"Pamięć jest niezbędna do funkcjonowania". Stowarzyszenie Magurycz przywraca zapomniane cmentarze

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Szanowni Państwo drogi słuchaczki drodzy słuchacze koniec października początek listopada to czas refleksji nad tymi, którzy odeszli odwiedzamy groby naszych bliskich spotykamy się z rodziną wspominamy wspólne chwile to piękna Polska tradycja, kiedy byłem Rzecznikiem Praw Obywatelskich zainteresował się tematem zaniedbanych zapomnianych cmentarzy powiem, kiedy nad cmentarzami unosi się ona od płomieni zniczy zaraz obok nas mogą znajdować się cmentarze, których po prostu nikt Rozwiń » nie odwiedza szacuje się, że w Polsce mamy kilkanaście tysięcy cmentarzy, które nie są ujęte w oficjalnych rejestrach są to żydowskie kirkuty cmentarze ewangelickie prawosławne mariawickiej karaimskie staroobrzędowców cmentarza jeńców wojennych i myślę, że truizmem jest powiedzieć, że większość z nich jest po prostu zaniedbane, a wiele z nich jest zapomniane niektóre z tych cmentarzy są wręcz śmietnikami miejsca libacji często dąży się do zajęcia na potrzeby mieszkaniowe czy budowlane czasami nie jest jasny status własnościowy co utrudnia związkom wyznaniowym walkę ich likwidowaniem niektóre znajdują się w głębokim lesie, gdzie czasem natura doprowadza do ich zniszczenia nic się nimi nie zainteresuje jeszcze inne miejsca pochówku zostały przekształcone w parki miejskie czy pastwiska słowem problemy prawne polityczne społeczne związane z ich ratowaniem ocaleniem od zapomnienia są różnorodne skomplikowane, ale szczęśliwie w Polsce mamy aktywistów aktywistki, którzy walczą o to, aby trwała pamięć o zaniedbanych zapomnianych cmentarzach starają się uratować przed zniszczeniem tworzą wokół siebie całe grupy społeczne wręcz zręby takiej lokalnej społeczności, która chce ocalić od zapomnienia miejsca pochówku i ja byłem rzecznikiem to wiele takich osób spotkałem na swojej drodze natomiast nawet najlepszy zaangażowanie społeczne nie wystarczy, ponieważ warto byłoby tę kwestię uregulować warto byłoby wzmocnić ochronę cmentarzy, które mogą odejść w zapomnienie i od lat organizacje społeczne także przy wsparciu biura Rzecznika Praw Obywatelskich przy wsparciu różnych kościołów związków wyznaniowych podejmują pracę w tym kierunku powstała m.in. akcja godność nie umiera, którą wsparły wszystkie najważniejsze kościoły związki wyznaniowe w Polsce, ale powstał także społeczny projekt ustawy o cmentarzach i pochówku, który wzmacnia ochronę cmentarzy zaniedbanych zapomnianych daje szansę, że nie utracimy terenów tych cmentarzy grobów na rzecz deweloperów dróg czy parków miejskich o sytuacji takich cmentarzy, ale także o ruchu, który powstał by ratować będę rozmawiał wstrzymane Modrzejewski ze stowarzyszenia Magurycz, a teraz Drodzy Państwo posłuchajmy szczególnego utworu utworu, który myślę, że oddaje klimat końca października początku listopada 51 Tessa Drodzy Państwo szanowne słuchaczki Szanowni słuchacze ten utwór nie został wybrany przypadkowo Andrzej Nowak jeden z założycieli TSA zmarł 4stycznia 2022 roku był on wraz z Markiem Piekarczyk jem kompozytorem tego pięknego utworu chciałbym serdecznie powitać w studio Radia TOK FM pana Szymona Modrzejewskiego dzień dobry wieczór państwu panie Szymonie rodził się pan 60 w dziewiątym roku jest pan osobą, która trudni się fachem kamieniarza to jest o czym pan się zajmuje natomiast można powiedzieć pana te podstawy związane z tym co jest pana z zatrudnieniem mają takie tło związane ze studiowaniem na Akademii teologii katolickiej patrol LOK oraz kulturoznawstwa w Sanoku umowa budzi co z patrologii patologia albo Patryka w gruncie rzeczy to synonimy to nauka też część teologii mówiąca o naukach ojców kościoła, czyli zainteresowanie teologią, a zwłaszcza tymi dawnymi czasami spowodowało, że pan jakoś tak bliżej spojrzał na kwestie nagrobków cmentarzy wprost odwrotnie to z obcowania z cmentarzami wzięła się potrzebę rozumienia religii i wydało mi się żywy sięganie do korzeni tej ligi czy w rozumieniu chrześcijaństwa będzie dla mnie korzystne co prawdę wiele z tego wynikły z 2 jest osobą niewierzącą natomiast tak czy inaczej odróżnia sacrum Profanum i te granice no cmentarz jest m.in. taką granicą, czyli jak, kto woli przestrzenią otwartą pionowo kwestia właśnie wertykalnie izb i forint realizmu jest dość istotne natomiast do próby studiowania, bo to jest jadę szybko przerwałem właściwie poprowadził mnie cmentarzy, ale czy od początku pan interesował właśnie losem tych cmentarzy zapomnianych czy też na początku roku zajmował się pan zwyczajną pracą kamieniarskiej, w którym momencie przyszło, że pojawił się ktoś pana życiu mistrz, który powiedział o tym będziemy się zajmowali będziemy ratowali cmentarze, bo to muszę dopowiedzieć, że przecież pana działalność obecnie jest niezwykle profesjonalna zaawansowana Stowarzyszenie Magurycz które, które pan zakładał jest powszechnie znaną organizacją otrzymał pan liczne nagrody w tym odznak honorową Rzecznika Praw Obywatelskich otrzymał pan grand prix Europa Nostra za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego także niedawno otrzymał pan medal honorowy ukraińskiego Towarzystwa historycznego w Polsce o nazwie starość pan racji w każdym ramieniu strażnik pamięci dokładnie i tych nagród było znacznie więcej natomiast okazało się, że ten wybór życiowy no stał się pana też swoistym sukcesem życiowym ten wybór dokonał się samoczynnie tak jak wobec jestem wielbicielem różnych niem samo radnych talentów tak podobnie ten wybór dokonał się samoistnie i jak wielokrotnie próbowałem zrozumieć sam siebie czy, dlaczego tak się stało, bo przecież nie było także budziłem się któregoś dnia postanowiłem będę zajmował się cmentarzami pozbawionymi opiekunów czy grupkami his cmentarza by jeszcze będę już tak bym starał się wciągnąć jak najwięcej ludzi taką działalność i że będzie się odbywać właśnie społecznie natomiast myślę, że ten początek bierze się m.in. lata 1979 roku, kiedy to z rodzicami trasie nad morze bałtyckie uciekł na inne może raczej rzadko trafiał już na pewno nie takie rodziny jak mają 10 lat wtedy tak mam 10 lat miejscowość nazywa się Sarbinowo jest środek dnia podążamy do jakiego środka lin w fundusz wczasów pracowniczych i mi się muszę się oddalić gdzieś pójść na stronę tymczasem się poruszamy jakąś taką główną drogą w Serbinowie plaży do tego ośrodka inna wskazuje krzaki poleca się nie udać i jeśli te krzaki udaje i okazuje się, że w tych krzakach jest ciemna ponura gorzej są tam duże ciemne kamienie wrodzone dużymi ciemnymi ogrodzeniami żelaznymi i kamienie są w większości powywracane na tych kamieniach są krzyże i ja wiem, że ten nie powinien robić tego potrzebuje w tym momencie zrobić w wycofuje się przerażony zresztą, bo w te znam cmentarzy, ale zupełnie inny sposób właśnie wuj jakaś mgła tajemnicy nie wiemy w grę można żyć nie mam pojęcia, dlaczego tak to wygląda, dlaczego ta przestrzeń właśnie jest w nim za rzeczone, lecz może w tym momencie nikt w tym momencie jestem przede wszy przed żony i myślę, że to wynika z tego że, że właśnie owego 1listopada czy mam taki obraz jako dziesięcioletnie dziecko, że pierwszy żyw spieszy listopada święto zmarłych, że jeśli chodzi o pana świeczki to bardzo przyjemny zresztą są wspomnienia zabawy niż zniczami bawienia się sterylną, a tu nagle się okazuje, że Rze, że taka niby znana przestrzeń może wyglądać zupełnie inaczej później upływa kilka lat umiera mój, ale ja wojenny ta myśl z Sarbinowa tak z panem została, że pan dzisiaj cały czas to wspomnienie i jakaś taką zagadkę jak ktoś się z tym wiąże kopałem jak jak wiele nagrobków, które dosłownie odkopaliśmy tak kopałem wspomnienie jakiś czas temu w momencie kiedy, kiedy mój tata pokazał mi taką nową laskę, na której uczył mnie jak wycinać skoro różne wzory i Alaska ma napis terminowo 1979 już było ładnych kilka lat temu i po czym jest także 5 lat później 4 lata później umiera dziadek ja znam 1 dziadka swojego tylko właśnie ze strony ojca była dla mnie bardzo ważna postać jeszcze jako dziecko kompletnie nie potrafi pogodzić z tym rząd odchodzi jego nie ma nie na pogrzeb odnawia pojechania na pogrzeb co jest zarzewiem trwającego później przez wiele lat konfliktu z moim ojcem czy w tym sensie, że dla niego było zupełnie niezrozumiałe dla mnie była niezrozumiała śmierć, po czym upadają jeszcze 3 lata i mam lat 17 i zupełnie przypadkiem niechcący już wówczas zafascynowany górami czy Bieszczadami trafia na cmentarz i i ten cmentarz jest kompletnie zdemolowane wszystkie nagrobki na nim są powywracane to nie jest także wtedy przypomniałem tej historii Sarbinowa natomiast to budzi niepokój jakąś coś jest nie tak i nie mogę powiedzieć znaczył to jest dla mnie jak wielkie święto Sarbinowa, jakby jakimś czasie prapoczątki czy tak marginesie w tym terminów oczywiście mowa cmentarz niemiecki natomiast drugi cmentarz, który trafił jako siedemnastolatek to jest cmentarz ukraińskich środków Bieszczadów i opłat Wisła produkt zostawiony stamtąd wysiedlone czy większość mieszkańców nie cmentarz zostawionych ludzie zostali wysiedleni pozostawili za sobą tego bardzo pilnuje, żeby żeby, żeby to czy semantyki, żeby bardzo lubię, kiedy mówisz o tych wsiach, żeby zostały opuszczane opuszczenia studia za jakiś czas mam nadzieję ciekawej rozmowie natomiast, jeżeli ktoś mnie z niego siłą wyprowadził trudno zresztą opuszczaniem zostałbym po prostu zrzucany i Bojkowie ukraińscy mieszkańcy tej miejscowości czy, które nazywać nazywała się Barry chory śni zostali wysiedleni w latach 3536 jeszcze przed akcją Wisła tak, zwłaszcza Wisła była w kwietniu czterdziestego siódmego roku tak należy tylko nieco później tak już tylko jakieś niedobitki, które gdzieś TUI ówdzie ludzie, którzy jakoś próbowali zostać zostali wysiedleni dopiero w czterdziestym siódmym, ale większość mieszkańców RFN została wysiedlona na Ukrainę sowiecką czterdziestym piątym głównie szóstym roku i nie ja tego wszystkiego wtedy nie wiem nie mam o tym bladego pojęcia jak w Bieszczady interesują jako góry i w przyrodę interesuje dni bieganie po górach dosłowny bieganie po górach natomiast moment, kiedy okazuje się, że w tych górach jest zupełnie innego niż niż toczyli do tej pory szukałem, że to coś stan tego czegoś jest nim niepokojący nie nie taki, jakiego jak, jaki nam też oczywiście w tej chwili mamy do tego trochę inny stosunek natomiast chodzi mi też, że w nagrobki są najbardziej zagrożone na cmentarzach czynnych w tej chwili natomiast wtedy wręcz legł pomysł, że że, że w takim razie ja ten coś powinienem zrobić i również mam czas ten moment, w którym ja przestaję się uczyć znaczy niż się uczyć nic się uczyć się zwyczajnie się, więc mnóstwo czasu, czyli ani słowem znajduje pan swoją nową drogę życiową i dziś wewnętrzny głos podpowiada panu, że to jest ta właściwa droga robi pan coś słusznego od tego 80 tego szóstego roku, czyli od siedemnastego roku życia pan po prostu się rzuca na ratunek cmentarzu tak widzę na jeden z tych kamieni napis nie znam oczywiście ukraińskiej stolicy, ale za to znaną rosyjską co dzień co prawda trudno jest to uznać za troszkę rzeki, gdy w ogóle używam słowa rosyjskich natomiast znacznie troszkę natomiast jestem w stanie przeczytać zorientować się zrozumieć, że to jest nagrobek ba, że ten nagrobek na nagrobku jest napis, który brzmi w tłumaczeniu w ten sposób, że ten kamień obrobili ja Chris Burg tak, czyli kamień cmentarny kamień nagrobny ma po prostu swojego autora artysty powszechnie tak się robi teraz czy to raczej nie to ty wciela się wtedy wydawało mi się to nadzwyczajne, że człowiek sam dla siebie wykonał nagrobek teraz wiem, że ów kryć był w samo radnym kamieniarzy właśnie jak wielu innych kamieniarzy wykonał test w dawniej wśród kamieniarzy także cechowych zawodowych czy profesjonaliście można powiedzieć była to dość powszechna praktyka, że przygotowywali dla siebie nagrobek za życia zresztą w ogóle od zarania ludzie przepraszam piramidy budowano daleko wcześniej pielęgnacja jest nagrobek czy raczej Grodek niż nagrobek, ale jest w gruncie rzeczy można powiedzieć, że jest forma służąca także pochówkowi i była przygotowana daleko wcześniej, więc nic nie jest też nic nowego w wtedy myślałem, że jesteś nadzwyczajnego natomiast ten ryt pozostał dla mnie jakimś sensie trudno powiedzieć, ale nie czuje z nim związek może tak takim duchowym przewodnikiem z tamtych światów trochę tak podobny związek czuje bodaj ostatnim żydowskim kamieniarzy w Polsce, który miał najmniej Szymon rak na nazwisko wulkanem w no pan ma energię wulkanu, ponieważ od tego w 80 tego szóstego roku to później były różne obozy remontowe i pojawi się taka postać Stanisław Kryczyński pana życiu, którym pan właśnie różne te obozy organizował, a 10 lat później pan zakłada nieformalną grupę kamieniarzy Magurycz, które później przekształciła Stowarzyszenie Magurycz co więcej jak pojedziemy inne regiony Polski możemy spotkać osoby, które też zajmują odnawianiem cmentarzy np. pani Andżelika Babula z okolic Wałbrzycha tak to jest deszcz dla mnie niezwykle właściwie nigdy nie spodziewałem, bo wtedy, kiedy zaczynaliśmy czy miast, gdyby nie Stanisław Lipiński to najprawdopodobniej my życie potoczyłoby się jakoś inaczej to on zorganizował pierwszy taki społeczny obóz remontowy i właśnie na 2 cmentarzach bydgoskich Bieszczadach nie i ja tam pojechałem i to taryfa, więc brzeg jak śliwka cmentarzy czy w okazało się, że to jest coś fantastycznego zupełnie prowadzącym pracy podczas tego pierwszego obozu wówczas nazywaliśmy znęcanie się dzisiaj moje istnienie tych 2 Bytów te prace prowadził wówczas magister konserwacji restauracji rzeźby Kamiennej elementów architektury Janusz nazwali się prof. Akademii sztuk pięknych w Warszawie w i co on mi pokazał co można robić kamieniem czy później przez wiele lat nim pracowałem i co jest w rozumieniu kamieńskim mój mistrz znaczy człowiek, bez którego nie posiada bym tej całej wiedzy, którą mamy, którą stale zresztą poszerzeń, bo to nie jest nic nie jest zakończona, którzy mi takim, że nie sądzę, żeby był ktoś taki, który wybrać, że wszystko umie wszystko i natomiast że, że właśnie z początkiem tego wieku pojawiło się w Polsce tak dużo społecznych inicjatyw próbujących chronić właśnie cmentarzy pozbawione opiekunów to jest niezwykle w gruncie rzeczy śpiącego już przykład Andżeliki ona musiała w ogóle wywalczyć grunt od gminy, ponieważ miał być sprzedany deweloperom i tak się uparła, że nie dość, że odkupiła to później jeszcze stanęła na głowie, żeby wraz z rodziną przyjaciółmi znajomymi wyremontować cały cmentarz ewangelicki tak do tych przyjaciół należy także należy także jak Stowarzyszenie Magurycz i ciekawe tak w stanie z nich zaczęła się zbyt sympatycznie, ponieważ jest kluczem dzielnicy uwagę, że te nagrobki, które próbują ratować, że robią to nie dość starannie tak się umówmy się tego, że część naszej przyjaźni znają on odpowiedział proszę doradzić w takim razie skoro pan Mariusz Szmit więcej to wyglądało i pomyślałem sobie, że nie jest tak absolutnie nadzwyczajna sytuacja, że ktoś kupuje świadomie cmentarz w odróżnieniu od tego stanu pływania cmentarzy nieświadomie lub w celach wręcz złych od urzędnika właśnie ze swoją mamą nabyły ten cmentarz po to, żeby chronić to jest sytuacja absolutnie nadzwyczajna i te prace trwają tam już od 7 lat, kiedy w nich udział co, więc liderem cmentarz stał się taką prawie atrakcją turystycznie to jest taki swoisty paradoks prawda ja myślę, że wobec cmentarzy atrakcyjne tak tylko, że różnica jest między tymi cmentarzami jak powiedzmy Powązki wojskowe, które są symbolem historii pamięci i są ważne dla naszej tradycji narodowej, ale które są dziś zaopiekowane przez państwo też przez kościół, a co innego jak wkraczać na cmentarz, który jest po prostu 1 wielkim gruzowisko jem zarośniętym drzewami krzakami krzewami, a po latach okazuje się, że to może być część historii danego miejsca cmentarze pełne są ludzie bez świadczeń by istnieć to w końcu żyć jak dla mnie genialna konstatacja nie wymyśliłem tego sam to powiedzenie zapisał w Irlandii ani Bolt, a ja przeczytałem go z takiej samej książce w opisujący jego rezygnacji właśnie po Irlandii lat pięćdziesiątych teraz już wiem, że to powiedzenie z znany także by w niektórych regionach Niemiec myślę, że wielu osobom znany także w Polsce i staram się na cmentarze patrzyć to dobrze się składa, że teraz pan o tym wspomina, ponieważ akurat obchodzimy dwudziestolecie fundacji Janusza bila w Polsce także akurat właśnie kilka naście dni temu co się zdarzyło także tutaj to nie wiedziałem, że byli także na temat cmentarzy się wypowiada tak też jednak tak jak się ta niewielka książka ma tytuł dziennik irlandzki została przetłumaczona na język Polski i na jak byłem niezwykle poruszony kiedy, kiedy natknąłem się na to na to zdanie cmentarzy w ogóle są historie tysięcy czy przepraszam wedle mojej wiedzy ludzi urodziło się około 108 000 000 000 z czego 100 000 000 000 nie żyje no tak tylko, że jak tu powiedzieć przywrócenie pamięci wszystkich, którzy żyli na planecie ziemia pewnie byłoby niemożliwe, zwłaszcza w kontekście tworzenia nawet symbolicznych nagrobków natomiast w Polsce jednak jak na to patrzeć mieliśmy przez Polskę przechodziły różne wojny filmowi Snyder na nazwa, że idziemy Polski nie tylko są też Skrwawione ziemie mamy dziedzictwo różnych narodów różnych religii i w związku z tym też cmentarzy, które są z tym związane są świadectwem tego tego dziedzictwa jak rozmawiam ze specjalistami to nie byli w stanie dokładnie powiedzieć ile jest tych zapomnianych niezarejestrowanych cmentarza mówi, że też więcej kilkanaście tysięcy i pan myśli, że jesteśmy w stanie przywrócić pamięć o powiedzmy, choć w połowie z nich pewnie nie natomiast pewnie nie i jeśli wziąć pod uwagę liczby 1 i nawet wszelkie społeczne wysiłki to blisko 12 000 cmentarzy niemieckich ponad 1200 żydowskich ponad 1000 ukraińskich dziesiątki niskich pewnie nie jest możliwe natomiast to niezupełnie jest także uważam, że za konieczne i jakkolwiek jako kamieniarz nie naprawiać nagrobków chciałbym naprawić jak najwięcej chciałbym, żeby ci, którzy towarzyszą towarzyszy mi tak długo jak tylko daje tylko będę w stanie robić natomiast myślę, że te wszelkie towarzyszące temu walory jest wiele wszelkie konteksty powodują żył uważam, że zajmowanie się pamięcią jest konieczne, bo Davida napisał coś takiego o dziedzictwie, że on nie jest nam dane w takim sensie to my mamy stworzyć nowy van pokazuje i pana dzieło kupią inni mamy takie czasami momenty, że dzwonił jakiś tam nie słuchaj Szymon powiedz jeszcze mam tutaj taki cmentarz właśnie nie niemiecki czy poniemiecki to jak rozumiesz daj może być współpraca jak mu jak mówimy o tym jak służyłem słowo słowo poniemiecki, nawiązując do książki jest książka poniemieckie pan skrytykował za to, że tak nie można no to wyobraźmy sobie, że mamy cmentarz ewangelicki cmentarz niemiecki zwolni jakiś kamieniarz przykładowo z moich rodzinnych Gryfic zdarzają się takie sytuację i proszę pana i ci kamienia, że proszę pana rady co zrobić, żeby zadzwonił do mnie kamieniarz akurat się w nic takiego nie zdarzyło, owszem w Gostkowie, który inny już wspomnieliśmy pomaga, czyli to jest miejscowość panie, że Andżelika Babula lat mieszka pomaga kamieniarz ze Strzegomia pojawił się w jakiś czas temu natomiast Kamil zdumieni zezwolił natomiast dzwoni bardzo dużo różnych osób i różne sposoby próbuje się skontaktować, ponieważ chcący zrobić to jest to jest bardzo miłe co prawda niektórzy w nie widzieć czemu myślę, że jesteśmy jakąś Niewiem firmą, której na zlecenie można polecić robienie czegoś elitami nie jesteśmy działamy wyłącznie społecznie i tylko tak nawet nie da rady prawda znacznie chyba można ładować taki rzeczywistej energii w uratowanie zapomnianego cmentarza, jeżeli miałby stanowić komercyjnych, żeby nie można, ale pewnie nie będzie to uczucie, które musi być w takiej sytuacji było nie było ja żyję w z wykonywania takiej po identycznej pracy tylko, tyle że komercyjne i myślę, że to też byłoby możliwe tylko rodzisz jak dla mnie bardzo proste pytanie zwróćmy 36 letnie doświadczenie związane z pozyskiwaniem funduszy na takiej pracy na materiały sprzęt wyżywienie dojazd, kto niby miałby za to zapłacić natomiast wszędzie wielu miejscach staraliśmy się i staramy się pomóc w miarę naszych możliwości przy czym niektórzy mam ja mam takie wrażenie, że niektórzy mają takie wrażenie, że na górzysty jakaś duża instytucja po prostu i natomiast to Stowarzyszenie Magurycz to jest kilkudziesięciu wolontariuszy, z których każdy może każdej porze niem w sezonie pojawić się pracować już więcej takich sytuacjach jak w tym roku, kiedy w porozumieniu z naszymi ukraińskimi przyjaciółmi po raz kolejny podjęliśmy prace na cmentarzach polsko-ukraiński Ukrainie na ich warunkach przez Polski w większości nie przyjechali czy jednak przestraszeni wojną ja wspominam o tym porozumieniu z naszymi przyjaciółmi Ukrainy, dlatego że w wtedy już mogę powiedzieć, że już za absolutne czy zajmować remontowanie nagrobków podczas wojny nie uzupełnia wśród po pierwsze, oni sami powiedzieli, że bardzo tego potrzebują naszej obecności także, a poza tym myśmy ten te nasze działania budowali także np. warsztatami plastycznymi dzieci i dziećmi uchodźców z dziećmi, które utraciły głównie ojców, ale także matki i w ogóle z dziećmi i poza fantastyczne doświadczenie, które towarzyszyło nam przyznam, że zdarzyło nam się po raz pierwszy, ale też po raz pierwszy mamy wojnę tak blisko siebie co prawda dość latania od 8 miesięcy, ale to był ten ten moment, kiedy postanowiliśmy że, że tej, że sprawa, bo te są tak naprawdę wysiłki w sprawie pamięć pamięć jest czymś absolutnie nie nieodzownym do naszego funkcjonowania nawet byłem szczerze trochę przerażony niejeden trafią z treścią pamięci w rozumieniu korzystanie z pamięci zewnętrznych przez Homo, które niekoniecznie jest za 5 jak dla mnie natomiast pamięć jest niezbędne do funkcjonowania jest niezbędna tożsamości jest niezbędna naszej konstrukcji i dlatego Ukraińcy dbają o cmentarze pomimo wojny ponieważ, toteż choć, żeby oni mieli prawo do pamięci na swoich własnych terytoriach ani na terytorium, które nagle zostaje zajęte przez federację rosyjską także dla nich być może to symboliczne było ważne myślę, że też i owszem, gratów, ale jeśli jeszcze jeszcze 1 kwestia mianowicie no oczywiście nie jest także, żeby każde społeczeństwo, żeby wszyscy podejmujemy, jakie wysiłki społecznych chodzi o to grupę ludzi, którzy to są ludzie, którzy jednocześnie są zaangażowani np. pomoc w ukraińskiej armii czy to zwykle jest taki w Polsce się identycznie, że osoby, które w ogóle są zdolne do takiego wysiłku i działają w setkach różnych projektach społecznych zwykle zwykle nie są to jedyne ich aktywności i dla mnie to jest fascynujący zupełnie, że zwłaszcza, że Magurycz nie jest organizacją działającą lokali w brzmieniu takim, że że, o ile w przypadku wielu stowarzyszeń jest mowa o cmentarzach w tym państwo obszaru miejscowości gminy powiatu, a tyle i wtedy myślę, że jakimś sensie łatwiej pozyskać chętnych do pracy, bo oni czują większy związek z tym co mają wokół siebie rzeczy, że ten związek trzeba wytworzyć, ponieważ w przypadku cmentarzy pozbawionych opiekunów bardzo często się okazuje, że my udajemy, że ich nie ma, żeby tak, jakby niczego przynajmniej było, jaką rolę mogą odgrywać np. władze lokalne bony mogą mieć swoisty konflikt interesów z 1 strony niektóre z nich mogą być zainteresowane pozyskiwaniem nowych terenów pod budownictwo pod jakieś inwestycje pod aquapark po galerię handlową i tam, gdzie stoi jakiś cmentarz jakiś tam na podium nagrobków, które można byłoby po prostu uprzątnąć tyle, a z drugiej strony się pojawiających społecznie, którzy mówią, ale zaraz może powinniśmy jednak zadbać o opamiętanie Spodek z postawami raczej lokalni włodarze mówili tak chcemy tutaj zadość pamięć czy raczej pan dziś pomaga przed przy ratowaniu różnych miejsc od zapomnienia czy ja byłem szczerze że, żeby Stowarzyszenie Magurycz niezbyt chętnie podejmuje w ogóle współpracę z władzami dlatego zwykle Cannes okazuje się w przy jakich formalnoprawnych dość skomplikowana nie i być może na tyle skomplikowane, że że, o ile pozyskanie nie wiem dawniej np. dotacji fundacji Batorego czy fundacji wspomagania wsi czy dzisiaj np. z Narodowego Instytutu polskiej dziedzictwa kulturowego za granicą Polonika czy nawet ministerstwa jest daleko łatwiejsze niż 3 w podejmowaniu współpracy z samorządami inna rzecz, że to też różnie bywa mamy w tej materii we i dobre doświadczenia no tak będzie skrajnie różne doświadczenia do takich właśnie w skrajnie złych po bardzo dobre kiedy, kiedy nasze starania zostały dostrzeżone i może to nie jest nawet kwestia przepływu pieniędzy, ale choćby tego, że oczywiście za tym stoją jakieś pieniądze, że np. Urząd Gminy w Bukowsku dostarcza na cmentarz wodę niezbędne kamienie nie chodzi akurat kamieni do wyspy rekonstruowania, żeby wchodzić do kamienie do utwardzania podłoża pod nagrobkami jeśli do tego zapewnia nam na własny koszt nocleg na jest to regulacja absolutnie luksusowa jakaś, która w daleko odróżnia się od sytuacji kiedy, kiedy Nadleśnictwo Bircza na naszą prośbę o to, żeby wspomóc nasze starania na dnie istniejącej ukraińskiej wsi, bo Sławka chcemy wyremontować nagrobki odpowiada, że w ogóle nie zgadza się, żebyśmy te nagrobki wyremontowania jak to możliwe musi to jest przecież takie słowa, ale też w interesie wspólnoty lokalnej, żeby dbać o pamięć niezupełnie to jest ukraińska pamięć gmina Bircza jest jednym z takich trójkąt bermudzki w Polsce gdzie, gdzie także w ostatnich latach bardzo zaostrzyły się kwest nie wiem jak w tej chwili ważne, żeby teraz się dostaw znakuje chyba natomiast to było, owszem, parę lat temu 4 lata temu dokładniej i wtedy usłyszałem moc nadleśniczego, że oni tam podejmą prace porządkowe ja zawsze drży, kiedy słyszę porządkowych, bo to się kojarzy pewnie z jakimiś spychaczem, który przyjdzie ich uporządkuje taki sposób już to i tak będzie dosłownie oznaczało to, tyle że zostaną uprzątnięte resztki fragment elementy nagrobków, które być może jeszcze dałoby się udałoby się złożyć w rozumieniu porządku może mieć różne różne wymiary dzięki z tego co wiem żadne prace szczególnie tam odbyły, a kiedyś się uwagę, że ja mówię, ale w remontowaniu nagrobków nie w porządkowaniu jest jakiś rodzaj porządkowania przestrzeni cmentarza natomiast no to w koniec końców, gdy de facto otrzymaliśmy zgodę tylko obwarowane warunkami nie są żadnymi w Polskim prawie żaden sposób i ta zgoda zostaną wydane na 2 tygodnie przed terminem, w którym chcieliśmy do pracy podręcznym nie jest także dziś przepraszam w okolicach miejsca w tym mieszkań siedzi kilkadziesiąt osób czeka na znak ode mnie, żeby rzucić remontować jakiś cmentarz nie ludzie biorą urlopy planują jak w prasie planu jest co najmniej półrocznym wyprzedzeniem, więc zmiana terminu myśliwi na ogół nie jest możliwe po prostu znaczy to wtedy ten termin musielibyśmy usunąć za rok a jaka jest rola kościołów mniejszościowych związków wyznaniowych w ochronie takich i ocaleniu tych zaniedbanych zapomnianych cmentarzy, bo można powiedzieć kościół katolicki no jestem kościołem jednak na to patrzeć uprzywilejowanym ma wsparcie państwowe ma fundusze na to, żeby chronić wspierać miejsca pochówku natomiast możemy mieć jakiś mały niewielkie wspólnoty, które chciałyby chronić, a albo mają pieniędzy albo tego albo tych miejsc pochówku jest, tyle że nie sposób nawet sobie z tym poradzić czy widzi pan tutaj jakiś taki szczególne aktywności i i być może taki ruch na rzecz właśnie wzmocnienia poprzez ochronę cmentarzy także tych mniejszościowych kościołów związków wyznaniowych pozwolę zrobić taką uwagę, że najprawdopodobniej większość z nas zdaje sprawę z tego, że w Polsce są także cmentarzy rzymskokatolickich opuszczone właściwy może być porzucony tak na marginesie jak to możliwe przyczyny i pewnie tyle ile takich wypadków natomiast w mogę wskazać choćby nomen omen w miejscowości nome nomen omen przepraszam osobnicy taką sytuację, że tuż przed pierwszą wojną światową operacja nie rezygnują z użytkowania starego cmentarza zakładają nowe ten stary zostawiają, gdy dzisiaj wygląda tak jakby ktoś dokonał na nim jakiejś specjalnej dewastacji jestem na tym może, więc 8 nagrobków proszę pamiętać, że na trwałe oznaczenie pochówków przed drugą wojną światową i wcześniej wdzięczności władz dzielnicy koło Jasła apelujemy tutaj do biskupa, który jest odpowiedzialny za osobnicy może się zainteresować to trochę wstyd cmentarz został odroczony, ale nie zmienia faktu, że nagrobki w większości są poprzewracane i uszkodzone i jak pieczęć jak dbać jak zobaczyłem myślałem, że ma w jakimś cmentarzu właśnie po zmianie niemieckim ukraińskim żydowskim tymczasem okazuje się, że nie, że to jest zwykle rzymskokatolicki cmentarz natomiast, ale też np. staroobrzędowców oni wiem, że bardzo się upominają i walczą o to, żeby ich te zapomniane cmentarze i myślę, że jest dość wyjątkowe sytuacje, dlatego że myśl, że przy szybkim powiem tak nie nie widzę związku między wyznaniem narodowością czy obecne koniecznością w kapłana, a jego działaniami na rzecz na rzecz cmentarzy chodzi mi też, że myślę, że to w kwestii osobniczych nie nie niezwiązany z narodowością czy etniczność czy religią słowem musi być fascynacji tematu, który uważa tak dbamy o pamięć jest to ważne dla tych wszystkich, którzy tutaj mieszkali, żeby o nich pamiętać, żeby w ten sposób budować tożsamość tych ziem i niekoniecznie jest to związane z aspektem religijnym przewyższa wszystkich religiach są tacy właśnie fascynaci bez wątpienia są natomiast właśnie nim nie mógłbym powiedzieć, że np. Pańskiej kapłani cerkwi greckokatolickiej jakoś szczególnie bardziej dbają o w związku z sytuacją cmentarzy ukraińskich w Polsce, że jakoś szczególnie dbają o o stare pochówki czy czy stare cmentarze właściwie ani w, owszem, są wśród nich tacy którzy, którzy podjęli swego czasu starania mówi mógłbym ich wskazać palcem, ale znam też wypowiedź księdza rzymskokatolickiego, który z kolei podjął starania na rzecz łemkowskich cmentarzy to bardzo taki powiedziałbym rzeczowe staranne nie chodzi o 1 cmentarz tylko 3 cmentarze inni wszystkich zostały w ciągu kilku lat remontowane nagrobki nie społecznie wyremontowane, czyli był w stanie PS na tyle obudzić społeczność lokalną, bo część pieniędzy pochodziła od parafian, czyli to jest możliwe tylko zależy od człowieka nie od jego koncesji wyobraźmy sobie, że obywatele Rzeczypospolitej jadą na do swoich bliskich na groby i myślę sobie, a co ja mógłbym zrobić, żeby zaangażować w taki ruch, żeby nie tylko być blisko cmentarzy w kontekście 1listopada, ale także po prostu poprzez pomoc na rzecz takich stowarzyszeń jak ma gorycz czy innych osób co taki zwyczajny obywatel mógłby zrobić jak mógłby się zaangażować a owszem, tak przyznaję że, że wsparcie jest jestem bardzo potrzebę i także i co fizyczne, czyli dosłownie uczestnictwo w tych pracach, a z drugiej strony także wsparcie finansowe takich inicjatyw jak nasz jest mnóstwo myślę, że jeśli ktoś naprawdę chce bez trudu odnajdzie w swojej bliższej lub może nieco darzy okolicy ludzi, którzy takie starania podejmują, czyli po prostu trzeba poszukać rozejrzeć i na pewno znajdzie się przestrzeń do czy wsparcia np. pojechania taki obóz i w ramach takiej bazy obozu czystą pracą fizyczną też wsparcie tych prac remontowych tak, zwłaszcza że ja też obserwujący wolontariuszy na sam koniec chciałbym pana pytać kim się pan czuje pan jest kamieniarze społecznikiem historykiem artystą wszystko jestem człowiekiem taki jestem społecznikiem kamieniarzy z artystą się akurat nie czuję przede wszystkim społecznikiem kamieniarzy proszę państwo szanownej słuchaczki Szanowni słuchacze gościem audycji, bo zgodna w społeczeństwie był pan Szymon Modrzejewski, który czuje się, że jest kamieniarze społecznikiem, który w sposób szczególny dba o pamięć o odzyskiwanie o przywracanie do naszego codziennego życia zapomnianych zaniedbanych cmentarzy bardzo panu dziękuję za rozmowę dziękuję bardzo, że państwo wydawcą programu był pan Tomasz Krzemiński, a na sam koniec naszej audycji depesz aut dlatego też mało, ponieważ jeden z twórców zespołu Andy, lecz także odszedł w ostatnich miesiącach posłuchamy o ich komfort Night z płyty najlepiej dziękuję Zwiń «

"Pamięć jest niezbędna do funkcjonowania". Stowarzyszenie Magurycz przywraca zapomniane cmentarze

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: BOS - BODNAR O SPOŁECZEŃSTWIE

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 09:00

Najnowsze Podcasty

Ślązacy wciąż walczą o status mniejszości etnicznej

"Wiara w to że opozycja jest w stanie wygrać te wybory osłabła"

Urszula Pasławska: "Wyborca PSLu jest dzisiaj na skraju między nami a PiSem"

"Jeszcze jedna nasza kadencja pozwoli uczynić zmiany w Polsce niemożliwymi do cofnięcia"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL