PRL-owską legendę gen. Świerczewskiego oparto na fałszu. A jaka jest prawda?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

dobry wieczór państwu przy mikrofonie Karolina Lewicka zapraszam państwa na audycję sprawy różna moim państwa dzisiejszym gościem jest prof. Grzegorz Motyka Instytut studiów politycznych Polskiej Akademii Nauk panie profesorze dobry wieczór dobry wieczór pani dobry wieczór państwu będziemy rozmawiać o Karolu Świerczewskim o Karolu Świerczewskim który, który urodził się jeszcze wieku dziewiętnastym rok 1800 dziewięćdziesiątym siódmym w Warszawie w rodzinie Robotniczej i Rozwiń » w trakcie pierwszej wojny światowej im właściwie można powiedzieć, że przez przypadek był pracownikiem po prostu fabryki, która została przez Rosjan ewakuowana wgłąb Rosji trafił do Rosji tam postanowił związać swój los z bolszewikami z komunistami to było jakieś pokrewieństwo ideologiczne czy po prostu stwierdził, że to jest szansa na awans zawodowy społeczny finansowy to pewnie w tamtych warunkach trudno rozdzielić możemy dzisiaj całą pewnością powiedzieć, że Karol Świerczewski był przekonanym komunistą był członkiem partii partii i przy związkowej komunistycznej partii bolszewików i no nic nie wskazuje na to, żeby miał jakiekolwiek wątpliwości co do tego co do tego systemu to z tego zestawu idei, który prezentował no późniejszy związek sowiecki związek sowiecką całą pewnością wszedł w ten walkę o powstanie rządu bolszewickiego był czerwonoarmistów, a potem faktycznie robił już karierę wojskową wtedy to już na pewno nie zastanawiał czy jakoś inaczej powinien pokierować swoim życiem w 1918 jest bardzo młodym człowiekiem ledwo ponad dwudziestoletnim został członkiem 3 rosyjskich komunistycznej partii bolszewików rok dwudziesty za udział w walkach z wojskami został odznaczony Orderem czerwonego sztandaru z wojskami oczywiście walczył pod sztandarem bolszewickim tak jak pan powiedział podczas wojny polsko-bolszewickiej był w pięćdziesiątej siódmej dywizji piechoty armii czerwonej zastanawia się czy nim nie było takiego dysonansu poznawczego młodym Karolu Świerczewskim no bo urodził się w Warszawie w rodzinie Robotniczej na Warszawie wzrastało potem pracował jako pomocnik tokarza w fabryce Gerlacha apotem nagle z tymi wojskami bolszewickimi walczy przeciwko wojskom polskim znowu bowiem nic na to nie wskazuje by by tak miał być on niektórzy mówią, że zgłosił się na ochotnika w ogóle do wojsk Tuchaczewskiego nacierających na Warszawę na pewno chociażby ten Order czerwonego sztandaru wskazuje, że był człowiekiem odważnymi te późniejsze opowieści o człowieku, który się kulą nie kłaniam skłaniał bazują na rzeczywiste jego odwadze natomiast należał do tego grona przekonanych komunistów, którzy uważali, że najlepszy wariant dla Polski dla polskich robotników to jest powstanie komunistycznej polskiej Republiki rad, bo wtedy to rewolucja światowa czołówka oczywiście rewolucja światowa w 100 to zrozumiałe taka była wizja świata wszystkich wszystkich komunistów, więc i on całą pewnością Otóż rzadko wspominało w okresie PRL-u, że walczy o wojnie polsko bolszewickiej przeciwko siłą rzeczy w Polsce, bo tak wczoraj wstydliwa karta dokładnie tak i naruszyłby byłoby taką rysą na jego taki pastelowy wizerunku, który stale się tworzyć podobnie powinno robić duże wrażenie takie zapisy, które są jego biogramie, które możemy bez problemu znaleźć w w internecie, gdy jest mowa o tym rząd zaraz po po zakończeniu tej kampanii przeciwko Polsce trafia do wojsk, które ratyfikują powstanie główkę chłopskie w Guberni tambowskiej to była bardzo krwawa operacja masakrował Ano już rosyjskich chłopów i duży i Tuchaczewski użył do tego gazów bojowych to do dzisiaj w samej Rosji wywołuje no spore kontrowersje jeszcze w tych powiedzmy dekadę temu na ekrany rosyjskich firm wszedł film na temat no życia gen w Guberni tambowskiej, gdzie pokazano mimochodem, a użyte metody ją wywołał szok w ogóle w rosyjskim społeczeństwie wiele pisano o tym, że ludzie wychodzili zszokowani kina, że nie chcą oglądać takiej strasznej w ogóle historii byli zdziwieni jak no i Rosjanie czy bolszewicy potraktowali Rosjan post w roku 1921 Świerczewski został komisarzem politycznym, a 2008. związał się z głównym zarządem wywiadowczym, czyli jest grupa nie też funkcję w sztabie generalnym armii czerwonej, ale chciałbym zapytać epizod z lat trzydziestych, czyli o niego walcz o wojnie domowej w Hiszpanii znowu trafi trafia do Hiszpanii tak jak pani powiedziała nie przypadkiem są 2 szczeble aż komisarz polityczny jednocześnie człowiek związany z wywiadem wojskowym on po prostu należał do takiego kręgu zaufanych komunistów takich właśnie potrzebowano w Hiszpanii, a jednocześnie mających jakieś pojęcie o działaniach działań wojskowych jego walka w Hiszpanii ta para letnia, gdzie on dowodzi jednostkami republikańskimi całą pewnością i to już nawet krytycy powinni się z tym zgodzić stanowią tak stanowi taką moją no i ładniejszą Carte Świerczewskiego on walczy po stronie Republikańskiej przeciwko wojskom frankistowskich na pewno walczy odważnie nie odnosi jakiś większych sukcesów natomiast jego postawa no zjednuje mu szacunek Chemik złego nieśmiertelni ja w kąt jest dzwon i to zaczyna być początek jego Legię jeszcze bardziej spektakularnej kariery, bo dostał Order Lenina po powrocie z Hiszpanii do związku Radzieckiego, ale mam taki cytat z Marka Jana Chodakiewicza którzy, który w książce zagra na pamięć pisał tak jak wielu Sowietów Świerczewski nagminnie nadużywał alkoholu miał zwyczaj dowodzić samych majtkach dezerterów rozstrzeliwał osobiście rozkazał likwidować jeńców, lecz nie szczędził też własnych ludzi nie wiem czy aż do tego stopnia wyglądały rezerwowych jego dowodzenie jak jego dowodzenie natomiast natomiast na pewno jest także, że generalnie Sowieci komuniści używali bardzo-li w cie-li za suto zakrapianą libację jak gdyby częścią takiego bolszewickiego etosu, jakkolwiek źle by to brzmiało w związku z tym możemy być pewni, że tego alkoholu pił pił dużo na tym tle to Wojciech Jaruzelski, który nie pije alkoholu jest jest jest ewenementem, a Michaił Gorbaczow, który zakazuje w ogóle z sprzedaży alkoholu ogranicz, próbując ograniczyć alkohol w związku sowieckim wiele osób twierdzi, że właśnie Tadek i decyzja kosztowała go koniec końców władze natomiast natomiast z kolei jest jednocześnie jasne, że komuniści stosowali brutalne metody walki i jest taka duża ciągłość w ogóle między Rosją już nawet carską jest i i dowodzeniem w czasie wczasach carskich bolszewikami bezwzględnymi metodami, które jeszcze do dni dochodzi do tego podejście takie filozoficzne które, które sprawia, że życie ludzkie się w ogóle nie nie liczy, bo z punktu widzenia komunistów jednostki się generalnie nie liczą liczą się pewne zespoły ludzkie stąd stąd jak dzik mienie wartości, ale w takim pewnych założeniach ideologicznych komunistycznych jest w ogóle w ogóle lekceważenie życia ludzkiego jak Stalin powiedział kiedyś, że śmierć 1 człowieka jest tragedią natomiast śmierć lub wielu tysięcy wręcz milionów to jest po prostu fakt statystyczny to wiele osób uważa, że to jest dowód na jego cynizm w rzeczywistości jest pewne wyznanie wiary pewien wyraz światopoglądu Stali uważał że, żeby życie ludzkie bez znaczenia, zwłaszcza w tak trudnym kraju jak przywódca nie związał się kierować takimi takimi sentymentalnym z punktu widzenia o jedno mimo materia listów z założeniami jak praw z ruszaniem się nad losem pojedynczego człowieka Świerczewski na pewno należał do tego etosu nie mógłby po prostu w sprawie awansować w tej piąć się po ścieżkach kariery, gdyby uważał, gdyby uważał inaczej podczas tych walk na Półwyspie Iberyjskim używał pseudonimu, który po będzie towarzyszyło czyli, a Walter dobrze wraca w tej Hiszpanii do związku Radzieckiego dostaje ten Order Lenina i co dalej porabia, a i to jest bardzo ciekawe pytanie była przygotowywać się do rozmowy z panią za zaznaczają się wręcz zastanawiać czy przypadkiem tak hiszpańska karta nie ratuje życia, bo pamiętajmy bowiem wszystkiego obrazę nawet więcej wiele wielka czystka wielką czystką, ale jednocześnie trwa na gigantyczną skalę antypolska operacja NKWD i generalnie wszyscy każdy, kto ma pochodzenie polskie jest aresztowanych rozstrzeliwanych w 140 000 aresztowanych wtedy Polaków to 10 000 czy nawet ponad 110 000 zostaje rozstrzelanych bardzo wielu z nich są oficerami armii czerwonej co mówimy chodzi o Polakach, którzy byli na terenie związku sowieckiego wówczas tak tak tak tak zwołane jeszcze w tym samym czasie mamy akcję likwidacji członków polskiej komunistycznej partii Polski prawda wszystko jest, gdyby ocaleją tylko ci, którzy siedzą sanacyjnych więzieniach, a jest ściśle ze sobą o ściśle ze sobą powiązane i teraz pytanie czy Świerczewski, który no cóż jednak w jaki sposób związane z polską uważał się uważa się za za Polaka choćby był jednak pamiętajmy o tym patriotą w związku, ale uważał, że naprawdę za Polaka mamy jakieś takiego wyznania listy, w których toleruje to znowu jest bardzo trudna kwestia bo, bo są jak różne poziomy tożsamości z całą pewnością to nie jest jego pierwsza, a pierwsza najważniejsza najważniejsze wyróżnik moim zdaniem najważniejszym wyróżnikiem jest komunista obywatel związku sowieckiego, ale ja bym nie wykluczał tego kolejnego dalej dalej jest Polakiem tu troszkę można powiedzieć przypomina Rokossowskiego wydaje się, że nad bardziej niż Rokossowski był był z polską z polską gdzieś tam związany wydaje mi się, że jest niewykluczone, że ta karta hiszpańska być może Chemik, których oni się zapisał być może ratuje mu życie, bo przez wszystkich lat jest gdzieś gdzieś zboku pisze to prawda ten doktorat, czyli pracę kandydatką na temat wojny hiszpańskiej, więc wywiad postanawia wykorzystać jego wiedzy, którą o, którą zdobył w czasie w czasie walk, a przecież mówimy w skrócie franki tam, ale przecież walczył też z Włochami i Niemcami w związku z tym mógł nie tylko Niemcy tam w Hiszpanii była poligonem nie tylko dla Niemców Włochów była również dla dla oficerów dla oficerów sowieckich inna rzecz oczywiście Nigela był w stanie przełożyć te doświadczenia na dowodzenie dowodzenie podległym mu żołnierzami już doświadczenie roku czterdziestego pierwszego pokazuje, że drakoński poziom, ale chciałem do 3009. roku wrócono, bo mamy wrzesień najpierw pierwszy prawda potem siedemnasty zastanawiam się jak ów patriota związku sowieckiego, ale gdzieś być może w głębi duszy wciąż jednak Polak rozumiem, że języka nie zapomniał reaguje na na akty Libet robiło to jego finalizację militarną czy też on myśli o tym w taki sposób, że oto dokonuje się to co nie zdołało dokonać w roku 1920, czyli powstają Republiki wcielone do związku sowieckiego na terytorium części Polski, bo reszta pod okupacją niemiecką myślę, że w tą stroną szło jego myślenie mógł tylko żałować, że nie powstała Polska Republika rad brzydził się, gdyby było, gdyby było o inaczej z jego punktu widzenia nam dzisiaj trudno w to uwierzyć, zwłaszcza po o tym osobom, które widziały naocznie ostatnie dekady PRL-u, kiedy było mnóstwo osób, które należały do PZPR, ale nie wierzyły w komunizm, że ci ludzie rzeczywiście byli wierzącymi przekonanymi komunistami marksistami ministrami Stalin listami to rodzaj wiary politycznej da się grać wierzyli po prostu to, że tworzą, a lepszą lepszą rzeczywistość niestety przy tym, uważając że, że w imię tej lepszej przyszłości tu i teraz mogą dokonywać rzeczy rzeczy strasznych czasami Wrześni ludzkich no dobrze wojna przychodzi do związku Radzieckiego wraz z latem roku czterdziestego pierwszego i po wybuchu tejże wojny po ataku niemieckim zostaje dowódcą 200 czterdziesty ósmy i dywizji piechoty frontu Zachodniego mówił pan w roku czterdziestym pierwszym jest listopad no miękką po prostu oddział został otoczony okrążone rozbity pod Wiaźmą on wtedy za błędy w dowodzeniu, ale też za nadużywanie alkoholu, mimo że alkohol jest wszechobecny zostaje odsunięty do rezerw armii pamiętajmy jeszcze Niechcę, żeby to nie chciałbym, żeby to zabrzmiało jak obrona Świerczewskiego, ale pamiętajmy, że to jest generalnie w tym momencie reguła armię czerwoną, że na straconej pozycji działały związki taktyczne nie tylko dywizje armii zamieniają się w proch i był pod uderzeniami Wehrmachtu i mimo że armia czerwona była zdecydowanie lepiej przygotowano na uderzenie niemieckie niż wydawało niż Niemcom wydawało niż wielu badaczom przez lata wydawało jednak, bo jednak Niemcy właściwie od 2002. czerwcowa walczyli przeciwko o de facto większy liczebnie wojsko sowieckie niż niźli, żeby te wojska nacierające jednocześnie potrafili w trakcie tych operacji dzięki sprawności dowodzenia lepszej organizacji lepszemu wykorzystywaniu sprzętu wojskowego lepszej synchronizacji tych wszystkich jednostek zmotoryzowanych rozbijać no i wojska sowieckie rzeczywiście w sposób niezwykle spektakularny tutaj Liwia Świerczewskiego po prostu dzieli los wszystkich z setek tysięcy setek tysięcy innych żołnierzy armii czerwonej do przypomnijmy, że ponad 2 000 000 czerwonoarmistów trafia wtedy do niewoli, a oni wszyscy niemal ginął Niemcy w trasę potem obozów jenieckich to jest jedno z takiej tną po zagładzie Żydów to jest właściwie największa zbrodnia popełniona w czasie drugiej wojny światowej to znaczy w ciągu 1 sezonu zimowego Niemcy wywracają obozach jenieckich ponad 2 000 000 czerwonoarmistów moim zdaniem świadomie bo, bo po prostu chcą obniżyć poziom populacji Słowian i innych narodów żyjących na dno na terenie pod Diany jej w za myślę odbierany podbijane oraz skrótu ma być Lebensraum dla tak trzeciej rzeszy na to powiedzą inni ludzie podobnie skończyły jednostki gen. Iwana Koniewa i Żukow uratował wtedy Koniewa przed de facto o egzekucją uznał, że to jest oficer, który jest bardzo potrzebny przypomnijmy, że koniec potem marszałkiem związku sowieckiego bohatera i dowódcą jednego z ważniejszych frontów w czasie drugiej wojny wojny światowej także w powietrzu dał Świerczewski Emu by uniknąć losu pojmanego do niewoli to znaczy jego one armia została okrążona rozbita jak i jakiego rodzą się szczególna oczywiście tych wydarzeń bardzo wiele tych tych tych tych dni ówczesnych tu upływa w taki jednak dużej niewiedzy wiemy o takim podstawowym poziomie to się wówczas działo być może znajdują się w archiwach sowieckich i na pewno Świerczewski miał obowiązek na pewno złożyć jakiś raport ale, ale ja przynajmniej do niego nie dotarłem nie wiem w jaki sposób tłumaczył całą sytuację na jego korzyść na pewno zagrało to, że jednak do niewoli nie dostał rząd jednak choćby z tymi kilkoma żołnierzami, ale dotarł do do sowieckich linii i kierowanego wówczas po prostu zwyczajnie na tyle znowu do do szkolenia na Syberię trafił, ale nie na zasadzie zsyłki tylko do pracy w szkolnictwie oraz rządowy to nim pamiętajmy, że Sowieci stracili bardzo dużo oficerów w związku z tym takie szkolenie kolejnych kadr było niezwykle istotna pamiętajmy, że też część wybili podczas wielkiej czystki dokładnie tak część jest łagodnie powiedziane, bo tam liczba strat szła w dziesiątki setki tysięcy w przechodzimy teraz panie profesorze bardzo ciekawych lat w życiu Świerczewskiego i to będą 4 ostatnie lata życia, zanim powiemy o zasadzce UPA w Jabłonkach to oczywiście chciały się dowiedzieć się jak Świerczewski znalazły się w tej grupie Polaków, którzy Stali się wierzącymi komunistami przebywali na terenie związku sowieckiego i mieli stanowić elitę polityczną, która będzie szła krok krok za armią czerwoną tam, gdzie żołnierz radziecki postawił swój but tam oni będą usiłowali zamontować się władze komunistyczne już i to co się generalnie decyzja o tym, że w Polsce będą, gdzie próba stworzenia państwa satelickiego zapadła no najpóźniej w roku czterdziestym trzecim myślę, że już znacznie wcześniej Sowieci myśleli o tym wiele wskazuje na to że, przygotowując się do wojny z Niemcami w roku czterdziestym w ogóle były próby tworzenia polskich jednostek, które walczyłyby u boku armii czerwonej w chwili rozpoczęcia wojny wojny z Niemcami i w momencie, kiedy stało się jasne, że tylko kwestią czasu, kiedy wojska sowieckie zaczną wkraczać na stare Polski zaczęto myśleć o tym, żeby i, żeby stworzyć Shi elitę tego przyszłego państwa zawsze problemem były tylko najwyżej jak to uszczegółowić to znaczy kto ma stać na ciele czy to mają być PR-owców, którzy są w kraju czy raczej postawić na tych, którzy dla tych komunistów, które całkowicie nasz gol danych, bo oni wszyscy z punktu widzenia Stalina byli jednak jego komunistami oni wszyscy musieli mu złożyć hołd i choć niektórzy zniesie potem tego wypierali to tak naprawdę byli wówczas Stalinem bardzo mocno wszyscy zafascynowani i nie łudźmy się tu nie było także to cała propaganda wielkiego przywódcy narodu, który jest nieomylny jest takim genialnym strategiem nie nie obejmowała nie obejmowała tych kręgów kierowniczych na całą pewnością oni tak NATO o NATO NATO patrzyli być może zatem bez decyzji Stalina nie było ruchu prawda nikt nam się nie mógł wybić jakąś autonomiczną pozycję nie to absolutnie było wykluczone Stalin zresztą bardzo dokładnie wszystko kontrolował i właściwie jest bardziej dziwi to w jaki sposób mógł on mógł aż tyle szczegółów no tyloma szczegółami sprawować piecze niż nie niż odwrotnie, że coś umknęło by jego o jego wad ucieczka ludzi w stosunku takich dyktatorów mogą podjąć każdą decyzję, ale nie mogą podjąć wszystkich decyzji prawda, że czasem pewne rzeczy trzeba scedować duetu jednak nie, bo przecież Świerczewski wszedł w skład takiej takiego ciała, które są kluczowe potem dla rozwoju wypadków w Polsce centralne biuro komunistów polskich powołano 1944 roku kluczowe właściwi ludzie, którzy weszli w skład tegoż ciała potem będą stanowić właśnie te grupy te elity polityczną, która zawładnie polską po czterdziestym piątym roku właściwie już od czterdziestego czwartego no dlatego już czterdziestym czwartym roku kiedy, kiedy Sowieci wkraczają tworzą tak zwano polskie lubelską tworzą ten pierwszy PKW nos jeszcze rząd Świerczewski natychmiast znajduje się właściwie w elicie w elicie władzy, ponieważ zostaje na środek drugiej armii wojska polskiego zajmuje się organizacją tego tej armii jednocześnie staje się członkiem polskiej partii Robotniczej i też jest takim drugim szeregu, bo nie wchodzi do biura politycznego pamiętajmy, że w partii komunistycznej najważniejszą władzę stanowi biuro polityczne i pierwszy sekretarz tego tego biura Świerczewski były co najwyżej koniec końców w komitecie centralnym, niemniej jednak w armii zajmował dosyć istotną pozycję, choć też powiedzmy od razu, że główną Rze, że już po wojnie główne głów no na czele tej armii przede wszystkim Stali Żymierski gen. Gorczycy jako taki zaufany sobie też wątek militarny mówiliśmy o tej porażce w roku czterdziestym pierwszym listopadzie też w kwietniu czterdziestego piątego roku ta druga armia wojska polskiego brał udział w operacji Łużyckiej w ramach tej sowieckiej ofensywy na Berlin no i też poniosła klęskę w bitwie pod Budziszynem ponoć też w wyniku nieudolnego dowództwa to wszyscy są właściwie zgodni, że Świerczewski popełnił tam bardzo poważne błędy, które kosztowały życie no tysiące tysiące polskich żołnierzy bardzo wielu z nich uznaje się do dzisiaj za zaginionych, bo po prostu w tych bagnach użyć nigdy nie odnaleziono ich i chciał, ale popełnił błędy takie dowódcę czy też po prostu działa zgodnie z zasadą stalinowską, które już mówiliśmy, że po prostu nie ci ludzie idą, kto przejdzie to przejdzie, kto przejdzie przejdzie trochę tak trochę tak natomiast rzecz po prostu polegała na tym rząd koniecznie chciał zająć Realu i i z z kolei patrząc z tej perspektywy byłby to po z pewnością także sukces, w którym dzisiaj byśmy się wręcz uznawali, że to jest Polski sukces to druga armia wojska polskiego zajęłaby drewno przypominały wyraźną to jest to miasto, skąd pochodzili August drugi August trzeci SA, czyli Polsce królowie, bo byłoby w tym coś symbolicznego czy czy Świerczewski kierował się takim założeniem czy po prostu chciał odnieść sukces, bo drewno było ważnym miastem to na pewno dawało mu kolejnych osób do ważnych odznaczeń to tego oczywiście nie wiemy natomiast ten ta ofensywa w kierunku Drezna załamała się pod pod uderzeniem wojsk pancernych marszałka Herdera, który uderzył z boku właśnie w rejonie Budziszyna i zmasakrował jednostki drugiej armii pierwszego korpusu pancernego, którym dowodził Świerczewski rzecz się pierwszy korpus pancerny poniósł gigantyczne straty w sprzęcie Świerczewski tego nie przewidział nie przegrupowanie jednostek niektóre z tych dywizji de facto o piątą dywizję przestała właściwie istnieć niektóre brygady pancerne straciły cały skład skład czołgów i musiał otrzymywać nowy nowy nowy sprzęt w związku z tym w ciągu tych dosłownie kilkunastu dni, bo pamiętajmy, że to jest między 16 kwietnia 30kwietnia, kiedy trwają te te walki to straty były naprawdę bardzo duże porównywalne z walkami na nowo, ale pomorskimi myślę, że przewyższający dużo strat polskie pod Monte Cassino kolei, więc też warto sobie uświadomić od tej strony się wówczas wydarzy przychodzi mają czterdziestego piątego roku w czasie kończy się druga wojna światowa komuniści już na dobre są zainstalowanie, choć oczywiście będą walczyć z politykami opozycji z antykomunistycznym podziemiem, a potem pod koniec lat czterdziestych będą też walczyć między sobą i tutaj Karol Świerczewski już wówczas martwy będzie też bardzo użyteczne z pewnością potem powiemy na sam Świerczewski po wojnie sprawuje funkcję generalnego inspektora osadnictwa wojskowego i drugiego wiceministra obrony narodowej jest członkiem komitetu centralnego PPR również do powstania PZPR w roku 40 usług chwila jest posłem do Sejmu ustawodawczego do tego, do którego wybory w czterdziestym siódmym nie nabył się tym posłem dochodzimy do 28marca czterdziestego siódmego roku, więc taką i Świerczewski jest na pewno w gronie tych osób, które starają się w miarę swoich możliwości umocnić władzę opozycję władza owych źródłach są próby wykorzystania jego takiej międzynarodowej pozycji przejęcia armii polskiej na Zachodzie za pomocą właśnie legendy Świerczewskiego natomiast nie należy to powiedzmy szczerze do tych osób, które bezpośrednio w wkładają najwięcej wysiłku zwalczanie podziemia, bo tu jest, bo tym się zajmowali na korcie i generał MOS rodzi w obu, chociaż pewna informacja, że osobiście zatwierdzał wyroki śmierci żołnierzy podziemia niepodległościowego w czterdziestym czwartym prawda jako dowódca drugiej armii wojska polskiego jeszcze to to tu kolejny ulega wątpliwości to warto o tym rzeczywiście wspomnieć, bo to o tym zaczęto mówić na początku lat dziewięćdziesiątych dopiero wówczas Dudą już na światło dzienne wyszły dokumenty, gdzie właśnie widać było decyzji Świerczewskiego w boju jako dowódca armii miał prawo ułaskawić niektórych żołnierzy natomiast natomiast dni wszystkie wyroki śmierci zatwierdzał co bardzo istotne w roku czterdziestym czwartym w czasie, kiedy była bram Branka do drugiej armii wojska polskiego to dla wielu tych młodych ludzi był duży dylemat czy czy wchodzi do armii podporządkowanej Moskwie, która nie uznaje rządu londyńskiego czy też czy też tego nie robić byli tacy, którzy staram starali się bojkotować ten pobór z powodów patriotycznych, a zdarzały się całe oddziały 3001. pułk zdezerterował wręcz w całości jesienią czterdziestego czwartego roku z Szeregów wojska polskiego poszedł do lasu no i Świerczewski, aby przełamać te nastroje wydawano bezwzględne podtrzymywał wyroki śmierci na tych na tych są na tych osobach czy na tych żołnierzach, którzy którzy, którzy zdezerterowali zasadzka w czterdziestym siódmym roku Świerczewski przyjeżdża do inspekcje w Bieszczady i generalnie są zgodne wszystkie relacje, że dojeżdża do Baligrodu, więc serce Bieszczadów i tam podejmuje taką zaskakującą dla wszystkich decyzję, że to jedź w takim razie do do Cisnej on prawdopodobnie nie zdawał sobie sprawy, że w zabawie grodem zaczyna się już teren, gdzie rzeczywiście może zdarzyć się zasadzka, zwłaszcza na jakiś mniejszy oddział wojskowy, a chciał jechać do tej wolnej w Cisnej był garnizon wojsk ochrony pogranicza ją uznał, że skoro ciąg dalszy inspektorzy skoro jest najdalej wysunięta placówka o częściowe Józia to jeszcze to jeszcze po prostu zobaczy prawdopodobnie tak to wyglądało czy był wtedy pijany czy nie jak niektórzy twierdzą tego a tego oczywiście tego oczywiście nie wiem bo, bo nie wiemy w Sianowie badane Aga natomiast wyjeżdża z niewielką ochroną w dodatku raz w wozów z tej ochrony psuje się tuż za rogatkami i bali grodu i tych 33 w sumie ludzi wjeżdża dosłownie pod lufy w Jabłonkach 2 połączonych sotni ukraińskiej powstańczej armii hrywna Stacha, który dokładnie w tym momencie zaczęły zajmować stanowiska do do zasadzki dochodzi do walk w zasadzkę rozumiem, że to było takie stanowiska bojowe, które zajmowano licząc, że ktoś będzie przejeżdżał czym być może byli poinformowani, że ktoś jedzie wokół tego było całe mnóstwo różnego rodzaju spekulacji jest jedną z wersji mówi, że oni wiedzieli np. że ten życzliwy opiszcie wyjadą z Cisnej, a ponieważ ich zbytnio nie ukrywali, że za tydzień 2 mają wyjechać do Koszalina, a to rzeczywiście było kwestią takim punktem honoru, ponieważ opuści w styczniu czterdziestego siódmego roku zniszczyli szpitalu Polski nauczyli się zemścić więc, więc było tak taka chęć zemsty, czyli myśleli, że będą jechać ludzie z drugiej strony, czyli od Cisnej do Baligrodu w tym kierunku tak, a po przyjechali z bali grodu, którzy jechali do Cisnej, w której strony by nie jechali zapewne gdyby upowcy zajęli już pozycję to los tej grupy byłby przesądzony natomiast Note relacji, które znamy wskazują, że oni dopiero przychodzili zaczęli zajmować pozycje w nie mogli otworzyć ognia takiego od razu te zmasowanego takiego zmasowanego, który po prostu zmieniłby całą tą kolumną i by Świerczewski, ale zaczęli strzelać zaczęli strzelać kolumna zatrzymuje Świerczewski podejmuje chyba nie taką z pozoru jak kiedyś wydawało błędną decyzję za szturm na wzgórze 30 przeciwko ponad 100, ale to trochę wprowadza zamieszanie w szeregi szeregu polskie wobec przewagi partyzanckiej to oczywiście ci żołnierze nie mają szans szybko zaczynają się cofać tam płyną niedaleko takich strumyk przeskakują na drugą stronę i ten szereg zaczyna się łamać, zwłaszcza że część tych żołnierzy zaczyna uciekać, bo ma otwarte pole z drugiej strony upowców nie ma i a z kolei informacja o tym, że ginie Świerczewski był on dostaje postrzał w trakcie tego przechodzenia na drugą stronę ginie też sprawia, że niektórzy z tych żołnierzy to są często nie ostrzelanie młodzi ludzie no wpadają po prostu panikę na szczęście dla tej grupy żołnierzy wśród nich jest m.in. płk Jan Gerhard, który potem będzie słynnym powieściopisarzem napisał powieść Unii w Bieszczadach, na podstawie której powstał film ogniomistrz Kaleń, więc stał się taką postać też bardzo w PRL popularną na szczęście dla całej grupy przyjeżdża drugi samochód ten, który się zepsuł na rogatkach i 5 w czasie udało się go naprawić i upowcy wychodzą z prostego założenia przyjeżdża drugi samochód to wiecie za chwilę przyjeżdżały kolejne już nadchodzi odsiecz, a jednocześnie skoro tamci uciekli, a 2 partyzantów 2 czy 3 podchodzi do tych wozów widzi, że tam nie ma żywności, bo jeżeli i jedna z teorii mówi, że klubu chciał zdobyć po prostu zapasy żywności okazuje się, że wozy są puste nic z nich nie ma ci partyzanci żołnierze mają też wolą drogę do ucieczki w związku z tym szturm na ich pozycję sprawi, że prawdopodobnie znaczna część z nich i tak ucieknie związku z tym dowodzący całą całą ostatnią w tabeli ich imieniu podejmuje decyzję o odwrocie wychodzi z założenia, że wszystko się nie powiodło jak przychodzi do o już do obozowiska parę dni później gazet dowiaduje się, że oto polscy odnieśli no swój największy sukces w tej powojennej historii i sukces, który no sprawia, że upał po raz pierwszy dla PR-owców staje się problemem politycznym to już nie jest taki problem jednostkowy ograniczony dla jeszcze tylko po raz pierwszy zagrozili włazy rzeczywiście, bo taka plotka, która idzie po śmierci Świerczewskiego jest jest w gruncie rzeczy prosta oczywista to znaczy ludzie mówią ciekawe, kto zabił tego Świerczewskiego jeśli nawet przyjąć wersję rządową, któremu rządowi jednak wtedy nie dowierza to wychodzą założenia jak to jest ci polscy mogą działać nowe takiego generała mogą zastrzelić naszych chłopców czy Mikołajczyka to ścigają wsadzają dowiezie niż to potrafią złapać zabić wsadzić na zadania autorskich to nie widać, że to nie jest nasza władza, więc komuniści po raz pierwszy sobie uświadamiają, że nie mogą już wobec UPA udawać, że za powstanie istnieją to staje się taki pierwszy staje się to rzeczywiście takim przeciwnikiem, którego trzeba już teraz natychmiast zlikwidować, bo inaczej po prostu ludzie uznają, że to jest jakaś słaba słaba władza tak się stanie o akcji Wisła zaraz powiem, ale jeszcze zapytał 1 wątek, który jest związany z ze śmiercią Świerczewskiego sam pan pisał, że traf chciał, że ofiarą ukraińskich partyzantów padł Świerczewski źle ochraniany nie, doceniając powagę sytuacji, ale paradoksalnie legenda Waltera tylko na tym skorzystała po śmierć Świerczewskiego co 28marca, a już następnego dnia 2009. biuro polityczne KC PR-u podejmuje cały pakiet decyzji, które są związane z generałem oczywiście omówiono sprawę pogrzebu, ale też odznaczono go Orderem Virtuti Militari pierwszej klasy zdecydowano o nazwaniu jego nazwiskiem ulicy, przy której się urodził była to ulica Kacza fabryki, w której niegdyś pracował była to fabryka Gerlacha potem rząd podjął uchwałę o zniesieniu jego pomników nad Nysą Łużycką na cmentarzu drugiej armii oraz w miejscu jego śmierci rozpoczęto też błyskawicznie kampanię propagandową w prasie i w radiu pogrzebowy, który odbył się 1kwietnia nadano rangę państwową rozumiem, że komuniści pomyśleli sobie jak zginął to go teraz wykorzystamy zbudujemy sobie mit legendę tak to było tak, ale dodajmy jeszcze do tego, że komuniści na pewno nie mogli nie być poruszeni tą śmiercią, bo o, bo po pierwsze, poczuli po raz pierwszy co zagroziło ich ławy, że jeżeli nie zareagują gwałtownie stąd w tym pakiecie decyzji też decyzja o akcji represyjnej nie tylko, żeby zlikwidować upale, żeby w ogóle każdy Ukrainiec i każdy, który w ogóle rodziny mieszane to będzie ukarany za śmierć Świerczewskiego, więc to jest taka decyzja radykalna i zgoła rano rozchorowała go z zgoła rasistowska, bo następnie nie wiem wywodzi się rodziny, w której i 1 osób, że wzięła za żonę Ukrainkę taka rodzina jest traktowane jako mieszana jest jest jest złożona wywożona na zachód jednocześnie oni na pewno musieli myśleć w taki sposób, choć to jest oczywiście domy, że przecież równie dobrze mógł być na jego miejsce w byliśmy wszyscy od czasu do czasu podróżujemy wszyscy możemy trafić jakiś teren nierozpoznany i podziemie na jasne jest Chudy że, gdybyśmy wpadli w ręce podziemia i oni by nas rozpoznali to całą pewnością byśmy zginęli w związku z tym dla nich jest to takie też takie poczucie, że kurczy mogły być jego miejsce na jego miejscu po prostu, więc byli razem, bo dodatkowo sprawia że, że może nie tyle strach tak takie poczucie para metafizycznego doświadczenia nie chcę używać słowa metafizycznych w odniesieniu do materializmu i ateistów, którym byli czuć było to dziewiątka członków biura politycznego ale, ale sądzę, że tak dokładnie na to patrzy dlatego też no już 1kwietnia jak odbywa się pogrzeb w Warszawie to no rzeczywiście ogromny honorami przemarsz przez całą Warszawę samoloty, które robią okrążenia nad trumną, a przemówienia wielu oficjeli na na plac przy ogrodzie Saskim tym najważniejsze np. Apropos przy przemówi to to naprawdę druzgocące Eugeniusz Cher, który był podkomendnym Świerczewskiego w Hiszpanii mówił nad jego grobem przejdziesz do historii po Tadeuszu Kościuszce po gen. Jarosławie dąbrowskim jest takie przekonanie, że to jest rzeczywiście to co pani powiedziała idealny kandydat na nalega no na legendę i ołtarze zresztą już czterdziestym ósmym roku wychodzi ta książka, którą potem będą musiały przerabiać dzieci w szkole, czyli o człowieku, który się kulą nie kłaniał Janiny Broniewski jej lektura szkolna i rusza cała tak mocni no propagandowa do tego można dodawać całą masę dodatkowych elementów łącznie z tym, że kiedy gen. Mosór kończy akcję Wisła kończy odsłonięciem tablicy na ścianie budynku, w którym Świerczewski kwaterował w Rzeszowie w związku z tym w związku z tym tego typu wydarzeń dla także w trakcie akcji Wisła, gdzie w niektórych miejscowościach w Lubaczowie też przemianowano ulicę no i na imienia generała wszystkiego była była cała masa, ale zwróćmy uwagę jeszcze jedno zresztą nie było nic z punktu widzenia komunistów coś zaskakującego, ponieważ oni prowadzili całą taką politykę pogrzebową jeśli można powiedzieć droższy dla nich było oczywiste, że jeżeli np. giną żołnierze w trakcie walk z podziemiem to wykorzystuje się pogrzeby do tego, żeby przekonać tych, którzy jeszcze żyją do sensu walki do pokazania tym, którzy niekoniecznie chcą walczyć w tym z lasu, że Słuchajcie możecie skończyć tak jak oni ci, którzy zabijają to są wasi koledzy są strasznie granie musi ścigać taką politykę komuniści prowadzą od czterdziestego piątego roku w związku z tym to jest takie w gruncie rzeczy też takie naturalne to nie jest gość taka iluminacja, która się zdarza tylko element takiej polityki tworzenia martyrologii własnego środowiska, którą natychmiast wchodzą w związku z tym to jest nie, tyle że wymyślają nowy plan tylko wyciągają SUV ślady teczkę upamiętnienie skoro ktoś zginął tu musimy w ten sposób upamiętnić, a ponieważ Świerczewski nadaje się na taką legendę, bo tak Hiszpania, bo druga armia wojska polskiego Noto to machina ruszy, ale dla ogromnego tam też, że w okresie PRL-u ta jego legenda układała Taxi są idealnie jak i oczywiście pod koniec lat czterdziestych na początku lat pięćdziesiątych wielkie wzmożenie potem na początku Gomułki i trochę wyciszenia lata sześćdziesiąte to znowu powrót legendy Świerczewskiego, ale już za Gierka trochę nie pasował do tej koncepcji polityki gierkowskiej, więc to o nim zapomniano wrócił razem z Jaruzelskim właściwy jakoś tak z Jaruzelskim przetrwał aż do do końca PRL-u, ale chciałbym zapytać o końcówki lat czterdziestych, bo to jest powrót ducha Świerczewskiego mówiliśmy o tym, że komuniści oczywiście musieli rozprawić się z innymi politykami opozycyjnymi podziemiem oczywiście akowskim musieli potem goście z tymi rozprawili zacząć rozprawiać się między sobą, czyli mówimy o końcówce lat czterdziestych i wzajemnych czystkach w rozliczeniach i wówczas właśnie wyciągnięto sprawę Świerczewskiego, żeby oskarżyć m.in. Mariana Spychalskiego czy Michała Żymierskiego takie tutaj kluczową postacią w punktu widzenia aparatu bezpieczeństwa stał się GH, który także został wtedy aresztowany przesłuchiwany no w zasadzie tzw. Conway era czy kilkadziesiąt godzin postawiono nawet na kilkadziesiąt godzin pierwsze przesłuchanie bodajże trwało 140, czyli no kilka kilka dni i na starą to nawiasem mówiąc to jest to co Amerykanie nazywają uporczywy przesłuchaniem to jest dokładnie często zauważmy, że na faktach do przez służby czy brak snu no właściwie sprawia, że człowiek funkcjonuje i przy czym to też jest bardzo ciekawy był znany wiele takich opowieści dra o represjach jak najbardziej prawdziwy, żeby było jasne, czego nie zrywanie paznokci konieczność stania, bo albo siedzenia na taborecie wybicie, które wypadku np. Gerharda wystarczyło takich kilka kilkadziesiąt czy nawet ponad 100 godzin uporczywego przesłuchania, kiedy człowiekowi zaczyna działać trochę tak jak takiej narkotycznej mali gminę o oficerowie UB, którzy się zmieniają po prostu siedzą i no tak powiedzieć nam coś o tym powiedzieć mam osiągnie ta historia nie pasuje dopiero w momencie, kiedy przesłuchiwany po to, żeby, żeby się ten koszmar po prostu skończył zaczynają mówić zmyślał ją całe życie czasami nie niestworzone dopiero wtedy no śledczy daje do zrozumienia, że możesz kontynuować w ten sposób Gerhard tworzy właściwie taką jak spisek tak wyimaginowaną fantastyczną wręcz opowieść o wielkim spisku, którą bierze udział, w którym jest właśnie Spychalski Żymierski gen. Komar to oni zlecają za 9 Richardowi akt w informują o te inspekcje Świerczewskiego o Rzeszów rzeszowskie nawet wręcz powiedział, że sam Gerhard informuje na rzekomo oczywiście, że nawiązuje kontakt z polskim podziemiem w czasie swego pobytu w Paryżu w czterdziestym szóstym roku potem uzyskuje ten kontakt z powrotem w Bieszczadach cała ta historia, którą tworzy jest no z gruntu niewiarygodna, niemniej no dla komunistów miała posłużyć temu, żeby ta grupa oficerów oskarżanych o odchylenie nacjonalistyczne w ramach nurtu komunistycznego, żeby po prostu z czasem została skazana, kiedy po śmierci Stalina przychodzi odwilż to jest spisek upada wpisy upada, ale jednocześnie nie jest także ci ludzie są po prostu automatycznie zwolnieni, ale np. Gerhard spędzą następne długie miesiące więzieniu, gdzie już nie na zasadzie kontrolera jest przesłuchiwany, w którym odkrywca te wszystkie naraz, czyli luty-marzec pięćdziesiątego czwartego roku odwołuje swoje zeznania wcześniejsze ta w związku z tym to też jest niesamowite, że ta komunistyczna praworządność wymagała tego, żeby w aktach śledztwa teraz odwołać wszystkie fantazje, żeby powstała poznałam radowania, które no opowiedzą jak rzeczywiście było pod tymi bankami wtedy Gerhard opowiada historię którą, która już była prawdziwa, której przed chwilą mówiliśmy akcję Wisła 28marca śmierć Świerczewskiego 29marca członkowie biura politycznego PR-u podejmują decyzję o przeprowadzeniu ne i dokładnie stad akcji represyjnej wobec ludności ukraińskiej znamy ją pod hasłem akcja Wisła w taki miała kryptonim szybkim tempie przesiedlić Ukraińców i rodziny mieszane na tereny odzyskane przede wszystkim plusy Północna nie, tworząc żadnych grup i nie bliżej niż 100 km od granicy z specjalna grupę powołaną grupę operacyjną Wisła 20 ponad 20 000 ludzi tak to była największa operacja represyjna o powojennej Polski ponad 140 000 ludzi zostało wtedy wywiezionych co ważne pani redaktor przytoczyła w tym fragmencie to tam jest ważne kilka słów po pierwsze, akcja represyjna nie chodzi tylko o zniszczeniu upadku to ma być represja ci ludzie mają być nie tylko wierzeń rozświetlenie, ale też poddani specjalnym opiece już na samym miejscu oni przez cudzy słowie broniła się kilka lat tej opiece podlegają zacznie niewolno im przemieszczać się zmieniać miejsce na no zmianę miejsca zamieszkania też przymierzają jest ma charakter represyjny mało czasu na to, żeby się spakować nie mogą wszystkiego wziąć to przesiedlenie na tereny, które są, a ono nieatrakcyjne to zamieszkanie wiele takich świadectw rodzin, które opisują zrujnowane budynki bez drzwi bez okien prawdopodobnie nie przypadkiem zrujnowane zaś w ramach represji uznaje, że właśnie mają dostać nowe takie rzeczy, żeby od pracowali swoje win i ale te pierwsze słowo represyjne ważna jest też oczywiście ukraińskie i o tym się dużo mówią nie wymaga uzasadnienia, ale kolejny to jest rodziny mieszane, bo pan już mówił dalej tak, ale rodziny mieszane to rzeczywiście oznacza, że władze inaczej niż do tej pory, bo do tej pory Ukraińców oczywiście dla związku sowieckiego, a teraz zaczyna się szukać ludzi, którzy mają jakiekolwiek rodzinne powiązania z Ukraińcami i nagle ta liczba do deportacji zaczyna puchnąć ogarniać ludzi, którzy nie mają nic wspólnego spod siebie nie mają nic wspólnego nawet często o ukraińską ością i władze czynią to w tym sensie świadomie, ponieważ jednocześnie i to są najbardziej ściśle tajne instrukcje, których właściwie nie znamy tylko po tym, jak się niektóre organy administracji usprawiedliwiają przeprowadziły tego typu wysiedlenie ich usprawiedliwiają tym instrukcjami Otóż mają one ogarnąć Polaków, którzy z tych czy innych powodów uznawani Dyrekcji reakcję listów nie powinni być w tym rejonie osiedleni i temu ten tym represjom podlegają niektórzy PSL owcy np. rodziny peeselowski także są po prostu wyrzucanie wysiedlani i traktowanie właśnie jako ci deportowani o drugiej kategorii i ostatnia rzecz, której są już powiedzieć, żeby nie nie przedłużyć ta ta operacja jest jedyną taką w historii Polski następnie przez kilka lat do kwietnia 50 tego drugiego roku do kolejnej uchwały biura politycznego tylko, że już polskiej zjednoczonej partii Robotniczej, które odwołuje de facto tego typu założenia zawarte w tym te w tej uchwale z marca czterdziestego siódmego roku trwa proces wynaradawiania ludności nie było w historii Polski nigdy wcześniej nigdy później i mam nadzieję, że nikt nie będzie takiej sytuacji, że pewna grupa, że władze państwa po było nie było państwa polskiego podjęły decyzję o Narodowym dniu pewnej mniejszości narodowych przez 5 lat władze komunistyczne Polski ludowej prowadziły świadomie taką o taką politykę zrezygnowały z niej po cichu w kwietniu pięćdziesiątego drugiego roku i wtedy przeszły na taki po na na politykę dzisiaj byśmy powiedzieli asymilacji Państwowej czyli, że to już możecie pozostać tym Ukraińcami możecie czytać po ukraińsku uczyć ukraińskiego pod warunkiem, że to będą książki w związku Radzieckiego możecie nawet się modlić wierzyć w te w cudzysłowie gusła pod warunkiem, że pójdziecie do cerkwi prawosławnej oni Grek katolickich, która jest zakazana, która jest nielegalna, a sam Świerczewski jego legenda przeminęły wraz z par LM już niewielu pamięta Świerczewskim prawda tak myślę, że trudno o wielu osobom było być uwierzyć, że on, że jego legenda mit był na tyle silny w latach siedemdziesiątych osiemdziesiątych, że dzieciom w szkole mylił się zaś Sikorskim wydawało się, że to są właściwie równorzędne postacie dziś to i słusznie jest po prostu została zapomniana nie nie do pomyślenia i mało, kto o tym o tej postaci pamięta prof. Grzegorz Motyka Instytut studiów politycznych Polskiej Akademii Nauk moim państwa gościem panie profesorze bardzo dziękuję dziękuję bardzo, audycję sprawy różne dobiega końca program wydawała Małgorzata Łuczyńska i oczywiście zapraszam państwa na ostatnią niedzielę tuż po dziewiętnastej słyszymy w programie sprawy różne tras życia spokojnej nocy, a potem do tekstów Zwiń «

PRL-owską legendę gen. Świerczewskiego oparto na fałszu. A jaka jest prawda?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: SPRAWY RÓŻNE

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 04:00

Najnowsze Podcasty

Co z seksem gdy wszystkiego jest za dużo? O przebodźcowaniu

Czy pozytywne myślenie może szkodzić?

Prawa osób LGBT+ w programach partii startujących do parlamentu - gdzie jest polska polityka?

Zmęczeni polityką - jakie jest źródło ich frustracji?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL