Czarna dziura na drodze mlecznej?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

, a Stawiński dzień dobry zaczynamy dzisiejszy sobotni magazyn, w którym jak zwykle będziemy na antenie, z którym chciałem powiedzieć jak zwykle będziemy na antenie do 1340 już za moment prof. Agnieszka polną się pojawi w studiu będziemy rozmawiali o czarnej dziurze, która znajduje się w centrum naszej galaktyki, którą sfotografowano to znaczy dokładniej rzecz biorąc stworzono jej obraz na podstawie bardzo szczegółowych danych, bo to taka fotografia sensu stricte nie była, Rozwiń » ale właśnie o tej czarnej dziurze sfotografowane i o tym jakie są daleko idące konsekwencje tego, że w centrum galaktyki jest czarna dziura i takie konsekwencje Cosmo logiczne i metafizyczna o tym profesor fal będzie już za moment rozmawiali po godzinie dwunastej Marek Horodniczy się tutaj pojawi publicysta dziennikarz redaktor magazynu 44 związane z Narodowym centrum kultury no i też znawca muzyki elektronicznej i znawca wielbiciel twórczości zespołu depesz ma, od którego ja jestem wielkim wielkim wielbicielem, o czym która nie nieraz już na tej antenie wspominałem porozmawiamy o fenomenie depesz ma trochę piosenek tego zespołu sobie też przy okazji posłuchamy wszystko oczywiście w związku ze śmiercią Andrew Fletchera na współ założyciela zespołu takiego dobrego ducha jeśli można tak się wyrazić tej tej grupy, który zmarł 26maja, a o godzinie trzynastej Katarzyna Tubylewicz pisarka tłumaczka literatury świecki i autorka książek o świeckiej autorka książki ostatnio świecka sztuka miłości wcześniej jeszcze kazały jej książki moraliści jak Szwedzi uczą się na błędach i inne historie czy samotny jak Szwed na, ale dzisiaj będziemy właśnie rozmawiali o tej ostatniej książce Katarzyny Tubylewicz, czyli o świeckiej sztuce kochania i to jest książka, która się nakładem wielkiej litery ukazała całkiem niedawno no to jest plan na dzisiaj teraz usłyszą państwo raz jeszcze ten dżingiel ale zanim ten węgiel jest oczywiście muszę powiedzieć, że Katarzyna Morawska ten program przygotowała wydaje go tutaj na miejscu Michał Tomasik, który ubrał się jak prawdziwy fan zespołu też od, których zresztą jest chyba mogę tak powiedzieć takie rodzinne na dodatek to się ani jak pokoleniową ta sztafeta zostaje przekazywana, a Krzysztofa Lesiewicz ten program realizuje no właśnie Noto teraz właśnie Tomasik owi osiemdziesiątego piątego roku są fanami no tak na to trochę później, bo ja od dziewięćdziesiątego pierwszego jestem dopiero na to macie przewagę Tomasik owi wobec tak na lepsze godzina filozofów dżingiel zaczynamy prof. Agnieszka Pollo dzień dobry dzień dobrym Cosmo Loska astronom Ka Uniwersytetu Jagiellońskiego z obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego i Narodowego centrum badań jądrowych od kiedy wiadomo, że w centrum naszej galaktyki znajduje się ogromna czarna dziura, jakby powiedziała, że trudno jest podać dokładną datę, ale takie obserwacje czegoś co można było interpretować jako in coś co mogło być czarną dziurą w centrum naszej galaktyki sięgają lat sześćdziesiątych, więc to to nie jest nowość i co były za obserwację, że coś tam zasysa czy jest jakiś taki właśnie czarne i dziwne czy jak wyglądał nie to są obserwacje, że Świć okres, że świeci dziwnie świeci w zakresie radiowym świeci w zakresie rentgenowskim Miga i to nikt nie to silne światło świadczy o tym, że tam się coś dzieje dzieje się coś stosunkowo małej skali w samym centrum naszej galaktyki coś takiego no z 1 strony można powiedzieć jak jest czarna dziura to powiedzieć spodziewalibyśmy się, że tam będzie ciemno niejasno jak sama nazwa wskazuje, ale w astronomii jest także czarne dziury odkrywamy właśnie dzięki temu, że bardzo jasno świecą nie same czarne dziury oczywiście, ale ich otoczeniu hut przepraszam tak chciałem tylko tutaj dopytać, dlaczego one świecą co tam się takiego dzieje, że pojawia się światło czarna dziura to jest tak naprawdę taka bardzo silna astmy fizycy astronomowie powiedzieliby studnia potencjału grawitacyjnego piękna, czyli miejsce, gdzie jest zgromadzona bardzo duża NASA, która przyciąga całą materię z okolic przyciąga bardzo silnie in w związku z tym ta materia zdąża w kierunku tej czarnej dziury rozpędza się zazwyczaj tworzy taki dysk w oku, w którym wirując spada na czarną dziurę w tym dysków materię zderza się ze sobą i te zdarzenia powodują, że świeci bardzo bardzo jasno w przypadku tej Super masywne czarne dziury w centrum naszej galaktyki to można powiedzieć nie jest aż tak efektowne najefektowniejsze czarne dziury supermasywne czarne dziury we wszechświecie są np. kwazary obiekty, które widzimy naprawdę ogromnych odległości z miliardów lat świetlnych i mimo że widzimy tak daleko to są one bardzo jasne tak jasne, że obiekty, które widzimy w odległości kilku miliardów świat lat świetnych możemy na pierwszy rzut oka pomylić ze stosunkowo Jasną gwiazdką w ta, której rozmawiamy z Super masywną czarna dziura jak pani powiedziała czym się charakteryzuje tym, że ta masa jest jakaś taka potężna tak jak znowu sama nazwa wskazuje to tutaj wchodzimy w kwestii kategoryzacji czarnych dziur w astronomii czarnych dziur mamy kilka rodzajów 1 rodzaj takie, którym pewnie mówi się najczęściej to są tzw. gwiazdowe czarne dziury czarne dziury, które kończą życie stanowią końcowy etap życia bardzo masywnych gwiazd np. bardzo masywne gwiazdy żyją krótko pod koniec życia wybuchają i jądro się zapada i tworzy właśnie supermasywną czarną dziurę o tym, że żyją to znaczy, że co tam się dzieje co to za proces życia gwiazdy jest ja wiem, że się tego nie da opisać w krótkim czasie prawdopodobnie jakimś takim przystępnym językiem, ale tak, gdyby pani mogła próbować nam to wytłumaczyć rzeczy rzeczywiście my astronomowie trochę mamy tendencję do stosowania takich określeń, że gwiazdy żyją galaktyki żyją to znaczy, że one powstają w pewnym momencie, czyli możemy powiedzieć rodzą się i potem ewoluują zmieniają się pan się różną wagę wyraźnie, że biorę nawet nie tylko się rusza, ale ich w ich środkach ich centrach dochodzi do pewnych procesów w przypadku gwiazd tam dochodzi do procesów jądrowych, które prowadzą do produkcji coraz cięższych pierwiastków, więc takich pierwiastków jak np. żelazo to jest najcięższy pierwiastek, jaki może zostać wyprodukowanych w centrum takiej gwiazdy, więc ten proces ewolucji gwiazdy umownie na rzecz nazywamy życie i do pewnego momentu tak to właśnie wszystko wygląda aż następuje jakiś kolarz z aż następuje gwałtowna śmierć może na to wyrażać tak, dlatego że w przypadku masywnych gwiazd to ten koniec życia wiąże się z takim bardzo gwałtownym wybuchem, toteż jak wiadomo supernowa to bardzo efektowne procesy, chociaż w naszej galaktyce od dawna nie mieliśmy takiego zjawiska no to co po takiej Super nowej pozostaje po to, może być albo gwiazda neutronowa albo czarna dziura właśnie i tzw gwiazdowe czarne dziury to są pozostałości po po tych proces, dlaczego to już się nazwać dziura tam jest dziura rzeczywiście to jest też określenie doznać odmowne metaforyczne natomiast w pewnym sensie można powiedzieć, że to jest trochę dziura w naszym rozumieniu fizyki i w naszym rozumieniu tego co tam w tym obszarze się dzieje to jest miejsce, gdzie no znowu fizycy mówią, że mamy osobliwość, czyli taki obszar przestrzeni, gdzie fizyka, jaką znamy już nie działa i żadna informacja nie może się stamtąd wydostać jak już trzymać tam coś tam już leci to koniec tak jest oczywiście zaraz potem można powiedzieć, że nie do końca zaraz potem ktoś przypomni o promieniowaniu Kinga np. ale w pierwszym przybliżeniu tak jak coś leci to koniec, ale dlatego, że tam jakaś siła działa potężna dotacja rewitalizacja to jest bardzo potężna siła i jest ona wielokrotnie silniejsza wielu wielu wielu wielokrotnie np. takiej, którą mamy tutaj na ziemi tak np. takiej, która sprawia, że stoimy na ziemi nie odlatujemy w kosmos, ale to jest ta sama siła to są tajemnicze obiekty prawda bardzo czy nie z mojego punktu widzenia być może kontrowersyjnego nie aż tak bardzo, bo rzeczywiście to są obiekty, które bardzo działają na wyobraźnie no też w kulturze masowej w literaturze science-fiction one często pojawiają i różne są pomysły co do tego co się np. może wydarzyć jak się leci do takiej czarnej dziury no jak wiadomo pewnie cokolwiek się wydarzy to, jeżeli to myślę, że media dlatego my tego nie dożyjemy, żeby dostrzec, bo zostaniemy bardzo starannie rozczarowań w miesiąc wnętrzu czarnej dziury jeszcze przed zlecenie PiS, ale można sobie wyobrazić jakiś taki statek kosmiczny doskonale zbudowany spełniające jakieś specjalne warunki parametry, którym się jednak tam dało lecieć bardzo trudno sobie wyobrazić statek kosmiczny, który nie ulegnie spadł z Paged fika akcji podczas takiego laty Ewa Ania rozumiem, więc myślę, że nawet bardzo solidny statek jednak nie przeżył tylko mocy daje rozumiem to mogły umożliwić, ale nie są rozwinięte rycerzom daj no bardzo bym chciała, ale jeszcze nie chcę ja też o tym marzy gdyby państwo słyszeli jakiejś szkole daje to my się na tutaj można chyba powiedzieć, że chętnie byśmy zapisali do tego takie zaś bezpośrednio do mistrza Yody najlepiej jeśli jesteś naucza na dobrze wracajmy do do czarnej dziury supermasywne rozumiem, że to zdjęcie, które mamy teraz, które stało się swoistą sensacją jakiś kilka kilkanaście kilka no tak kilkanaście dni temu to dosłownie 2 tygodnie niecałe 3 z hakiem ogłoszono, że udało się sfotografować sanitariusz SA, a z gwiazdką to jest właśnie ta czarna dziura w samym centrum naszej galaktyki naukowcy współpracujący w ramach projektu event Horizon teleskop opublikowali właśnie ta to zdjęcie i cóż to nie jest de facto zdjęcie prawda może od tego zacznijmy może zacznijmy od tego, że to zdjęcia obiektów astronomicznych rzadko są de facto zdjęciami, chyba że mówimy o zdjęciach robionych przez amatorów to prawda pamiętam, w której z naszych pierwszych rozmów pani rozwiała to wyobrażenie astronoma, który przez lunetę patrzy albo ma taki jakiś niesamowity aparat i tam robi fotografie to inaczej wygląda przy komputerze siedzi na przede wszystkim siedzisz przy komputerze oczywiście też są teleskopy w przypadku tego projektu, czyli przed tą to jest nawet żyć teleskopu 3 radio teleskopów obserwujących tak obserwujących w falach radiowych zbierająca dane i ten 1 jedyny obrazek, który państwo widzą to jest tak naprawdę efekt długiej kampanii zbierania danych przez wszystkie te teleskopy składania tych obserwacji razem i Moody czuwania obrazu wyciągania z tego obrazu prawdziwej informacji, dlatego że trzeba sobie zdać sprawę, że w wypadku takich obserwacji mamy całą masę problemów technicznych to nie jest także nastawimy sobie jakiś instrument w kierunku centrum drogi mlecznej i zobaczymy co tam z i wtedy pstryk mamy zdjęcia no była niesłychanie ale gdyby tak się dało to, żebyśmy mieli dawno temu po pierwsze, ten obszar wokół centrum drogi mlecznej, których chciano zobaczyć jest naprawdę bardzo bardzo malutki to są niecałe 52 mikro sekundy łuku, gdzie znalazłem porównanie, że to jest tak jak by umieścić pączek taki ciastko na powierzchni Księżyca i z ziemi chcieli go zaobserwować, a tutaj problem dodatkowo jest taki, że ten pączek po pierwsze, strasznie Miga, więc trzeba jeszcze z tego biegania wydobyć prawdziwy obraz, a po drugie, on jest też częściowo przysłonięty przez pył kas, który jest między nami a, a centrum galaktyki, więc to jest naprawdę bardzo precyzyjna robota związana z analizą sygnału to są duże odległości generalnie można po punkty widzenia kosmologia to są bardzo małe odległości natomiast problem jest raczej taki, że to jest znowu z punktu widzenia kosmologia bardzo mały obiekt Itaka supermasywne czarne dziura dosyć skromna no, więc dane są jakoś ekstra chowane jak rozumiem te urządzenia pracują na najwyższych obrotach, żeby właśnie wydobyć to co jest tutaj najistotniejsza, a następnie proces przetwarzania tych danych następuje to jakoś późno w takim razie chyba skoro od lat sześćdziesiątych już mamy taki pomysł, że coś tam jest w tym stylu, a dopiero 2022 roku się udało to zobrazować może tak powiedzmy to to dużo czasu zajęło to znaczy, że trzeba było jakiś bardzo subtelnych instrumentów, a zarazem potężnych komputerów i wyspecjalizowanego oprogramowania, które będzie w stanie to wszystko przetworzyć tak no oczywiście to nie są pierwsze obserwacje ani nawet pierwsze pierwsze dane, które upewniają nam w tym, że tam rzeczywiście jest czarna dziura proszę sobie przypomnieć, że 2 lata temu nagrodę Nobla przyznano właśnie za odkrycie dokładnie tej czarnej dziury za potwierdzenie, że to jest czarna dziura też na podstawie bardzo dokładnie analizowanych bardzo wyrafinowanych obserwacji bardzo wyrafinowanymi metodami i tylko te obserwacje, za które przyznano nagrodę Nobla, ale ja temu do obserwacji gwiazd jak rozumiem to nie jest równie przełomowe oznacza to, że się po prostu udało obrazować tą czarną dziurę to nie jest aż tak przełomowe jak co za co przyznano Nobla tak powiedziałabym, że to jest inaczej przełom Fin, dlatego że no cóż nauka ma to do siebie, że jak diabeł tkwi szczegółach oczywiście, więc to za co przyznano nagrodę Nobla to było psa był sam fakt, że to jest obiekt, który pod wszelkimi możliwymi względami jest tożsamy z tym co moglibyśmy nazwać czarną dziurę trudno sobie wyobrazić coś innego co miało te same cechy i było odróżnić walne fizycznie od czarnej dziury to jest trochę skomplikowane stwierdzenie nie powiedziałam, że to jest na pewno czarna dziura, ale do tego się w naszym obecnym rozumieniu fizyki sprowadza natomiast to zdjęcie, które zobaczyliśmy kilka tygodni temu to jest obrazowanie bezpośredniego otoczenia tej czarnej dziury, które no potwierdza nam, że to rzeczywiście jest najprawdopodobniej czarna dziura i tutaj nowatorsko tego wydaje mi się można rozpatrywać na 2 poziomach 1 poziom to jest to są pomiary i modelowanie czyta czarna dziura zachowuje się tak jak powinna czy też nie i tutaj wniosek jest taki trochę rozczarowujący pokazuje, że to, że ta w NATO rzeczywiście rozczarowująca jest troszkę naukowcy zwykle lubią jak coś się nie zgadza, bo wtedy od kiedy jest zabawa natomiast tam rzeczywiście wszystko się dzieje tak jak trzeba ale, więc z punktu widzenia testowania ogólnej teorii względności no trudno Einstein jeszcze wraz okazuje się, że miał rację, jeżeli chcemy go podważyć ogólną teorię względności to jeszcze nie teraz jeszcze nie tu, ale dzięki temu, że widzimy co się dzieje w bezpośredniej okolicy czarnej dziury możemy lepiej zrozumieć, jakie procesy zachodzą właśnie w tej materii, która okrąża czarną dziurę na nią spada i właśnie to, czego zaczęliśmy dzisiejszą rozmowę, dlaczego ona świeci, jaką strukturę, a ta materia co tam dokładnie się dzieje co sprawia, że te świecące czarne dziury, które widzimy w wielu Galaktyka tak naprawdę taką supermasywną czarną dziurę dzisiaj już wiemy każda duża Galaktyka, więc to wyrażenie środek naszej galaktyki pozwala pozwoli nam w dalszej perspektywie lepiej zrozumieć co tam się dzieje i lepiej zrozumieć jak supermasywne czarne dziury w centrach galaktyk oddziałują całymi Galaktyka galaktyki to jest pani specjalność galaktyki to jest moja specjalność związku z tym tutaj to już jest coś co będę mogła bezpośrednio wykorzystać swoich badań z no właśnie, a co my na razie wiemy o tych czarnych dziurach w centrach galaktyk i o ich roli, dlaczego właściwie w centrum czarne dziury są, dlaczego w centrum są czarne dziury to jest trochę otwarte pytanie o, tyle że nigdy nie złapaliśmy takiej Super masywnej czarnej dziury na procesie formowania że, ale wydaje się, że to nie jest coś specjalnie zaskakującego efektownego po prostu galaktyki no to są takie skupiska materii i w wewnątrz 3 hallu ciemnej materii, więc to jest ta materia, którą znamy i ciemna materia, w której ta materia, którą znamy się gromadzi no i w środku takiego skupiska tej materii jest najwięcej najgęściej i gdzieś kiedyś na samym początku historii powstawania galaktyk co miało miejsce dzisiaj już wiemy bardzo blisko początków wszechświata to mówimy o czasie rzędu 13 000 000 000 lat, więc większość tych czarnych dziur powstała zapewne już wtedy, kiedy ta materia zaczynała się gromadzić grupować tam było jej najwięcej najgęściej aż, tyle że musiała powstać czarna oczu bardzo dziwne to jest wszystko zgodzić się pani pan czy nie pani już to nie dziwi nowym jeśli chorzy przyzwyczaiłam, ale ciekawe jest to co się dzieje później co się dzieje później, dlatego że przez wiele lat uważano, że ta czarna dziura w centrum galaktyki może jest ale, ponieważ ona jest w porównaniu z całą galaktyką rozmaryn rozmiarów bardzo malutka jej otoczenie też to przez wiele lat uważano, że ta czarna dziura w gruncie rzeczy istnieje sobie, nawet jeżeli świecie jako Kwazar to jest takie lokalne zjawisko, a galaktykę istnieje sobie tak i rozwija się niezależnie, a dzisiaj już wiemy, że to tak nie jest, że one na siebie wzajemnie mają wpływ to co się dzieje w galaktyce na na tę czarną dziurę w środku, ale też to co robi czarna dziura to w jaki sposób konsumuje materię ma wpływ na to co się dzieje naokoło np. proces formowania się gwiazd galaktykach, czyli czarna dziura to właśnie tak jak pani działanie jest tam przypadkiem tylko ona znaczy nie przypadkiem jest w centrum w ogóle po pierwsze nie przypadkiem jest w centrum no a po drugie, ona jest częścią tego wielkiego ekosystemu, jakim jest cała gala, ale nie jest taką częścią główną centralną jak wskazywało położenie czy no po prostu jest sobie jednym z elementów, które tam na siebie nawzajem oddziałują jest to jest dość malownicza sytuacja, że jest taka dziwna tajemnicza czarna dziura, która pochłania materia dookoła jest Galaktyka, więc znowu jest kuszące z punktu widzenia takiego literackiego ale, ale nie nie do końca te czarne dziury, owszem, są istotne, ale one są jednym z elementów jednym z jedną z tych rzeczy, które wpływają na to jak Galaktyka się formuje powstaje jest rozwój przypomniałem się jeszcze 1 cecha czarnych dziur, które właśnie w różnych książkach science fiction dużo czytałem, czyli to, że one coś czasem robią dziwnego, owszem, ale to też jest coś co się dzieje bardzo blisko nich, więc z naszego punktu widzenia z punktu widzenia dalekich obserwatorów to owszem na trochę wpływ np. na to co się dzieje ze światłem, które przechodzi w okolicy takiej czarnej dziury dochodzi do ono może zostać opóźnione przez, więc to to jest np. sytuacja soczewek grawitacyjnych jest coś takiego, że w jej obserwujemy np. taką czarną dziurę i z gdzież tam obiektu, który jest za nią dochodzi do nas światło no i wtedy możemy się spodziewać, że w niektórych sytuacjach zobaczymy zamiast 1 obiektu, który jest za czarną dziurą w 2 albo kilka, a i to światło będzie się wydawało, że przyszły, że pochodzi z obiektów o różnych odległościach zwykle to nie dotyczy co prawda czarnej dziury tylko większych objętym, więc takie soczewki grawitacyjne to zwykle są większe masy i ale w przypadku czarnej dziury też moglibyśmy możemy sobie wyobrazić taki taki efekt to zdjęcie supermasywne czarne dziury, które widzimy no to też jest światło, które częściowo jest tam właśnie spowolnione przez efekty w pobliżu czarnej dziury, ale to wszystko dzieje się dokładnie tak jak się spodziewaliśmy, a tu jeszcze 1 jedno pytanie propos tego obrazu czy też tego tego zdjęcia jak bywa ten obraz nazywane czy, gdybyśmy się tam wybrali statku kosmicznym przeprasza Czesław przerwa w tę figurę nie myśmy przez okno, jeżeli właśnie załóżmy, że tak byśmy byli w stanie blisko odlecieć, żeby nasz wzrok sięgał do owej czarnej dziury to byśmy zobaczyli właśnie coś takiego jak widać na tym obrazie czy czy prawdopodobnie wyglądałoby to czarna dziura zupełnie inaczej Otóż okazuje się, że zobaczylibyśmy coś względnie podobnego, chociaż oczywiście z dokładnością do do detali, ale z tej z tej analizy, którą zrobiono wynika, że to właśnie znowu wygląda trochę tak jak się spodziewaliśmy, ale nie do końca, bo mamy te czarną dziurę w środku, której nie widać ich w oku u niej mamy tak jak się spodziewaliśmy coś w rodzaju takiego takiego Ameryka to się nazywa amerykański pączek był dziełem popu w Polsce istnieją takie do Miastka np. ono do nas właśnie, czyli takie ciasto z dziurką w środku no i to co np. zauważono zmierzono w przypadku tej tego pomiaru i to jest nowość no to po pierwsze, to, że to jest taki dość wyrośnięty pączek, czyli to on jest taki stan pasywny Donat po prostu nie Superman pewne tylko raczej taki taki gruby Ruby i barista z takimi duży nie nie regulują rat nieregularność ciałami, więc wygląda na to, że tam jest taka materia, która tak powolutku wskakuje na tę czarną dziurę ulice miast natomiast kacem może może tak można powiedzieć i to co było też zaskakujące to to, że ułóż obrotu tego dysku i pewnie też tej czarnej dziury w środku wydaje się wskazywać naszą stronę, czyli tak jak byśmy patrzyli i widzieli ten pączek z góry to jest akurat zaskakujące, bo spodziewaliśmy byśmy się raczej, że te osi obrotu czarnej dziury jest podobna do osi obrotu naszej galaktyki, czyli spodziewaliśmy się, że zobaczymy ten jest bardziej, bo to jednak jest to trochę tajemnicze zjawisko no to jest właśnie zjawisko związane z ewolucją galaktyki pewnie pewnie ono nam mówi coś o przyszłości tej czarnej dziury była to trudna przeszłość czy raczej taka konwencjonalna galaktyki mają trudną przeszłość definicji można powiedzieć, że nasza droga mleczna stosunkowo mało trudną, bo my jesteśmy w ogóle takich gości w nieciekawym rejonie świata, gdzie mało się dzieje, ale nawet w takim rejonie nasza Galaktyka miała za sobą dużo zdań co najmniej kilka zderzeń z innymi dużymi Galaktyka ami no i w wyniku takich zdarzeń te Charles supermasywne czarne dziury w środku galaktyk też w końcu Dallas zdarzenie galaktyk wygląda także wbiega taktyki na siebie teraz taki ruch rękami pokazuje w przyszłym, że jej jednak Galaktyka się przemieszcza druga się przemieszczać nagle Bach się zdarzają to nagle to nie jest, bo to jest proces, który zwykle trwa co najmniej 1 000 000 000 lat raczej raczej więcej no tak to raczej jest, więc trudno powiedzieć, że to jest nagle to też nie jest także one przewag wpadają na siebie zazwyczaj tylko raczej raczej zazwyczaj okrążają się powoli się mieszają ze sobą aż do momentu, kiedy się w mieszają całkowicie no i czarnej dziury też zbliżają się do siebie w procesie tego mieszania w końcu tworzą taki układ czarnych dziur, które się okrążają no i w pewnym momencie następuje w planie tych czarnych dziur jest przeciwna sprawa naprawdę w kosmos jest niebywale dziwne dlatego się tym zajmuję act no oczywiście czerwony szlam ale o co chodzi Gula w kosmosie tak pewnie nic w społecznych tego się niestety też obawiam najbardziej, chociaż może w sumie to jest jakaś zezwalająca świadomość, że zioła nic nie chodzi w tym wszystkim no trochę zdejmuje z nas odpowiecie to prawda to prawda powiedziała pani o tym, że w tej naszej galaktyce czy w tej części kosmosu, które się znajdujemy to w zasadzie niewiele się dzieje nudy trochę panu hal, w których częściach kosmosu dużo się dzieje i co to znaczy, że się dużo, gdzie przede wszystkim znacznie więcej dzieje się tam, gdzie jest dużo galaktyk obok siebie, czyli np. w gromadach galaktyk tam no to galaktyki, zwłaszcza na obrzeżach ich szybko się poruszają mają mogą zaś się ze sobą zderzać z lewa oddziaływać oddziałują z materią międzygalaktyczny, więc Tammy no tam jest trochę więcej akcji no poza tym poza tym we wszechświecie w ogóle dużo się działo kiedyś my teraz jesteśmy w niej to było lepiej czasy był ciekawszy, a teraz to o legalizowanie zdecydowanie 1012 000 000 000 lat temu to dopiero siedziało natomiast teraz to już to już nie to w kilka osób chciało się co znaczy co właśnie wybuchały różne były jakieś wybuchy zapadały się gwiazdy galaktyki się mieszały itd. mieszały się galaktyki wtedy było najwięcej Kwazar świeciło, czyli właśnie te supermasywne czarne dziury wtedy naj naj wydajniej konsumował materie ze swoich galaktyk i wtedy powstawało najwięcej gwiazd galaktyk Chin, więc wtedy to było życie w ale jest szansa, że te czasy intensywności wielkiej kosmicznej wrócą czy to już jest ta znowu da na to, że to to już za nami teraz będzie tylko tylko mnie teraz już tylko zmierzamy do końca tego wszystkiego bardzo powolutku bardzo efektownie, ale będzie coraz słabiej w dzisiejszym wszechświecie kwazarów np. już w zasadzie nie i już na pewno nie takie jak bywały kiedyś, więc jeżeli nawet takie Super supermasywne czarne dziury jak są w naszej galaktyce one od czasu do czasu się aktywizują jeszcze bardziej, więc może się zdarzyć, że ona zabłyśnie, jeżeli dostanie nową porcję materii swoje w pobliże, ale to na pewno nie będzie tak efektowne Kwazar, jakim mógł mu się pojawić wiele lat, a istnieje ryzyko, że nas wciągnie czarna dziura w pewnym momencie jesteśmy oddaleni o bezpieczne 26 000 lat świetlnych, czyli nie nie mienie i poza dom róży my sobie po bardzo odległej orbicie, więc to zupełnie zupełnie nie ten nie skala dynamika interakcji pomiędzy czarną dziurą galaktyką nie polega na tym, że w końcu ta cała Galaktyka się znajdzie we wnętrzu ciemny absolutnie to bardziej polega na tym, że właśnie w tym bezpośrednim otoczeniu czarnej dziury co się dzieje materia przyspiesza zderza się w promieniu je no i to powoduje też w jej i poniżenie tak w ogóle no w kosmosie w kosmosie wie bardzo w gwiazdy wieją nasze słońce też galaktyki też no i geny też nowi te wiatry te strumienie cząstek też wyrzuty materii, które z tej z tych okolic czarnej dziury się pojawiają to wpływa na procesy, które zachodzą całej akcyzy no tak to jest rzeczywiście ten obraz, o którym rozmawiamy bardzo osobliwy jak to właściwie zmienia jakąś taką naszą koncepcję tego co się w galaktyce dzieje pani powiedziała trochę o tym, że inaczej dzisiaj się patrzy na te czarne dziury właśnie jako na taką integralną część galaktyki atomu struktura która, która wchodzi w interakcję z pozostałymi składnikami galaktyki jeśli tak można powiedzieć to to w jaki sposób teraz zmienia to jakiś sposób patrzenia na ten obiekt makro, którym pani się zajmuje naukową no to ta zmiana dokonała się już Real już została nim będzie 100 lat, więc to nie jest tak ja, że teraz nagle natomiast ta ta obserwacja dokłada nam dodatkowych szczegółów dodatkowych możliwości badania tego jak te procesy zachodzą, bo to to jest takie mini laboratorium można powiedzieć taki las w słoiku malutki nasza czarna dziura jest jak na standardy supermasywnych czarnych dziur bardzo mała ona tam ma kilka milionów mas słońca to to nie jest nic czy można zaimponować świecie galaktyk i tam wokół niej to co się dzieje co się dzieje tak naprawdę niewiele, ale dzięki temu, że to jest niewiele to może łatwiej będzie zrozumieć, jakie procesy tam zachodzą i jak one mogą wpływać dalej no i potem można tę wiedzę przenieść na nasze zrozumienie tego jak działają te silniki w znacznie potężniejszych obiekt to wokół tej czarnej dziury gwiazdy są prawda zdarza jest gwiazd bardzo tak jak najbardziej i przeważnie nic złego się z nim jedzie w widzę właśnie zdjęcia tych obiektów otaczających czarną dziurę już zresztą sfotografowano je wcześniej jeszcze zanim te obrazy, o których rozmawiamy się pojawiły, bo tutaj są fotografie z 20182000 chyba dziewiętnastego roku ta nagroda Nobla sprzed 2 lat, o której mówiliśmy to była właśnie za obserwację tych do na faktach to były izolacje, które ciągnęły się przez lat ponad 20 i z tych obserwacji m.in. wynikało właśnie to, że to jest czarna dziura tak, dlatego że nowość tych obserwacji tylko właśnie nowość, która zabrała wiele lat polegała na tym, żeby bardzo starannie wyznaczyć orbity tych gwiazd wokół czarnej dziury no i te orbity mówią nam coś też o tym jakie są cechy tego obiektu wewnątrz i jeszcze tutaj widzę obiekt jest 2, które również w jakiś bezpośredniej bliskości tej, że czarnej dziury właśnie to jest to jest jedna z tych chyba nawet najbardziej najistotniejsza gwiazda, którą właśnie śledzono przez przez lata, żeby dużo jeszcze takich zagadkowych spraw w obrębie naszej galaktyki to znaczy właśnie taki jakiś miejsca, których do końca jeszcze nie wiemy co to jest tak jak historia tego odkrywania czarnej dziury wyglądała mówiła pani o tym, że tam, gdzie coś się działo świeciło no i trzeba to było właśnie zbadać ustalić wiele jeszcze jest tajemnic, która kryje przed nami Galaktyka tą może być zaskakujące, ale wiele i wielu rzeczy w naszej galaktyce dowiadujemy się właśnie teraz, bo problem z naszą galaktyką jest trochę taki, że siedzimy w środku no tak ze środka nie jest wcale tak łatwo je obserwować prawda, więc więc, siedząc w środku i w dodatku warto sobie uzmysłowić jak patrzymy na nocne niebo i te wszystkie gwiazdy to większość z tych gwiazd jest tak naprawdę w naszym bardzo lokalnym budynku, który w skali całej galaktyki jest bardzo niewielki, bo widzimy tylko gwiazdy stan naszego lokalnego ramienia i coś coś koło tego widzimy płaszczyznę drogi mlecznej, ale cała droga mleczna jest znacznie większa, więc np. pewnie pewnie państwo pamiętają, że nie tak dawno było ogłoszone przez naszych kolegów z obserwatorium Warszawskiego odkrycie, że dysk naszej galaktyki jest taki trochę Zgierz, więc to to nie jest oczywiste to są bardzo bardzo trudne badania, żeby coś takiego znaleźć teraz niedługo będzie upublicznienie kolejnych danych misji Gaja to jest też misja, która ma badać strukturę naszej galaktyki no i tu też jest są tak naprawdę zupełnie nowe dane, które pokazują jak nasza Galaktyka jest zbudowana i cały czas się okazuje, że tak naprawdę oni nie do końca rozumiem jak jak ona wygląda, jeżeli byśmy na nią popatrzyli ze w jakimś osobnym w ogóle tematem myśmy zresztą z prof. Janem Chwedeńczukiem o tym nieraz rozmawiali jest rola matematyki w tym wszystkim to znaczy to jak matematyka właśnie pozwala np. z 1 strony porządkować przetwarzać pewne dane, ale też ekstrapolować różna różne sprawy, których jeszcze nie znamy i które zakładamy, które wyłaniają się właśnie pewnych pewnych obliczeń to jest fascynujące też, jeżeli chodzi o akt ekstra Polacy to zawsze trzeba uważać oczywiście, bo rzeczywiście mamy tendencję do ekstra polowania naszych założeń to dobrze sobie uświadamiać, że to są bardzo daleko idące ekstrapolacji np. zakładamy, że fizyka prawa fizyki, które znamy na ziemi tak działają w całym wszechświecie, więc oczywiście to nam ułatwia obserwację wszechświata, ale dobrze zawsze mieć tyle głowy, że są jest też coś co testujemy nie oczywiście nie jest takie proste, żeby wydrukować sobie cały wszechświat z nas jakieś związki danych bo gdyby w zasadzie właśnie było także, że wszystko jest oczywiste jasne i pewne to teoretycznie dałoby się to zrobić już nie było żadnych tajemnic, ale przecież jest też wiele takich koncepcji teorii fizycy, które matematycznie się świetnie zgadzają są koherentne wewnętrznie niesprzeczne i wszystko w nich pięknie wynika właśnie brakuje Empire do tego żeby, żeby stwierdzić czy one czy one faktycznie są adekwatne, tak więc wiele tutaj zawsze mam trochę dystansu do takich do takich konstrukcji takich teorii, bo teorię robi się teorią naukową fizyczną w momencie, kiedy można do niej wymyślić eksperyment, który ją potwierdzi, czyli pani lubi mieć konkret garść czarnej materii np. albo albo czarną dziurę zaobserwowaną i wtedy można na tym pracować no może nie bezpośrednio, bo ani czarnej dziury ani ani ciemnej materii nie widzimy bezpośredniego powiedziałem specjalnie garści czasem była sesja w ale jeżeli możemy edukować na podstawie takich pośrednich obserwacji to tak mamy mamy konkretne obserwacje, które nam mówią, że najlepszym wyjaśnieniem tych obserwacji jest odpowiednio albo istnienie czarnej dziury albo istnienie czarnej Mate ciemnej materii ciemnej materii też żeśmy rozmawiali tutaj to to też było bardzo ciekawe no bo to w zasadzie jest taki fenomen, który wychodzi z obliczeń, ale ogłoszenie obserwuje, więc się uznaje, że trzeba dosypać po prostu tyle dla ile wychodzi z obliczeń prawda no to zależy co rozumiemy przez obliczenia, bo tutaj nie mówimy o obliczeniach teoretycznych tylko mówimy jednak o modelowaniu rąk interpretacji obserwacji bardzo różnych obserwacji, więc to nie jest także to teoretycznie sobie mówimy, że coś takiego może istnieć tylko mamy obserwacje, których nie jesteśmy w stanie jak na razie wyjaśnić inaczej no, więc to jest najlepsze wyjaśnienie, jakie mamy podobnie jak było z tą czarną dziurą w centrum galaktyki na początku trochę tak z tym tylko, że czarną dziurą to nie jest nie jest historia aż tak zaskakująca to znaczy trochę jest, ale czarne dziury, jaką właśnie takim uboczny efekt ogólnej teorii względności były przewidziane już wcześniej oczywiście była dyskusja czy to mogą być obiekty rzeczywiste czy to po prostu jest taki taki punkt w równaniach, gdzie już nie jesteśmy w stanie to tych równań dobrze rozwiązać no ale jeżeli istnieją jako obiekty fizyczne na to no to istnieją naj mamy taki obraz właśnie tejże tejże czarnej dziury w bardzo dziękuję Hannu sobie kary za prof. Agnieszka Pollo była państwa gościem, a w ogóle zapomniałem jeszcze panią zapytać, bo dzisiaj 4czerwca 80 godzin dziewiątego roku dzisiaj 2022 oczywiście 4czerwca, ale w osiemdziesiątym dziewiątym roku pamiętne wybory odbywały pamięta pani co pani robiła wtedy tego dnia w faktach w miejsce dobrze pamiętam to w cha nie uchodzi Javier Aguirre powinnam sobie sobie zrealizują mlecznym izolować tę historię pamiętam pamiętam, że byłam w szkole jeszcze wtedy i pamiętam rozmowy na ten temat i pamiętam powrót ze szkoły w ja pamiętam te plakaty porozwieszane to raz jeszcze, ale las kowbojem i jest z logiem Solidarności tak to był tak i to było poczucie, że coś się, że zmienia, a już pani wtedy wiedziała, że pani będzie zajmować Galaktyka ami tak tak tak od takiego wczesnego wieku ta no byłam już wtedy całkiem tuż za Harry ego etat, ale jeszcze w szkole mimo wszystko przed, a co panią tak naprawdę do tych galaktyk tak przyciągnęło wielkie skalę waha to, że to taki cały duży wszechświat, a więc to tak tak mi się wtedy wydawało, że jak się zrozumie cały wszechświat na to wszystko zrozumie to miło w science fiction też tak zrozumieć nie czy to panią przyciągnęło czy literatura science fiction lubię literaturę science fiction już wtedy lubiłam, ale myślę, że źródło tego przyciągania było 10 adresów w czytam tak bracie równolegle, a bardzo dziękuję raz jeszcze profesora też grać rolę z obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Narodowego centrum badań jądrowych bardzo dziękuję dziękuję za moment informacja po informacjach Marek Horodniczy no i od pasma od będziemy rozmawiać Zwiń «

Czarna dziura na drodze mlecznej?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: GODZINA FILOZOFÓW

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 11:00

Najnowsze Podcasty

Czy brydż polepsza czy pogarsza nasze relacje z bliskimi

Książki. Magazyn do słuchania: Renata Lis o "Moja ukochana i ja"

Kalifornia Czesława Miłosza

"Pokaz polskiego społeczeństwa obywatelskiego" [marsz 4 czerwca]

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL