa nie, bo zmarł nie było załóg może też stąd też na którymś momencie te szalone rozkazy walki przyjścia na pomoc Berlinowi były już bezsensowne też ci ludzie wiedzieli co ich czeka wiedzieli też, że dla nich, zwłaszcza po tym, czego dopuszczali się przez lat na Wschodzie dla nich jedyną szansą na w miarę ludzkie warunki kapitulacji być może ocalenie nie tylko życie, ale też w perspektywie niewielu miesięcy wolności było nie pchać się do walki z oddziałami radzieckimi na Wschodzie, lecz dziś w przeciwnym kierunku na spotkanie jako oddział oddziału alianckich tu na południe od Berlina uderzenie, ponieważ odcięło tzw. dziewiątą armię niemiecką i to było zgrupowanie, którego części też usiłowały przedostać się do sił alianckich i to czasami były oddziały wojskowe czasami były wręcz grupami wojskowych cywilów, którzy do nich przyłączali, bo też wiedzieli co z czym wiąże się zajęcie ich domów przez armię czerwoną znalazłem takie dane panie doktorze, że w tych ostatnich dniach około 6000 cywilnych mieszkańców Berlina popełniło samobójstwo woleli zginąć niż konfrontować się z armią radziecką jeszcze około 20 000 berlińczyków zmarło na zawał w ostatnich godzinach walk lub po ich zakończeniu, bo te walki były przerażające 25kwietnia został zamknięty ten pierścień okrążenia wokół Berlina kończąc wątek ostatnich dnia Adolfa Hitlera uzupełnimy tylko 29kwietnia Hitler wziął ślub z Ewą Braun następnego dnia oboje popełnili samobójstwo ona otruła cyjankiem on strzelił sobie na skroń 1maja hamburskiej radio doniosło o śmierci Hitlera, tyle że oczywiście kłamliwie Carl de nic poinformował Führer poległ dziś po południu, walcząc na czele swoich żołnierzy czyli, a śmierć samobójcza była z perspektywy tych, którzy pozostali przy życiu tchórzliwe lepiej nie było informować o tym niemieckiego społeczeństwa no cóż ono zawsze to lepiej wygląda proces sądowy, kiedy ten przywódca w jaki sposób dzieli los ludzi, których mówiono prawda samobójstwo w tej sytuacji wyglądało troszeczkę jak ucieczka samobójstwa ludności, które miały miejsce no cóż ono wynikały po prostu z rynku ze strachu niektórzy wiedzieli czy przeczuwali, że zdawali sobie sprawę, że ten sposób prowadzenia wojny przez Niemcy był na Wschodzie, zwłaszcza urąga wszelkim standardom prowadzenia wolniejszy czymś takim w ogóle można mówić, ale można, bo są jakieś zasady prowadzenia wojny trudno przestrzegać ale, chociaż nie próbuję da o część może słyszała już, bo pamiętajmy, że to pierwsze radzieckiej ofensywy, która opanowała już ziemie niemieckie, czyli obecnie leżące w Polsce też obwód kaliningradzki też inne bardzo te opowieści docierały i docierały też razem z uchodźcami niemieckimi, którzy znajdowali się w Berlinie znajdowaliśmy terenach dzisiejszych Niemiec, którzy po prostu uciekli przed frontem na zawody związane z dla części osób, które nie chciały uciekać taki los wydawał się lepszy niż niż to co słyszeli, czyli rabunki pijaństwa zbiorowy gwałt nowocześnie i powiedzieć sądzić należy kwietnia proszę o tym 25kwietnia o zamknięciu pierścienia okrążenia wokół stolicy trzecia rzesza 25kwietnia ma miejsce ne symboliczne wydarzenie, czyli spotkanie żołnierzy radzieckich amerykańskich tak no ten wygląd dany moment ten front się połączą wyglądamy może trochę dłużej przez aliantów nad tą ładną, którzy znajdowali wcześniej zetknięcie się 2 różnych armii i takie braterskie powitania sceny propagandowe, które się wówczas odbywały też cóż ci żołnierze amerykańscy też widzieli, że to ich stronę raczej jako uchodźcy to im raczej wolą poddawać się więcej to też nas pewien oddźwięk wspomnienia też jeszcze może kilka dni przed tym no przedtem zamknięcie pierścienia okrążenia dochodzi do 1 elementu, który ten koszmar przebywania pewnie, który właśnie był tym koszmarem już od wielu miesięcy czy nawet lat, czyli ostatni wielki nalot aliancki na Berlin 22kwietnia właśnie niemal 300 samolotów i kolejne ofiary kolejne pożary kolega noc spędzona w schronach tak zakończyły się ten elegancki element uderzenia na Berlin czyli kiedy nadleciały już po 25kwietnia bombowce radzieckie ponad setka właściwie nie było za wiele co burzyć tak w Berlinie dom miasto zawsze ma zawsze duże miasto to jest coś co bardzo trudno zburzyć było ówczesnymi środkami bojowymi zawsze jest burzyć w mieście ruiny miasta zawsze są całkiem dobrym miejscem do obrony natomiast tak termin był bombardowany przez kilka lat te naloty pozostawia bardzo wiele śladów oczywiście w mieście tak i postaci zrujnowanych budynków, jaki w postaci infrastruktury obronnej na terenie Berlina powstała właśnie to było jedyne tak skuteczny mocno, jakie jeszcze znajdzie się znajdowały do tej wielkiej wierze spadochronowe przez wieże przeciwlotnicze przepraszam bardzo ogromne budowle z wieloma nowymi żelbetowym ścianami ze stanowiskami dział przeciwlotniczych na dachu i sporymi zmianami wewnątrz, które były właściwie niezniszczalne dla środków rzucanych przez ówczesne bombowce stanowiły węzły oporu do ostatnich godzin walką miasto to wymóg panie doktorze opowiedzieć jak wyglądały te ostatnie godziny no bo to właściwie takie mroki piekła a kiedy czyta się to opis marszałek Żukow nakazał uświetnić jeszcze przed świtem niemieckie pozycje obronne prawie 150 potężnych reflektorów przeciwlotniczych zaczęło działać potem przez chwilę trwała cisza na potem ruszyły wojska na reflektory to właśnie te wzgórza Rio jeśli chodzi o natarcie, które wprowadzono w terenie to zawsze kilkunastominutowe czy też kilkugodzinne przygotowanie ogniowe, po którym jak najszybciej stara się posłać do walki oddziały bojowe środku walk mieście słuszną tutaj jest bardzo dużo ewentualnych miejsc, które przeciwnik może strzelać w związku z tym znacznie skuteczniejszym działaniu albo burzyć budynki przed samą albo uderzać przez budynki, przebijając się wewnątrz przez ściany ówczesne domy nie były może, zwłaszcza jeśli auto konstrukcję taką drewnianą murowaną to stosunkowo łatwo było wykonać otwory machnąć oczywiście w tym wszystkim ludność cywilna, która z reguły tkwi w piwnicach, która ponosi konsekwencje tych walk i tak krok po kroku obrońcy są wypierani z kolejnych stanowisk część obrońców to są zapędzeni niejako do walki dzieci starcy z Fox szturm z tej takiej organizacji, które rzekomo miała odwrócić losy wojny, czyli powołamy do walki z chłopców powołamy do walki mężczyzn, którzy podlegają z racji na wiek służbie wojskowej i na pewno się odwróci są to też oczywiście różnego rodzaju oddziały bojowe, które po prostu wykonują swój obowiązek są też oddziały SS przepełniona fanatyzmem oczywiście dotyczy to też oddziałów Wehrmachtu no i są też np. ci, którzy walczyli w ruinach Berlina do końca, czyli francuscy ochotnicy z dywizji SS szamani to są ci, którzy dali się złapać na hasło krucjaty przeciwko bolszewizmowi, dla których to była już tylko wyłącznie walka o życie jak wspomniał w tym wszystkim ludność cywilna tkwiąca reguły piwnica, która zarówno nasze strzały walki jak też znosi odpoczynek po walce oddziałów atakujących, które szukają wyładowania straszliwego stresu który, jakim były walki miejski i to są pożary to są ruiny to jest śmieć czekająca z każdego konta to są strzelcy oczywiście w oknach budynków, które bardzo trudno o wszystkim zabezpieczyć ogniem to jest koszmar po prostu no i coś trudno łatwiej być może się mówiło o tym o sytuacji, w której podobne rzeczy dzieją się na ekranach naszych telewizorów i witryn internetowych obecnie to prawda 2maja czterdziestego piątego roku o siódmej rano oddziały radzieckie zdobyły gmach kancelarii rzeszy tego samego dnia gen. Helmut wat Ling podpisał rozkaz kapitulacji wszystkich jednostek garnizonu berlińskiego mam za pana taki cytat, bo jeden z oficerów sztabowych zapamiętał coś takiego tamtej sceny uderzyło mnie jedno sformułowanie, którego użył wat Ling Führer nas opuścił zupełnie jak opuściła jakaś mistyczna istota poniekąd tak no wód trzeciej rzeszy wywierał magnetyzuje dziękuję był też człowiekiem, który wydźwignął z punktu widzenia wielu Niemców nie ich kraj z tego upokorzenia pierwszej wojny światowej stąd też tak jak wspomniałem tyle razy musi udawało, że takiego to, że jest to dawało ludziom przeświadczenie, że on jeszcze coś wymyślić, że ktoś wyciągnie z kapelusza coś odmieni i śmierć Hitlera zerwała związać pokazała, że już nie będzie żadnej wunderwaffe, że nie będzie zwrotu akcji, że nie będzie cudownego manewru cudownej broni czy odmiany losu, że to rzeczywiście jest koniec klęska Korony z Wehrmachtu nadany z Radia brzmiał tak, działając w imieniu Najwyższego dowództwa niemieckiego ogłaszamy bezwarunkową kapitulację wszystkich naszych jednostek na lądzie morzu w powietrzu jak również wszystkich pozostałych sił zbrojnych, które do tej pory znajdują się pod niemieckimi rozkazami kapitulację wobec naczelnego dowództwa armii czerwonej równocześnie wobec naczelnego dowództwa Zjednoczonych sił alianckich chciałabym pana jeszcze zapytać panie doktorze o udział Polaków w bitwie Berlin to znaczy wiemy oczywiście tych naszych żołnierzach z pierwszej dywizji kościuszkowskiej, którzy co pierwsza armia wojska polskiego atakowała na północ od Berlina to dywizję skierowano, żeby w tych bankach Berlin wzięła udział polscy żołnierze wynieśli na kolumnie zwycięstwa polską flagę pewną taką klamrą jest to, że w składzie tej pierwszej dywizji był żołnierz, który walczył na Westerplatte zdołał uciec jeszcze w niemieckiej niewoli 3009. roku we wrześniu przedostać się na Grodzieńszczyźnie, gdzie go ogarnąć Sowieci wywieźli go do łagru, a później wrócił z tą marną armię włoską natomiast tym zapomnianym i bardzo niejasnym elementem udziału wojska polskiego jest oczywiście najkrwawsze bitwy nad Bzurą bitwa żołnierza polskiego drugiej wojnie światowej, czyli bitwa pod Budziszynem tam, gdzie zaatakowała druga armia wojska polskiego, którą dowodził tak bardzo czczony przez propagandę PRL-u gen. Świerczewski Walter co się kulą nie kłaniał to jest jeden z przykładów wypromowania człowieka, który odpowiada za śmierć prawie 10 000 polskich żołnierzy ze względu na to, żeby po prostu niekompetentnym alkoholikiem bitwa pod Budziszynem to pokaz jego właśnie nonszalancji, kiedy skierował swoje wojska cóż ono konie poszedł na Berlin, a Świerczewski dostrzegł przed sobą inny cel dostrzegł Drezno i poprowadził swoje wojska na Drezno kompletnie nie mając osłony skrzydeł, a tam było inne zgrupowanie to nie był Steiner był obszerny Orkan sierpnia jako fanatyk fanatyczny nazista on wciąż wierzy w to, że na pomoc Berlinowi można przejść on jako jeden z nielicznych ten rozkaz próbował wykonać jego uderzenie spadło w rejonie Budziszyna właśnie rozciągniętą wmarszu do armii wojska polskiego i doszło tam do bardzo krwawych ciężkich walk 2 dywizje zostały właśnie rozbite zginął 1 dowódca dywizji dochodziło też do mordów na jeńcach rannych żołnierzach polskich cóż, ponieważ polityka historyczna PRL-u czyniła tego tzw. Ludowego wojska i praktycznie jedyny pełnoprawny obecnie w przestrzeni publicznej element wojska było to wojsko formowane na wszelkie możliwe sposoby przez propagandę po osiemdziesiątym dziewiątym roku popadło ono mniejsze lub większe zapomnienie do tego stopnia, że dochodzi nawet dni dzisiaj do burzenia niektórych pomników kart pamięci w tym wschodnim wojsku niekiedy znika, kiedy ci żołnierze, którzy przecież walczyli o Polskę, których jedyną dla wielu jedynym powodem, dla którego byli w wojsku tzw. berlingo z kim było to, że byli młodzi czy też nie zdołali się wydostać razem z wojskiem Andersa, którzy walczyli z Niemcami i których utrzymywano w przekonaniu, że szykuje się lepsza Polska niż ta przeraźliwie biedna i tak niesprawiedliwe dla wielu swoich obywateli Polska przedwojenna, którzy mieli kapelanów wojskowych i buki ojczyzna na sztandarach w związku z tym to wojsko przypominało trochę wojsko przedwojenne nie było Orła na przybysza Korony na orzełka na czapkach, ale coś na dziejach wojskowości polskiej były wcześniej formację bez tej koronie, czyli np. legiony polskie ta pierwsza kadrowa, którą tak w sprawie nauki Rzeczpospolitej w związku z tym wielu z nich nie miał pojęcia, że Polska, która się odtworzy po tej wojnie nie będzie krajem wolnym czy też będzie krajem aż tak bardzo zniewolony dzisiaj, kiedy tych ludzi właśnie ją czarami odmawia im wręcz prawa do bycia Polakami ich ofiary przewodniczą lub całkowicie neguje na pewnym dramatem jest też to, że tak krwawa bitwa pod Budziszynem jako ten popis niekompetencji Świerczewskiego także w PRL-u była zamieciona pod dywan, owszem, wydawano pewne książki na ten temat czy nawet Tygrysek było w drugiej brygadzie Pancernej tejże armii, która też ponosiła ciężkie straty natomiast całokształt tej bitwy pozostał jedynie zręcznie jasne, bo także i to niepowodzenie zostało zamiecione pod dywan przemilczane pomijane zapomniane znacznej mierze do dzisiaj, a przypomnę była to najkrwawsze bitwa żołnierza polskiego drugiej wojnie światowej po bitwie nad Bzurą znacznie więcej zginęło tam polskich żołnierzy pod Monte Cassino czy podpalenie czy w tych wszystkich innych stać nawiązywał pan panie doktorze kilkukrotnie naszej rozmowie do tego co dzieje się dzisiaj za naszą wschodnią granicą ja też miałam takie skojarzenia, kiedy czytałam wspomnienia kontradmirała Henryka Leopolda Kalinowskiego, który brał udział w bitwie o Berlin pozwolę sobie przytoczyć fragment w ciągu 2 dni walk w centrum Berlina Sowieci stracili blisko 200 czołgów każdy z nas musiał mieć oczy wokół głowy samodzielnie myśleć jak się bronić nie dać się zabić po zlikwidowaniu gniazd oporu spod ziemi wychodziły niemieckie dzieci 7 dziesięcioletnie czarne od pyłu i błagały chleb dawaliśmy im suchary nie myśleliśmy wtedy, że nasze dzieci były mordowane w Auschwitz lub na Majdanku mieliśmy rachunki krzywd, ale nie zdarzyło się by któryś z polskich żołnierzy strzelał do nieuzbrojonego cywila a tym bardziej dziecka i wojska radzieckie wtedy czterdziestym piątym roku robiły to samo co robią teraz wojska rosyjskie np. buczy mordowały rabował gwałcił, ale pomyślałam sobie, że były też jednostki oddziały, które z tym rocka wojny, która zawsze jest straszna przerażająca usiłował, jakkolwiek paradoksalnie to zabrzmi ocalić jakiś resztki człowieczeństwa i przyzwoitości no Unia nie wierzę, że istnieją jakieś połączone cechy jakiejś narodowości, które się elektryzuje tym czy innymi znaczy wszyscy przedstawiciele charakteryzują się takim unijnym zachowań można znaleźć w tych wspomnieniach ze strony radzieckiej przerażenie niektórych uczestników walk ma to co się dzieje nie sam ze wspomnień rodzinnych dowiedziałem się rzeczy taki, że 2 różnych miejscach w Polsce o podobnym wieku chodzi moje babcie jedno musiała chować się wraz z siostrą schronień stworzony królewskie z tej piwnicy będzie zostać zgwałconą niektóre koleżanki szkolne zostały zgwałcone przez żołnierzy radzieckich z kolei drugi chciał opowiada, że o żołnierze radzieccy bardzo poprawnie się zachowywali nie dochodziło do żadnych żadnych wykroczeń żadnych żadnych koszmarów to było w rejonie Lublina kolej pierwszy przypadek był w Gdyni być może to biograficzna o wniesie czyta wspomnienia są słynne kobieta w Berlinie prawda anonimowy autorki, której nazwisko zostało Instytut ujawnionych w jakiej woli po jej śmierci nie będę tutaj przytaczał to, gdy się czy to z kolei relację zboczy gór Janki to jest przerażająco podobne przerażającą podobne, ale pamiętajmy wojna jest takim zjawiskiem, w którym wielu ludzi zostaje nią oskarżonych i słuszną, kiedy pisze współ autor wspomnień, że my strzelaliśmy do dzieci to może powiedzieć tylko to co powiedział tam sam słyszał tak jak nie wierzę w to, że wszyscy żołnierze radzieccy czy też żołnierze rosyjscy są mordercami gwałcicielami, choć niestety znaczna część jak inaczej jest, a może inaczej tego typu działania nie są czynnie ukrócone przez dowództwo może to jest różnica, że w innych armiach gwałty rabunki są karane są powstrzymywane przez żandarmerię są ukrywane są potępiane natomiast najwyraźniej w tej armii nie jest to element, który nie jest jakiś sposób w jaki sposób ograniczany przez dowództwo może to jest różnica sam z przekazów rodzinnych znam historie, które ponoć Polski oficer tej Marcinkowski Arnika rozstrzelać żadnych jeńców żołnierze wykonali ostrzeżeniu dzieci nie słyszałem o natomiast na zwracam się stwierdzić, że takich kwiatków nigdy nigdzie nie dochodziło choćby przypadkiem tuż żołnierz, którzy walczyć w mieście usłyszę jakiś szmer to albo poszła tam granat czy pocisk albo ryzykuje, że sam zostanie ranny, a czasem taki szmer wywołuje np. kryjące się na dziecko to jest wojna i ci co wojna szybko rodzą się, że rozpętuje wojnę ostatecznie to na nich powinna spoczywać odpowiedzialność za takie właśnie działania 7maja Niemce czterdziestego piątego roku oczywiście podpisali akt bezwarunkowej kapitulacji przed przedstawicielami armii Stanów zjednoczonych wspólnoty brytyjskiej, ale Stalin zażądał, żeby ten akt powtórzyć stało się to 8maja dziewiątego Mars patrzący na kalendarz tak radziecki na koniec mam dla pana dla państwa taki cytat, bo 10maja czterdziestego piątego roku Tomasz man wygłosił kolejne już zresztą uczynił to już pewnego czasu z BBC przemówienie skierowane do rodaków w kraju i mówił tak niemieccy słuchacze jakże gorzko jest, gdy radość świata dotyczy klęski najgłębszego upokorzenia własnego kraju jak straszliwie pokazuje teraz jeszcze przepaść, która otworzyła się między Niemcami ziemią naszych ojców Mistrzów, a cywilizowanym światem, a jednak godzina jest wielka nie tylko dla zwycięskiego świata, ale dla Niemiec godzina, w której smok został wytropiony zniszczony, a chory potwór zwany Narodowym socjalizmem oddechu, a Niemcy przynajmniej zostały uwolnione od przekleństwa bycia nazywanym krajem Hitlera niech wymazanie flagi ze swastyką oznacza rzeczywiste radykalne i niezłomny oddzielenie całego niemieckiego myślenia odczuwania od nazistowskiej filozofii jej detronizację na zawsze płata zakończenie naszej audycji panie doktorze na samym początku kwietnia mówi o takiej międzynarodowej konferencji we Francji tam spotkałem wiele lat mieszkającą w Niemczech i rosyjską panią profesor, która myślę, że podpisałaby się z tymi samymi słowami, kiedy być może będzie można napisać po tym, jak reżim dławi jej ojczysty kraj upadnie, który tak wielu jej rodaków mamił i posłał do to do zbrodniczej wojny przeciwko Ukrainie smutek w jej oczach, bo być może tym co odczuwał można było dostrzec głos w oczach Tomasza mana i tej garstki Niemców, którzy mieli plakaty, których losem było po prostu patrzeć, jaki kraj jest niszczony, dlatego że znaczna część jeśli nie przytłaczająca większość Polaków poszła SA szalony dyktator dr Jan Szkodoń ski historyk tłumacz 3 muzeum Gdańska bardzo dziękuję panie doktorze rozmowy dziękuję bardzo, państwu dziękuję za wspólnie spędzony czas oczywiście zapraszam na audycję powrót do przeszłości już za tydzień w poniedziałek tuż po dwudziestej drugiej spokojnej nocy Zwiń «

2 maja 1945 roku Armia Czerwona wraz z oddziałami Wojska Polskiego zdobyła Berlin

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 19:00

Najnowsze Podcasty

Sport360: Koniec legendarnej serii gier FIFA

Rembrandt i jego "Jeździec polski". Niderlandzka moda na "pokazywanie Polaków"

Czy będziemy tęsknić za "Sex Education"? Recenzujemy finał serialu

Rok 2019. Zabójstwo Pawła Adamowicza, afery i wybory

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL