Sprawa Czechowicza wstrząsnęła II RP

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

dobry wieczór państwu przy mikrofonie Karolina Lewicka zapraszam państwa na audycję sprawy różna moim państwa dzisiejszym gościem jest prof. Mariusz Wołos Uniwersytet pedagogiczny imienia komisji edukacji narodowej w Krakowie oraz Instytut historii pan w Warszawie dobry wieczór panie profesorze dobry wieczór pani redaktor dobry wieczór państwu Gabriel Czechowicz będzie dzisiaj naszym głównym bohaterem, więc od niego zacznijmy kim był o to jest bardzo ciekawa historia jak wielu Rozwiń » działaczy politycznych drugiej Rzeczypospolitej wywodził się z terenu tzw. ziem zabranych, czyli zaboru rosyjskiego, ale dosyć głęboko, bo aż mężczyzny od rodziny ziemiańskiej używa zresztą pseudonimu Leliwa, który nawiązywał do herbu kształcił się w Uniwersytecie państwowym w Petersburgu to jest 1 naj ważniejszych wówczas uniwersytetów na terenie Rosji studiował prawo, ale zajmował się finansami miał dosyć duże doświadczenie, jeżeli chodzi o pracę właśnie w sektorze powiedzielibyśmy dzisiaj bankowym m.in. pracował w Rydze banku, ale również pracował już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrocie do Rzeczypospolitej pracował w zarządzie cywilnym ziem wschodnich, bo i tak trafił do polityki był takim miałem no i działaczem politycznym na pewno nie pierwszego rzędu pierwszego garnituru myślę, że poglądy miał konserwatywną propaństwowe też w pewnym momencie zbliżył się do ty no Piłsudczyków, ale bardziej umiarkowanych powiedziałbym takich chociażby jak prof. Ignacy Mościcki i znają się na bankowości mając pewne pomysły co do też uzdrowienia finansów odrodzonej Rzeczypospolitej od przychodu zwolennikiem wprowadzenia 1 podatku dochodowego rezygnacji z podatku katastralnego w oparciu o waluty polskiej na parytecie złota itd. może nie były tak bardzo postępowe poglądy, ale w tamtych czasach, kiedy kształtowało się to wszystko jego głos był dosyć znaczący szczegół to sposób jako człowiek, który miał pewne związki już czekamy jeszcze przed zamachem majowym znalazł się w kręgu nielicznych specjalistów z zakresu finansów, bo takich osób w Polsce było bardzo niewiele także to tak trochę lotu ptaka, ale myślę, że to jest jakaś charakterystyka Gabriela Czechowicza natomiast dodaj 1 rzecz bardzo ciekawą, ponieważ on jest kojarzony ze sprawą nazwaną jego nazwiskiem, które będziemy za chwilę mówić bardziej szczegółowo, a może mało, kto wie, że usług życia zmarł w styczniu 1938 roku na serce to była nagła śmierć związał się ze Stronnictwem pracy, a zatem partią opozycyjną wobec obozu po majowego wobec tego obozu które, któremu wcześniej bardzo wiernie służył, więc to też pewna cecha charakterystyczna taka postać ja wiem myślę, że jeżeli chodzi o poglądy to, aby jest nazwanej krócej centrową propaństwowe, bo zresztą po procesie wystąpił z BBWR, do którego należał od 1928 roku, ale nie, uprzedzając wypadków to w rządzie Kazimierza Bartla, który został powołany po zamachu majowym objął tekę ministra skarbu potem przez chwilę był wiceministrem, kiedy ministrem był Czesław klarnet, a potem znowu został ministrem i teraz będziemy powoli zmierzać się do wydarzeń przełomu lat 192728, bo w marcu 1928 roku przeprowadzono w Polsce wybory parlamentarne i zwyciężył w tych wyborach utworzony przez Piłsudczyków bezpartyjny blok współpracy z rządem Józefa Piłsudskiego rzecz jasna tymczasem w trakcie kampanii wyborczej 16grudnia 1927 roku Józef Piłsudski napisał do Gabriela Czechowicza list fragment sprawy państwowe zmuszają mnie do wymagania od pana zwiększenia tego funduszu dyspozycyjnego o 5 000 000zł zechce pan minister przekazać tę sumę do prezydium rady ministrów do mojej dyspozycji, o co chodziło tak to jest znany listą był wielokrotnie cytowany, który otwiera tę sprawę nazwaną później aferą Czechowicza wiadomo było, że Piłsudski stojący wówczas na ciele rządu, bo od października 1926 roku premierem był Józef Piłsudski w jego to właśnie rządzie ministrem odpowiedzialnym za finanse skarb był Gabriel Czechowicz wiadomo było, że marszałkowi się po prostu nie nie odmawia te 5 000 000 potem zostało zwiększone do 8 000 000 i to był tzw. fundusz dyspozycyjny premiera tylko problem polegał na tym, że zwyczajowo fundusz dyspozycyjny premiera w tamtych czasach wynosił około 200 000zł, a zatem, zwiększając go na taką prośbę osób stanowczą marszałka Piłsudskiego 40 krotnie to to już świadczyło o tym, że coś będzie działo, bo na dobrą sprawę Piłsudskiemu pieniądze przeznaczyć na co tylko chciał oczywiście Józef Piłsudski nie po to, był politykiem, żeby się wzbogacić natomiast tutaj znaleziono do wydawałoby się wytrych, ale tak bardzo brutalny do tego, aby opłacić kampanię wyborczą, która już wtedy zaczynała się rozwijać bezpartyjnego bloku współpracy z rządem marszałka Józefa Piłsudskiego, bo tak się ta partia polityczna niemająca już tą swojej nazwie określenia partia tak ona się nazywała, czyli mówiąc krótko pieniądze szły na kampanię wyborczą ugrupowania tworzonego przez Piłsudczyków no z takiego powiedzielibyśmy dzisiaj nowego źródła z tym, że pani redaktor ja 1 rzecz chciałem bardzo mocno zastrzec i przestrzec nas wszystkich, a może przede wszystkim siebie, abyśmy strzegli się tego co jest przekleństwem niektórych przynajmniej historyków, czyli prezent też mu, bo proszę mi wierzyć, że ówczesne warunki polityczne międzywojnia daleko odbiega od standardów dzisiejszej demokracji co wcale nie znaczy, że w ten sposób można było sprawy załatwiać, bo to ne to było oszustwo to to była to było wyjęcie z budżetu państwa sumy niemałej mato, żeby finansować działalność parki prorządowej szło to w parze z ograniczeniem też możliwości finansowania innych ugrupowań politycznych przeciwnych obozowi majowe Emu, a zatem komponowało się pewną większą całość, której za chwilę zresztą powiemy cóż mógł zrobić Czechowicz Czechowicz sam podkreślał później kilkakrotnie rząd wszystko zawdzięcza Piłsudskiemu że, gdyby nie Piłsudski, jakby nigdy tym miejscem nie był moe, jeżeli dostał taki list to zareagował pozytywnie rzeczywiście tę sumę zwiększono do 8 000 000zł zatem niemałą przekazał ma kampanię wyborczą BBWR kupiona została na cele faktycznie wykorzystana jeszcze 1 kwestia, żeby nasi słuchacze mieli pełniejszy obraz przekroczenia budżetowe w tamtych czasach, iż tamtych latach był czymś naturalnym, jeżeli chodzi o rok, w którym mówimy, czyli tak naprawdę rok 152728 to przekroczenia wynosiły, o ile mnie pamięć nie 567 000 000zł skarb państwa i najczęściej praktyka była taka, że Sejm mówi zasiadała również opozycja te przekroczenia oczywiście sensownie uzasadniane wydatkami np. na armię na wzmocnienie potencjału militarnego Rzeczypospolitej po prostu akceptował akceptował wydatki pozabudżetowe post faktu, więc wydawałoby się, że w tym przypadku być może to nawet liczyli piłsudczycy, że w tym przypadku taka sytuacja nastąpi no, tyle że problem polega na tym tutaj fundusz samego premiera miał być przeznaczony na finansowanie partii, która tego premiera popierała, więc Maciek był dla opozycji nie byle jaki bo sprawa oczywiście bardzo szybko się wydała przecież trudno ukryć zdefraudował, ale tak naprawdę 8 000 000zł, a to były zupełnie inne pieniądze niż dzisiaj dzisiaj 8 000 000 tak wiele nie znaczy tamtych czasach znaczyło znacznie znacznie więcej, a sprawa wydała się za sprawą ni mniej ni więcej tylko Najwyższej Izby Kontroli na ciele, której stał Stanisław Wróblewskim, który zajmował się prawem rzymskim po zamachu majowym dostał propozycję objęcia prezesury NIK-u ponoć był naukowcem niezwykle przywiązanym do kwestii praworządności i w połowie 1928 roku podwładni mu za raportowali, że minister skarbu łamie przepisy określające sposób wydatkowania pieniędzy z budżetu i Wróblewski w piśmie z PiS 15czerwca 2008. roku zażądał od ministra skarbu zaakceptowania przez parlament tego stanu rzecz Czechowicz nie raczył odpisać prezes NIK-u wysłał kolejne pismo 31sierpnia znowu został zignorowany, więc pod koniec roku 2008. złożył sprawozdanie sejmowej komisji budżetowej, a potem tłumaczył się tak na forum sejmowym stwierdziliśmy szereg wydatków przeniesień dokonanych w niezgodzie z ustawą skarbową, a więc niewątpliwie nielegalnych to musiało być podstawą naszego wystąpienia Otóż szło o to by uzyskać te legalizacje, kto powinien już o to postarać jasna rzecz, że rząd, który z upoważnienia ustawy rozporządzeń funduszami publicznymi, ale rząd postulat legalizacji konsekwentnie ignorował, tyle że opozycja była czujna no była czujna i sprawa zaczynała nabierać coraz większej klasy powiedziałbym, dlatego że zainteresowała przede wszystkim posłów PPS-u PSL wyzwolenie, ale także my prawicy w tym czasie premierem już, kto inny już nie Józef Piłsudski Kazimierz Bartel, który na początku tłumaczył rząd wyjaśni potem niespecjalnie chciał to wyjaśniać no i sprawa zaczęła niczym zakazany owoc coraz bardziej interesować coraz szersze kręgi polityczne trzeba tutaj do dodać, że to jest okres już dosyć daleko od zamachu majowego, kiedy następuje polaryzacja sceny politycznej, kiedy ugrupowania opozycyjne coraz ostrzej atakują rząd i tutaj doszło do sytuacji, która była wymarzonym marzono maczugą na rząd sam nazywający się rządom sanacyjnym, a zatem uzdrowienia m.in. skarbu, ponieważ piłsudczycy tłumaczyli, że oni dochodzą do władzy m.in. dlatego, żeby uzdrowić o partyjniactwo rozpasanej kradzież na wielką skalę okradanie budżetu państwa przed zamachem ma tu nagle o taka gratka, że okazuje się, iż sami dokonują malwersacji pienia finansowy, przekazując pieniądze niemałe na kampanię wyborczą dopiero co powstałej partii, czyli BBWR no i jak to zwykle w polityce bywa trudno, żeby opozycja mając taki argument odpuściła stąd też sprawa trafiła do Sejmu właśnie przez Najwyższą Izbę Kontroli tutaj Stanisław Wróblewski wybitna postać wybitny prawnik miał oczy otwarte słusznie trafiło do komisji budżetowej potem trafił to też na forum Sejmu pewnie jeszcze o tym powiemy pojawili się też ludzie, którzy bardzo się mocno zaangażowali tę sprawę trzeba tutaj wymienić przede wszystkim posła socjalistycznego Hermana Liebermana, który rzeczywiście za zaczął tę aferę głęboko i bardzo skrupulatnie badać, ale także inni chociażby ludowiec Henryk Wyrzykowski czy Narodowy demokrata Jan piracki nie mając zresztą nic wspólnego z braćmi pirackimi, którzy byli wiernymi żołnierzami Józefa Piłsudskiego myślę tutaj Bronisławy Kazimierzu to jest to jest zupełnie ktoś inny i to drążenie przyniosło przyniosło skutki, bo okazało się, że na rzeczy faktycznie coś jest, że te 8 000 000 zostało zdegradowanych i teraz rząd powinien się tłumaczyć dobrze tylko my świadomość, że to jest po pierwsze, władza, która została osiągnięta na drodze zamachu stanu nie racje mają ci, którzy dawno już pisali historię grafik trudno się z nimi nie zgodzić, że trudno obalić drogą legalną chociażby, wykazując tego typu malwersacje na forum parlamentu władzę, która doszła do rządów na drodze zamachu stanu strzelania do do ludzi prawda maju 1926 roku to jest raz po drugie, ne jest tutaj sprawa niezwykle istotna kluczowa, ponieważ bardzo szybko zorientowano się, że tonie Czechowicz Czechowicz tutaj tylko narzędzie również nie bard, że decyzja o tym, aby te pieniądze z budżetu wyciągnąć oraz po drugie, przekazać na kampanię wyborczą odjął nikt inny marszałek Józef Piłsudski za Piłsudski teraz pytanie co to było ich świat rzeczywiście chodziło o to, że no nie można było znikąd pozyskać nowych funduszy tylko trzeba to było zrobić właśnie taki sposób czy może jednak był w tym pewien zamysł polegający właśnie na tym, żeby rozpalić umysły opozycji tam w sejmie i wykorzystać tę sprawę zdefraudował tych pieniędzy do ataku na system parlamentarny na posłów na parlament na Sejm, zwłaszcza no i obśmiać przy okazji cały system system prawny do czego jeszcze dojdziemy tutaj pojawi się jeszcze 1 instytucja, czyli Trybunał stanu za chwilę, więc ja się nad tym tutaj zastanowił, bo nie ma jednoznacznie odpowiedział, jeżeli komponuje my to ówczesną politykę Piłsudskiego bardzo anty parlamentarną końcówka lat dwudziestych sam początek lat trzydziestych to jest walka Piłsudskiego z parlamentem w sposób bardzo stanowczy brutalny zużyciem no slogany wręcz słów niegodnych marszałka, które to słowa były nawet zaskoczeniem dla jego najbliższego otoczenia ci, którzy znali go z okopów pierwszej wojny światowej byli blisko wiedzieli, że Piłsudski takimi słowy się posługuje, ale ci, którzy znali go no może mniej nagle zobaczyli zupełnie innego człowieka, bo przyszło też słowa miotał publicznie i wydaje się, że sprawa Czechowicza została do tego wykorzystana, aby przyłożyć parlamentowi przyłożyć partiom politycznym przyłożyć posłom i w ogóle przyłożyć pewnej no dotychczas obowiązującej kulturze politycznej w Polsce to wprowadza na scenę Trybunał stanu jest 12 lutego 1929 roku, kiedy Polska Partia Socjalistyczna PSL wyzwolenie Stronnictwo chłopskie wnioskuje w parlamencie o postawienie Gabriela Czechowicza przed Trybunałem stanu właśnie w uzasadnieniu oskarżono ministra o naruszenie postanowień ustawy skarbowej wydatkowanie kwoty przeszło 500 000 000zł na cele nieprzewidziany w budżecie, bo mowa o całym budżecie no oczywiście wisienka na torcie to ta informacja o przekazaniu 8 000 000zł na kampanię wyborczą rządzącego ugrupowania Piłsudski przeszedł do kontr ataku mam fragment jego wypowiedzi, a z posiedzenia komisji budżetowej to jest końcówka lutego tegoż roku i jeszcze jest to język w miarę parlamentarne, choć już zarzuty wobec posłów opozycji są miotane Piłsudski mówił tak znam wypadki wydania budżetów wojskowych na sute libacje z dziewczynami z publicznych domów robionymi dla panów posłów przez panów ministrów wesołe budżety były złotymi czasami dla panów posłów Sejmu z budżetów utrzymywano nie tylko kochanki, ale i utrzymywano również partie z budżetu kradziono najczęściej z niej w świecie wyliczał marszałek tylko, że już pan profesor o tym mówił po to, sanacja szła po władzę w wyniku zamachu stanu, żeby uzdrawiać prawda te zdegenerowany stosunki polityczne, ale właśnie się no teraz się okazało, że sami kradną, bo tak to było postrzegane no i teraz można się zastanowić czy to było zaskoczenie, bo wydaje mi się, że niekoniecznie większości opinii publicznej, która śledziła to co się dzieje na scenie politycznej śledziła tę sprawę opisywaną przecież w prasie tam głos zabierali znani politycy najpewniej myślała w ten sposób, bo takich badań nikt nie robił, ale to się można domyślać dobrano przed zamachem majowym kradli jedni teraz po zamachu majowym wbrew temu co mówili kradną drodzy, więc no cóż takiego zmieniło to na pewno było osłabienie w ogóle obozu piłsudczykowskiego tylko proszę pamiętać, że w tym czasie ten obóz niespecjalnie ogląda się na opinię publiczną posiedzenia liczył oczywiście muszę musiał liczyć to jest system autorytarny to nie jest system totalitarny, który ma wnosi o opinię publiczną ta opinia publiczna tam nie istnieje albo co najwyżej jest to jakaś się tkanka w przypadku systemu autorytarnego z opinią publiczną należało się liczyć, ale Piłsudski tutaj twardo pokazał, że się ani z partiami politycznymi nie liczy ani z parlamentem ani żadną komisją budżetową ani Sejmem i też wnosi ma za przeproszeniem opinią publiczną robi po prostu co chce no ja się zgodził tutaj z tymi historykami mam na myśli prof. Włodzimierza Sulej je prof. Krzysztofa Kawalca, którzy mówią, że obaj najwybitniejsi ówcześni polscy politycy Józef Piłsudski Roman Dmowski brzydko się starzeje to jest chyba też początek takiego właśnie brzydkiego starzenia się Piłsudskiego, który za chwilę będzie używał o wiele bardziej brutalnych słów niż te, które pani redaktor zacytowała to będzie frontalny bezwzględny atak na na posłów za ich danych przepraszam za cytat, ale to fajny dali poseł Lis to wręcz takie określenie Piłsudski cum i takim określeniem się posługiwał tylko tutaj dochodzi coś jeszcze, bo przywołaliśmy już Trybunał stanu faktycznie to jest to był pierwszy przykład, kiedy ministra postawiono przed Trybunałem stanu tego Trybunału stanu jeszcze też pewnie wrócimy, bo to posiedzenie było bardzo ciekawe natomiast wszyscy wiedzieli, że odpowiedzialność za to ponosi sam marszałek i co jak się zachował dla osób fiński, który był prezesem Sądu Najwyższego stał na czele Trybunału stanu w tym czasie on się porozumiał wcześniej z Piłsudskim dając do zrozumienia w jaki jakiej roli miałby marszałek wystąpił jednak z tą wielką osobowością liczyli się praktycznie wszyscy także przeciwnicy polityczni formuła była zupełnie dziwaczne, dlatego że Piłsudski nie wystąpił tam jako oskarżony oskarżony dum Czechowicz, chociaż wszyscy wiedzieli, że tak naprawdę oskarżonym jest Piłsudski ani nawet Piłsudski nie wystąpił formalnie jako świadek już łódzki został to taką formułę znaleziono poinformowany o tym, że odbędzie się posiedzenie Trybunału stanu wiadomo było, że na ten na to posiedzenie przyjdzie tam znowu po raz kolejny dał upust już w tłumach dosyć stanowczych też systemowi politycznemu nawet samemu Trybunałowi stanu, która też też przyłożył, więc sytuacja jest zupełnie dziwna, bo co zrobić człowiekiem, który każe swojemu ministrowi dokonać malwersacji sam ponosi za to odpowiedzialność wcale się nie uchyla przed odpowiedzialnością, a z drugiej strony jest zasłużonym człowiekiem dla Rzeczypospolitej i to jest pewien, więc powiedziałbym nawet moralnym tyle, a zaprasza SA zresztą Hermana Liebermana mówił tak, który był jednym z oskarżycieli marszałek Piłsudski przez żaden sąd pociągnięty być nie może, gdyż jest on wyjątkową postacią historyczną, która nie może zmieścić się w ramach odpowiedzialności sąd co do marszałka należy do milionów do przyszłych pokoleń do historii marszałek jako genialna postać historyczna jest przed sądem nieodpowiedzialne jak nieodpowiedzialny był Napoleon pierwszy na polon trzeci, jednakże nie wynika z tego, że nieodpowiedzialnym miałby być również minister, który złamał napraw ale zanim przejdziemy do tego niezwykle interesującego posiedzenia Trybunału stanu to jeszcze tylko dodam, że o, żeby ta sprawa mogła stanąć rzecz jasna przed Trybunałem stanu to musiała być zgoda komisji budżetowej i faktycznie ona w marcu 2009. roku 18 głosami przeciw była było 9 posłów uchwaliła wniosek o postawienie Czechowicza przed Trybunałem stanu i wytypowała 3 oskarżycieli był wspomniany Liebermana Pepeesu to był Jan piracki przywoływany przez pana profesora ze Stronnictwa Narodowego i Henryk Wyrzykowski, który reprezentował PSL wyzwolenie i może jeszcze fragment z Liber mana to genialny mówca, który zresztą za tę sprawę potem ne bardzo zapłaci swoim zdrowiem niemalże życiem, kiedy zostanie skatowany przez Piłsudczyków mówił tak na posiedzeniu komisji budżetowej były, więc 2 budżety 1 jawny ustawowe drugi nielegalne, bo tak go nazwał pan prezes Najwyższej Izby Kontroli wszystkie przekroczenia budżetowe wszystkie wydatki mieszczące się w tym drugim budżecie uchwalonym przez Sejm pan prezes NIK-u nazwał nielegalnymi trzykrotnie nazwał nielegalnymi wybija się na samo czoło wydatek 8 000 000zł, które nazwano wydatkiem do dyspozycji Prezesa Rady Ministrów minister Czechowicz te pieniądze wydał bez ustawy bez upoważnione upoważnienia ustawowego nawet bez uchwały rady ministrów nic temu Sejmowi więcej nie pozostało jak to jedno jedyne prawo prawo moralne prawo ustawowe test prawo budżetu kontroli nad pieniędzmi, które ludność składa i tego jedynego prawa my z rąk nie wypuścimy i walczyć nie będziemy do upadłego tu były huczne oklaski walczyliśmy dotąd o to prawo prośbą groźbą nic nie pomogło, a teraz niech przyjdzie czyn odesłanie sprawy do Trybunału stanu a kto tworzył Trybunał stanu tak tu mamy kilka wątków jeszcze 1 myśl muszę rozwinąć Liebermana jest tutaj postacią szczególną, ponieważ on był traktowany przez długie lata przed pierwszą wojną światową podczas pierwszej wojny światowej jako człowiek, któremu po drodze było z Piłsudskim trudno byłoby Hermana Liebermana nazwać piłsudczykiem, ale Hermana Liebermana był legionistą i otoczenie Piłsudskiego składający się przeważnie mierze właśnie legionistów traktowało byłego legionisty kolegę teraz ostro występującego przeciwko marszałkowi świętości jako następcy, a sama pani redaktor państwo wiecie jak się politycy traktują odstępców i się traktuje gorzej niż wrogów zdeklarowanych od początku do końca teraz, jeżeli chodzi o Trybunał stanu Trybunał stanu był takim ciałem, do którego oddelegował oddelegowało swoich przedstawicieli organy parlamentarne czy Sejm i Senat tam rzeczywiście znalazła się cała masa wyśmienitych postaci tych oskarżycieli już pani redaktor wymieniła, ale byli też ludzie, którzy do byli wielce zasłużeni dla Polski reprezentowali też różne sympatie polityczne trzeba tutaj wymienić chociażby Aleksandra Lednickiego czeka poglądach bardzo liberalnych stojących zresztą na takiej jak wiemy powiedział pewnej nagrań kultury polskiej rosyjskiej jest bardzo ciekawa postać, że dzisiaj trochę zapomniana zresztą bardzo tragiczna, ale tam wchodził w skład również gen. Lucjan Żeligowski raczej wówczas jeszcze traktowane jako człowiek dosyć blisko związane z Piłsudskim to jest ten sam Żeligowskiego, któremu Piłsudski wydał rozkaz tzw. buntu 1920 roku, czyli zajęcia ukochanego Wilna Wileńszczyzny natomiast ja chciałem zwrócić uwagę na jeszcze 1 postać w zupełnie dzisiaj zapomnianą to znaczy starszego Józek ubeków ojca późniejszego ministra spraw zagranicznych Józefa Alojzego TK, który był człowiekiem równolatkiem Piłsudskiego i został wydelegowany do Trybunału przez przez Senat jako prawnik przyglądał się te i tam spotkał syna, bo ma tam teraz wówczas Beck czy Bilskiego strony dały to jest to jest nieścisła informacja pochodząca od Bergmana Józef Beck junior nie była tamten był szefem gabinetu ministra spraw wojskowych Józefa Piłsudskiego, więc był kimś ważniejszym od adiutanta był jednym z najbliższych współpracowników witał się ojciec 7 spotkali się w różnych, że tak powiem rola, ale Trybunał rządził się swoimi prawami był też adwokat, który był obrońcą Czechowicza był Chińczyk Paschalska jednak bliski współpracownik Piłsudskiego i teraz co się dzieje ta rozprawa odbywa się z końcem czerwca 15002009. roku trwa 4 dni tam pojawiają się różni ludzie i oskarżyciele obrońca no i przychodzi sam marszałek nie do końca wiadomo, jakiej roli, ale nie przychodzi sam on przyprowadza ze sobą 2 grupy albo może jednak grupa podzielono na 2 podgrupy oficerów na czele 1 to za liberalnym stoi znany z oddania dla marszałka Karol Polakiewicz to był poseł już odczyt, który słynął z ciętego języka, ale też gwałtowności czynów powiedział mam na drugiej na czele drugiej podgrupy stoi właśnie ówczesny ppłk Józef Beck jako szef gabinetu teraz jest pytanie co Piłsudski przychodzi przed oblicze Trybunału z takiej podstawie, bo to jest to jest ewidentna manifestacja siły i gdzie są w mundurach stoją przyglądają się nic nie mówią, ale tworzy się takie wrażenie, jakby za chwilę mieli się wrócić na skinienie Piłsudskiego na cały ten Trybunał rozpędzić no ja jestem ciekaw tego nie wiemy również nigdy nie dowiemy jak Józef Alojzy Beck patrzył wówczas na swojego syna, którego zresztą był bardzo dumny tutaj nagle stanęli po 2 stronach powiedziałbym barykady prawniczej przynajmniej tego się pewnie już nigdy nie dowiemy, ale przypuszczam, że dla starszego z braków to raczej było nieprzyjemne i wtedy Piłsudski mówi to co mówi, po czym wychodzi wychodzi bardzo szybko to taki sposób, że nikt nie staje mu zadać pytania w są to jest manifestacja po prostu nieprawdopodobne, ale to pokazuje też no stosunek marszałka Piłsudskiego do chyba jednak systemu prawnego wówczas obowiązującego w Polsce to jest pewna kultura jest, że Szanowna pani redaktor wkomponuje my to też pewne wydarzenie, bo ale, jeżeli już dziś jest pan profesor pozwoli to od razu powiedzmy co też ten Piłsudski oświadczył temu Trybunałowi chciałabym jeszcze wrócić do słynnego artykułu dno oka, bo tutaj musimy też przedstawić to brzydkie starzenie się Piłsudskiego no, więc przed Trybunałem, a Piłsudski oświadczył, że jako ówczesny szef rządu ponosi pełną odpowiedzialność za jego działanie całą winę ministra skarbu bierze na siebie no i sprawił sędziów w konsternację, bo jak już mówiliśmy wcześniej nikt ewentualność postawienia Piłsudskiego przed Trybunałem stanu nie potrafił sobie wyobrazić łącznie z Liber Mané, a teraz jeszcze poproszę ten komentarz do do artykułu dno oka, czyli wrażenia chorego człowieka sesji budżetowej w sejmie to było posiedzenie Sejmu, które przegłosowało pozytywnie wniosek komisji budżetowej o postawienie Czechowicza przed Trybunałem stanu najpierw Piłsudskim opisuje badanie dna oka, któremu został poddany, którego się bał, bo nie wiedział, o co chodzi z tym badaniem dna oka, a potem o posłach mówi tak ci panowie konkurujący z jedynym suwerenem państwa, gdyż sami czują się suwerena ami dochodzą swym postępowaniu powtarzam przy bardzo słabych często głowach domniemania, że jeżeli brzuch go zaboli jest z tego powodu złym humorze to jest najważniejszy wypadek dla całego państwa a gdy się pan taki za Fire da to każdy podziwiać musi go za daną bieliznę, a jeżeli przedtem zdarzy mu się wypadek, że zabici to już jest sprawą dla innych ludzi najbardziej dla ministrów, którzy muszą nie pracować dla państwa, ale obsługiwać i waga schować tym za danym istotom do tego prowadziło to gwałtowne staranie bezkarność za wszelką zbrodnię do tego prowadziło czynienie z Sejmu związku zawodowego ludzi chorych na fajrant PiS poszli Miss zaś właśnie tak to są to są te słowa dodajmy tutaj, że artykuł został opublikowany w kwietniu 1929 roku, czyli jeszcze przed Trybunałem stanu, ale wówczas, kiedy już wiadomo, że ta sprawa do Trybunału stanu trafi tam się dostaje też personalnie Liebermana nowi głównemu terrorowi w tej smród Vive operetce, toteż czyta z tego artykułu pokazuje brutalizacji słownictwa i posłowi ludowemu Janowi Woźnicki Emu, którego tak, więc nic też odpowiednio nazwał tylko pytanie poco to wszystko w to jest już etap twardej stanowczej walki z systemem politycznym z partiami politycznymi Sejmem, które w kolejnych miesiącach będzie przybierał coraz nowe niestety coraz bardziej brutalne maski już wówczas wielu ludzi wręcz przestraszyło, że po takich twardych słowach Piłsudski po prostu Sejm rozpędzi nie zrobi w tej wówczas tego zrobić to ponad rok później, ale tutaj mamy już sygnał bardzo wyraźny zaskakujący, bo rzeczywiście władza była tak w jego ręku ten system tak ułożony, że parlament mógł co najwyżej krzyczeć głośno czy mniej głośno nic z tym zrobić mimo tego jest taka potworna brutalna agresja Piłsudskiego w stosunku do stosunku do posłów no to jednak okazuje pewną kulturę pani redaktor ja mam taką swoją teorię, która nie wszystkim się podoba je tutaj powiem czy uważam, że Józef Piłsudski nienawidząc Rosji nienawidzą Rosji całe życie, walcząc z Rosją, bo Rosja była przez niego uważana za naj okna mniejszego zaborcy z Rosją walczył podczas pierwszej wojny światowej Rosji uważa za największego wroga nie miał do Rosji stosunek niezwykle emocjonalny negatywny to on tę Rosję, której się urodził, który się wychował Rosji Romanowów sobie nosi, bo jeżeli się przyjrzymy co Mikołaj drugi robił z dumą państwową, zwłaszcza w latach 19067 tak dalej to to mamy tutaj być może jakieś podobieństwa i wzorce, że do tego systemu silnej władzy dyktatorski to jest dyktatura obóz po mają rządzić wtedy już na zasadzie dyktatorski po prostu parlament nie pasuje, a jeżeli już pasuje parlament to pasuje parlament jest całkowicie tej władzy podporządkowanej powolny wiele chyba tutaj o to chodziło i to chciał Piłsudski dać do zrozumienia czytelnikom tego artykuł, a potem tych, którzy mieli okazję wysłuchać jego wystąpienia właśnie przed Trybunałem stanu tam też wybrane słowa padały ta rozprawa zakończyła się po 10 godzinnych obradach tego samego dnia bez żadnych konkretnych rozstrzygnięć potem nikt Piłsudskiego, bo Trybunał stanu jednogłośnie postanowił postępowanie w sprawie zawiesić do czasu wydania przez Sejm uchwały zawierającej ocenę merytoryczną zakwestionowanych przez Sejm pod względem formalnym kredytów no i Liebermann komentował to tak wrażenie wywołane decyzją wśród obecnych na sali osób było ogromne znając skład Trybunału zwolennicy rządu byli pewni uniewinnienia Czechowicza i wszyscy na decyzje zrozumieli, iż w niej o uniewinnieniu żadnej mowy nie ma Trybunał umorzył postępowania przeciwko Czechowicz owi, lecz uzależnił skazanie go od pewnych uzupełnień w materiale dowodowym przez Sejm jasno bowiem wynikało z orzeczenia Trybunału, że nastąpić musi skazanie ostateczne Czechowicza do tego zaś Piłsudski żadną miarą nie dopuści co nie pozostawiało nikim żadnej wątpliwości na pani profesorze potem tak właśnie to wszystko wygląda prawda że, że Mościcki rzadko zwołuje kolejne posiedzenia Sejmu, że piłsudczycy blokują procedury, że trwa zastraszanie posłów pani dyrektor nie znamy do końca mechanizmu, który doprowadził do podjęcia takiej salonowej decyzji przez Trybunał stanu nie było żadnej decyzji to znaczy to było mycie rąk jak rozumiem było umycie rąk to było odbicie piłeczki dobra sprawa przyszła Sejmu przez komisję budżetową potem przez obrady plenarne, więc my nie rozstrzygamy tylko co sami z powrotem do Sejmu teraz jak można skomentować albo jako wyraz oddziaływania jednak pewnych sił zostawmy to przeczekajmy niektórzy wskazywali sami Berman wskazywał właśnie na Żeligowskiego jako tego, który miał zasugerować takie rozwiązanie ono zostało gdzieś tam prawda tajnie przegłosowane przez członków Trybunału stanu, czyli wraca sprawa do Sejmu i z drugiej strony można by się było cieszyć dobra, jeżeli sprawa nie została rozwiązana przez Trybunał stanu w specjalnie powołany do tego typu kwestii no to wróci na obrady Sejmu i tam będzie ciągle tę służyła ta Maczuga, której mówiłem, ale tak się nie stało, bo po pierwsze, posłowie rozjechali się na wakacje to jest koniec czerwca 29 potem rzeczywiście Sejm był zwoływane rzadko sam marszałek Sejmu Ignacy Daszyński niekoniecznie chciał tę sprawę wyciągać, bo doszły inne sprawy doszła sprawa wejścia oficerów do Sejmu też, która była taką swoistego rodzaju przestrogą uważajcie, bo armia stoi ze mną, chociaż ja znalazłem w Rosji dokumenty, które wskazują, że Piłsudski sam inspirował tego wejścia oficerów do Sejmu co ciekawe to zostało kiedyś tam opublikowane, ale sytuacja wokół Sejmu się zaostrza i to jest taki swoistego rodzaju pat, bo Sejm może byli chętnie tę sprawę dalej ciągną, ale się bój marszałek nie chce podejmować już tylko na tym nie zależy taka sytuacja trwa kolejne miesiące no i dochodzi w roku 1930 do rozwiązania parlamentu tzw. wyborów brzeski kolejne wybory, bo mówili o tym, że BBWR wybory wygrał w 1920 ósmy roku 2 wygrała Legii miał większości natomiast ten Sejm po wyborach brzeskich to był Sejm, które już no tak naprawdę był wyrazem złamania kręgosłupa parlamentaryzm mówi w ogóle polskiego takiemu i tutaj wiadomo było, że ten Sejm już nic z tym zrobi i sprawa powiedzielibyśmy dzisiaj została ukrócona skręcona, ponieważ w okresie, kiedy Piłsudski przebywał na Maderze to Sejm te wszystkie poprawki budżetowe wstecz po prostu przyjął i w ten sposób rozwiązano sprawę Czechowicza, która pozostała jako pewien niesmak, która obnażyła prawdziwe jednak obliczą obozu po majowego sposoby działania Piłsudczyków, ale nie zakończyła się niczym, jeżeli chodzi o rozstrzygnięcia prawne bo o czym tutaj możemy mówić co najwyżej było to swoistego rodzaju memento on się tu już cięcie ono wpisywało też o memento sprawy Czechowicza inne nadużycia władzy, bo niemalże równolegle toczyło się postępowanie przeciwko Bogusławowi Miedzińskiemu to jest problematyczne postać obozu majowego jeden z najwybitniejszych Piłsudczyków, który również jak się okazało też budował pieniądze jako minister poczt i telegrafów my tam chodziło o sumę 3 000 000 też funduszu dyspozycyjnego ministra przy czym prawie 40 000 to może nie była jakaś wielka suma ale, ale też niemała 39 000zł zostało cyfra budowane przez samego ministra, toteż udowodniono tam była kwestia wyjazdu premiera Kazimierza Świtalskiego jeszcze 1929 roku do Biarritz na wczasy służbowym samochodem czy też państwo pieniądze itd. tak daje się układa pewien pewien schemat postępowania już odcieków owych jak to mówiono już wtedy niektórzy tak wtedy już mogli sanatoriów urzędniczego nie szanowali, czego nie rozmawiali tylko zachowywali się jak władcy, których żadna sprawiedliwość nie dosięgnie być może właśnie o to chodziło może właśnie po to, Piłsudski sprawy Czechowicza w ten właśnie sposób rozegrał i tak zrobimy to co będziemy chcieli nie ma takiej siły ani w parlamencie ani w Polskim systemie prawnym, która będzie w stanie nam tego zabraknąć mówił pan panie profesorze, że w sierpniu roku trzydziestego obie Izby parlamentu został przedterminowo rozwiązane, że były nowe wybory brzeskie oczywiście wielu posłów opozycji także aresztowano wysłano do twierdzy brzeskiej tu chciałabym dokończyć ten wątek Hermana Liebermana, któremu nie zapomniano tego co zrobił przy sprawie Czechowicza, bo jak opowiadał w celi Vincent mówi Ossowicz to po drodze do twierdzy brzeskiej konwojujących go policjanci urządzili postój i tu cytuję Liebermana zdarli ze mnie ubranie rzucili twarzą na ziemie okręcił mi głowę płaszczem starali się kartki skręcić następnie rzucili się na mnie z kolanami butami, bijąc mnie wprost niesłychany sposób słyszałem jak komisarz kazał poszukiwać nerek i bić po nich jak przy uderzeniach krzyczano to za Piłsudskiego to za Czechowicza to było zachowanie absolutnie niegodne, które nawet jak na ówczesne standardy życia politycznego powtarza znacznie odbiegający od dzisiejszych trudno było tolerować ja dopowiem też jeszcze 1 rzecz jako biograf Józefa Becka, że aresztowania właśnie wedle Liebermana aresztowania posłów opozycyjnych i osadzeniu w twierdzy wojskowej daję pod kuratelą wojskowych przy o to chodziło to nie było cywilne więzienie to, bo więzienie wojskowe o zaostrzonym rygorze, ale te kwestie dozorowane Józef Beck ponownie oczywiście junior różnie jako szef gabinetu ministra spraw wojskowych Józefa Piłsudskiego tego wicepremier, więc tu nam się pojawiają pewne pewne postacie, dlaczego tak brutalnie potraktowano Liebermana już na to pytanie odpowiedział, ponieważ jego w tym gronie traktowano jako odstępców kiedyś byłeś z nami kiedyś były jednym z nas socjalistą legionistą walczyłeś po tej właściwej stronie po stronie komendanta, a dzisiaj na komendanta pluje też, bo to było brutalne to było potworne i to naprawdę kładzie się jednak cieniem na postać marszałka Józefa Piłsudskiego sam Czechowicz, o czym już mówiliśmy wystąpił z BBWR ruchu pracował jako ekonomista FAO 3003. roku np. wydał nowe drogi gospodarcze to była taka publikacja, w której przedstawił swój plan walki z kryzysem gospodarczym tym wielkim kryzysem, który rozpoczął na całym świecie w 1929 roku tak jak pan profesor mówił wcześniej pod koniec życia został też członkiem opozycyjnego Stronnictwa praca większej roli politycznej nie odegrał i zmarł nagle na atak serca to był styczeń 1938 roku prof. Mariusz Wołos Uniwersytet pedagogiczny imienia komisji edukacji narodowej w Krakowie oraz Instytut historii pan w Warszawie był moim państwa gościem panie profesorze bardzo dziękuję za rozmowę w sprawie Czechowicza dziękuję bardzo, program wydawała Małgorzata Połczyńska słyszało się z państwem Karolina Lewicka bardzo dziękuję za wspólnie spędzone czas oczywiście zapraszam na audycję sprawy różne już za tydzień w niedziele tuż po dziewiętnastej dobrego wieczoru Zwiń «

Sprawa Czechowicza wstrząsnęła II RP

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: SPRAWY RÓŻNE

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 08:00

Najnowsze Podcasty

"Fundamentem demokracji jest dialog społeczeństwa obywatelskiego z rządzącymi"

"To jest ustawa, w której zapisano bezkarność tych, którzy będą w tej komisji zasiadali"

Poziom wzajemnej wrogości jest olbrzymi. To rodzaj wojny domowej

"Wezwanie przed komisję może dostać każdy"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL