Prof. Andrzej Friszke: Eligiusz Niewiadomski rozważał również zamach na Piłsudskiego. Chciał zbawiać ojczyznę

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

w sobotnim poranku Radia TOK FM naszym studia pan prof. Andrzej Friszke dzień dobry dzień dobry historyk pracujący w Instytucie studiów politycznych Polskiej Akademii Nauk wczoraj rocznica setna śmierci prezydenta Gabriela Narutowicza zamordowanego strzałami w plecy trzeba dokładnie panie profesorze, jakim prezydentem byłby Narutowicz, gdyby dano mu być nim dłużej niż 5 dni przypuszcza, że byłby prezydentem szukającym zgody jakiś elementarnej koncyliacyjnym w gruncie rzeczy Rozwiń » takie były pierwsze ruchy, żeby trochę uspokoić sytuację z takimi osobami rozmawiał na temat przyszłego rządu, ale pewnie bym się to nie udał, dlaczego dlatego, że konflikt polityczny w Polsce był bardzo ostry on trwał właśnie od samego początku od listopada osiemnastego roku i periodycznie rósł o słabo ale, ale właśnie cały czas tlił się i trwał w związku z tym przełamanie wrogości pomiędzy lewicą prawicą najmniejsze ściany narodowymi było w gruncie rzeczy niemożliwe do, ale jak to w sytuacjach trudnych na czym można było łagodzić albo zaostrzać on oczywiście była godził i próbował wnieść pewne standardy do życia publicznego którymi się zapoznał, żyjąc przez długi czas na Zachodzie rąk kulturę polityczną pewne reguły zachowań politycznych no i tyle można powiedzieć na zasadzie historii alternatywnej był jak wiemy nie miał szans skrót Narutowicz się wziął na stanowisku prezydenta to jasne, że został wybrany przez zgromadzenie narodowe ale o ile wiem dla niego samego wysunięcie jego kandydatury było w pewnym sensie zaskoczeniem co był za pomysł polityczny tak to było zaskoczenie dla niego wzlecieć kandydatura wcześniej nie była przewidywana nie była rozpatrywana, ale prezes tak żyć na wstępie to znaczy, bo ona bardzo różni od tego świata, w którym żyjemy dzisiaj prezydenta wybiera się w powszechnych wyborach, a więc musi być indywidualność silna, która ludzi miliony ludzi skłania do tego, żeby się, zanim opowiedzieć w konstytucji marcowej drugiej Rzeczypospolitej tak nie było prezydenta wybiorą połączone Izby Sejmu Senatu, a więc w zasadzie to co się liczyło to nie wyrazistość, ale właśnie taka umiar pewien, który pozwala liczyć na zgromadzenie głosów nie tylko tych, którzy wysunęli prosimy też inne partie na niego zagłosować i i w związku z tym takie osoby były poszukiwane jako możliwi realni kandydaci, bo były wystawione do kandydatury manifestacyjnie tak, żeby pokazać, że to jest ważne, ale te kandydatury były 3 w zasadzie, które liczyły, czyli Maurycego Zamoyskiego wystawionego przez endecję Stanisława Wojciechowskiego Gabriela Narutowicza Gabriel Narutowicz został wysunięty w zasadzie na ta po demonstracyjnie tak bym powiedział to znaczy liczono na to w gruncie rzeczy, że przejdzie Wojciechowski albo zamojski no endecy liczyła na Zamoyskiego popełnił błąd fundamentalny, a mianowicie w tym Sejmie mam około 40% myślę można spokojnie tak liczyć to byli chłopi no oni wysunęli wielkiego ziemianina właściciela tysięcy hektarów chłopi, ale sztywny elektorat bardzo absolutnego to inne cechy nie miały znaczenie związku i teraz problem polegał na tym, że odłoży gra w sejmie, że zwolennicy, że tak powiem wyeliminowania Wojciechowskiego, żeby zmusić głos do głosowania na zamojski na Zamoyskiego przerzucili swoje głosy na Narutowicza i tym sposobem, że tak powiem wyeliminowano Wojciechowskiego zostali na polu bitwy była krajem wyrzucili Agro tak a dlaczego nie ma w tym zestawie Piłsudskiego, dlaczego nie chciał być religię pójść łódzki odmówił kandydowania Piłsudski odmówił kandydowania i to wyjaśnił wyraźnie powiedział, że za małe są kompetencje prezydenta, żeby kandydował na urząd prezydenta on chyba takie były, żeby właśnie Piłsudski nie był zbyt mocny dopłat dokładne wcześniej prawda w czasie prac nad konstytucją prawica zadbała o to, żeby prezydent nie miał dużych kompetencji, bo obawia się właśnie Piłsudski zostanie prezydentem, żeby nic nie mógł no, a Piłsudski właśnie no wiedział to oczywiście i odmówił kandydowania mam wrażenie, że nie tylko, że też powód był taki żeby, że był zmęczony zirytowany no tymi warunkami jakiś aktor musiał spełniać się urząd prezydenta to był jeszcze raz wracam do pierwszego pytania warunki bezustanne konfliktu z prawicą są Narutowicz czym on przez lata w Schwarzach arii do Polski przyjeżdża jak czytam w momencie, kiedy Polska powstaje z takim w takim klimacie, że zjeżdżamy się ze świata budować ponownie naszą ojczyznę czy w ogóle miały być taki większy kapitał polityczny czy Lutek idealista indywidualista raczej indywidualista i idealista, ale takich nie brakowało, zwłaszcza wśród inteligencji polskiej przypomnę Żeromskiego prawda jest ciut później napisane, ale właśnie obudowaniu szklanych domów, ale też są takie wypowiedzi Piłsudskiego innych ludzi, którzy wyobrażali, że skoro postulatach powstała Polska no to po to, ogromna część społeczeństwa na pewno na najbardziej wykształceni najbardziej świadomi po prostu poświęcą się dla budowania ojczyzny i to będzie takim ptaki takie wymagania moralne polityczne, że uda się wokół tego tworzenia Polski budowania Polski również w sensie podstawowym odbudowywania rozbudowywania, że uda się zbudować większość może nie jedność, ale większość, że to będzie takie decydujące w klimacie politycznym na jak wiadomo tak się nie stało, więc on wracał z takimi realistycznym nastawieniem to prawda i wraca relatywnie późno, bo on wrócił dopiero dwudziestym roku i następnie poświęcał się na resorcie robót publicznych to tak brzmi niepoważnie roboty publiczne i też zauważyłem, że w tych debatach też tak jest trochę z uśmiechem wymienia, a co to były roboty publiczne to są w zasadzie tak wtedy nazywano wszystkie inwestycje, które dzisiaj wykonujemy też prawda miejsc biuro i różne, że tak powiem rzeczy, tak więc inflacja bazowa infrastruktury w gruncie rzeczy kraj trzeba było posklejać komunikacyjny no też, ale poza tym to jest też walkę bezrobocie, bo to jest wydatkowanie przez państwo dużych pieniędzy relatywnie dużych, żeby tak by zatrudnić ludzi, dla których nie ma pracy w związku z tym co było ważne roboty publiczne jest najpierw roboty publiczne, a później stosunkowo krótko 2002. roku był ministrem spraw zagranicznych Narutowicz ginie 16grudnia, ale cofnijmy się kilka dni wcześniej 9grudnia w momencie, kiedy zostaje wybrany co się dzieje na ulicach Warszawy wtedy, gdy dla prawicy to jest szok to znaczy oni sobie wyobrażali, że wcześniej przez układ z PSL Piastem udało im się obsadzić urząd marszałka Sejmu Senatu to znaczy w sejmie Maciej Rataj w Senacie Drobczyński i uważali, że to pójdą za ciosem i pewnie by tak było, gdyby nie wystawili zamojskiego i to dla nich szok, że nie wygrał kandydat i w zasadzie od razu negacja odrzucenie tego wyboru, ale o odrzucenie tego wyboru opierały się też pewną cechę ideologiczną i zasadniczą, która była powodem tego całego konfliktu trwało osiemnastego roku znaczy w ogóle jak ma być zorganizowana Polska, kto ma w niej rządzić i czy ona jest państwem i tu są tu jest fundamentalna opozycja to znaczy to jest państwo narodowe to znaczy tylko Polaków tylko dla Polaków czy to jest państwo obywateli przypominam, że Polska miała 13 obywateli z mniejszości narodowych i to przekładało na to, że w sejmie w wyborach dwudziestego roku 20% miejsc w sejmie zajmowałem mniejszości narodowej prezes pytanie czy oni tam w tym Sejmie te mniejszości narodowe mają wpływać na kształt ustaw albo wyborów na normalnym systemie demokratycznym odpowiedzieć oczywista każdy po sobie równy się tego słucha 2022 roku to ja tak takie wrażenie, że endecja myślę wręcz utopienie nie da się przeprowadzić w kraju zamieszkanym przez tyle mniejszości w modelu właśnie wyłącznie Narodowego też tak uważa też tak uważa też tak uważam, ale oni oni żyli wg takiego planu ideologicznego, że państwo wraz ze swoimi wszystkimi strukturami narzędziami oświatą głos z polityką gospodarczą kulturalną reżim spraw religijnych ma być narzędzie narodu polskiego i ten naród Polski traktowali w sposób zawężając to znaczy też nie wszyscy Polacy zdobyli tacy sami lewica jacyś prawda radykałowie chłopcy nie był prawdziwy naród prawdziwe naród to była narodowa demokracja ci, którzy mają te same poglądy podobne takie same poglądy co my tak samo chcą państwa Narodowego, a kultura są katolikami co zadziwiające, że się tego słucha, bo przecież znamy obecnie kategorię prawdziwych Polaków, bo to jest ciąg dalszy to była bardzo silnej geologia sformułowana przez endecję u progu dwudziestego wieku czym jest naród jakieś jedno funkcje czy ma być państwo narodowe i to tak się przez parę dziesięcioleci przez kilka pokoleń ciągnęła potem PRL zamroził dzisiaj wróciło mamy my powiedział podobne no nie ma mniejszości narodowych tak licznie w związku z tym to nie jest cen ta kwestia, ale jakby, ale no można widzieć w tej podobieństwa prawda, że Polska ma być chrześcijańska katolicka narodowa wolna od LGBT od złych wpływów Zachodu od muzułmanów broń Boże itd. to jest pewien ciąg myślenia bardzo podobne wiemy, że jak pan mówi, że szok dla prawicy dochodzi nawet do zamieszek obrzydliwy język, jaki jest przez polityków endecji używane to co się czyta w gazetach obrzydliwe antysemickie ataki na Narutowicza i teraz tak są 3 strzały w plecy, który wykonuje morderca to klasyczne pytanie, kto jest za to odpowiedzialny on sam pojedynczo samotny Wilk czy endecja nakręcając nagonkę no to jest kolejny spór, który trwa od 100 lat endecja bardzo szybko, jakby próbowała się oczyścić z tego z tej odpowiedzialności jest taki artykuł już po zabójstwie ciszej nad tą trumną nie dyskutujmy nie szukajmy winnych no to 1 człowiek, a to, żeby jakiś artykuł w gazetach to ma znaczenie i w zasadzie to stanowisko potem przez dziesięciolecia było prezentowane i od razu od początku nie znaczy to właśnie się pokazało przy przy pogrzebie Narutowicza, gdzie właśnie prawica była nieobecna, jakby tego nie było wszystkiego nie było na pogrzeby nie ci pewnie jakaś drobna reprezentacja była w zasadzie nie tak samo jak prawica nie przyszła na zaprzysiężenie prezydenta Sejmu on zaprzysiężony był przy znacznej mierze projekt miał dużo gorzej jest 13 Sejmu, więc przy część znacznym stopniu pustej sali i potem na pogrzebie też być nie było czy język złagodniał po tej zbrodni po tej śmierci chwilę na chwilę złagodniał, ale na, ale w zasadzie ta chwila no to jest ile parę tygodni parę miesięcy nadal wrogami byli Żydzi Piłsudski masoni lewica i kobiety, które nie wiedzą, czego chcą, że pchają prawda do praw wyborczych te dary robotnicy, którym się gorzej poprzewracało chcą ośmiogodzinnego dnia pracy prawa do strajku itd. to w zasadzie ustały lejtmotyw prasy prawicowej i i to szybko wrócił, bo pół roku po zamordowaniu Narutowicza jeszcze musimy Niewiadomski pół roku po zamordowaniu Narutowicza endecja z PSL Piastem stworzy rząd i obejmie władzę w Polsce co oczywiście wywoła kolejną falę tym razem irytacji niezwykłej stronnictw lewicowych i ten rząd będzie bardzo niestabilny, a jak drugi raz dojdzie do władzy w maju 2006. roku odpowiedział na to będzie wystąpienie Piłsudskiego przewrót majowy natomiast wracając na chwilę do nawet do Niewiadomskiego i jego i jego postaci to niebo prymityw jakiż to był artysta malarz artysta, który też napisał książkę o malarstwie podobno całkiem niezłą to był stary członek ligi narodowej wiele lat wcześniej był w lidze narodowej, czyli właśnie przez całe dorosłe życie przekonany narodowi jedz i on uważał, że Narutowicz przez to, że został prezydentem stanowi zaporę dla budowania Polski narodowej właśnie takiej, jaką oni chcieli zbudować ją to mówił na procesie, że rozważa też zamach na Piłsudskiego, więc on był człowiekiem jak i to nie był wariat, ale był szalenie zdeterminowany fanatyzm vany no jak to w takich sytuacjach bywa prawda uważam, że na nim spoczywa los Polski rząd kraju będzie bawią ojczyzny on też zrobił szalenie spokojnie były jak znamy opisy to jest scenę po prostu trzymał wysoko pistolet, że to on zrobił oddał się spokojnie w ręce policji ja trochę waham czy zadać pytanie, ale myślę o tym długo uznał, że skoro gdzieś tam kołacze mi się w głowie pytanie to jest zadam czy można porównywać sytuację do morderstwa Pawła Adamowicza no jak to zrobiłem od razu to znaczy w komentarzu w TVN 24 zaraz po tym, morderstwie dokonałem takiego porównania i po latach też moich wspomnieniach też to tego porównania dokonałem niestety tak niestety tak to jest powiedział sytuacja bardzo podobna znaczy nie nie umiarkowana agresywna leżąca propaganda, która się wylewa na daną osobę ona de humani żyje tą osobę i zwraca na nią uwagę jednostek patologiczny, które przejmując się tym, któremu hejtem jak dzisiaj mówimy uważają, że wykonywał sprawiedliwości dziękuję bardzo, pan prof. Andrzej Friszke historyk z Polskiej Akademii Nauk dziękuję bardzo, bardzo dziękuję Zwiń «

Prof. Andrzej Friszke: Eligiusz Niewiadomski rozważał również zamach na Piłsudskiego. Chciał zbawiać ojczyznę

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: PORANEK RADIA TOK FM - WEEKEND - KAROLINA GŁOWACKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 00:00

Najnowsze Podcasty

Na ile nasze państwo jest odporne na nadużycia władzy?

Administracja Bidena rozbije cyfrowych gigantów? Antymonopolowe batalie przeciw Google i Amazonowi

Jak zagłosują kobiety?

Stan środowiska w Polsce. Debata osób kandydujących do parlamentu

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL