Jak Margaret Thatcher złamała potęgę górniczych związków?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

tuż po wojnie na Wyspach rządzi węgiel brytyjski rząd dąży do zwiększenia jego wydobycia wszelkimi sposobami energia jest bowiem niezbędna do odbudowy państwa w latach pięćdziesiątych pełną parą pracuje blisko 1000 kopalń należą do państwa, bo przemysł wydobywczy został wcześniej znacjonalizowane, ale nieubłaganie nadchodzi era taniej ropy naftowej cena baryłki waha się od dolara do Góra 2 pół to jak za darmo wydobycie węgla się rzeczy przestaje się opłacać Rozwiń » rząd zaczyna, więc zamykać kolejne kopalnie z 1000 zostaje niespełna 300500 000 ludzi traci pracę pozostali około 300 000 nie zechcą oddać skóry za darmo i nie bardzo wierzą w opowieści premiera obiecującego uzdrowienie brytyjskiej ekonomii oraz uczynienie z deficytowego górnictwa dochodowego sektora gospodarki nie chcą też słyszeć o redukcji dotacji dla generujących straty przedsiębiorstw państwowych w tym kopalni więcej żądają od rządu podwyżek płac nawet o 47% dla szefa rządu ten postulat to aberracja skarb państwa tak subsydia Górnictwo na niewyobrażalną skalę Wielkiej Brytanii już na to nie stać górnicy nie rozumieją jednak słowa nie zaczyna strajk powszechne obalą rząd Warta FIFA, ale niedługo po nim przyjdzie Margareta czar i nauczona doświadczeniem swojego poprzednika po prostu pójdzie z górnikami na wojnę, ale na razie to górnicy dyktują warunki zaczyna się pierwszy z 2 zwycięskich protestów jest 9stycznia 1972 roku powrót do przeszłości w poniedziałki po dwudziestej drugiej zaprasza Karolina Lewicka moim państwa gościem jest dr Przemysław biskup Polski Instytut Spraw Międzynarodowych analityk programu Unia europejska dobry wieczór panie doktorze dobry wieczór jesteśmy tuż po drugiej wojnie światowej wtedy wielka Brytania wydobywa węgiel na potęgę, bo oczywiście gospodarka musi zacząć działać trzeba kraj odbudować powojenni, więc paliwo jest potrzebna wielka Brytania boryka się z niedoborem paliw no, więc oczywiście węgiel jest czarnym złotem na rząd brytyjski dąży do zwiększenia wydobycia wszelkimi możliwymi sposobami, a w dodatku jeszcze prowadzi politykę sprzedawania węgla poniżej cen rynkowych co ma podtrzymać tę dobrą koniunkturę przeciwdziałać bezrobociu mam przed sobą dane na początku lat pięćdziesiątych Górnictwo brytyjski osiągnęło rekordowy poziom wydobycia po wojnie to nawet 220 000 000 ton rocznie liczba kopalń przekracza 900, a zatrudnienie jest w okolicach około 700 000 ludzi nie, licząc personelu administracyjnego, tyle że w drugiej połowie lat pięćdziesiątych na skutek konkurencji taniej ropy naftowej ten popyt na bank zaczyna spadać i rząd brytyjski szczególnie w latach sześćdziesiątych zaczyna zamykać pierwsze kopalnie i kiedy jesteśmy na początku lat siedemdziesiątych od, których zaczniemy naszą opowieść no to jest już zasadnicza zmiana nie 220 000 000 ton rocznie, ale 135 000 000 ton rocznie nie 900 kopalni tylko niespełna 300 i nie 700 000 zatrudnionych osób, ale niespełna 300 000 zatrudnionych osób na trasę porozmawiajmy będąc na początku lat siedemdziesiątych o tym jak patrzą na to wszystko górnicy, którzy wyższe niż tuż po wojnie 2 dekady później słyszą, że właściwie to rząd dziękuję ich nie potrzebuje nocą szachy myślę, że to jednak trwa trzeba się cofnąć troszkę głębiej historię, a do początku wielkiej rewolucji przemysłowej może nie będziemy prawda szczegółowo narracji to tego wszystkie opisywać, ale trzeba punktować parę rzeczy po pierwsze to co pani wspaniała wielka rewolucja przemysłowa ona się zaczęła fang i to miało oczywiście ogromne stała węglem rzecz jasna oczywiście i miał ogromny wpływ na tą sytuację na początku lat dziewięćdziesiątych siedemdziesiątych, dlatego że tam niemal 1000 kopalni prawa, o których pani mówiła w kontekście lat pięćdziesiątych, ale nie wziął się znikąd i musimy mieć świadomość, że przy, że w przeciwieństwie do wielu innych państw się przemysł trwały przejdzie proces uprzemysłowienia dużo później wiele kopalni brytyjskich po pierwsze, już na początku dwudziestego wieku zaczyna być nierentownych, bo po prostu był eksploatowany na tym etapie już od około 200 lat w inny przykład Węgier trzeba było schodzić głębiej wiadomo że, ale też droższe absolutnie po drugie, bardzo też bardzo ją czekoladowego to był kopalnia powstała na bardzo wczesnym etapie, więc na relatywnie słabo rozpoznanych małych złożach małe kopalnia, które w pewnym sensie koniunktura geopolityczna sztucznie potrzyma przy życiu aż do lat pięćdziesiątych, bo tak naprawdę szczyt wydobycia brytyjskiego szczyt zatrudnienia na poziomie między 1 200 000 c górników to są pierwsze lata dwudziestego wieku i od tego momentu wielka Brytania zaczyna przestawiać się na ropę przypomnijmy, że na tym etapie powstaje między dzisiejszy koncern BP, ale jego oryginalna nazwa tez Anglo i Iranie o kompletnej ten ne koncerny nomen omen buduje wtedy największą na świecie rafinerię ropy, aby działanie w w Iranie na terenie rano wita rafineria dziś to końca lat 50 jest największą pojedynczą na firmy rafinerią ropy na na stałe naftowej na świecie i ten proces schyłku sektora węglowego na proporcje podobnie przebiegałby znacznie szybciej, gdyby nie 2 wojny światowe i to dlaczego po pierwsze, węgiel na tym etapie był nie tylko paliwem dla sektora energetycznego, ale również bezpośrednio dla przemysłu oraz dla większości transportu prawa pociągi parowe silniki parowe statkach tak dalej to wszystko jechało na węglu skany ogromnej ogromnego imperium czy pierwsza wojna światowa konserwuje Węgier, ale w okresie międzywojennym stosunkowo wcześnie została podjęta decyzja, że sektor węglowe będzie podtrzymywane również jako sektor zapewniający strategiczne bezpieczeństwo energetyczne Wielkiej Brytanii po doświadczeniu pierwsze blokady morskiej podwodnej przez łodzie podwodne niemieckie w okresie pierwszych po środowej i ta koncepcja się sprawdziła w okresie drugiej wojny światowej to pozwoliło brytyjski import ropy i przetwórstwo ropy ukierunkować na te zastosowania to był absolutnie niezbędna przekonałem Spitfire w czasie bitwy Angelo całe prawda na wysoką stanowej w benzynie, ale już transport lokalne mogły znacznie jest obsługiwane przez pociągi, które ciągle jeżdżą nowego no i po drugiej wojny światowej dołożyło się do tego zjawisko, które w latach 70 wciąż było bardzo istotne mianowicie kwestia kryzysu gospodarczego wywołanego drugą wojną światową, która w kontekście paliw i węgla miała to znaczenie, że w związanymi z ziemi bardzo silnie obciążone bilansem płatniczym brytyjskim Brytyjczycy zaciągnęli ogromne długi i musieli w czasie wojny musieli zacząć spłacać ogromna ilość pieniądza po awans i gospodarki na rzecz zagranicznych dłużników, zwłaszcza Amerykanów przepraszam wierzycieli dłużników przejścia i to, że węgiel był produkowany na miejscu przez w ramach brytyjskiego systemu rozliczeń w ramach strefy funta to miało też ogromne znaczenie i tak naprawdę faza przygotowawcza do tego, o czym będziemy dzisiaj mówić zaczął się w latach sześćdziesiątych w latach 60 można powiedzieć, że definitywnie era węgla zaczyna się kończyć Wielkiej Brytanii to stan na to kiedy wielka Brytania wstępnie odbudowa po 2 wojny światowej zdecydowanie weszła w fazę transformacji energetycznej paliwowej od tego momentu schyłek węgla jest w zasadzie systematyczne i rozpoczęła proces zamykania kopalni zresztą rozmawiamy przez chwilę tych z 60, zaczynając oczywiście, jeżeli chodzi o kopalnie części część tych najstarszych najbardziej eksploatowanych najmniej ekonomicznej tutaj warto dodać, że na tym etapie ten proces przechodzi względnie można powiedzieć względnie łagodnie nie jest kontestowany przez siły polityczne partie ówczesne rządzące partie polityczne, czyli konserwatyści laburzyści na zmianę w latach sześćdziesiątych zmieniają się dosyć regularnie przy władzy co parę lat nie mają większych problemów dlatego, że to sektor pozostaje mi wszystko ciągle dosyć duża i pierwsza kilkaset kopalni zamkniętych z zostało w ten sposób ten problem rozładowane na poziomie społecznym, że górnikom, którzy nie przychodzi emerytura ma przecież wcześniej naturalnie wziąć emeryturę umożliwiono na metę migrację zarobkową do tych kopalń, które ciągle utrzymywał i ten proces ten proces między trwał do końca lat sześćdziesiątych i dopiero na początku lat siedemdziesiątych ogłoszono pełną fazę krytyczną, gdzie różnego rodzaju konflikty związane z zarządzaniem gospodarką konflikt czysto polityczna między partyjna lekarz w ramach poszczególnych partii pamiętajmy, że partia pracę na tamtym etapie była tak naprawdę partia związków zawodowych, a także koniunktura jest zerowa spodobał, że ten proces musiał przyspieszyć i musiał zacząć się, że pan w wymuszać naprawdę bolesne społecznie reformy no to wszystko doprowadziło do wielkiego strajku w 1600 siedemdziesiątym drugim roku, które podważył legitymizację ówczesnego rządu konserwatywnego rząd konserwatywny przegrał rywalizację z związkami zawodowymi górniczymi i UE i TOS spowodowało, że jakby cały spór o węgiel i o kopalni swojej o górników został przeniesiony na zupełnie nowy poziom stał się taką kwestią można powiedzieć to techniczną dla dla konserwatystów, zwłaszcza dla prawego skrzydła konserwatystów, dlatego że ten premier, które przegrał konsultacje z górnikami czy Edward Heath był reprezentantem można pić centrolewicy partyjnej act, czyli można powiedzieć nowego skrzydła partii konserwatywnej i prawe skrzydło partii głosowanie tego hitowej nigdy nigdy nie zapomniało i ona on miał zupełnie inne podejście do do tego problemu to rozmawiajmy o tym początku lat siedemdziesiątych tych 2 wielkich strajkach, które zostały przeprowadzone najpierw siedemdziesiąty drugi po siedemdziesiątym czwartym roku, bo np. siedemdziesiątym czwartym roku to działy się sceny to niecodzienna czytałam o kilku godzinach kilkugodzinnych przerw w dostawie energii elektrycznej o tym, że pracowano np. 3 dni w tygodniu, bo przez pozostałe dni nie był on najzwyczajniej w świecie prądu ne, że to był taki stan klęski całego państwa taki oczywiście tutaj pani redaktor powiedziała o takiej bezpośredniej dolegliwości dla nas konsumentów czy mieszkańców, ale z pomyślmy jak to wpływało na psią rentowność w ogóle przemysłu europejskiego to nie jest przypadek to jest epoka, kiedy wielka Brytania zaczyna być opisywana jako tzw człon chory człowiek Europy na pewno Europy zachodniej szarych brytyjskich przedsiębiorstw z różnych sektorów Arrasy przecież dostęp produkcyjnych przechodzi bardzo głębokie problemy przestaje się bilansować no oczywiście jest to w ogóle szczytowy moment z punktu widzenia potęgi politycznej takie bezpośrednie potęgi politycznej związków zawodowych siedemdziesiąty czwarty rok ten drugi przegrana ta druga przegrana konfrontacja Chivas związkowcami to jest też moment, kiedy to jest rok, w którym dochodzi do 2 wyborów czy 2 kampanii wyborczych 2× w tym roku muszą być musiała być przekazane wybory pierwsze z nich by przeprowadzono pod hasłem sprawdźmy, kto naprawdę rządzi wielką Brytanią czy także czy zarazki zakładał rząd czy górnicy no ita ta konfrontacja zakończyła się per saldo totalną porażką konserwatystów, którą nie do końca i skany nie do końca oddaje fakt, że rząd partii pracy, który doszedł sza dopłacą miał stosunkowo słabą pozycję w parlamencie niezbyt dużą większość ale jakby z punktu widzenia społeczeństwa brytyjskiego, jakby partia konserwatywna w tym modelu takim centrysta etycznym czy centra lewicowym, jeżeli tak będziesz w oczy się kategorie szklanych symbolizującym konsens powojenne wokół łatwe z tej wokół częściowej nacjonalizacji przemysłu ta ta formacja się skompromitowała i utorowała drogę do to władze radykalnym reformatorom z prawego skrzydła w takim duchu neoliberalnym, które później znamy poznaliśmy tylko bierzemy z terminem to czary Mary pytajmy o to oczywiście nie ma tylko sama pani tacie mówił pan o tej porażce rządu konserwatywnego potem o przejęciu władzy przez partię pracy ten rok siedemdziesiąty czwarty jest ważny także, dlatego że mówca wówczas górnicy torując partii pracy drogę do władz osiągnęli szczyt swojej potęgi i wynegocjowali z tym rządem tzw. plan dla węgla czy rząd zobowiązywał się, że nie będzie spadać wydobycie węgla tylko wręcz przeciwnie będziemy wydobywać go coraz więcej, bo jak mówiliśmy, że w latach 70 wielka Brytania wchodziła setem wydobyciu na poziomie powiedzmy około 135 000 000 ton rocznie to plan dla węgla zapewniał, że to wydobycie będzie na poziomie w połowie lat osiemdziesiątych mniej więcej 150 000 000 ton rocznego wydobycia będą też inwestycje w górnictwie zobowiązywał się rząd nam były też się dla takich obietnic sprzyjająca koniunktura międzynarodowa, bo przecież jesteśmy po kryzysie naftowym roku siedemdziesiątego trzeciego prawda, a i wtedy ropa naftowa przestaje być tania, a nawet przez chwilę tej ropy naftowej nie ma, więc być może partia pracy doszła do wniosku, że nie ma to jak własny węgiel na własnym terenie taki nie chyba trochę ten moment trochę przypomina sytuację Polski w tej chwili, jeżeli chodzi o węgiel to znaczy w sytuacji wielkiego Międzynarodowego zamieszania, zwłaszcza energetycznego oczywiście posiadanie własnych zasobów energetycznych, nawet jeżeli one są z metod niezbyt nie kojarzą się znają z najnowocześniejszymi technologiami ma jednak bardzo konkretne zalety, ale musi mieć świadomość tego, że na tym etapie wydaje się niestety czy taty w Polsce jest podobnie węgiel wcale ostatecznie okazało się, że nie musi pochodzić z kopalni brytyjskich to taki moment, kiedy kopalnie brytyjskiej dostają dodatkowe niektóre kopalnie brytyjskie dostają dodatkowe inwestycje podnoszą swoją produktywność, ale jednocześnie to warto podkreślić socjaliści między czy Night 6 między 70470 w dziewiątym rokiem zamykają kolejne dobrze pamiętam 150 kopalń kolejne 150 kopalń czy ta przypomina te reformy w sektorze górniczym, które myśmy w Polsce w okresie rządów AWS-u i Unii Wolności, gdzie również zamknięto dużą część kopalń po to, żeby uratować najbardziej rentowne to jest miejscem tego typu po proces oczywiście w związku z tym te zobowiązania zaciągnięte wobec związków zawodowych sam nie są do dotrzymania, ale jednocześnie zaczyna się proces, który znaliśmy również Polski w ostatnich latach to znaczy import węgla nomen omen wtedy ten import importowany węgiel niemałym stopniu pochodził z Polski właśnie dostarczą ówczesnej ekipie komunistycznej twardych dewiz prawda kupowane przez Brytyjczyków za dewizy i to spowodowało, że z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego dokonał się kolejne takie bardzo niebezpieczne dla górników osunięcie ziemi to znaczy po raz kolejny i jasno zajrzała mu środowisku zawodowemu w związku zawodowym w oczy wizja tak naprawdę zaniku tej grupy zawodowej było kolejna porcja potężna porcja kopalń oczyści dokonano znowu pewnej realokacji wciąż aktywnych zawodowo górników ale jakby tata opcję w stosunku do przyszłości już coraz bardziej się kurczyły nie było nie wiadomo ilu nowych takiej możliwości to było pewne rząd każda kolejna tego typu reforma będzie coraz bardziej bolesna no i jednocześnie odbicie gospodarcze, które nastąpiło wraz z odkryciem ropy na morzu północnym na przełomie lat siedemdziesiątych osiemdziesiątych spowodowało, że właśnie węgiel zaczął tracić tam jedną z ostatnich zalet gromią, że był tym pojazdem jest nowym zasobem energetycznym, który był na miejscu, bo nagle okazało, że jest na miejscu również ropa ropa bardzo dużych ilościach gaz nomen omen końca siedemdziesiątych test ten moment, kiedy wielka Brytania masowo przedstawia się w zakresie systemu grzewczego i produkcji prądu ma gaz, a panie doktorze, skąd brała się ta siła związków górniczych Górnictwo to zresztą też ciekawe zjawisko, bo w całej Europie czy szerzej świecie on ma ono wytwarza pewien szczególny etos to praca wysokiego ryzyka wymagająca dobrej organizacji bardzo silnych więzów między osobami, które pracują razem przekonania, że można na siebie nawzajem liczyć i ten etos on nie zostanie podziemia nie stać w miejscu pracy on tworzy bardzo silne więzy społeczne społecznością w przypadku starych zagłębi węglowych to było generalnie to charakterystyka Wielkiej Brytanii do tego dochodzi zjawisko bardzo licznych miejscowości opartych na pojedynczej kopalni w Wielkiej Brytanii wali czy w pewnych częściach Szkocji czy w północnej Anglii mieliśmy rosła tzw. Calling walczy z tak, czyli wiosek zbudowanych przy wiosek miasteczek budowanych wokół 1 kopalni i utrata tej kopalni to była właściwie dewastacja całego całej lokalnej społeczności rada wręcz nie do pomyślenia były analizy ekonomiczne opracowana w latach siedemdziesiątych rano przed pokazywała, że to jest jedna z powodów, dla których warto dofinansowywać przez rząd wiele kopalni walijskich, bo w przeciwnym razie skutek społeczne w postaci wypłaty licznych zasiłków dla bezrobotnych, ale też dotacje na rozerwanie tak na utrzymanie infrastruktury SA i społecznej szkół ośrodków zdrowia tak dalej tak przewyższy przewyższa ewentualne oszczędności z tytułu zamknięcia takiej Kopań EFI to powodowało, że potencjał mobilizacyjny górników zawsze bardzo wysoki ich determinacja zawsze była bardzo wysoka moim do tego oczywiście w latach 6080 tych dochodzić czas specyfika polityki brytyjskiej po pierwsza gra wewnątrz partii pracy, która chciała przypomnieć ona na tym etapie praktycznie nie miała członkostwa indywidualnego partia pracy to było można powiedzieć taki takich rodzaj kartelu czy holdingu stworzonego przez związki zawodowe, które między sobą dzieliło wpływem oczywiście siła tych związków zawodowych w ramach tego holdingu była proporcjonalna liczby członków, więc utrzymanie liczby członków stawało się z punktu widzenia tej dynamiki wewnętrznej partii pracę celem samym sobie z kolei to wprost przekładało się na w warunkach, których partia pracy regularnie rządziła pamiętajmy ten okres, kiedy partia pracy najwięcej lat spędziła rządów to właśnie lata sześćdziesiąte siedemdziesiąte dwudziestego wieku w to powodowało, że ich krotnie Party partia pracowała władze to siła taka bezpośrednia sprawcza siła tego lobbingu górniczego była ogromna i z kolei kiedy partia pracy przychodziła do opozycji to właśnie zdyscyplinowane szeregi górników, która potrafi przyjechać zrobić pikieta nie bały konfrontacji z policją miały górnicy mieli bardzo wysoki poziom tai może być odwagi osobistej tak nie byle byle oddziały prewencji ich tam nie robią największe wrażenia to miało ogromne ogromne znaczenie no i niestety czy State pewnie te straty z punktu widzenia ogólnie Wielkiej Brytanii, ale wystawa niestety z punktu widzenia powiedziałbym spoistości społecznej tego kraju takie poczucia krzywdę, kiedy doszło do jawnie politycznej konfrontacji związków zawodowych górniczych w pewnym sensie w imieniu całej partii pracę z konserwatystami na początku lat siedemdziesiątych w partii konserwatywnej też zmieniła się optyka uznano, że związki zawodowe są przeciwnikiem samym sobie trzeba rozbić rozbicie związków zawodowych, zaczynając od tego najbardziej znanego górniczego jest kluczem do trwałej dominacji brytyjski ski sceny politycznej i to oczywiście to wszystko czynniki piąte razem przygotowały pole pod pod wielką konfrontację z tą mieliśmy do czynienia na początku lat 80 to jedno pytanie, zanim przejdziemy to lat osiemdziesiątych, a jak to wszystko zaopatrywało się brytyjskie społeczeństwo z bardzo mieszanymi odczuciami, bo jest faktem, że lata osiemdziesiąte okres narastającego chaosu to co mówiliśmy problemy z dostawą prądu dla mieszkań, ale jednocześnie ciągle dużo domów, które jest ogrzewane węglem, więc problemy też z ogrzewaniem domów dlatego przerwę i ogromna liczba utraconych roboczogodzin w przemyśle tak to podważało cały cały przemysł narastający chaos do tego dochodzą np. solidarnościowe akcje strajkowe w efekcie np. w okresie tzw. zimy gniewu w interes w tym, skąd tak, kiedy upadał rząd ostatni przed tą Chery zmian rząd laburzystowski i rodziły się warunki do tego, żeby objęła władzę doszli do władzy konserwatyści pod wodzą pani tacie mieliśmy do czynienia np. w ramach solidarnościowych akcji strajkowych np. odmawiano grzebania zmarłych albo wywożenia śmieci to była rzeczywistość w ramach, której coraz więcej Brytyjczyków nie chciało rzecz chciał, żeby ktoś wreszcie przyszedł zrobić porządek tez jedenastek drugi aspekt, którym nie chce się dzisiaj po lewej stronie brytyjskiej sceny politycznej przesadnie mocno pamiętać, który jest naprawdę realne stolarza konserwatyści, dochodząc w siedemdziesiątym dziewiątym roku do władzy oni obiecywali nie tylko okres po tym, ze w cudzysłowie, czyli różne bolesne reformy ekonomiczne, ale nie mieli również Antka jedną z tych Wandę był program powszechnej własności domów mieszkań postaci prywatyzacji budownictwa socjalnego pani tacie radykalnie, ale dobrze pamiętam nie jest dwu trzykrotnie większą liczbę właścicieli nieruchomości poprzez właśnie prym akcję prywatyzacji mieszkań socjalnych i ta akcja miała ogromne poparcie również w szeregach typowych wyborców partii pracy część tych wyborców na etapie prywatyzacji tych mieszkań popierała konserwatystą, nawet jeżeli się nie chwaliła, aby jednocześnie budujących sprawczości potęgę polityczną po to, że mogli przeprowadzić reformę, która później aktywnie te same osoby kontrastowały to dosyć skomplikowana pod względem u układanka wreszcie nie da się ukryć, że nie byłoby takie spektakularnego przebiegu tego wielkiego strajku górniczego z lat 8485 i gdyby nie wcześniejsza wojna Falklandy na fali, której pani Ewa mogła przeprowadzić przyspieszone wybory i zdobyć bardzo silną większość panem pan parlamentarną, której miała nie miała w takim zakresie w siedemdziesiątym dziewiątym roku to teraz nową porcję danych rock 60 będzie pokrywa około 80% zapotrzebowania na energię Wielkiej Brytanii, a 20 lat później jesteśmy na początku lat osiemdziesiątych jego udział spadł w tym miksie energetycznym do zaledwie 40% no oczywiście cały czas rząd dopłacał do górnictwa, więc chodziło nawet takich sytuacji na początku lat osiemdziesiątych, że wydobywano ten węgiel nie znajdował nabywców leżał sobie na tych hałda rząd wydawał pieniądze w miksie energetycznym korzystano już z innych źródeł energii inaczej w końcu postanawia, że trzeba uzdrowić sytuację w górnictwie na zdawała sobie sprawę, że idzie na wojnę tak zewnętrzną tak i przygotowała siadanie solidnie w przeciwieństwie do sita Hefal tak pani tacie, że mniej więcej 2 lata przed wybuchem wybuchem tego tej konfrontacji tak bezpośredniej np. bezpośrednia konfrontacja ten rok 80 trwa 0409. marca, kiedy to górnicy z Yorkshire porzucają swoją pracę, a proces przygotowań do powstania rządowej do do tej sytuacji rozpoczął się 2 lata wcześniej od budowy zapasowego innymi słowy pani tacie no z punktu widzenia analizy taktyki możemy powiedzieć, że słusznie uznała, że jeśli będzie miała dostatecznie duże zapasy węgla no może sobie pozwolić na to, żeby kopalnie przez dłuższy czas pracował, ale dlatego węgla zgromadzono już wiemy na pewno to nie są dane tajne, ale przepraszam niestety nie pamięta, ale to był naprawdę ogromne ilości po drugie, dołożono starań o to, żeby znaleźć w razie czego w razie potrzeby dostawców zewnętrznych tutaj znowu paradoksalnie mieliśmy do czynienia z przedziwnym sojuszem taktycznym gen. Jaruzelskiego Anita Etter władza ludowa była przeciwna tak robotnikom walczącym o swoje miejsce raz no jak przechodziła jak wiemy gospodarka realnego socjalizmu miał wiele paradoksów i jedna z nich była niezwykła wartość twardych walut prawda plan dla dla dla tych gospodarek na jej do tego doszły można podział podział przygotowania takiej od strony pewnej taktyki i komunikacyjnej i prawnej proceduralnej były rozmaite ustawy od początku lat osiemdziesiątych przez naprawdę na 2 ustawy o zatrudnieniu, które zakazywały likwidowania zakładów innych niż swoje własne dokładnie tak do tego warto dodać, że rozpoczęto program reorganizacji w ogóle tego przemysłu ciężkiego tak, bo z 1 strony węgiel był ważnym składnikiem miksu energetycznego, ale z drugiej strony tego miksu energetycznego rozumianego jako dostawy ciepła prądu, ale to pamiętajmy, że wielka Brytania była też naprawdę istotnym producentem już w stanie jeszcze na tym etapie, gdzie potrzebą rosła węgla np. do produkcji koksu i na bazie koks są do produkcji już bezpośrednio ustami, a więc np. reformy wdrożone w sektorze stał stalowni ciem one skutkowały obcinanie miejsc prace zamykaniem wielu zakładów, ale jednocześnie podnoszenie rentowności i z punktu widzenia środowiska górniczego ten trend, który obserwowali branża może 5 ściśle powiązanych z górnictwem no był dosyć oczywista zdawano sobie sprawę, że to jest im uzdrowienie sytuacji ekonomicznej będzie wiodła przez jednak nieuchronnie zmniejszenie zatrudnienia i w efekcie, zwłaszcza z punktu widzenia establishmentu tego związkową partyjnego poprzez marginalizację związków górniczych, a to z kolei oznaczało częściową marginalizację partii pracy jako takiej, a na pewno wpływów związku górniczego w ramach partii prac rozmawiamy teraz o personaliach, bo chciałabym pana zapytać dyrektora państwowego zarządu kopalnie wskazanego przez Margaret ta Czerny oczywiście chciałabym zapytać pana szefa związku zawodowego górników od osiemdziesiątego drugi roku to 2 ciekawe personę, więc i, choć przywódca górników Artura skarga była tam on od osiemdziesiątego drugie roku szef to co warto pan mógłby wskazać to pożar był przedstawicielem nowego skrzydła partii pracy tak czy ruchu związkowego i postulaty Narodowego związku górników NN WM en byłem tak były bardzo radykalne on się domagał nie tylko on domagać nie tylko utrzymania skali produkcji, ale też zwiększenia płac różnych przywilejów związkowych tak dalej no ita to był właśnie można być postulaty zaporowa po tamtej znaczy w ówczesnych realiach ekonomicznych i to powodowało, że ten ten proszę mieć kryzys nabiera charakteru, tym bardziej egzystencjalnego tak, bo niemała część społeczeństwa zgadza się rząd ma na pewno to pogląd rządu że, gdyby nawet chcieć ZAZ zaspokoić postulatem on już skalowania do tak do takiego poziomu morza, gdyby je ostatecznie zaspokoić to by się skończyło ruiną gospodarczą Wielkiej Brytanii, a z drugiej strony jesteśmy egzystencji to przecież ta czar postrzegała tę konfrontację ze skarga LM i ze związkami górniczymi jak też kwestie trwałości albo upadku rządu tak zdecydowanie, zwłaszcza że ta pani ta, którą kojarzymy dzisiaj prawda taka Story typowa żelazna dama to jest jednak, jeżeli tak mogę powiedzieć produkt lat osiemdziesiątych i to raczej po osiemdziesiątym trzecim roku, czyli pani tacie, która wchodzi w konfrontację z zaczyna wchodzić w konfrontację ze skargami plam, a na pewno chodzi z jego kolegami już od początku swojej swoich rządów 70 dziesiątym roku to jest po pierwsze, pierwsza premier kobieta coś co w ówczesnej rzeczywistości nie była oczywista dopiero gruntu swoją pozycję po drugie, bynajmniej nie dominujący jeszcze grać w partii konserwatywnej raczej zastępczy przedstawiciel środowiska tego prawego skrzydła pamiętajmy, że naturalnym takim faworytam i przedstawiciele tego skrzydła był w czasach on musiał z powodów skandali osobistych z nim związanych musiał zrezygnować z ubiegania się przywództwo partii konserwatywnej po ustąpieniu FIFA i pani pozycja Anita Czech była relatywnie słaba na tym etapie do tego dochodzi mnóstwo takich bardzo bardzo przyziemnych bieżących problemów gospodarczych pytaj męża koniec lat siedemdziesiątych państw moment, kiedy wielka Brytania przed musi przyjmować pożyczki od mięsa tego funduszu Walutowego, żeby stabilizować funta, żeby w ogóle całe państwo mogło jakąkolwiek funkcjonować to nie jest moment, w którym pani ta może pozwolić na jakieś takie spontaniczne wielkie starcia z po społeczną ona musi sobie przygotować najpierw przedpole na wielu różnych poziomach od wzmocnienia swojego osobistego przywództwa przez obsadzenie kluczowych stanowisk w rządzie osobami, które myślą tak jak ona, a nie tak jak odchodzący w przeszłości łatwiej przygotować też logistycznie na potrzebuje pewnej szerszej legitymizacji społecznej i tutaj właśnie powiedziałbym, że przełomową rolę paradoksalnie odgrywa junta argentyńska atakującą Falklandy umożliwiająca pani tacie z krótkotrwały zjednoczenie narodu wokół akcji militarnej małą zwycięską wojnę małą zwycięską wojnę i rozpisania na tej fali w wyboru 80 trzecim roku i te wybory z kolei bodaj jej pozycję do lidera politycznego do zwycięskiego lidera politycznego do konfrontacji z górnikami na pewno nie pomogło też lewej stronie to, że z skargę w parlamencie było postrzegane zaczął być postrzegane powszechnie w wielkiej Brytanii jako coś mówił agent Kremla tak komunista komunista być może użyteczny idiota, używając tego określenia Lenina to może ktoś, kto w okresie narastającej konfrontacji między Zachodem ma związki Sobieskim w kontekście wojny w Afganistanie no, jakby dąży do wewnętrznego osłabienie Wielkiej Brytanii nie mówię, że to był 1 i absolutnie dominujący pogląd, ale ten pogląd podzielany przez wystarczająco dużą liczba osób, żeby skutecznie podminowana, acz legitymizację takiej pełnej konfrontacji między górnikami, a rządem jako tom siłą na rzecz działań na rzecz stabilizacji państwa społeczeństwo no to wiemy kim był skarga wiemy, jaka pozycja ta czerń najpierw na początku lat osiemdziesiątych potem po wojnę Falklandy to jeszcze ma Gregorczyk dyrektor państwowego zarządu kopalni liberał wolno rynkowi im bardzo niechętny związkom zawodowym tak Szkot dzisiaj można łatwo zapomnieć, bo ogólnie dzisiejsza Szkocja jest Polska spektrum politycznego jest mocno na lata w stosunku do do Anglii, ale do lat osiemdziesiątych partia konserwatywna regularnie uzyskiwała bardzo dobre wyniki na PL na terenie Szkocji w latach 5060 nawet potrafi zgarniać większość mandatów i można powiedzieć niektórzy przedstawiciele establishmentu szkockiego wywodzący się z z ze wspólnotą takim silnym etosie komunistycznym to byli można powiedzieć o liderze nie poszli inną liberalizmowi Brytanii ma Gregor właśnie był był taką osobą wspinam wcześniej reformach w sektorze stalowym nie nimi też między zajmował Agrykola tam wyrabiał sobie, że jeżeli można pić na bliską i kiedy przychodził do zarządu kopalni Kopań to no to jakby to również ta decyzja personalna odczuwam czy to pana jako bardzo bardzo jasna decyzja odnośnie polisy tak od wizji polityki sektorowe, którą rząd konserwatywny będzie chciał wdrażać ma Gregor miał przeprowadzić audyt stwierdzić, które kopalnie będą zamykane on zresztą stworzył taką listę kopalń paradoksalnie to lista w kategoriach czysto zgranych, czyli po prostu liczba ona była sporo mniejsza niż te, które całkiem realnie zamknął wcześniejszy rząd laburzystowski w latach 7479, niemniej to co różniło ten kontekst, bo właśnie to, że to był już powoli jedna z ostatnich kopalń to zamykania, a więc nie było tej tego komfortu, że można znowu alokować kurników znaleźć jakiś rodzaj kowalami kompromisu tuż-tuż była ta ostateczna pole bitwy brata i ma Gregor był tym wrogim generałem, który przechodził przychodzi wygrać to bitwa w imieniu w imieniu konserwatystów, chociaż obiektywnie wydaje się, że Rze, że pod względem modelu ekonomicznego od decyzji był nieuchronny natomiast one wydaje mi się, zwłaszcza z perspektywy czasu widzimy to one były chyba niepotrzebnie brutalne, a czy styl był od pewnego momentu wyraźnie antagonistyczny to był styl rzeczywiście wydania walną bitwę tak jakby nie było członkom własnego społeczeństwa i bez docenienia faktu, że wielu przypadkach koniec kopalni to nie tylko koniec kopalni, ale to było również koniec pewnej wspólnoty lokalnej miałam miałem okazję podróżować po północnej Anglii dosyć intensywnie w latach 2010 no 2015 i muszę powiedzieć, że byłem zszokowany jak ja jak w wielu miejscowościach to za zamknięcie kopalni jak więcej na tamtym etapie 40 lat wcześniej jak bardzo trwały ślad zostawiła wiele z tych miejscowości 40 lat później tom był wciąż część samych samych siebie, że tak powiem absolutnie wręcz tamtejsze traumy były wręcz w fizycznie obecne można jeść nie tylko odczuwalna, ale wręcz manifestowały się w taki bardzo fizyczny sposób w tej w tej w tej w tej przestrzeni wszystko zaczęło się wart 80 tego czwartego roku dyrektor Zagłębia w południowym Yorkshire dostał polecenie zmniejszenia wydobycia postanowił zamknąć się 1 kopalnie raz nie było zbyt na wydobywany tam węgiel Ney przynosiła też straty wyliczono 14 000 000 funtów rocznie zatrudniała ponad 800 górników oczyszcza się dowiedzieli, że ich miejsce pracy zostaje zamknięta no nie było szans na relokacje czy pan doktor przed chwilą powiedział to zarządzono strajk w odezwie napisano tak walczycie o największą z możliwych rzeczy przyszłość waszą waszych dzieci będzie ciężko będziemy obrażani przez media traktowanie przez policję przestępcy i pozbawienie zasiłków, ale zwyciężymy będziemy wspólnie tworzyć historię niezwyciężeni przegrali tę rozgrywkę, chociaż potem właściwie tak to urządzono ziem nikt nie manifestował swego zwycięstwa mówią rządzi ani też nikt nie pokazywał publicznie, że jest przegrany mówi o górnikach, ale rozmawiałem o tym strajku, który zaczyna się ostatecznie 9marca 80 czwartego roku, kiedy wszyscy górnicy z Yorkshire rzucają robotę i co najważniejsze to co nie nastąpią czynie nastąpiło formalne głosowanie, które przyjęło uchwałę, że idziemy na strajk czy strajk był nielegalny no właśnie tak pesto co dlatego rząd mógł ich potraktować jak przestępców przede wszystkim kwestia legalności, tudzież nielegalności strajku wpływała ma otrzymywania zasiłków jak legalnie strajkuje to rozumiem masz prawo do zasiłku czy legalnie strajkuje to niemal dokładnie tak i to spowodowało, że z 1 strony rząd uzyskał stosunkowo można być niskim kosztami ścieżkę do zwycięstwa, ale z drugiej stronę cena tego zwycięstwa taka społeczna musiała być bardzo bardzo wysoka bardzo gorzka myślę, że bardzo w taki przemawiający portret tego tych wydarzeń został zawarty w popularnym filmie Billy Elliot polecam wszystkim osobom, które są tym tematem zainteresowane i tam tam właśnie widzimy w w rodzinie np. rodzinę tytułowego bohatera tamten proces kiedy, kiedy np. po to, żeby ogrzać trzeba nie np. sprzedać, bo porąbać wręcz część część mebli jest sprzedaż różnych dóbr po to, żeby mieć ściąga pieniądze na zakup żywności i no i jestem bardzo ciężki gorzki okres w życiu tych strajkujących górników do tego dochodzi proces powiedziałbym kryzysu wewnętrznego w tym środowisku, bo pamiętajmy większość górników to są ludzie, którzy naprawdę no mają etos ciężkiej pracy i bycie odstawiony mniej na długi czas od pracę i brak możliwości pójścia do pracy jest test, aby kara trauma sama w sobie, zwłaszcza w mniej miejscowościach, gdzie nie ma żadnych alternatyw prawna PL tam duża część tych też kopalnie to właśnie takie małe miasteczka czy wręcz wioski Górnicza do tego dochodzi narastający z czasem poczucie myślę, że takiego takie bez bezsilności i bezsensu tej tych działań, ponieważ wstępne założenia przyjmowane przez skargę były takie, że podobnie jak np. siedemdziesiątych skala zamieszania gospodarczego, zwłaszcza paraliżu systemu energetycznego zmusi w końcu rząd do ustąpienia, ale po paru miesiącach tego strajku staje się coraz bardziej oczywiste w takiej niezaprzeczalne sposób, że coś rząd ma przygotowany plan ba ma te ogromne hałdy węgla założył ten scenariusz założył i był na niego przygotowane w związku z tym właściwie najpoważniejsza broń w Arsenale górników ości okazuje się nieskuteczna i tego planu we po stronie Narodowego związku górników nie ma, więc właściwie okazuje się, że to jest to jest też bitwa nie do wygrania, ale z drugiej strony bitwa, której z różnych powodów taki podział lojalnościowych bardzo wiele osób nie nie chce zakończyć tak po prostu taką kapitulację poddanie się i ten proces oczywiście w związku z tym trwa bardzo bardzo długo rekordowo długo to największy strajk stanu Wielkiej Brytanii, pomijając strajk generalny tysiące 2006. roku zapytam o brutalność, bo już mówiliśmy o tym, że to była wręcz taka wojna wewnętrzna i właściwie obie strony zarówno związkowcy jak policjanci nie ustępowali sobie brutalności, bo czytam, że strajkujący górnicy używali jako pocisków połówek cegieł albo kawałków drewna z obitymi gwoździami albo kulek łożysk albo np. zaatakowali kordon policji słupy telegraficzne albo jak były szarże konne rozciągali kable, żeby te konie w PKB zaplątały z kolei policja no właśnie oddziały konne długimi pałkami także psy, które tutaj na na ludzi tych pałek używano, a zdrowiem, jakie były konsekwencje takiego starcia obywateli jednych z drugimi możesz warto państwa na rzecz, której nie mówiliśmy jak i jakby umocowane związki zawodowe nie tylko w górnictwie, ale w ogóle w przemyśle brytyjskim od od końca dziewiętnastego wieku do właśnie lat siedemdziesiątych końcówki lat siedemdziesiątych kiedy, kiedy to oczywiście zaczęli w demontować system mianowicie bardzo wiele potęga bardzo wielu związków zawodowych polegała na tzw. no na ogłaszaniu poszczególnych zakładów pracę czy branż jako tzw. roztrząsa, czyli miejsc, gdzie można zatrudniać w danej specjalizacji tylko członków związku zawodowego charakterystycznego czy przepisanego tomu danemu zawodowi kopalnie były 1 ze sztandarowych przykładów tego i to oznaczało, że każda osoba pracująca kopalnia musiała być członkiem związku zawodowego górników to powodowało, że tak naprawdę mieliśmy do ruszenia dosłownie z baronami górniczą, dlatego że przywódcy przywódcy związków zawodowych mieli ogromną władzę w ramach poszczególnych zakładów, ale też całej branży ale, toteż oznaczało, że osoby, która przed uważały, że nie wiem związek zawał jest działa zbyt radykalnie zbyt kontrowersyjnie, że okej to ważne, że mieć swoją reprezentację, ale no trzeba stawiać by postulaty, które trzymają w rzeczywistości ani orbituje prawda wokół ziemi UE to osoby często nie mogły dojść do głosu, więc to co zdołała przeprowadzić w ramach przygotowań do batalii pani czas to zmiana prawa to właśnie zwiększała stopień tej z metod demokracji związkowej wymagała dla najbardziej drastycznych decyzji wymagało np. głosowań brak głosowań powodował znoszenie ochronę prawnej podważania tego statusu Kloss Shops to z kolei prowadziło w warunkach narastającej konfrontacji do zjawiska tzw. łamistrajków kopalnie, gdzie przegłosowano, że chcemy, żeby on większy załogi chciała pracować miały prawo pracować policja zapewniała im to prawo chroniła ich przed atakami związkowców z kopalni, które pozostawały zamknięte, więc ta agresja ona szła w obie strony z 1 strony mieliśmy taki związkowców na łamistrajków policja chronionymi strajków, ale z drugiej strony policja też stara się przełamać pikietę przy przypadku strajków, które miały z za zadanie zablokować na wartości do kopalni i gdzie gdzie właściciele kopalni chcieli podstawić transporty autobus czy czy jakieś furgonetki z załogami pozbierane misyjnych kopalni z górnikami, którzy zdecydowali się nabyć ministra kami i to to powodowało, że w zasadzie mieliśmy na terenie północnej Anglii do czynienia prawie powrotem epoki wikingów prawa zażarte bitwy na broń ręczną nieprzesadnie wyrafinowaną prawie jak jak można jeździć pół żartem pół serio wiekach ciemnych prawda i oczywiście to się kończą też licznymi wyrokami kryminalnymi czy w u czy wyrokami można powiedzieć się odpowiedni będę brytyjskim odpowiedniku u naszych polskich ówczesnych krajów rozpad do spraw wykroczeń obciążało to co jeszcze 1 aspekt bardzo obciążające społecznie momentami męża ludzie dostawali np. z takim wyrokiem pana zostawało to ich aktach to obniżało dalszy sposób obniżało ich szanse na na znalezienie gdziekolwiek indziej pracę na pamiętajmy, że te w ogóle przekształcenia uruchomione strajkiem górniczym w całej gospodarce brytyjskiej masowa akcja likwidacji niewydolnych przedsiębiorstw przemysłowych one wywindowały do poziomu wielu milionów bezrobocie w wielkiej Brytanii, więc to był okres szczególnie trudne, bo to nie tylko górnicy w ramach górnictwa konkurowali o pracę, ale były miliony ludzi, którzy szukali po prostu prac i przechodzili proces restytucji prawa i utraty utraty swego majątku sytuacja gospodarcza Wielkiej Brytanii w czasie poprawiać wyraźnie pod koniec lat osiemdziesiątych, ale poprzez tworzenie zupełnie nowych branż i wzrost głęboko zreformowany w branżach branża tradycyjna głęboko zreformowana to branża samochodowa, ale właściwie to się zakończył upadkiem wszystkich brytyjskich znanych przedsiębiorstw zostały tylko marki brandy tak natomiast w tym okresie może być własność kapitałowa przeszła w ręce zagraniczne, a zakończą się pełną zagraniczną prywatyzacją przemysłu samochodowego w natomiast tradycyjny przemysł w ogromnej mierze po prostu znikną też jest niesamowite co pokazuje historia zatoczyła koło, że teraz już właściwie nie ma tego przemysłu węglowego w kraj, który tylko węglowego, ale posiada przemysłu ciężkiego w tej chwili w wielkiej Brytanii życia walczą 2 ostatnie stanowi nie w kraju, w którym rozpoczęła się rewolucja przemysłowa, która zmieniła historię naszego, ale jeden z efektów brexitu oraz być to będzie być może upadek brytyjskiego przemysłu samochodowego na pewnego daleko idąca redukcja i się czymkolwiek byśmy pomyśleli pamiętajmy polskie słowo rower pochodzi od brytyjskich merowi tak wielka Brytania ogromnym producentem rowerów jeszcze w latach sześćdziesiątych dzisiaj dzisiaj mam mało, kto jeździ na rowerze brytyjski nawet sami Brytyjczycy w i tak itd. to jest dowolne podstawić prawa dr Przemysław biskup Polski Instytut Spraw Międzynarodowych był moim państwa gościem bardzo dziękuję panie doktorze za dziękuję za naruszenia program wydawała Małgorzata Łuczyńska i państwo oczywiście zapraszam na audycję już za tydzień słyszymy się w każdy poniedziałek tuż po dwudziestej drugiej tras życzę państwu dobrej nocy kolorowych stów usłyszenia powrót do przeszłości Zwiń «

Jak Margaret Thatcher złamała potęgę górniczych związków?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 05:00

Najnowsze Podcasty

Czy lęk wpływa na seks? Jak kształtują się preferencje seksualne? Czy porno wpływa na psychikę? – odpowiada dr Aleksandra Krasowska

O etycznym porno z kolektywem Dochodzę

Od 1 kwietnia piekarnie i cukiernie mają płacić mniej za gaz. Co to oznacza dla konsumentów?

"Mimo optymizmu, dużo mnie to kosztowało. Nie da się uniknąć negatywów" – Kandżu Skopiec o swojej walce z rakiem

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL