REKLAMA

Czy literatura jest do snobowania się? Po słowach Olgi Tokarczuk

A teraz na poważnie
Data emisji:
2022-07-20 12:20
Audycja:
A teraz na poważnie
Prowadzący:
Mikołaj Lizut
W studio:
dr Bogdan Balicki
Czas trwania:
14:45 min.
Udostępnij:

Ważą się losy premiera Włoch Jaki będzie skład kolejnej Rady Mediów Narodowych?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Transkrypcja podcastu
kolejne 8 programy z dr Bogdan Balicki adiunkt w Instytucie literatury i nowych mediów Uniwersytetu szczecińskiego dzień dobry dobry badacz dobry państwu Olga Tokarczuk powiedziała na zorganizowanym przez siebie swoją fundację festiwalu literatury, że literatura nie jest dla idiotów i że goście ona nie jest zainteresowana tym, żeby książki trafiały pod strzechy w wyłoniła się z tego bardzo poważna debata z dział uważamy za poważną, bo wypowiada to noblistka to zdanie, a Rozwiń » także uczestnicy tej dyskusji wydaje mi się, że mają dosyć poważne argumenty oczywiście z 1 strony padł zarzut o klasizm wywyższanie się pisarki nad tymi, którzy nie czytają, czyli ich nad idiotami zamieszkujących zamieszkującymi pod strzechami ciekaw jestem Pańskiego zdania w tej spraw moje zdanie będzie złożone odpowiedź będzie złożona my bo, a ta sprawa naprawdę jest skomplikowana poza nasiona wpada medialnie ataki takie tryby na politycznego oburzenia 1 słowem to słowa rzeczywiście jest niefortunne myślę, że orda mogłaby użyć innego sformułowania i ale być może wtedy nie rozmawialibyśmy dzisiaj na ten temat gorsza odpowiedziała, że literatura jest na ignorantów tylko po głosowali diod na 1 ze strzechy tutaj padły strzały przewodniej mickiewiczowski z 3 nart Mickiewicza chciała tak ale, a nie nie idą w stronę tej medialnej sensacji tylko by idąc w stronę tej kwestii, kto się tu otwiera chciałbym powiedzieć kilka słów o tym czy literatura de facto jest stale socjologiczne to bardzo ciekawe bardzo rzadko o tym mówi Otóż literatura to zjawisko społeczne wystartowała, więc w osiemnastym wieku, a gdzieś na dziś w salonach inteligenckiej mieszczańskiej Europy dało taki koncept miałem 181 mieszczaństwa, który sprawił, że mieszczaństwo nabyło języka do mówienia o intymności, czyli literatura zarazem startuje pewnej nad był nie było uprzywilejowanej grupie bogatych mieszczan, ale jednocześnie tak pan przewidywane mieszczan wymyśla konceptem nazywania intymności miłości przyjaźni tęsknoty podróży itd. tak dalej w osiemnastym wieku na początku dziewiętnastego wieku literatura funkcjonalna bardzo mocno winduje sprzedaż książek się to się staje docieramy taki ogromny boom na czytanie właśnie za sprawą tego, że ta literatura dostarcza języka nazywania nowej wrażliwości społecznej nowego społeczeństwa społeczeństwa, która staje coraz bardziej mieszczańskie coraz mniej feudalne dziewiętnastym wieku mamy do czynienia z rozkwitem kultury literackiej literatura staje się elementem elementarnym składnikiem kształcenia, a akademickiego w ogóle ogólnospołecznego pisarz staje się swoje stawy swoistą instytucją, a społeczną, czego to co dzisiaj możemy doświadczyć, widząc ilość pomników nazw ulic to nie jest przypadek, że państwa, że trema pomników pisarzy nazw ulic naszych miastach do tego, że pisarz 19 wieku jest dwudziestym biegu to po prostu instytucja społeczna przez pisarza jego twórczość przebiegało bardzo wiele czasu społeczny mówi się należy zastanowić, który o tym, że literatura była swoistego rodzaju katalizatorem przemian społecznych tylko, że ten katalizator miał pewne koszta tylko kosztem było np. zdobycie pewnej wiedzy, a że nie da nie da się, a funkcjonować w świecie złożonych sensów squash świecie języka intymności świecie filozoficzną oraz pewnego klucza jest niedostępny oczywiście, że park tylko, że po osiemnastym 19 wieku, czyli w w tej fazie największego powodzenia literatury to było zupełnie oczywiste nie czytanie było czymś pasującym społecznie, a tymczasem wielu dwudziestym to się zaczęło zmieniać pan prezes różną prędkością podróżnym posłem różnych czynników np. społecznika techno pojawią się kanały radiowe pojawia się telewizja pojawiło się kino i narrację opowieść o intymności jak znalazł też sobie inny kanał, ale literatura pozostała, ponieważ pozostała jako pole społeczne jako system społeczny, a systemy społeczne mają do siebie, że zachowują pewną pewną stabilność projektowana pociągnęły literatura została też tak jak ja jako podstawa tych tych właśnie innych mediów czy na także kino także, że część rady zaczyna się od literatury, ponieważ się, że na najpierw coś trzeba napisać spotkać się z kartką w oczywiście taka też to weto widzimy to wiemy wiemy przeważa, że film na Netflixie są realizowane na podstawie powieści, ale rzadko pamiętamy o tym, że jakby nasze widzenie społeczeństwa aż 19 dziewiętnastowieczne społeczeństwa oglądało siebie właśnie w literaturze nie kariera powieści jako takiej długiej narracji dla opowiada o świecie opowiada o problemach społecznych wykluczenia emancypację ruchu robotniczym o o roli kobiety społeczeństwie to jest wszystko zasługa właśnie tego silnie funkcjonującego oraz społecznego literatury ona czas ten został ten los jest zwierciadło przez przetaczające się gościńca prawda w oraz zwierciadeł rzecz to jest kreacja to są 2 różne okazje jak i które przeplatają wiemy, ale nie ulega kwestii literatura była wciąż jest zjawiskiem bardzo istotnym z punktu widzenia dyskursie społecznym wyrobienia opinii kształtowania obrazu społeczeństwa dyskutowania skomplikowane często kwestii, ale zapewniam pana kontrowersyjną rzecz czy w takim razie pańskim zdaniem literatura służy do wytwarzania podziałów społecznych taką tezę przy okazji dyskusji o słowach Olgi Tokarczuk przedstawi prof. Przemysław Czapliński, mówiąc że literatura właśnie służy u nas szczególnie do wytwarzania społecznych podziałów do dzielenia odbiorców na lepszych gorszych na Czytelników arcydzieł i odbiorców literatury pop na odbiorców polskich i duże polskich i literatura jest po prostu często pałką, którą używamy przeciwko adwersarzom stąd zdaniem prof. Czapińskiego Olga Tokarczuk wyraziła tylko no dosyć taką niewygodną prawdę nie zgadza się sam, czyli to jest bardziej złożone tam literatura, jakbym z punktu widzenia socjologii Klaudia literatura musimy zaliczyć do jak do jądra kapitału kulturowego kapitał kapitały mają swoje emblematy np. emblematem kapitału ekonomicznego zrobi samochód na temat kapitału kulturowego jest oczytanie i teraz problem jest taki w naszym społeczeństwie właśnie w naszym kontekście czy społeczeństwie, w którym w 2000, a które między na początku lat dwutysięcznych czy państwa spadło do połowy faktycznie, że wynosi około 10% 10% aktywnie szukających Czytelników to bardzo mało dwukrotnie mniej niż na Zachodzie np. Czech oczyszczenia w tym społeczeństwie ten kapitał kulturowy jest naprawdę jak na lekarstwo słabnie jak się okazuje prawdopodobnie jeden z badań biblioteki narodowej wykryto taką ciekawe zjawisko okazało się, że w parlamencie, że menedżerowie przedstawiciele klasy zarządzającej przestanie mówić, że są poczytalni należeli trafna przestała być elementem zaznaczania prestiżu, a nieprzebrane nie jest nie jest powodem wstydu-li teratura mam literatura ma w swojej historii bardzo poważne darować emancypacyjne nasza literatura była bardzo ważnym medium pozwalającym to dopuszczającym głos ludzi, że nie mogę sobie mówić XIX-wieczna powieść realistyczna my jest w moim zdaniem dużym związku np. ruchem robotniczym i tym czym my tym jak widzimy zmianę społeczną tak, ale zamyślony choćby lalkę Bolesława Prusa, ale oczywiście są między nami nie ma sporu ja też uważam, że zarówno dziewiętnastą i wieczna jak dwudziesto wieczna powieść była bardzo często kołem zamachowym społecznie, a przede wszystkim z literatury dowiadywaliśmy się w najważniejszych społecznych przemarsz przemianach, ale także świat twierdzi, że te przemiany były generowane właśnie przez literaturę no jak wskazał oczywiście, ale jeżeli chodzi oto słowa prof. Czapińskiego to on wskazuje, aby mechanizm ten mechanizm nie jest wcale właściwie wyłącznie literaturze to jest kwestia pewnego snobizmu Otóż jeżeli, a zyskujemy pewien kapitał niezależnie od tego jaki kapitał jest teraz kapitał ekonomiczny społeczny czy też kulturowej w przypadku literatury to jedno z funkcji do kapitału jest zaznaczanie dystynkcji to, że jeżeli ja jestem, jeżeli jest człowiekiem wykształconym uważa człowieka wykształconego to jest nie potrzeba, a wyzyskanie tego kapitału na moją korzyść w związku z tym upewnia ludzi w mniejszym większym stopniu istnieje potrzeba pokazywania się jak człowiek oczytany nie ma w tym absolutnie nie wymaga całkowicie normalne, kiedy zarabiamy, że pieniędzy sam sobie kupić nowy samochód i straszeniem pochwalić i w Polsce tatuś też występuje występowała zawsze tylko te słowa Olgi Tokarczuk na dzisiaj tak brzmiał moim odczuciu właśnie, dlatego że literatura paradoksalnie właśnie straciła naznaczeniu ma jakiegoś powodu mam ochotę ją jeszcze bardziej, a ukrócić bierze też my sami chcą utrudnić, ale Tokarczuk notowania na literaturę, dlaczego niby co ciekawe ciekawe co pan mówi, bo wóz no rzeczywiście jest także na nad poziomem czytelnictwa biadoli oczywiście w mediach już właściwie rytualnie rzeczywiście ranga literatury w Polsce jest zbyt dużo mniejsza niż we Francji i to jest prawda to znaczy to widać przed społeczeństwa franki francuskie żyje nowościami literackimi nagrodami w ogóle literackie salony w Polsce tego właśnie nie ma, a jeżeli teraz, jeżeli to jest teraz tak to jest bardzo właśnie elitarny może po prostu rzeczywiście jest tak, że ta emancypacja literatury jakimś momencie się zatrzymała i i po prostu no cóż literatura została w tym w tym segmencie drogich samochodów jest jest jeszcze 1 kontekst być może jest w tym wydajemy aktywizuje się na jakiej części w tym oburzeniu tej tej aferze medialnej Otóż Polska społeczeństwa waha się różni zachodni mianowicie nasza warstwa inteligencji, a ma nieco inny rodowód niekoniecznie mieszczański nasze mieszczaństwo ma się kształtować dopiero dwudziestym zakłada naprawdę dopiero po powojnie wniosła na nasze mieszczaństwo jako budowali, projektując społeczeństwa powojenne natomiast sań inteligencja jest poślą dziecka w związku z tym u nas tym jest taki posła klasowo ości trochę w tej w tej polskiej inteligencji prawda, czyli różnicy pomiędzy Szansana szlachtą, a ubogimi słowami czy też, ale czy też robotnikami, ale trzeba pamiętać, że dzisiejsza inteligencja inteligencja dwudziesta wieczna Polska jest tu dużej mierze Narodowy właśnie pos robotniczy posła Polski, a częściowo tylko mieszczański, a tym, niemniej nasza szkolna pozostał taki ważny zwyczaj dziewiętnastowiecznej szkoły polskiej zmuszania dzieciom lektur faza podobnie jest ich niechęci wokół literatury wiąże się z tym takim dziwnym rytuałem szkolnym, którym trzeba czytać Słowackiego ma zachwycać Henry tak NATO to jest taka figura Ferdydurke prawda w być może być może to też zależy od jakości wykładu literatury od zawsze najtrudniej ponoć nawet podobnie z matematyką dobry wypłat matematyczny może być niezwykle ciekawy ja oczywiście wierzę w to tylko na słowo, bo nie zetknąłem się ale, ale ponoć tak jest na koniec jeszcze chciałem tylko powiedzieć, że wydaje mi się, że w słowach Olgi Tokarczuk jest też jakaś taka drobna niezręczność no bo nie niezależnie od tego czy te słowa odbieram jako rasistowskie czy nie no to taka teza, że moje książki nie są dla idiotów implikuje właściwie zdanie, że moje książki są bardzo dobra no to jest jakaś taka z powiedzmy pełnienia skromność jest rodzaj reklamy których, która wydaje mi się, że w ustach na bliski noblistki może zawrzeć niezręcznych jest takie stare chińskie porzekadło podobno chińskie porzekadło, które mówi nam małpy spadają z drzew nawet bardzo taka czy może zdarzy nasze językowe tym niemniej ale, kiedy patrzę na to zjawisko stan socjologicznych jest to bardzo interesujące i chciałem, żeby to wybrzmiało kształtowanie inteligencji bez książki bez literatury kształtowanie warstwy ludzi świadomych świadomych uczestników życia zbiorowego jest szalenie trudne zadanie wręcz niemożliwe cywilizacja, do której aspirujemy zachodnia jest zbudowana na kulturze książki i owszem, się pojawiły nowe media pojawiło się na nowinki, które nam zajmują czas mniejsze by zmiany skoro w dalszym skutkiem one są one będą ją, że zostaną pewnie na stałe tym niemniej pora literatury jest ciągle bardzo ważnym w moim odczuciu bardzo ważną przestrzenią kuźnią inteligencji debaty dyskursu kształtowania wrażliwości Mn zwróciliśmy uwagę na jedno słowo tej wypowiedzi Olgi Tokarczuk rzeczywiście niefortunne, ale latem też mówiła o inteligencji wrażliwości to jest bardzo ciekawe oczywiście literatura łączy są łączy w sobie element poznawczy armat elementem wrażliwości dlatego trudno jest mówić od o tym, że trudno przeskoczyć z tezą, że literatura jest dobrym narzędziem do znajdowania się dzisiaj nie jest fakt jakoś musimy literatura otoczyć troską zadbać o to, żeby na razie zrosła się kurczy bardzo dziękuję za rozmowę dr Bogdan Balicki PiS dziękuję w Instytucie literatury i nowych mediów Uniwersytetu szczecińskiego był gościem państwa i moim, a teraz informacje Zwiń «
Transkrypcja podcastu

PODCASTY AUDYCJI: A TERAZ NA POWAŻNIE

Więcej podcastów tej audycji

REKLAMA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

REKLAMA

DOSTĘP PREMIUM

TOK FM Premium 40% taniej! Dostęp do nagradzanych podcastów, wszystkich audycji z anteny oraz Radio TOK FM bez reklam w świątecznej zniżce.

KUP TERAZ

SERWIS INFORMACYJNY

REKLAMA

Najnowsze Podcasty

Więcej podcastów

REKLAMA
REKLAMA