Co skrywa Puszcza Knyszyńska?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

przy mikrofonie Małgorzata Połczyńska naszym gościem jest teraz Paweł Średziński autor książki Puszcza Knyszyńska opowieści o leśnych zwierzętach i Królewskim lesie, a także o tajemnicach wgłębi lasu skrywanych również autor książki US opowieści o gapić się one z krainy bieg, że dobry wieczór test projektu część dzisiejszą bohaterką naszej rozmowy będzie jednak miło, chociaż może też się pojawi, gdyż po drodze, ale tytułowa Puszcza Knyszyńska, czyli ta, Rozwiń » która jest bohaterką pierwszej książki, którą przed chwilą wymieniłam, gdzie dopuszcza właściwie znajduje najłatwiej opuszcza zlokalizować patrząc na północno-wschodnią Polskę i to jest Puszcza, która wypełnia tę pustkę między puszczą Białowieską puszczą augustowską może też jeszcze dokładniej między doliną Biebrzy, a puszczą Białowieską dokładnie tam jest taka duża Zielona plama jeden z największych obecnie zwartych kompleksów leśnych nazywany dziś puszczą Knyszyńską, chociaż Puszcza Knyszyńska historyczna była znacznie mniejsza znajdowała się bardziej na zachód obecnego kompleksu leśnego, który nazywamy puszczą Knyszyńską to jest bardzo skomplikowane przy nazewnictwie tutaj natomiast rzeczywiście tutaj mamy ten fragment dawnych puszcz wielką książęcych gospodarskich później Królewskich częściowo, które były na pograniczu między polską Mazowsze z Litwą Rusią jak pieszą, a później też państwem zakonnym o Puszczy Knyszyńskiej pisze, że jest mniej znaną siostrą Puszczy Białowieskiej co takiego stało co sprawiło, że o Puszczy Białowieskiej i słyszał pewnie każdy, a okna chińskiej zakładam, że mało, kto przede wszystkim Puszcza Białowieska przyciągała zawsze naukowców, bo też z puszczą Białowieską ciągnęła się renoma jednego z pierwszych parków narodowych, które powstały w Polsce w dwudziestym wieku i też placówki badawcze, które powstawały łącznie też samą ochroną żubra, gdzie rzeczywiście w tym przypadku mam myśli Puszczę Białowieską tonażu był gatunkiem niezwykle takim koniecznym charyzmatycznym, który przyciągał badaczy i stała się takim atrakcyjnym poligonem badawczym szczególnie po drugiej wojnie światowej powstały instytucje naukowe Puszcza Knyszyńska gdzieś tam na uboczu dalej funkcjonowała co takiego sprawiło, że postanowiła Zając właśnie tą puszczą i popełnił książkę, która ma prawie 350 stron zresztą też przekaz piękne zdjęcia, więc polecam, żeby do niej zajrzeć nie tylko o to, żeby ją przeczytać, ale także, żeby obejrzeć zdjęcia, bo myślę, że one bardzo zachęcają do tego, żeby potem już się puszcze odwiedzi c własnoręcznie to może nie jest najlepsze słowo, ale samodzielnie na własną rękę no właśnie, ale pytanie czemu w ogóle zajął się zgłębianiem wiedzy na temat tej Puszczy myślę przede wszystkim, dlatego że Puszcza Knyszyńska jest taką moją pierwszą puszczą i trochę tak jest zawsze z tymi pierwszymi naszymi przygodami spotkaniami miejscami, które poznajemy i ona towarzyszyła mi od dzieciństwa tutaj nie ma wielkiej przesady, ponieważ dopuszcza Metropolitalna, jakkolwiek zabrzmi otula miasto Białystok stolica regionu i rzeczywiście można powiedzieć, że troszeczkę takim białostockim Kampinosu, chociaż zdecydowanie ciekawszym przyrodniczo bardziej zróżnicowanym może też na razie miłośnikom Puszczy Kampinoskiej natomiast jest to oczywiście teren niezwykły, gdzie też moje pierwsze poznawanie przyrody moje pierwsze wycieczki moje pierwsze zdobywanie kilometrów wędrówki piesze biegną orientację to właśnie po Puszcza Knyszyńska była blisko i jest rzeczywiście stała się moją ulubioną puszczą towarzyszyła mi nawet z okna mieszkania w wieżowcu na dziesiątym piętrze, w którym spędziłem dzieciństwo i młodość, skąd mogły widzieć kraj tej Puszczy właśnie Puszczy Knyszyńskiej i tak Puszcza cały czas dzieje zaczęła w moim życiu funkcjonować istnieć i ta pasja chęć też przedstawienia tej Puszczy nieznanej zupełnie sprawiły, że postanowiłem też od tej Puszczy napisać, chociaż to wcale nie było łatwe zadanie, dlaczego myślę, że przede wszystkim to już, o czym troszeczkę wspomnieliśmy, czyli Puszcza Knyszyńska w cieniu Puszczy Białowieskiej na temat Puszczy Knyszyńskiej powstało trochę opracowań natomiast one nigdy nie ujmowały Puszczy w taki sposób w jaki robi to przykład kompendium wiedzy oczywiście były przewodniki, ale przewodniki mają tę manierę ograniczają się do tego przedstawienie historii krótko co zobaczyć, gdzie zjeść może sami, gdzie przenocować natomiast one mają zupełnie inny rytm narracji natomiast powstały też oczywiście opracowania naukowe Alone też są rozproszone i taka pierwsza właściwie ostatnia duża monografia przyrodnicza poświęcona Puszczy Knyszyńskiej jako całości ona już ma te właściwe teraz już kilkadziesiąt lat, bo to jest przełom lat osiemdziesiątych początek dziewięćdziesiątych, kiedy zaczęło się mówić więcej w Puszczy Knyszyńskiej, bo powstał park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej natomiast rzeczywiście tych opracowań rozrzuconych jest trochę, ale są one są rozrzucone często bardzo specjalistyczne my też tych badań wcale tak dużo nie ma, bo jak się okazywało, kiedy zaczynałem pytać kolejnych badaczy zajmujących się konkretnymi grupami chociażby ssaków dużych tych mniejszych drobnych okazuje się, że badań ani Rysia, którego populacja w Puszczy Knyszyńskiej jest znacznie większa niż chociażby w Puszczy Białowieskiej czy też populacji Wilka nikt na bieżącą nie bada niemocy naukowców, którzy takie troszkę Puszczy Białowieskiej o badają te duże drapieżniki z ptakami jest łatwiej taki mają na szczęście ornitologów i tu rzeczywiście ornitolodzy nie zawodzą kilku rozmówców, którzy zajmują się ptakami o myślę też taki jest taki wdzięczny obiekt badań, ale też zainteresowań i rzeczywiście z ptakami łatwo motyle też na szczęście mają swojego badacza prof. Breżniewa natomiast z chrząszczami chociażby to też odkrywanie trochę białe plamy, ale też tak się złożyło, że kiedy przygotowywałem tekst tej książki dowiedziałem się, że z inicjatywy parku Krajobrazowego prof. Jerzy Gotowski biało wieży prowadzi właśnie badania taką inwentaryzację można tak to nazwać chrząszczy w Puszczy Knyszyńskiej dotychczas szacowano liczebność gatunków chrząszczy na oko 500600 natomiast dziś już wiem, że jest grubo ponad 1000, a być może będzie 2000, kiedy poznamy pełne wyniki badań i to rzeczywiście się pojawia w bardzo wielu grupach, jeżeli chodzi o przyrodę bardzo wielu grupach organizmów natomiast z dało też dotrzeć do bardzo ciekawych osób, która np. badają Źródliska do kremlowskiej prof. Elżbiety Katherine Ruth, która też uświadomiła mi, że istnieje chronologia wcześniej nie wiedziałem, że istniej taka decyzja taka dziedzina, która w nauce, która też bada źródła Źródliska tych źródeł chociażby w Puszczy Knyszyńskiej jest bardzo dużo, bo to kilkaset wpływów, które są na terenie tego obszaru to jest stosunkowo dobrze użyte umówione obszar, więc myślę, że tutaj rzeczywiście to też trochę było takie odkrywanie wielu tematów, o których też nie widziałem nie tylko tych przyrodniczych, ale tych powiązanych z historią, bo mam nadzieję, że tym wszystkim sobie kilka opowiemy, ale jeszcze chciałem dopytać ten brak to takie białe plamy czy też niewiele badań, jeżeli chodzi o pewne przynajmniej przestrzenie wynika z tego, że w Puszczy Białowieskiej wokół Puszczy są ośrodki naukowe, a przy Puszczy Knyszyńskiej nie czy z czegoś jeszcze innego wynika przede wszystkim z tego, że w Puszczy Białowieskiej mamy polską Akademię nałóg mamy Instytut badawczy leśnictwa i ta dusza Białowieska była zawsze takim modnym też, bo też miała co pokazać kierunkiem badawczym i tam rzeczywiście ta agregacja naukowców i to zagęszczenie różnych badań jest oczywiście bardzo wysokie Puszcza Knyszyńska ma to szczęście, że nie ma takiej biało wieży obok siebie oczywiście w Białymstoku tutaj częściowo osoby, o których mówiłem to są pracownicy Uniwersytetu w Białymstoku, którzy i, które te białe plamy zapełniają natomiast nie ma tych osób aż tak wiele i to rzeczywiście jest bardzo kluczowe i istotne i też wcale nie tak łatwo znaleźć chociażby botaników, którzy dopuszczą się zajmuje tą i chcą też siedzieli z taką wiedzą, bo to też jest istotne, że świat nauki sam jest bardzo hermetyczny i funkcjonuje też w swoim świecie, więc zawsze jest też ta praca w poszukiwaniu ciekawych rozmówców osób, które rzeczywiście poświęcają swój czas mają cierpliwość do mnie jako o PIT pytającego piszącego później autoryzuje jego wypowiedzi natomiast były rzeczywiście właśnie duże miasto można było się zastanawiać, dlaczego wciąż to Puszcza Knyszyńska nie jest tak przebadana rzeczywiście w Białymstoku Uniwersytet w Białymstoku sam nie jest w stanie przebadać tej Puszczy natomiast Białowieża jest stosunkowo daleko jest kilkadziesiąt kilometrów to jest już ten dystans, który powoduje, że badacze nie będą koncentrować się siłą rzeczy na Puszczy Knyszyńskiej tylko będą badać Puszczę Białowieską, które wciąż coś odkrywają ciekawego nowego Puszcza nie jest przebadana przez naukowców z Białegostoku to powiedziałeś czy jest przechodzą przez mieszkańców Białegostoku, bo wspominały też o Kampinosie mieszkała swego czasu w Warszawie no i chciałam zapytać czy mieszkańcy Białegostoku korzystają z dobrodziejstw Puszczy Knyszyńskiej to jest właśnie troszeczkę tak jeszcze wracając do tych naukowców tak jak mówię jest kilka osób, które zajmują się tą puszczą Knyszyńską padają tutaj głównie motyle i ptaki rzeczywiście na rzut niska i tutaj mamy rzeczywiście tych naukowców naukowczyni, która zajmuje się tymi tematami natomiast w przypadku mieszkańców Białegostoku właśnie to jest chyba problem, że wciąż Puszcza Knyszyńska nie jest takim oczywistym skojarzeniem i wyborem dla białostoczanek białostoczan, bo ile Puszczę Kampinoską Ka nie cierpi na brak zainteresowania ze strony mieszkańców Warszawy miasta, w którym też jestem przez część życia i wciąż wykształciuch związany to mimo wszystko żyją trochę ludzi odwrócenie tej Puszczy oczywiście są grzyby to pojadą tak, żeby może pojadą do Supraśla, który taką obecnie nieoficjalną stolicą Puszczy Knyszyńskiej, chociaż w pewnym sensie nieusprawiedliwionym sposobem stał się stolicą natomiast nie ma też takiej świadomości chociażby tego, że w dużej mierze te 80% 70% wody, która pojawią swych planach na pochodzi z Puszczy Knyszyńskiej właśnie z tych rzek, które wypływają z Puszczy Knyszyńskiej, które mają tam swój początek to jest myślę, że cały czas z praca do odrobienia staram się teraz to zrobić w ramach projektu dzięki Białystok, który prowadzę, żeby też zachęcić mieszkańców mieszkanki Białegostoku do poznawania tej przyrody blisko siebie jest taka specjalna strona dzięki kropkę jest to krok kapel każdy może znaleźć treści dotyczące przyrody Białegostoku natomiast Puszcza Knyszyńska chciałbym, żeby odkryto również właśnie przez przez mieszkańców Białegostoku nie tylko w tym wymiarze odnoszenia korzyści, czyli jedziemy tak żeby, ale też właśnie takich regularnych spacerów chodzenia to się zmienia to rzeczywiście, bo pandemia wydaje mi się też mocno wpłynęła na skrócenie dystansu różnych wycieczek wędrówek i też troszeczkę nie ukrywajmy po napisaniu tej książki umożliwiła też spędzanie tutaj wystarczająco dużej ilości czasu, która pomogła mi przygotować i częściej zresztą była pisana na skraju Puszczy tak liczymy ile godzin spędziły w Puszczy nie liczyłem na kilometr ile kilometrów przeszedł SN to jest niepoliczalne od tak 2 lat średnio dziennie pokonuje od 57 km minimum tak sąd, kiedy jest duże, ale na ogół jest to 57 km, który przechodzę czasami 4 natomiast rzeczywiście starał się być wpuszcza codziennie jeśli tylko mogę i to jest też taki właśnie element, który o, których wspominam już właściwie samym początku książki, bo odkrywamy to oblicze lasu, która w moim przypadku w sposób naturalny jest takim miejscem, gdzie mogę znaleźć spokój mogę na chwilę zatrzymać mogę zregenerować się, chociaż by podczas godzinnego dwugodzinnego spaceru natomiast to, o czym pisze Katarzyna Mońko nerwy w las bardzo fajna ciekawa książka, która odkrywa właśnie traumatyczny wpływ lasu na nas ludzi, którzy w pewnym sensie oddaliliśmy się od tej przyrody, zamieszkując z w miastach też, budując coraz bardziej skomplikowane domy, otaczając się tym co nie jest naturalna, a i teraz troszeczkę wydaje mi się, że coraz bardziej odkrywamy ten ten walor lasu i tę wartość lasu ja akurat jestem w tej szczęśliwej sytuacji wynik musiał przekonywać, bo zawsze ciągnęło do lasu dopuszcza natomiast myślę, że więcej osób dostrzega i rzeczywiście jest coś takiego bardzo lubię określenie, które upowszechnia Simonie NK właśnie jest to popularna zresztą kąpiel Leśna tak to określenie, bo jest coś takiego, kiedy zanurzamy się w lesie, kiedy idziemy przez nas jest coś takiego w tym powietrzu w zależności od tego jak jest wilgotne, że wchodzimy w powietrze i rzeczywiście takim płyniemy myjemy się w tej fajnej atmosferze Puszczy lasu nie wiem czy to jest szczęśliwy określenie, ale jesteś takiego czytającego fajnego w tym i tutaj myślę, że każdy może swój sposób znaleźć na to jak korzystać osoby otoczenie mają właściwie białostoczanki pod bokiem o Puszczę Knyszyńską, a takie kawałki, które mówią Puszczy Knyszyńskiej mają w zresztą na terenie samego miasta Białegostoku, bo chociażby Dolina małej rzeczki Jaroszówka, która jest niezwykle piękna czy też las Wesołowski są takie fragmenty, gdzie trochę tej Puszczy możemy znaleźć, bo mamy chociażby Jarząbka w lesie Wesołowskim w rezerwacie Antonio, który znajduje się na terenie miasta Białegostoku, czyli co taki ptak, który jak piszesz w swojej książce, gdyby Puszcza Knyszyńska miała mieć swój symbol to byłby to właśnie Jarząbek takt jest taki Kurek, który w przeciwieństwie do ciebie i do GUS co poradził sobie z presją ze strony człowieka z presją ze strony drapieżników zmianami klimat przekształcanie wycinaniem lasów i też z różnymi innymi czynnikami oczywiście zależy od każdego z tych gatunków natomiast GUS już niema od lat dziewięćdziesiątych, bo ostatnio był widziany w połowie lat dziewięćdziesiątych Cietrzew jest bardzo mało i to na wschodnim właściwie kraju obecnie, chociaż jak mówią starsi mieszkańcy to nawet w zachodniej części Puszczy cietrzewie były powszechne jeszcze kilkadziesiąt lat temu, a rząd jakoś sobie radzi Jarząbek sobie radzi też bardzo dobrze w lasach prywatnych co udało się zaobserwować to też wynika z tego, że struktura tych lasów prywatnych tutaj jest często bardzo poszatkowane są bardzo wąskie paski lasu, których się za bardzo nie rusza właściciele też bardzo tam zaglądają, a jeżeli klub taki zaniedbany las, bo zaniedbany las jest dobre z punktu widzenia kryjówek z punktu widzenia funkcjonowania w tym nośna jest taki ptak, który może bierze jesteśmy po raz pierwszy gdzieś w lesie spotykamy właśnie tego Jarząbka może nas lekko zdziwić może wystraszyć, ale z może naszym czujność, bo ma tendencję takiego zrywania się w ostatniej chwili takich Furtek charakterystyczny, który słyszymy i tego rząd części widzimy tylko przez chwilę, kiedy gdzieś znika w tym gąszczu swoje książkę jest przewodnikiem po Puszczy jest taką swego rodzaju opowieścią dzieje się zresztą na ne różne części, bo jest część historycznej taka bardziej przyrodnicza pojawiają się różni bohaterowie, którzy właśnie w tej Puszczy oprowadzają, ale jednak, jeżeli słucha nas ktoś, kto miałby okazję w niedługim czasie wybrać się do tej Puszczę i zainteresował się teraz dzięki właśnie twojej opowieści to od czego mógłby zacząć jak jak zacząć się poznawanie Puszczy Knyszyńskiej co byś polecił jest bardzo trudno tak polecić jedno miejsce natomiast myślę, że dopuszcza zwraca też swoich różnych historycznych ciekawostek, które są związane z tym miejscem zasługuje na takie 3 wydaje mi się lokalizacje, które warto zobaczyć pierwszą z nich myślę, że powinien być kreślenia okolica i to, dlatego że historycznie jest to miejsce, gdzie Zygmunt drugi ogół spędził prawie 500 dni swojego panowania miało swoją rezydencję i tutaj chciał, a stworzyć nową stolicę Rzeczypospolitej obojga narodów miotu stąd blisko też do wielkiego Księstwa willa oczywiście lubił też polować stąd też to Puszcza Knyszyńska to jest właśnie dzieło też królewskie wydzielanie nazwani natomiast była to postać, która też troszczyła się tę Puszczę i w czasach Zygmunta Augusta Puszcza rzeczywiście była przez niego szczególnie chroniona i resztki po Zygmuncie Auguście możemy odnaleźć też w takich już może niewielkich pozostałościach typu ustawy, które pochodzą z szesnastego wieku, na których znajduje się jedyny moim zdaniem na świecie kirkut cmentarz żydowski, który został założony w znacznie później było osiemnastym stuleciu, który znajduje się na wałach nas na wałach stawów rybnych dawnych stawów rybnych to jest bardzo ciekawy obiekt bardzo widowiskowy malowniczy i tutaj idąc dalej od kilku można też zagłębić się w taki fragment dawnego uroczyska Gaj, gdzie zwierzynie Zygmunta Augusta czy mamy tą historyczną o warstwę zresztą warstwę Puszczy Knyszyńskiej na pewno bardzo pięknym miejscem, które też bardzo polecam jest z Sokoła da i okolice, bo mamy tam i ładną rzekę, w której żyją zresztą takie ryby, które kojarzą nam się z wodami górskimi respekt Strąg, ale mamy też przepiękne rzeczki, które wpływają wysoką i tutaj mam myśli rangę wzdłuż brzegów, które warto się przejść też brzegi są bardzo silnie źródło Jona jest dużo źródeł, które wybije wybijają wręcz po prostu spod naszych nóg jest to bardzo ładne obszar zalany też trochę przez bobry stąd też możemy zobaczyć rzadkie gatunki dzięciołów tryb podczas tego biały Spiętego takich właśnie związanych z takimi starymi lasami, które nie są wcale tak powszechne i wreszcie no myślę, że takim fajnym miejscem, który trochę jest taką wędrówkę filmową jest wąskotorówka i o tej wąskotorówka napisałem właściwych potem pierwsze takie opisanie wąskotorówki w Puszczy Knyszyńskiej, bo za bardzo od wąsko surowce nie było żadnych materiałach były dziś pojedynczej informacji udało się dotrzeć do osób, które odbudowywały wąskotorówkę próbowały to zrobić potem zostały stamtąd wyrzucone, ale też z jednym z ostatnich żyjących kierowników tej wąskotorówki mówi oni, bo jak się okazuje kadry filmu Siekierezada powstawały w Bieszczadach tylko właśnie w rejonie czarnej białostockiej właśnie na tym terenie, gdzie biegnie trasa wąskotorówki dziś ona zarasta ona niszczeje natomiast jest bardzo fajnym szlakiem, którym też warto się przejść wysiąść w Brukseli pod czarną białostocką właściwie na obrzeżu czarnej białostockiej i pójść tą kolejką można aż do Kopnej góry także takich miejscy z pierwszych są z takim pierwszym miejscu bym wymienił 3 jeszcze jedno jest bardzo ważne tylko on jest bardzo długi, więc sobie można wybrać, gdzie chcemy półek dziękuję bardzo, wóz ciągnie się na kilkadziesiąt właściwie km jest to pozostałość działalności lodowca natomiast to nie jest ostatnie zlodowacenie, bo tutaj to nie jest obszar modulacja, ale tak jak Suwalszczyzna mówię tutaj w górach świętojańskich, które od Sokol białostockiego ciągną się aż po rzekę Supraśl tam jest taki i dalej tam są takie fragmenty wzgórza rzeczywiście te różnice wysokości są imponujące można się poczuć jak Góra my kiedyś jako bardzo młodzi ludzie nazywaliśmy to miejsca mieszczanami o natomiast oczywiście warto tam przejście warto zobaczyć tą urozmaicona rzeźba terenu, bo tak jak pisze Puszcza Knyszyńska jest wesoła właśnie przez to, że jest tak ukształtowana, jeżeli chodzi o ten obszar ona jest inna niż Puszcza Białowieska, bo nie jest płaska ma jest praktycznie o upstrzone takimi różnymi Dolinka ami wzgórzami natomiast nie są z 1 strony taki krajobraz jak na Suwalszczyźnie, ale z drugiej strony nie jest taki płaski obszar Puszcza Białowieska stąd też wesoła bardzo różne miejsca możemy tam zobaczyć bardzo na siedliska mógłbym wymieniać długo chociażby rezerwat jesionowe góry, przez który prowadzi szlak jest przepiękny tamte jesiony już znikają stare natomiast kiedy prof. Faliński tam przyjechał zresztą o tym mówi jeden z moich rozmówców był zachwycony mówił, że takich Sianów to nawet w rezerwacie ścisłym tam w Puszczy Białowieskiej nie można było znaleźć myślę tutaj jest bardzo wiele możliwości i to jest właśnie ten potencjał Puszczy Knyszyńskiej żona jest ciekawa nie tylko ze względów przyrodniczych, ale również kulturowych historycznych krajobrazowych każdy znajdzie coś dla siebie kajakarze mogą wpływać rzekami piechurzy mogą chodzić rowerzyści mają bardzo duży wybór szlaków, które nie są oznakowane, ale mogą sobie wytyczać miłośnicy przyrody zobaczą Orlika krzykliwego zobaczą wiele ja też swoje da, bo są 2 nazwy, która stosuje się określenia tego samego gatunku czy bielika można też zobaczyć przepiękny, ale znany też już w dużej mierze monastyr w Supraślu, który też ma bardzo ciekawą historię i rzeczywiście tych takich fragmentów Puszczy którą, które warto zobaczyć jest dużo, a wracając chociażby samej filmowej puszcze o tym nie przecież w książce natomiast chociażby stacja kury Jane słynna, gdzie nie ma budynku, ale tam były realizowane zdjęcia do kultowego już filmu u ludzi z pociągu Kazimierza Kuca myślę że, toteż taki punkt, który warto odwiedzić zobaczyć, bo tych miejsc rzeczywiście dużo dużo historii dużą no właśnie, ale też dużo tajemnic z zajmijmy się w takim razie przez chwilę tą warstwą historyczną wspomniałeś już o królu Zygmuncie drugim ogół iście, ale jeżeli chodzi o Puszczę to o jest ona miejscem, w którym rozgrywały się wydarzenia również z powstania listopadowego i powstania styczniowego oczywiście późniejsze około wojenne możesz coś więcej powiedzieć tak w ogóle Puszcza Knyszyńska jest bardzo ciekawa, bo okazuje się jeszcze jak sięgniemy bardzo wstecz do czasów prehistorycznych po mieliśmy tutaj łowców zbieraczy i archeolog, z którym rozmawia Adam Andrusiewicz opowiadał swym niezwykłym odkryciu takiego miejsca obrządków, które można nazwać grządkami Szamański, bo w tamtych dawnych czasach ludzie podążali głównie dolinami rzek i znaleziono palenisko znaleziono fragmenty takiego szałasu znaleziono też fragmenty naczyń, na których jak się okazało były resztki substancji odurzających to jest bardzo ciekawa historia, która jest chociażby związana z tym okresem mamy też prehistoryczne kopalnie krzemienia, które też zostały przez przypadek odnalezione to było całe takie Zagłębie tych takich odkrywka owych można powiedzieć kopalnych dołów, które dziś możemy zobaczyć w terenie chociażby ziemianka, ale też poza Chełmianką jest jeszcze inne miejsce, które możemy znaleźć całkiem niedaleko no, jeżeli chodzi o powstania to rzeczywiście ten duży kompleks leśny pomimo tej presji człowieka on jednak służą za schronienie w okresie powstania styczniowego i tutaj i był duży oddział powstańców styczniowych, który stoczył bitwę pozwoliła mi, ale też wydarzenia chociażby powstania styczniowego wydawałoby się, że zdarzyło się niedawno, że powinno być sporo materiałów one dopiero w ostatnich w ostatniej dekadzie właściwie są odkrywane tak samo jak chociażby epizod powstania listopadowego i bitwa, która miała miejsce ona funkcjonowała w świadomości ludzi natomiast dzięki przypadkowemu odkryciu jednego z moich rozmówców udało się właśnie znaleźć ślad, kiedy było priorytetem to było odkrycie 1 o tak jak mówią z moich rozmówców Radka Dobrowolskiego, który znalazł w księdze parafialnej w jednej z ksiąg parafialnych informację o tym, że pochowano powstańców żołnierzy właściwie to nie mówiono powstańców tylko żołnierzy, którzy zginęli w walce z Rosjanami okazało się, że to był oddział, który przez tę część Puszczy przechodził rozbił się obozy wysoko gdzie, a został zaskoczony tam doszło do starcia i po właściwie ponad poprawie 2 stuleciach bo, bo tak powiedzieć, chociaż troszeczkę mniej na pewno jeśli chodzi o lata to udało się potwierdzić badaniami, które zostały przeprowadzone przez pasjonatów historii i tych właśnie też w miejscach ludziach opowiadam w książce zachęcam właśnie takiego odkrywania tej Puszczy przyznają też oczywiście same książki natomiast myślę też Puszcza Knyszyńska zostawia bardzo dużo takich elementów, które później możemy sami jeszcze odkryć, bo myślę, że jeszcze wiele historii zostało opisanych być może już nie zostaną opisane, bo ci ludzie, którzy pamiętają już odchodzą, bo często była tradycja ustna i chociażby wspomniana bitwa z czasów powstania listopadowego ona funkcjonowała wszyscy myśleli, że tam była bitwa w czasie powstania styczniowego okazało się, że tam nie było takiej typowej bitwy w czasie powstania styczniowego powstańcy przychodzili natomiast gdzieś tam była opowieści miejscowa lokalna, którą pisał nieżyjący już Wojciech Jabłoński, gdzie była mowa o tym, że szło wojsko z całej Polski z różnych miejsc, bo byli kaliskiego byli z Litwy i to właśnie gdzieś tam zostało w takiej opowieści natomiast nie wiedział za bardzo jak to przypisać potem dopiero badania wysiłek kilku pasjonatów historii amatorów właściwie takich, którzy zajmują tą historią z pasji doprowadziły do tego, że udało się znaleźć to miejsce są zresztą byłem uczestnikiem odnalezienia z kolei obozowiska czasów powstania styczniowego w Budzisku i to też bardzo ciekawe, że pamiętnik kara mówić, które jest dzisiaj takim głównym źródłem, bo był uczestnikiem tych wydarzeń świadkiem on dosyć się dobrze opisywał te miejsca, w których przebywali powstańcy tam nie ma takiego fazowania jak już chociażby we wspomnieniach czasów drugiej wojny światowej, bo tam już fantazja rzeczywiście często ponosi opowiadających natomiast rzeczywiście dosyć dobrze odtworzone losy tej partii powstańczej też miejsca lokalizacji, toteż przez przypadek przez kontakty z kimś, kto pamięta komu ojciec dziadek opowiadał i wiedział, że w tym miejscu coś takiego mogło mógł być, więc myślę, że ta Puszcza Knyszyńska jest bardzo ciekawa interesująca chociażby też kapliczki, które na deskach powstawały w Puszczy były wieszane różnych można jeszcze znaleźć czy czy to rozdaje w niektórych miejscach jeszcze śladowo znaleźć są takie święta drzewa i ta tradycja już tak zanika trochę próbuje się podtrzymywać, bo można znać też w Puszczy takie już ni unowocześnione próby w wieszania tych kapliczek okazywało się też po tym, jak Wojciech Załęski zaczął badać ten temat, że to miało również związek z takim momentem przejścia zmarłego do świata umarłych, kiedy ktoś odchodził to właśnie też stawiano takie też w takich miejscach podmokłych nieraz, że wieszano takiej kapliczki również robią coś w stylu takiego, jakbym mostku, przez który dusza tak jakby przechodziła dalej do tamtego innego świata były specjalne wykłady także tutaj jest to rzeczywiście bardzo ciekawa też historia myśli takich historii niestety wiele już zginęło ani nie będziemy już widzieli natomiast my się np. udało znaleźć jeszcze z mieszkańcami rejestr taki bardzo fajnej uroczej osady rozproszony, bo mają w zabudowie kolonijnej w zachodniej części Puszczy Knyszyńskiej, który opowiedział też wiele ciekawych historii jak sam mówił też nie miał za złe, że nie pytał tak dokładnie swoich dziadków wiele spraw, bo wiele historii mogło już umknąć ile w Puszczy Knyszyńskiej tak naprawdę Puszczy, a ile efektów działalności człowieka czy Puszcza Knyszyńska jest naznaczone obecnością człowieka z racji tego, że ta kolonizacja od tej wyszło dosyć późno w szesnastym wieku po okresie średniowiecza, kiedy to było obszar pogranicza było niespokojnie kształcenie osiedla nikt tutaj nie mieszkał na stałe w takich większych skupiskach szesnastym wieku zaczęła się kolonizacja i ona była krajana coraz bardziej Woo była większa, jeżeli chodzi o obszar też akcje otrzyma nowe Puszczy Knyszyńskiej jest taki bardzo ciekawe wyrostek, który na północ od Puszczy odchodzi do wysokości dla Będzina i prawie dotyka właśnie z Doliny rzeki Biebrzy jest taki fragment, który też jest bardzo ciekawą taką niepisaną granicą, do której dotarła kolonizacja przekształcanie tych obszarów i ta kolonizacja została przerwana zaborami Polski w tym momencie ten skrawek zawdzięczamy temu, że te kolonizację Zachodu ze Wschodu zatrzymały się natomiast w Puszczy znajdziemy i polany znajdziemy bardzo pięknie malowniczo położone osoby, które możemy oglądać w cyklu Jacka Bromskiego u pana Boga, bo wiele zdjęć, które tam powstały chociażby te same krowy most to są miejscowości położone w obecnej Puszczy Knyszyńskiej, ale też znajdziemy wiele takich cały czas niedostępnych miejsc często są rezerwaty, ale też poza rezerwatami, które przez swoją niedostępność czy sprawiły, że człowiek niszczy tych miejsc nie wchodził tam tak mocno ze swoją działalnością i zabagnione często takie mokradła owe obszary Bór bagienny one wciąż jeszcze są do odnalezienia w Puszczy Knyszyńskiej i to wydaje się, że tam jest najwięcej Puszczy w Puszczy, chociaż też ta Puszcza ma potencjał regeneracyjny odradza się, ale też będzie zmieniać, o czym już może nie pisano aż tak bardzo samej książce, ale też należy oczekiwać, że w związku ze zmianami klimatu globalnym ociepleniem będziemy mieli więcej korników ostro bębny, które mogą atakować sosna sosna może sobie radzić taki oczywisty gatunek, który miał sobie radzić ze wszystkim może mieć problemy, ale też będzie zmieniać się spod gatunkowy lasów, czyli tego piekli ciasta Grab chociażby, który jest lepiej dostosowany do dobrych warunków natomiast też myślę, że bardzo istotne jest to, że w samym samej Puszczy mamy też przy takich wiele siedlisk, które kiedyś były gruntami, czyli tam, gdzie rosły dęby rosły drzewa liściaste to nie jest tak tylko, że Puszcza Knyszyńska historycznie stała tylko wyłącznie sosną to jest efekt przekształcenia przez człowieka są takimi nowościach Grądy chociażby, które wskazują na NATO co dawniej tutaj było, bo najpierw Puszczy Knyszyńskiej zajmowano najbardziej takie żyzna najlepsze z punktu widzenia osadnictwa rolnictwa obszary to był właśnie ta lasy liściaste Dąbrowy właśnie Grądy które, które gdzieś sobie przetrwały w tym lesie tam człowiek chodzi oczywiście najpierw wzdłuż dolin rzecznych, bo wzdłuż rzek błona łatwiej się przemieszczać rzeki też zmieniły bardzo, bo zostały przemalowane są prowadzone prace utrzymaniowe na rzece Supraśl, która przez to coraz bardziej się obniża ma coraz niżej dno to są właśnie te wszystkie elementy te, o których opowiadamy w tej książce razem z moimi rozmówcami, że jesteśmy przy rzekach to bardzo ciekawie opisuje się, dlaczego to człowiek nie powinien ingerować w to jak one wyglądają, dlaczego tak ważne jest ich różnorodność na różnych ich etapach takie, że rzeki teraz stały się takim tematem nr 1 po katastrofie na Odrze natomiast rzeczywiście ten proces nie zaczął się wraz z tą katastrofą zaczął się wiele lat wcześniej, a tutaj tracimy Doliny rzeczne buziaka to nie tylko koryto, ale cała Dolina Dolina, w której są torfowiska, w których były okresowe umowę rozlewiska, które utrzymywały tę wodę, które powodowały, że te łąki zapominacie wyglądały to było też do stroju one do gospodarki, która była prowadzona rolnej wtedy, bo nie mieliśmy dużych gospodarstw dużych hodowli tylko takie przydomowe hodowle zwierząt i dopóki to jeszcze funkcjonowało nawet pomimo im Melioracji, które w po drugiej wojnie światowej zaczęły być prowadzone dość powszechnie to było jeszcze krowy były jeszcze z zwierzęta, które zatrzymywały proces zarastania tej Doliny, ale też trochę inaczej wyglądało natomiast rzeczywiście to niszczenie rzek to odsysanie wody z nich to ta próba ujarzmienia rzek skończyła się katastrofalnie będzie się kończyć katastrofa w wielu miejscach, bo rzeka nie powinna wpływać jak najszybciej tylko rzeka powinna mieć czas na to, żeby tę wodę oczyścić, żeby tworzyć zakola i żeby nie było także naturalny odcinek rzeki, który ma 10km nagle po przekopaniu wyprostowanie miał 2km, bo to pokazuje najlepiej skalę tego jak bardzo próbujemy przekształcać te miejsca orzeka co prawda broniła dosyć długo, ale lata sześćdziesiąte szczególnie one dobiły tę dolinę i teraz obserwujemy postępujący proces takiego problemu związanego z ruszaniem tego terenu z tym, że tej wody brakuje torfowiska też się nie są zasilone wodami są cięte tak jakby od od samego koryta rzeki tutaj mamy dużo problemów z tym związanych myślę że, toteż taki czas, żebyśmy się zwrócić ku rzekom, żebyśmy tę wodę zatrzymywali też spojrzeli łaskawie chociażby na bobry, które robią bardzo dobrą robotę, bo zatrzymują wodę odtwarzają te z zalewiska, które wcześniej funkcjonowały sezonowo w dolinach mniejszych rzek przede wszystkim bobry głównie wyróżniają mniejsze, że kierują zmienią w sposób przyjazny dla przyrody pomagają nam naprawiają to co my zrobiliśmy zatem myślę, że też jest aspekt, którym warto mówić, bo też jak też są wciąż pomimo tego Kik pokierowania przez człowieka są wyjątkowe i takich małych rzek, które są naprawdę wciąż piękna i mają ładne źródła tę strefę lotniskową, skąd wybijają wypływają to jest rzeczywiście fenomen tej Puszczy Puszczy Knyszyńskiej wody w Puszczy na pewno doceniają ci, którzy zajmują się produkcją samogonu to chyba jest taka dosyć długa tradycja, jeżeli chodzi o to miejsce ja myślę to jest taka tradycja, która wynika z biedy, bo to nie wynikało z tego, że ludzie niby stać na to żeby, żeby coś takiego kupić natomiast rzeczywiście ten duch puszczą gdzieś się pojawiają nim aż tak dużo pisze w samej książce celowo, bo nie chcę, żeby Puszcza Knyszyńska publicznie kojarzyła się z Bronisławem natomiast to budownictwo powraca w różnych opowieściach moich też wyraźnie wskazuje na te kwestie związane z tym, że z 1 strony były dogodne warunki, bo były Źródliska były puszczańskie szlaki są do dziś można do dziś znaleźć gdzieś w lesie aparatury, które ktoś, kto użytkuje i pędzi bimber natomiast z drugiej strony, bo to sposób na zarobienie trudnych czasach na też na na zrobienie wytworzenie we własnym zakresie alkoholu, który nie byłoby stać ludzie nikt nie jeździł do sklepów, żeby ten alkohol kupować i to tradycja w pewnym sensie jeszcze nadal trzyma no i ten duch Puszczy gdzieś nad puszczą cały czas wisi stąd też wiele osób kojarzy Puszcza Knyszyńska właśnie z tym no bo ona z tych Puszczy Białostocczyzny też Polski wschodniej chyba najbardziej jest znana z tego nie Puszcza Białowieska tylko właśnie Puszcza Knyszyńska jak wygląda kwestia ochrony tego miejsca, bo wspomniałem już na samym początku, że w latach dziewięćdziesiątych powstał tam parki krajobrazowe natomiast w swojej książce stawiać takie pytanie, które też zresztą tytułem jednego z rozdziałów a kiedy parki narodowe tak to pytanie zresztą ten tytuł zawdzięczam mojemu rozmówcy Krzysztofowi firmowi, który jest jednym z ojców założycieli parku Krajobrazowego od lat siedemdziesiątych pracował w lasach państwowych jak sam mówi w tej rozmowie to był zupełnie inne czasy i tutaj tej regionalnej Dyrekcji nasze też różnie nazywała zupełnie inny klimat on dostał wolną rękę i dzięki jego działaniom powstały rezerwaty, które dziś mamy w Puszczy Knyszyńskiej duża część powstał park obrazowy i miał powstać też park Narodowy park obrazowy był trochę taką trampoliną, z której miał się wybić park Narodowy zresztą w wielu miejscach w Polsce dosyć podobna filozofia obowiązywała, jeżeli chodzi o parki krajobrazowe i potem narodowa czym sekret narodowcy różnie jeszcze jedno drugiego partię razowy przede wszystkim no chroni w w mniejszym stopniu z racji tego, że władze takiego parku mają mniejszy wpływ na to co dzieje się na tym terenie tak, bo park Narodowy rzeczywiście mamy tam ściśle określone przepisy, które obowiązują w parku Narodowym parku obrazowy jest taka luźniejsze forma, która nie jest formą, która też pozwala np. Dyrekcji parku Krajobrazowego sprzeciwić się i skutecznie zatrzymać czasami wiele działań, bo do park Narodowy nie ma tej legitymacji taki tak silna jak park Narodowym niestety tutaj cały czas myślę, że jest niezwykle istotne przepracowanie tego w ogóle jak traktujemy obszary chronione w Polsce i co o można należy robić takich obszarach natomiast park Narodowy on w tych planach miał obejmować tę część Puszczy, gdzie dziś najwięcej rezerwatów przyrody, czyli jest to obszar między rzekami Sokołda słoja Supraśl i tam miał powstać park Narodowy trzeba zresztą w latach osiemdziesiątych powstała nawet mapa plan tego, gdzie to ma powstać natomiast później już rzeczywiście parki narodowe miały bardzo złą prasę jak wiemy nie wszystkie parki narodowe, które były planowane powstały powstają kolejne dekady już nie mogą powstać, a w Puszczy Knyszyńskiej ten pomysł z został troszeczkę zapomnianym też cieszę się, że w tej książce Krzysztof Wolfram o tym pomyśle przypomina o i przypominamy tę książkę tą książką o tym, że inny właśnie park Narodowy w Puszczy Knyszyńskiej miało powstać i może to będzie otwarcie dyskusji na temat tego jak ble powinna wyglądać przyszłość Puszczy Knyszyńskiej, bo wydaje mi się też tak rozległy obszar, gdzie jest miejsce na pogodzenie bardzo różnych grup interesu różnych potrzeb, bo też można ten obszar bardzo łatwo w pewnym sensie strofować, jakkolwiek zawsze utworzyć strefy takie strefy, gdzie mamy te ochrony przyrody, ale też umożliwia rekreację wstęp ludzi, ale też obszary, gdzie prowadzi się gospodarkę leśną i to rzeczywiście jest do pogodzenia tylko tu też by wymagało poważnej dyskusji chęci dialogu, a z tym dialogiem bywa bardzo różnie nie będę zdradzał natomiast też pojawia się taka postać, która jest związana Adam Bohdan z puszczą Knyszyńską i opowiada ze swojej perspektywy takiego aktywisty, jakiego zdaniem to sytuacja wygląda stąd też w myśl, że Puszcza Knyszyńska cały czas ma potencjał na to, żeby być szczególnie potraktowano i ta idea parku Narodowego wcale nie musi być odłożono do lamusa natomiast sam też jestem przekonany, że w ogóle musimy przepracować trochę samo formuła obszarów chronionych, bo myślę, że zaprzestanie takiej działalności gospodarczej jak najbardziej natomiast czy nowo powstający park, jeżeli miałby być rozległy też obszary chronione miały być wyłączone z możliwości chociażby zbierania owoców runa leśnego grzybów czy też miały być zamknięte dla turystyki pieszej poza szlakami no właśnie tu całość stanowić na pewno przejść to i przepracować temat strofował tych obszarów, bo to jest bardzo istotne bardzo ważne wydaje mi się, że to jeszcze nas czeka dyskusja o tym jak taka ochrona ma wyglądać może niekoniecznie musi być to park Narodowy może być jakiś inny obszar inaczej nazwane natomiast ważne, żeby mimo wszystko nie był tak pomijany, bo wrażenie, że parki krajobrazowe są tak traktowane no w zasadzie jestem park Krajobrazowy, ale nie wszyscy biorą sobie do serca po po co, dlaczego ten park Krajobrazowy jest, bo ten park bez wy też nie jest bez powodu, bo chroni konkretny krajobraz chroni konkretne miejsce i nie bez powodu został powołany w Puszczy Knyszyńskiej czy w innych miejscach w Polsce zatrzymajmy na chwilę na tym co tu i teraz mamy teraz wrzesień i pytanie co takiego wyjątkowego we wrześniu jesienią w Puszczy Knyszyńskiej można zobaczyć albo spotkać amatorzy grzybobrania wiedzą dobrze co można, chociaż ten rok akurat ostatnie tygodnie są bardzo sucha, więc jeszcze chwilę myślę, że muszą poczekać jeszcze kilka dni i zacznie się znowu w tym roku to głównie lipiec tutaj był okresem, kiedy rzeczywiście można było pójść z koszykiem do lasu natomiast obserwowanie w ogóle zmieniać to przyroda zmienia się barwy poranki zmogła Doliny rzeczne, które są o niezwykle piękne we wschodniej części Puszczy też rykowisko, które można usłyszeć, chociaż tutaj niestety w tym okresie rykowiska nie ma wyłącznie osób zainteresowanych słuchani mielenie, ale też są tacy, którzy wykorzystają ten okres rykowiska, kiedy stosunkowo łatwo można zlokalizować zwierzę do polowań mieliśmy Bukowi z kolei za chwilę może w Puszczy Knyszyńskiej będą pojawiać się łosie, które będą nią tutaj się ciągnąć można spotkać już teraz, ale niedawno całkiem w okolicach tej wschodniej części Puszczy Knyszyńskiej bardziej jak na południowo wschodniej chociażby bardzo ciekawy obrazek, który jest powielany przez fotografów i osoby, które tam pojechały ogromne pole Gdyni, na którym żerowały żubry Żubr też Puszczy Knyszyńskiej są czy to jest najlepsze miejsce to o tym przeczytacie wszyscy w książce w la myśli te osoby, które sięgnął po szczecińsku, którą napisałem natomiast no cały czas dzieje się w tej puszczono też przeloty, które można obserwować można słuchać żurawi, które teraz są w drodze może nie wszystkie, a tak daleko polecą, bo klimat też robi swoje i brak surowych zim natomiast rzeczywiście to jest trochę także w Puszczy Knyszyńskiej właściwie o każdej porze roku warto być na pewno jej zaletą jest to, że jesteś blisko Warszawy stąd też jako osoba, która z Warszawą też jest po części związana mogę powiedzieć, że warto tutaj przyjechać to są 2 godziny jazdy można dojechać pociągiem to objaw wykład potem dojechać do Supraśla i rzeczywiście to jest także można w tym miejscu znaleźć zawsze coś da się bierze jeszcze niektóre biegówki to jest świetne miejsce na biegówki ostatnia zima nie właśnie na, ale poprzednio było bardzo nie znajdzie, choć styczeń luty myślę, że każda po roku jest fajna i każdej porze roku można coś znaleźć można też przyjechać latem i można się wykąpać w rzece można potem pójść na spacer wziąć plecak przespać się w fajnym miejscu w lesie bądź poza czasem także myślę, że jest to bardzo ciekawa opuszcza ciekawy obszar, który też po części dziś służy od paru miesięcy za takie miejsce, gdzie chronią się też osoby przekraczające granicę ze Wschodu to też o tym wątku należy powiedzieć, ale też obszar, który ma na swoich rubieżach tak ciekawe miejsca chociażby Kruszyniany, gdzie mieszkają Tatarzy polscy i gdzie od wieków mają swoją siedzibę mają swój meczet także myślę, że to jest naprawdę bardzo dużo do zobaczenia i im do tego zachęcam do sięgnięcia po książkę Puszcza Knyszyńska, którą można znaleźć na pewno wydawnictwie właśnie Bór jad bezpośrednio wydawcy też w wybranych księgarniach, ale też potem szukać i dopisywać swoje własne historie bardzo do tego zachęcam do dzielenia się nimi też zachęcam do kontaktu prowadzę prywatnie w miarę czasu wolnego na razie tylko czas jest bardzo mało stronę Krysińska kropkę PL tam mam nadzieję, że czasem też będzie więcej informacji, ale też, jeżeli chce się podzielić historiami, toteż zapraszam do kontaktu chętnie będę też udostępnią różnego rodzaju relacje to jest bardzo ciekawa Puszcza warto przyjechać myśmy kończyli przyjęcie do niej i odkrywają co jest jest wesoła Paweł Średziński autor książki Puszcza Knyszyńska opowieści o sumach zwierzętach i Królewskim lesie, a także o tajemnicach wgłębi lasu skrywanych bardzo dziękuję za rozmowę również bardzo dziękuję też pozdrawiam w imieniu psa, który towarzyszy wędrówkach popuszcza, którego pewnie w trakcie naszej rozmowy też trochę słychać mogli teraz państwo jego bohaterem usłyszeć jego chrapanie w ale cóż godzina rozumiem, że już dla psa przynajmniej taka, że pora spać bardzo dziękuje jest nazywam Małgorzata Połczyńska i życzę państwu spokojnej nocy i snu tak głębokiego jak ma pies Pawła również bardzo dziękuję do usłyszenia do zobaczenia w Puszczy Zwiń «

Co skrywa Puszcza Knyszyńska?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR RADIA TOK FM

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 22:00

Najnowsze Podcasty

"Mam nadzieję, że ten czas bezkarności się kończy" - słuchaczx po emisji 1. odc. serialu "Niedorzecznik"

Niedorzecznik. Odcinek 1

Czas rozliczeń

Elektryczny system hamulcowy oraz baterie Toyoty ze stałym elektrolitem

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL