"W próżni rozgrywa się wiele dramatów" . Fizyk i Filozof o pustce

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

, a z nami jest prof. Jan Chwedeńczuk dzień dobry Janku dzień dobry fizyk z Instytutu fizyki teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego o specyficznym temacie dzisiaj będziemy rozmawiać w zasadzie temacie z pogranicza fizyki mistyki na, ale Jan będzie z pewnością obstawiał flankę fizyczną tutaj nie wątpię, czyli o pustce pustka to jest termin, który oczywiście pojawia się w różnych tradycjach mistycznych, zwłaszcza tradycji wschodniej, ale jesteś czymś czym się zajmujesz Rozwiń » zawodowo jak w ogóle pustkę rozumiesz, jakie definiuje jako fizyk no taką definicję, która wydaje mi się jest najbardziej uniwersalna to zaraz pod podam ale, że to jest nic Ros no tak jak mawiał klasyk nie będzie niczego HELCOM trwać czy pamiętasz i to chodziło pustkę rzecz jasna no, więc wydaje mi się że, że nie rozumiem to jest pustka tak jak się zastanawiałem po tym, jak zaproponowały z Katarzyną Borowską temat rozmowy no bo to co mi najbardziej pierwsze co przychodzi mi głowę myśl o pustce to pewnie jakimś takim w przestrzeniach międzygwiezdnych w kosmosie, która w, które właśnie zionął pustką w między galaktykami wiadomo, że jak się jak jeżeliby tę całą materię, która skupiona w galaktykach gwiazdach planetach pyle itd. jakby tak równomiernie rozłożyć we wszechświecie nie w takich skupiskach no to wszechświat byłby zasadniczo prawie puste czy w tej materii jest tak mało względem objętości wszechświata, że jak być równomiernie rozłożono to to to byłaby prawie pustka no, więc często fizyce jak się mówi o w jakiś zagadnienia to się na co zazwyczaj się robi to się upraszcza problem maksymalnie jak się da, czyli np. mówi się wyobraźmy sobie cząstkę masie w pustym wszechświecie no tutaj pojawia ten to jakoś nie bulwersuje ich pojawia się ten to pojęcia pustki i każdy student studentka ktoś mierzy zagadnieniem cząstki w pustym wszechświecie i nie ma chyba jakoś z tym większych problemów to znaczy po prostu wyobraża sobie pustkę, która otacza 1 małą drabinkę ta odrobinka coś tam leci czy nie Lacić coś tam się z nią dzieje, niemniej tam nic nie ma poza drogami tak na to Ustka tylko ona 1 no właśnie, ale ta samotna Drobin to jak osiągnąć pustkę idealną trzeba tę odrobinkę jeszcze usunąć tak to będzie wtedy w pusty wszechświat pusty świadczeń więcej tak jest, tyle że w pusty wszechświat jest przed światem na tor to znaczy to znaczy no to mamy w domyśle w tyle głowy myślimy o o jakimś takim nie wiem pokoju pomieszczeniu Wiel wielkim pomieszczeniu wielkim pokoju tak czy siak o jakimś jakiś przestrzeni, w której w, której ewentualnie coś się może wydarzyć może też absolutnym bezruchu przestrzenie w funkcjonowaniu to i to co chcę powiedzieć to, że jak myślą o pustym wszechświecie to też nie pustka, bo to wszechświat, tyle że puste, ale on sam w sobie jest pytam jest przestrzenią i nie jestem w stanie sobie wyobrazić nic bardziej pustego niż pusty wszechświat, więc takiej absolutnej pustki, czyli tego niczego absolutnego to chyba mnie to chyba wykracza poza moje wyobrażenia, ale co byłby czym byłby ten wszechświat wtedy jeśli byłby właśnie to dobra smażenia na czarno np. byłby w opisie matematycznym byłby przestrzenią tak trójwymiarową cztero wymiar zależy od od o od spojrzenia, ale byłby chociażby przestrzenią opisywaną na zewnątrz, czyli przez nas osoby, która się bawią tym konceptem, która jest jakoś opisana na kartce papieru ma swoje własności to znaczy tam są punkty obszary pod obszary oczywiście wszystko jest pusta, niemniej to jest jakiś byt ze zdefiniowanymi pewnymi własnościami, więc w tym sensie, czyli masz takie pojęcie pustki to, o którym mówisz takie radykalnie negatywne o tym w zasadzie nic nie powinno by się móc powiedział, że wtedy to była taka pustka pustka, kiedy naprawdę nie miałoby to żadnej własności została w związku z tym, jeżeli taką konstrukcję przyjmiemy to to jedni i nie wiem trzeba w ogóle jestem w stanie o tym myśleć, bo nie wiem, o czym miałbym myśleć skoro Pogoń 5, jeżeli jest taka pustka doskonała, bo jeżeli tę pustkę tak jak powiedziałem zanurzymy już w jakimś te wszechświecie to domyślnie myślimy o tym, że można by tam potem wszechświecie rakietą kosmiczną polatać np. do tak to jest taki chyba myślenie, które zakłada, że pustka to jest właśnie coś co paradoksalnie ten wszechświat wypełnia stać skład jest wszechświat jak jest pół i w nim jest Kaskada jest 6 lat jest pusty, więc już pierwsza część tego zdania jest świat no mówi, że jest jakiś byt w tym sensie pustka jestem w stanie tak mi się wydaje, że jesteśmy w ogóle wspólnie w stanie rozumieć tylko jako pewną szczególną własność już jakiegoś bytu, czyli takiej pustki absolutnej to chyba w to chyba nie jesteśmy w stanie jakoś tak objąć rozumem tak mi się wydaje jesteśmy do tego nasze mózgi chyba Ania i nie są w stanie sobie z tym poradzić to właściwie blisko jest tutaj do tego jak w teologii po faktycznej Bogu mówiono, że też nic się od nich nie da politycy właśnie dlatego była to teologia negatywna, że nie należało mówić nic pozytywnego, ponieważ no te kategorie zupełnie nie były w stanie tego opisać czy ów punkt miałby być no właśnie, więc tak rozumiana pustka wdaje się że i jedyna myślenie opust opust jak jestem w stanie, jakiemu jestem w stanie nadać sens jedynie obraz pustki to jest to śmierć to znaczy, a to bardzo ciekawe nowe ciekawe no bo śmierć dla osoby takie jak ja, która taki ma w materiale w styczniu obraz świata i śmierć na koniec no i teraz ten koniec bardzo ciężko sobie wyobrazić dnia w ogóle można ale przypuszczam, że nie ma kto może ludzie no bo jak myślimy o tym nie bycia, który w, który przechodzimy to my nadal mówimy o sobie fermy rozumiesz, że wiem, że my nie żyje, że my nie żyjemy my nie istniejemy to jest w jakim sensie sprzeczne bo, bo pojęcie my już nie istnieje rozumiesz w tym mamy w ja czy te po śmierci ktoś nie ma sensu, bo te też być już istnieją w tym sensie wydaje mi się myślenie o pustce jakoś ani spójne czy zbieżna z myśleniem o bycie po śmierci, który przez, który przestaje być bytami w ogóle w tym sensie mówienia o nim w ogóle w czasie teraźniejszym jest nieuzasadnione no, chyba że się okaże, że jednak mają rację ci katolicy np. w no, chyba że ta oczywiście ja ludzie wtedy do piekła no tam też chyba jakieś uciechy, więc póki co ta w coś za co ale, ale te rzeczy ciekawe, bo trochę trudno jest sobie wyobrazić swoje istnienie, chociaż z drugiej strony jak o tym myślimy to mamy przecież proste proste przykłady, że przed rokiem naszego urodzenia świat istniał anas nie było no i na przypadek kładziemy się spać to też zapadamy się tak w nicość sprawdzi się budzimy przynajmniej jak do tej pory się budziliśmy myślimy no i wtedy ich nim, ale są też momenty, w których nie tajnej, w których po prostu wyłącza się świadomość też doświadczenie narkozy jest takim doświadczeniem, że się po prostu wyłącza człowiek go nie mam w tym czasie raczej nie ma tej percepcji indywidualnej subiektywnej, ale rzeczywiście to dobra analogia wydaje się bardzo ciekawą to pokazuje problem ze zrozumieniem ostatnio prowadziłem dyskusję z ze znajomą, która bardzo naciskała i pytając o to co chciałbym, żeby się stało z moim ciałem po śmierci i ja próbowałem je jej wytłumaczyć, że to dla mnie to źle postawione zagadnienie, bo w Bojanie ja będę już pustką, więc można zapytać co chciałyby osoby, które mnie będą z moim ciałem zawiadywać po śmierci co one sobie życzą ale, ponieważ nie jestem w żaden już nie istnieje żaden sposób nie jestem w stanie zweryfikować tego co się z moim ciałem stało w kamerę w moim światopoglądzie tak jest no to to zagadnienia w tym sensie jest poznać pozbawione znaczenia z tym nie warto rozważania pod pewnym kątem tak, ale rozumiem, że możesz mieć jakieś życzenie śmierci, jeżeli za życia ta kobieta za życia, żeby to jakoś tam się poukładało w tym świecie, w którym ciebie już nie będziemy oczyszczenie męża nie mógł tego zweryfikować ani żaden sposób nie będzie to wpływało na ciebie nie będzie już żaden sposób w tym uczestniczył no ale rozumiem, że jeszcze, żyjąc można mieć takie życzenie na takiej samej zasadzie, że chciałby, żeby np. swoje książki zostały przekazane dalej tej osobie albo ta zaś jak najbardziej tylko chodzi o to, że to jest to co się stanie jest, ponieważ jest nieweryfikowalne dla mnie, bo ja jestem pustką, więc w tym sensie-li nie ma powodu narzucać komuś żyjącemu ograniczeń co robić moim moim szczątkami my też mam wrażenie, że to jest grubsza jeśli mnie chodzi wszystko jedno co tam częstym awariom to to nic nie będę ja, a otoczenie dla właśnie ta właśnie już niezbędna jest w dobrze do teraz na moment jeszcze wciąż istniejący wszakże ustąpiły miejsca informacją istniejący Jan Chwedeńczuk jest państwa gościem my wracamy po informacjach właśnie no jesteśmy ponownie Janku istniejesz wciąż ta tak mi się wydaje Pa wobec tego od tych rozważań taki właśnie egzystencjalną filozoficznych przejdźmy na moment do tego w jaki sposób jako fizyk w ogóle pustką się obchodzi dziś to pojęcie różni np. jest jakoś analogiczne do pojęcia pustki no właśnie zaraz przekonamy, analizując pojęcie próżni we współczesnej fizyce, że ona nie jest wbrew pozorom pusta czy nawet próżnia doskonała w sensie, że rzadziej tam się tam się dzieje wiele dramatów rozgrywa i i to pokazuje że, że z tą pustką jest jakiś problem w klasycznej fizyce, czyli taj 1918 wiecznej dawniejszej no to próżnia tobym rozumiał to właśnie jako taką idealną przestrzeń matematyczną, w której nie ma żadnego materialnego bytu, czyli nie ma żadnego z nowym jabłka spadającego, bo nie ma na co spaść skądinąd nie nie propagują się falę świat na radiowe, więc no nie ma niczego natomiast w fizyce kwantowej okazuje się, że to zagadnienie próżni pustki jest zdecydowanie bardziej subtelna i różnie jako taka w ma pewną strukturę, która jest zaskakująca i nowości jest taka bardzo kwantowa w sensie sensu stricto to znaczy nie ma odpowiednika w języku klasycznym, czyli tak próżnia w języku kwantowym to jest opisywana jako stanu układu, z którego nie można usunąć cząstki tak w największym skrócie, czyli jeże, ale nie można jej usunąć, bo ja tak, ale w mechanice kwantowej szczególnie tej takiej to kwantowej teorii pola, która projekt doprowadziła do sformułowania modelu standardowego tego wszystkiego co wiemy o strukturze jąder atomowych cząstek ich kwarki bozon Higgsa i cała ta taka stuk struktura ma świata materialnego na tym poziomie w każdym razie przy obecnej naszej wiedzy na poziomie tym najbardziej Micro to w tym języku tej współczesnej mechaniki kwantowej i powszechnie posługujemy się procesem procesami kreacji anihilacji kreacja to jest powstawanie cząstki w jakimś punkcie jakiejś chwili czasu i określone cząstki, czyli mającej pewne własności masa ładunek i inne jeszcze tam parametry ma anihilacja to jest jej zabieranie i opis dynamiki świata dynamiki układu cząstek jest wyrażane w tym języku kreujemy ani ilu jemy znikają cząstki powstają i ich oddziaływanie między sobą ta subtelna gra w naszym języku jest procesem powstawania znikania cząstkę i teraz tak próżnia to jest coś takiego w języku mechaniki kwantowej, gdzie działanie tym zadawanie tego procesu anihilacji do czegoś nie prowadzić Niemasz sposobu, żeby zassać cząstkę tamtych cząstek już niema stan o najniższej energii, w której z, której w, którym dostanie wszystko co materialne zostało wyssane to jest próżnia i zasadniczo tak definiowana próżnia wydaje mi się nie wiem jak to odbierasz, ale to są to taka miara i intuicyjna definicja to znaczy tutaj tak też siada jak na moją tutaj nieuzbrojoną fizycznie intuicję w to znaczy nie ma tu w tym opisie jakiegoś takiego czegoś co bardzo odbiegało od naszej intuicji natomiast to co zaskakuje to jest to że, gdy weźmie się ten obiekt różnię zacznie się liczyć pewne własności tego obiektu okazuje się, że one są niezwykle bogate to znaczy okazuje się, że mechanika kwantowa przewiduje, że w tej próżni nieustannie powstają znikają pary cząstek powstają znikają pary cząstek taki sposób, że na chwilkę, a ona, jakby stają się samodzielnymi bytami i potem w mgnieniu pot dosłownie po ułamku sekundy te wirtualne mówimy cząstki, ponieważ nie są realne byty, które żyją latają po świecie powstają znikają to taki proces nieustannego budowania tej próżni no to jest coś co jest radykalnie odmienna od opisu, jakiego dostarcza nam mechanika klasyczna to czy w klasycznym obie o opisie pustka pustka nie ma cząstek koniec, a tutaj, mimo że mamy opis wszechświata, w którym rzeką, z którego rzekomo nic się nie darzy wyssać to jednak to to rzekomo nic ma bardzo bogatą strukturę IT proces kreacji anihilacji, czyli powstawania znikania cząstek na ułamki sekund są procesami, która mają wpływ na własność obiektów fizycznych, czyli to nie jest tylko konstrukt teoretyczny i Artest realny proces, który wpływa na to jak zachowują się fizyczna obiekt, ale ta brzmi dosyć tak w ogóle no niezwykle niezwykle wbrew temu co wydaje się być taką oczywistością totalną, że jak gdzieś nic nie ma to po prostu nic nie ma no to się okazuje, że bynajmniej tak by tak znaczy, że jeżeli by sobie wyobrazić, że lecisz na jakiś naj naj głębszą kosmiczną prowincję, gdzie do najbliższej galaktyki jest bardzo bardzo daleko jest ciemno zimno i nieprzyjaźnie i powiesz sobie no dobra to znalazłem pustkę to jest próżnia, bo o no tutaj nic nie doleciało tutaj wezmę teraz pudełko ogranicza sobie jakiś obszar np. metr sześcienny będę miał będę mógł się chwalić jeździć mówić, że mam tutaj metr sześcienny idealnej pustki no to okazuje się, że w każdym takim my metrze sześciennym czy centymetrze czy co każdy w takim ułamku przestrzeni zachodzi bardzo dynamiczna ewolucja tego układu i to jest taka fluktuacja zupa pojawiające się znikającym cząstek i tego się nie da w każdym razie na bazie obecnej naszej wiedzy o wszechświecie tego żaden sposób się nie da wy izolować to znaczy nie może zrobić tak, że ustawić mur gruby długi mur, który oddzieli od wszechświata i ten wszechświat nie będzie ci tam reszta wszechświata nie będzie ci przysyłać jakich sygnałów które, które tutaj by mogłoby prowadzić do tych nieustannych fluktuacji nie to jest własność przestrzeni różni samej w sobie jest to niezbywalna była cecha tej przestrzeni w każdym razie tak jak powiedziałem taki opis wyłania się na na podstawie obecnej wiedzy, ale skąd się tam biorą do znika to one pożyczały można o tym myśleć w takim języku klasycznym, że to cząstki na ułamek sekundy zapożyczają energia ze wszechświata, czyli łamią zasady zachowania, bo powstał z niczego, a potem na powrót spotykają się ze sobą cząstkę, bo to są przeciwne cząstki cząstka i anty cząstka one na powrót się ze sobą spotykają ani chwili ją, czyli znikają i oddają ten ten debat Energi czy jakikolwiek inny wielkości, która zapożyczyła od świata znikąd one są własnością przestrzeni kwantowej i to wydaje mi się po pierwsze, niezwykła po drugie, jak z wieloma zagadnieniami fizyki kwantowej, które żeśmy tutaj na antenie dzięki swojej gościnności analizowali jest to jedna z takich fundamentalnych własności wszechświata, które oczywiście Sienie nie uczy w żaden sposób czy ta te zagadnienia efemeryczne zagadnienia kwantowe, które stanowią w gruncie rzeczy podstawę naszego maturą materialnego świata one dla osób, które idą kończą maturę kończą, jakby zasadniczo edukację to to jest zupełnie nieznana o tym w szkole nie mógł o tym szkolę się nie mówi mówi się wielu innych rzeczach, które może co może zbyt pamięci owe albo zbyt przestarzałe, a o podstawach współczesnej fizyki, ale pewnie nie tylko fizyki, ale też wielu innych dziedzin się nie mówi na takim ten program jest pewnie do reformy tylko nie byle reforma dla mnie najbardziej jako interesującej i ciekawe w tym wszyscy oprócz tego, że wszystko tutaj jest niebywale ciekawe i w ogóle jest jakaś bardzo dziwna własność świata, w którym żyjemy, która czyni go jeszcze bardziej niezrozumiała ale, ale właśnie ciekawe jest to, że tu nie za bardzo wiadomo co z tym dalej zrobić jak rozumiem to znaczy że, że jest to mówi fundamentalna własność, czyli że nie za bardzo wiadomo jak w ogóle dojść czemu ta własność jest taka ani inny albo może w ogóle bezsensowne atak na taras mamy coś takiego tyle tak na pytanie jest w ogóle bardzo dobre pytania napotyka coś rozwija się jakiś opis świata i w ramach tego opisu wychodzi ci jakieś dziwactwo potwierdza aż serię doświadczeń, że to dziwactwo no i mimo wszystko realna, jakkolwiek byłoby dziwne i no i potem pytania w jaki sposób dochodzić do do głębszego zrozumienia tego tego dziwactwa w ogóle istnieje jakieś narzędzie, którym moglibyśmy tak dziwne zjawiska jakoś głębiej analizować i ja się obawiam, że jeżeli w ogóle istnieje wytłumaczenie zjawisk to ono woła o ogólniejszą teorii niż mechanika kwantowa ogólniejsze opis świata, który w, jaki sposób tłumaczył by zawierałby w sobie mechanikę kwantową i tłumaczył by jej pochodzenia czy, gdybyśmy skonstruowali taką teoria teorią bardziej ogólną, którego mechanika kwantowa byłaby jakimś tam wypadkowym efektywnym elementem to wtedy może takie dziwactwa jak jak to co mówiliśmy, czyli te fluktuacje próżni kwantowej może jakoś można zrozumieć, ale na na podstawie istniejące tory to to ja nie wiem czy da się powiedzieć coś więcej ponadto, że to jest po prostu składnik składnik tego obraz świata czy da się pójść jeszcze poziom niżej i głębiej zrozumieć to, skąd się bierze mam pewną myśl jeszcze co do tego czy to nie jest tak, że może cały efekt albo może nie cały, ale jakoś znaczna część tego efektu dziwności tego, że traktujemy jako coś takiego właśnie zagadkowego niezwykle i no i nie oczywistego wynika z tego po prostu że, że myśmy przyzwyczaili się do myślenia pewnych kategoriach w pewnych schematach o świecie no właśnie w tych wszystkich klasyczna w kategoriach klasycznych schematach no i tutaj być może w ogóle nie ma sensu pytać, dlaczego to jest takie tajemnicze i jak to możliwe itd. no właśnie nie ma sensu za bardzo w ten sposób stawiać sprawy dlatego, że to po prostu odsłania się jakiś świat, który jest zupełnie innymi pojęciami opisywanej tamte przyzwyczajenia tamte oczekiwania na tamte pojęcia z tego świata klasycznego tu po prostu nie nie przystają tym tak tak to tak może być, że nasze mózgi w ogóle nie są stworzone do do rozumienia tych tych własności wszechświata i tych pojęć jedyna to jest w ogóle cud, że my w jakikolwiek sposób jesteśmy w stanie taki świat opisywać, posługując się tak tak dziwnymi i egzotycznymi narzędziami, że te narzędzia koniec końców, jakkolwiek ograniczone byłoby nasze zrozumienie ich pochodzenia prowadzą do nie wiem do powstania komputera czy czeki czy Lassa raczy czy czegoś prof. Jan Chwedeńczuk jest państwa gościem no i wracamy po informacjach wciąż z nami prof. Jan Chwedeńczuk raz jeszcze dzień dobry dobry o pustce i próżni rozmawiamy na, toteż chyba ma jakieś ciekawe konsekwencje dla myślenia np. o początkach wszechświata ta próżnia, w której tyle się dzieje Czyż nie no tak w ogóle natychmiast jak jak tłumaczyć nie wiem najlepiej rozmawiać o początkach wszechświata z dziećmi ona mają naturalną tendencję do zadawania bez ogródek fundamentalnych pytań i jedno z pierwszych rzeczy, które jednak opisu dziecku inne powstanie wszechświata mówi o wielkim wybuchu itd. o tym, że to była taka nieskończenie mały obszar, w którym była nieskończenie wiele wielka gęstość to są dość enigmatyczna w ogóle pojęcia i potem to zaczęło się rozszerzać ten moment, kiedy zaczął się rozszerzać to nazywamy początkiem no to takie dziecko naturalnie zapyta, w czym ten punkt był umieszczony tak to znaczy no bo jeżeli myślisz sobie by posługuje się analogią dmuchanego balonu to w naturalne jest dla takiego, gdzie dziecko dla każdego z nas w zastanawianie się myślenie Otóż ten balon się rozszerza w naszym świecie, czyli innymi słowy zanurzony w naszej przestrzeni i tutaj jest do Hanny w, a jak myślisz o wszechświecie, który wybucha z małej kropeczki staje się po miliardach lat tym co teraz obserwujemy no to oni to takie dziecko nie tylko dziecko, ale dziecko z dni naj naj prędzej zapyta czym to się rozszerza no i na to pytanie ja nie mam odpowiedzi i może w wiać może w pustce no właśnie, więc może tam w tej w tej prawdziwej w tej prawdzie w tej próżni, w której tyle się dzieje próżnia to tam żadna pustka tylko w tej hard korowy to jest tak no tak, aczkolwiek są takie jak wiadomo żeśmy o tym rozmawiali parokrotnie są takie opisy w willi i interpretację mechaniki kwantowej w ramach, których wszechświatów jest nieskończenie wiele one jak w jakimś sensie i stają się w każdej chwili to znaczy wszechświat realizuje wszystkie możliwości dopuszczane przez fizykę realizuje naraz w nieskończenie wielu kopiach nieskończenie wielu odpowiadający nieskończenie wielu możliwością i to jest teoria światów równoległych tam czasem ktoś mówi MOL ulgi Warsu no i w tym sensie jak tak myśli no to można jakiś taką naiwną naiwne wyobrażenie sobie tworzy żyć, że ten nasz wszechświat jest za zanurzony w jakimś meta w świecie, w którym inne pączkuje takie bąbla, w których te wszystkie możliwości dopuszczalne przez fizyka cie realizują to ekstremalna wizja ja absolutnie moim zdaniem niezwykle atrakcyjna dla wszystkich dla dla wszystkich, zwłaszcza fanów literatury fantasy tak tak no ale ponieważ nie wiadomo w ogóle czy wdają się, że nie ma żadnej metod weryfikacji tej tezy to znaczy innymi słowy nie można zajrzeć do alternatywnej trajektorii naszego losu bicie, ale myślę, że jest gdzieś jakaś taka alternatywna trajektoria, gdzie można oglądać wszystkie alternatywna, a dobre pytanie w to to żeśmy podszedł szeregowych, a w każdą myślałem o tym od początku naszej rozmowy jak dupa wejść w każdym razie, jeżeli jest także do tych innych wszechświatów się nie da zajrzeć i ich istnienia czynienie niesie za sobą i innymi słowy żadnych empirycznie weryfikowalnych konsekwencji w naszym świecie no to czy wprowadzimy taki byt czy nie inne wydaje się mieć znaczenia tak, bo jeżeli stawiasz tezę, że tam za ścianą jest drugi w czasie świat ja się pytam, ale jak tam zajrzeć, a odpada, że nie mamy żadnej metody i nigdy nie będziemy mieli no to w tym sensie ja bym się upierał że stawianie tezy o istnieniu tego wszechświata jest już bada czy nie przechodzić tego testu brzytwy chama no tak to jest, ale tutaj się rzeczywiście wiesz tak przed tą są przepastne wizję pan, zwłaszcza jak jak mówi tak tak tych o tych światach równoległych itd. powiedz jak właściwie to co się z pustką czy próżnią dzieje raczej próżnią próżnia miałem na myśli czy to jest, jakkolwiek poza tym, że to jest przedmiot badań że, że nad tym się nie zastanawiacie, że to badacze itd. czy to ma jakieś takie nie wiem bezpośrednie zastosowanie do czegokolwiek no to ma wpływ na na wiele rzeczy takim podstawowym doświadczeniem efektem związanym z tym budowaniem próżni jest coś co nazywamy w mechanice kwantowej efektem Kazimiera, czego się zazwyczaj uczy na na bardziej zaawansowanych kursach mechaniki kwantowej czy tam elektro dynamiki kwantowej czy takiego opisu zjawisk elektromagnetycznych propagowania się fala elektrycznych tak dale, który jest by w pełni kwantowy nie jest oparty na na tym co znamy z klasycznej fizyki, czyli na równaniach Maxwella i tylko jest skonstruowana teoria w pełni kwantowe, które nazywamy właśnie elektrodami kwantową i ona w swoim opisie m.in. jak to przystało na tory kwantów zawiera pojęcie próżni elektromagnetycznej, czyli takiego bytu, który z, którego nie da się zabrać żadnej cząstki światła, czyli fotonu to jest tak takimi elementarna cegiełka niosąca elektromagnetycznej w Polsce no i jak sobie wyobrazimy taką różnie można sobie taki eksperyment myślowy przeprowadzić, że do tego czy masz absolutnie idealnie pusty wszechświat, do którego stawiasz 2 metalowe płytki czy wyobraź sobie, że ma 2 płytki prostokątne metalowe, która umieszcza taki sposób żonę są do siebie równoległe, ale między nimi jest jakaś tam malutka przerwa i teraz okazuje się, że obecność tych fluktuacji próżni zarówno na zewnątrz płytek, jaki pomiędzy nimi prowadzi efektywnie do ich przyciągania się między sobą i to przyciąganie się jest czysto kwantowym zjawiskiem właśnie powtórzę będącym konsekwencją tej bogatej struktury to jest efekt mierzalny to co znaczy to jest czysto kwantowym to znaczy, że to, że w języku klasycznym czyli, gdybyś klasycznie opisywał próżnia to próżne elektromagnetyczne to byłaby próżna po prostu świat, w którym nie ma, o którym nie propagują się żadne impulsy nic nie bać się, gdzie jest nudno, a w języku kwantowym tylko wiązek kwantowe to miałam myśli, mówiąc że też czysto kwantowym efekt pojawiają się tamte znikające i buzujące pary fotonów na ułamki sekund i ona efektywnie wpływają na te 22 płytki takie doświadczenia się naprawdę robi za czy konstruuje się różnie tak doskonały jak się da czyli aby o obszar jakiś jakąś taką bańkę próżniowo, w której jest prawie nie ma materii jest na zewnątrz ciemno, żeby żadne światło nie zaburza zło tego doświadczenia umieszcza się w tej bańce 2 takie płytki i mierzy się efekt przyciągania między nimi i to jest i tam siłę, którą można zmierzyć ona jest zgodna z przewidywaniami mechaniki kwantowej co jest jednym z jednym z empirycznych argumentów na rzecz tak tego, że ten opis kwantowy, jakkolwiek byłby dziwaczne jest jest prawidłowo czy to jest taki przykład, bo za zadać pytania czy te fluktuacje próżni ona jakimś czasie pewnie tak rozumiany w intencji czy one mają wpływ na nasze codzienne życia to tak czy to jest jakaś właśnie czy to jest jakieś zjawisko, którego no coś tak bardzo powiedziałbym konkretnego wynika na czym pewnie wynika z niego cały wszechświat w tym sensie, o czym za cały świat, który znamy w jakimś sensie z niego wynika rzecz jasna ale, ale tak no takie bardziej bardziej konkretna wymiary tego zastawa, czyli na poziomie ogólnym to bardzo słusznie powiedział, że podział, że cały świat z tego wynika, czyli innymi słowy to tak rozumiem, że nie dałoby się pomyśleć o wszechświecie opisać wszechświata takiego w jakim żyjemy bez tego bez tego dziwactwa, że to jest nie dałoby radę także nie znaczy, że tam teoria kwantów jest, jeżeli ona ma być spójną teorią bez jakiś szkół dziwacznych, żeby wieś gdzieś tutaj założonych żeby, żeby to wszystko bardziej było takie sensowne w sensie klasycznym no to to nie da się za postulować taki spór spójnej teorii bić w, z której wywalił być nagle jakąś taką fundamentalną część, czyli te własności próżni, ale jeżeli miałbym nawiązać do jakich zjawisk żyć z życia codziennego znaczy czy gdzieś w naszym w naszej codzienności, a te fluktuacje próżni są widoczne to no taki codzienności codzienności, czyli przyjeżdżał tramwajem czy leży w trakcie leżenia w łóżku to oni nie wiem czy fluktuacje próżni kwantowej, choć jakiś kluczowy mecz żadne zapewnił, a to byłoby piękne i powie no po, ale np. fluktuacje próżni elektromagnetycznej one mają wpływ niewielki, ale mają na to jak zachowują się elektrony, a to ma w szczególności jak do takiego atomu na pompuje energię i chciałby, żeby on trzymał tę energię na wieki wieków to okazuje się, że obecność tej fluktuacji próżni zmusza jakimś czasie ten Atom do zwrócenia tej energii na zewnątrz i to zjawisko np. ma wpływ okazuje się na dokładność, z jaką możemy określić jednostkę czasu czy wie, jaką definiujemy sekundę, a to z kolei ma wpływ np. przy zastosowaniach telekomunikacyjnych te, bo im dokładniej znamy definiujemy sekundę tym więcej informacji np. możemy w światłowodach przesyłać, a zatem to to może być jakiś taki przykład wpływu tych zjawisk ultra kwantowych na coś co jest w miarę przyziemna, ale jednak nie jest to coś co co widzisz leżąc w łóżku czytając książkę bardzo dziękuję za to spotkanie i opowieść fascynującą fluktuacje próżni pustce et Cetera no i cóż rzeczywiście nie jest to zjawisko, które w jakikolwiek sposób będziemy mogli zaobserwować, więc nie zachęcamy do tego, żeby przyglądać się fluktuacje próżni czy nie da za bardzo, ale sama świadomość, że gdzieś tam ta próżnia fluktuacje mi się wydaje, że jednak wzmacnia poczucie dziwności istnienia, aby tutaj głównie na poczuciu dziwności istnienia pracujemy w tej chwili tych rozmowach bardzo dziękuję prof. Jan Chwedeńczuk państwa gościem wizyt z Instytutu fizyki teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego Zwiń «

"W próżni rozgrywa się wiele dramatów" . Fizyk i Filozof o pustce

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: MAGAZYN FILOZOFA - TOMASZ STAWISZYŃSKI

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 12:00

Najnowsze Podcasty

"Raj dla przyrodników". Na Madagaskarze, wyspie wielkości Francji, jest więcej gatunków płazów i gadów niż w całej Europie

Fotowoltaika w firmie. Czy to się opłaca?

Potencjalne zarzewia kolejnych konfliktów - Tajwan i Himalaje [Świat w 2023]

Czy 500 plus pójdzie w górę? "Nie będzie łatwo wprowadzić nowe programy, które będą kosztowne"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL