"Wrony rozpoznają twarze swoich prześladowców". Jak stres i strach kształtują życie zwierząt?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

dobry państwu dziesiąta 6 na zegarach pora na przedpołudnie Radia TOK FM, w którym zajmiemy się tym, jakie obrazy lubimy kupować i co to on jako o społeczeństwie mówi na początek będzie o strachu Karolina Głowacka przy mikrofonie Bartłomiej Pograniczny jest wydawcą programu realizuje Szymon waluta naszym gościem pierwszym jest Adam beret tydzień dobre dzień dobry z wydziału biologii Uniwersytetu w Białymstoku przyrodnika autor książek o zwierzętach popularyzator nauki i Rozwiń » właśnie rozmawiamy o książce Adama krajobraz strachu jak stres strach kształtują życie zwierząt kawał solidnie udokumentowanej książki bardzo państwu już z góry polecam głównie o ptakach jest ta książka i pytanie pierwszy taki czy taki w ogóle są zdolne do odczuwania strachu czy się lękają odczuwają stres albo ulga czy tak może po prostu mechanicznie uciekają, bo widzą zagrożenie, więc przodkowie zawsze czekali też ucieka to jest bardzo szerokie pytanie, które wymaga takiego wcześniejszego wprowadzenia tego wyjaśniającego co to jest strach to jest stres, ponieważ to są 2 różne rzeczy, jeżeli chodzi o odczuwanie stresu to tak ptaki odczuwają stres natomiast że, choć odczuwanie strachu nie wątpię w to, że takie również odczuwają strach natomiast biorąc pod uwagę to, że jest to emocja to właśnie odróżnia stresu od od strachu, ponieważ stres jest takim stanem w wprowadzającym nasz organizm z takiego stanu kiedy, kiedy zachowana homeostaza 30 wszystkie funkcje są są optymalne stabilne i pełne będzie pan jakiś czynnik za zagrożenia, które nas z tego stanu wybija dziecko podnosi nasze ciśnienie krwi zwiększa ilość cukru większa niż oddechów itd. przyspiesza pracę naszego serca tak daje to wtedy jesteśmy właśnie wyprowadzeni z tego stanu i to jest to jest ten stres czy takie fizyczne fizjologiczne zmiany organizm za chodzenie c w wyniku jakiegoś zagrożenia zmierza jest wymóg taki mierzalne to właśnie strach to jest jedna z głównych rzeczy, która odróżnia też strachu stresu, ponieważ strach jest właśnie emocją, która każdy emocje przeżywa w sposób indywidualny to jest właśnie ów na rzecz, która pozwała pozwala identyfikować i mówić o emocjach, a to jest, ponieważ jesteśmy w stanie identyfikować tez komunikować się ze ze zwierzętami ptakami to ciężko nam Emil przyjąć, że mają emocje oczywiście wspomniany w środku nie wątpię w to natomiast taka rzetelna nauka euro nauka dopuszcza obecnie istnienie emocji tylko na podstawie takiej deklaracji z Cambridge, która została podpisana 2012 roku natomiast brakuje nam takich twardych dowodów naukowych, które potwierdzały, jakby 100% ten klasyczny test lustra, który mówi samoświadomości, bo samoświadomość jest potrzebna do tego, żeby posiadać emocję jest przez wielu naukowców podważane także też nie nie dowodzi tego, że ptaki zwierzęta mają mają świadomość, ale dzisiaj jest to kwestia raczej nie jest po stronie człowieka ludzi naukowców dotycząca tego, że nasz aparat badawczy jest zbyt jeszcze niedoskonały, aby to udowodnić, a nie to, że zwierzę dlatego nie mają ojców ta deklaracja, ponieważ pomimo tego, że nie jesteśmy w stanie jeszcze tego dobrze w procentach potwierdzić to jednak wszystko wskazuje na to, że tak jest to właśnie ta kwestia, że nauka potrzebuje dowodów na wiele rzeczy, które wydają się nawet intuicyjne, chociaż jak mówi o tym teście lustrator musi oczywiście od razu przypomina kultowe w środowiskach Franz Walter matole, taki człowiek, który raczej krytykował właśnie krytykuje cały czas takie bardzo behawioralne traktowanie ptaków na prawie w ogóle zwierząt tak nam jest taka cudowna historia z testem lustra jeśli państwo kojarzą, o co chodzi generalnie także stawiamy lustro przed zwierzęciem, a na tym zwierzęciu coś nie nawet kropkę znaczone albo coś tam jest na noc obowiązane to jak to zwierzę reaguje, widząc w lustrze, rozpoznając to ja jestem w tym lustrze i wśród próbuje zdrapać kropkę coś takiego no to wtedy znaczy, że rozpoznaje się wielkim miastem była taka historia to Frans de Valle opisuje jak słoń postawili to lustro i to było Super tylko słonie nie reagowała, dlaczego dlatego, że lustra ustawiono tak, żeby ludzie dobrze wiedzieli co się dzieje, a nie, a nie chłonie, więc to też tak bywa jeśli chodzi o nasze problemy badawcze taktach tak jak jeszcze 1 historię taką przywołam właśnie dotyczącą problemu z tym z tym testem dotyczącym właśnie na kapsułki do kiedy są za proponowano udział tak to przenośny w tym teście tego nie zdawały okazało się, że tym lustrem tak naprawdę rozpoznawaniem siebie musi być ich zapach ponieważ, toteż chodzi o to, jakie zwierze, jakiego zmysłu używa głównie na co dzień w w swoim życiu i dopiero wtedy zastosowanie właśnie zapachu okazało się, że pokazuje, że są w stanie rozpoznawać siebie, ale nie pozbędę właśnie odbicia swojego w lustrze natomiast swojego zapachu te odwrócić tę sytuację wyobraźmy sobie dla nas głównym zmysłem wzroku, ponieważ na powiedzmy c wsi naukowcy chcieliby zweryfikować trzeba na pewno jesteśmy samo świadomi kazali nam się właśnie rozpoznawać po zapachach część się udało część nie pisze o tym, że taki mają też swoje osobowości to jest bardzo ciekawe to jest nie tylko zagadnienie, które dotyczy tak naprawdę nie tylko ptaków komisja oczywiście tak jak zauważyłeś skupiam się na głównie na ptakach, ponieważ to jest moje główne zainteresowania, jeżeli chodzi o takie naukowe badawcze natomiast interesują mnie również inne zwierzęta okazuje się, że badania osobowości jak wiesz co to jest, ponieważ w takim ujęciu naukowym osobowości to jest sposób reagowania radzenia sobie ze stresem przez przez organizm, czyli czy na ten stres reagują w taki sposób, że ten wyrzut hormonów stresu do organizmu dlatego strony jest nakład nieduży zwierzę jest bardzo chętne do eksplorowania nowych obszarów poznawania nowych rzeczy nie boi się nowości jest bardziej odważne to jest 11 kraj takie jak takiego wachlarza całego szerokiego różnych różnie właśnie osobowości, a do tego, że niektóre są bardzo silnie wycofane reagują dużym wyrzutem właśnie tego hormonu stresu organizm itd. itd. pomiędzy tym wszystkim oczywiście cały cały szereg różnych przejściowych takich form to jest właśnie ta osobowość, czyli sposób radzenia sobie ze stresem okazuje się, że nawet dżdżownica czy koniki polne czy te potocznie zwane owady prostoskrzydłe również czy pająki także posiadają swoje osobowości bardzo odważny bardzo okrojone sposób rozumienia osobowości bardzo takiej postawy rak to jest typowo naukowy dlatego wyjaśniałem to, że to jest w takim ujęciu naukowym nie takim powszechnie przyjętym kiedy, kiedy my jak my ludzie rozumiemy osobowość jeśli chodzi o strach i wania się nowości też ciekawe pojęcie, które pojawia się w twojej książce, czyli inne euforia strach przed nowością wiele ptaków boi się nowości to zależy wszystko od gatunku, ponieważ my taki zwykliśmy traktować jako jako coś takiego 1 wielki worek, którym są organizmy wyglądające podobnie jednak bardziej kolorowe drugie bardziej szare jedne z długimi krótkimi zębami tak dalej, ale generalnie niewiele różniące się między sobą jeśli chodzi o ich ich zachowania nie na same są wredne to wiemy też tak tak tak nagle okazuje się, że że, jeżeli chodzi o ptaki to mamy ponad 10 000 gatunków, więc jedne są względem Fil genetyczny czyli, czyli rozwoju Emmę powstania danego gatunku na ziemi bardzo odległe inne nowsze, więc powstały dużo dużo później, więc to to zróżnicowanie jest tak ogromne, że tak naprawdę musimy przeglądać poszczególnym gatunkom, żeby ocenić to jak one one reagują na właścicieli czy cechuje je na osobie czy cechuje je wręcz na filia, czyli taka chęć poznawania nowych rzeczy i najczęściej te ptaki, które są bardzo inteligentne, które kojarzymy z ziem z tym, że są tam mają zdolności szybkiego dostosowywania się zdobywania nowych obszarów bardzo takie elastyczne, jeżeli chodzi o próbowania nowych rzeczy czy zajmowania wyższych niż zwykle są to ptaki krukowate to początkowo co ciekawe cechują się często dużą Neo fobią, czyli traktują nowe różne pokarmy przedmioty jako coś co może być zagrożeniem badają je w jakiś sposób na początku jak może spać nie ufają dopiero potem przystępują do tego żeby, żeby coś z tym zrobić są nową rzeczą rozmawiamy o strachu i też wędlin meandruje w okolice właśnie ptasich osobowości inteligencji, ale strachu przede wszystkim Adam Berry jest naszym gościom pora na informacje po informacjach porozmawiamy o pewnych gronach, które potrafiły rozpoznawać swoich prześladowców po twarzach, a także o tym, skąd ptaki wiedzą, czego się bać czy też wrodzone czy może przekazywane im przez rodziców to tuż po informacjach lato w mieście położonym na zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych naukowcy z uniwersytetu waszyngtońskiego przeprowadzili bardzo interesujący eksperyment polegający na chwytaniu wron amerykańskich nie byłoby w tym nic dziwnego w końcu wielu badań ornitologicznych chwyta się obrączkę je ptaki, gdyby nie fakt, że naukowcy w tym czasie nakładali na głowę specjalne maski potem przechadzali się w nich po okolicy badali reakcje ptaków Wrony rozpoznawały te cudzysłów twarze jako swoich prześladowców, podnosząc wrzawę ich obecność jeszcze na długo po tym, jak zostały uwolnione to czytam w książce krajobraz strachu jak stres strach kształtują życie zwierząt dramat emeryta, który naszym gościem dzień dobry raz jeszcze dzień dobry co ona mówi ta to badanie to Wrony się nauczyły kogoś bać tak to jest bardzo ciekawe badania, które pokazuje, że nie dość, że uczą się kogoś bać się bać to potrafią rozpoznawać twarze swoich prześladowców drapieżników, których trzeba unikać takie traumatyczne przeżycia dodatek tak było to traumatyczne przeżycia związane ze schwytaniem, ponieważ one mogły wiedzieć, że zostaną wypuszczone są przedmiotem badań spowodowało, że zapamiętał swoje właśnie prześladowców, którzy mieli maski i pomimo tego, że matki nosiły różne osoby były kobiety po to, mężczyźni były to osoby wysokie niskie kulejące niespecjalnie udający, że właśnie kule, żeby te ich zmieniać te pozostałe czynniki, a 1 czy twarz pozostała stała okazuje się, że nieważne, kto może nosić maskę taki zawsze reagowały właśnie na na tę twarz w cudzysłowie, czyli właśnie to mają zdolność rozpoznawania tak jak ludzie bardzo dobrego chwali trasę pikowania właśnie zagrożenia ze strony jakiegoś konkretnego osobnika właśnie ciekawe na ile w takiej się boją w sposób wrodzony pewnych rzeczy, a na ile to jest im na ilość tego uczą w swoim dorosłym życiu na ile może rodzice przekazują uważaj tutaj to coś co się zbliża jest dla ciebie niebezpieczne protez to prawda, ponieważ ten proces uczenia się i reagowania na różne zagrożenia na drapieżniki czy inne niebezpieczne rzeczy, które zdarzają się w świecie zwierząt jest bardzo złożony, ponieważ nie ma 1 klucza co do tego to znaczy to nie jest tak, że taki rozwój się z pełnym zestawem wiedzy na temat zagrożenia, jakie niesie dane dane już drapieżnik część z nich mamy duże podstawy podejrzewać takiej dyscypliny naukowe do tego, że jest zapisana w genach by dzieci to też dlatego, że jeżeli gatunek przez setki tysięcy milionów lat ma do czynienia z 1 konkretem drapieżnikiem to dużo lepiej jest z ewolucyjnego punktu widzenia zamiast uczyć za każdym razem przekazywać wiedzę swoim swemu potomstwu, żeby po prostu to zostało w jakiś sposób genetyczne zapisane w właśnie w dna w ten sposób od razu jak ptaki są wyposażone w tę wiedzę natomiast wiele osobników musi naród nauczyć się wiele zagrożeń wiele gatunków drapieżników żyje krócej pojawiały się rzadziej historie życia danych zwierząt na ziemi to wtedy ta wiedza była przekazywana jest sposób ciemne taki, że ptaki uczą się tego na podstawie własnych doświadczeń inne zwierzęta albo na podstawie doświadczeń swoich rodziców okazuje się, że taki właśnie oni głównie z tak ta książka potrafią przekazywać wiedzę na temat zagrożenia swoim swoje potomstwo to co przeczytałaś ten fragment na początku dotyczący właśnie tych ran okazuje się, że potem po prawie 9 latach powtórzono to badanie i reagowały na tych ludzi na temat jej nie tylko te Wrony, które tam żyły większość już tam zresztą nie było, ponieważ zmarły, ale również ich potomstwa, czyli zaszła w taki właśnie transfer wiedzy międzypokoleniowy tylko w jaki sposób ptaki miały przekazać informację języka takiego, jakim znamy nie posiadają właśnie to jest też takie ludzkie podejście, że tak naprawdę tylko nasz język jest doskonały jest w stanie przekazywać informacje natomiast dobrze wiemy, że zwierzęta mają swoje sposoby porozumiewania się komunikowania swój własny idzie język jakiś kot, którym ME wymieniają się wiedzą okazuje się, że tak jest i wymieniają się nie tylko odnośnie drapieżników, ale nawet na nawet tego, kiedy pisklęta, bo komunikują się np. taki już na etapie ja jeszcze pisklę które, która jest jaju rozwija się rodzice z nimi rozmawiają potrafią przekazać informacje, a np. wcześniejszym wykluczy się co ma pomóc im potem dalszy radzenie się sobie ze zmianami klimatu przez cieplejsze, ale niektórzy namawiają rząd PiS Klara siedzą stawiają już wychodzą te już nie to jest niesamowite, ale tak jest to prawda ja myślę, że teraz masa kobiet będących w dziewiątym miesiącu ciąży +1 tydzień, które marzą o tym, żeby pogodzić z najszybciej zaczyna gadać swoje dzieci w słuszne było to działa Wajda świadków tak już działa w przypadku, tak więc na pewno działa również w przypadku ze jestem przekonany, że są też takie prace, które pokazują, że dzieci reagują na taki taki głos, jeżeli mamy takie informacje odnośnie właśnie ptaków nawet potrafią reagować na już za zagrożenia ze strony drapieżników, czyli boją się w jaju to znaczy mamy takie informacje pokazują, że w momencie, kiedy rodzice reagują nerwowo reagują właśnie głosami alarmowymi zbliżający się niebezpieczeństwo to pisklęta wił jeszcze w jaju są w stanie przesuwać się pomimo tego, że są 4 duże ucieka, żeby takie miejsce, gdzie będą jak najdalej od zbliżającego się niebezpieczeństwa takie w tej części skorupki będą stały się przebywać, która jest jak najdalej od ad np. wejścia do gniazda atak współcześnie trochę truizm, ale przypomnijmy to nie jest tak, że człowiek jest jakąś odizolowano zupełnie istotą w śród innych zwierząt tylko mamy bardzo wiele cech podobnych, które w różnym natężeniu się pojawiają chociażby ta kwestia wrodzonego strachu to strach chociażby przed pająkami to jest rzecz też wrodzoną prawda ludzi to prawda mamy mamy całkiem sporo wrodzonych różnych takich lęków to też kolejna rzecz, czyli trasie pojawia w w tym naszym naszej rozmowy czy lęk trochę coś innego niż 1 strach to jest taka reakcja w tym momencie na tory konkretną godzinę konkretne zagrożenie na konkretny bodziec natomiast lęk jest taki trochę irracjonalne nasz nasz nasz nasze poczucie właśnie takiego strachu można powiedzieć, ale na coś co czego, czego jeszcze niedoświadczony, ale sobie co sobie wyobrażamy my jesteśmy w okazuje się dosyć lękliwy mi zwierzętami jako jako ludzie mamy też tych lęków całkiem sporo prawdopodobnie to dawnej przeszłości spowodowało, że byliśmy w stanie przetrwać tak długo i tak dobrze sobie radziliśmy właśnie, unikając różnego rodzaju zagrożeń przez to, że byliśmy w stanie sobie wyobrażać starać się ich unikać i oprócz tego co wspaniałości trwają właśnie węże, które są zakodowane genetycznie okazuje się, że dziecko, które ma pół roku w momencie, kiedy pokazuje musi ilustracje z pająkami wężami i innymi groźnymi zwierzętami jak tygrysy w niedźwiedzie reaguje rozszerzeniem źrenic na te 2 pierwsze pozostałe pozostałe nie i co ciekawe na świat też mamy zapisany lęk w naszym kodzie genetycznym dotyczącym np. ostracyzmu, czyli takiego dlatego tak bardzo, zwłaszcza na etapie dojrzewania młodzi ludzie poszukują właśnie kontaktu z innymi i stąd też tak dużo problemów emocjonalnych, a nawet prowadzących samobójstw, jeżeli właśnie dochodzi do takiego wyobcowania nie możliwe możność znalezienia miejsca w grupie to dla nas tak bardzo ważne, bo wśród naszych przodków pojedynczy człowiek to w zasadzie nie miał nie miał szans dobrze jeśli chodzi o te kwestie uczenia się, czego się bać to jest wydaje się bardzo ciekawe w kontekście tego czym w dużej mierze jest książka mianowicie z jak człowiek się pojawia w różnych terenach, których wcześniej go np. nie było zajmuje coraz więcej przestrzeni i oto ptaki w związku z tym, że świat zmienia szybciej niż to było wcześniej w związku z działalnością człowieka właśnie one nadążają się nauczyć bać pewnych rzeczy czy miasto np. jest dla nich większym zagrożeniem, bo jeszcze gdzieś tam to nie weszło do genów właśnie nie udało się przekazać się pewnych lęków nie ma także z autobusu unikały u nas przyjęcie tego typu rzeczy jak to wygląda to właśnie bardzo skomplikowane tak naprawdę dotyczy różnych gatunków różny sposób takie, które są bardziej plastyczne pod drzwi szerokim podejściu właśnie osobowości są są są ten wachlarz nowości dużo szerszy dużo większe szkody bogatki czy ptaki krukowate lepiej sobie radzą w takich warunkach lepiej się dostosowują, ponieważ różnie reagują w różnych sytuacjach ani nie wiadomo jaka, jakie zachowanie, jaka strategia będzie będzie lepsza natomiast biorąc pod uwagę co zależności to świadczy bardzo szybko zmienia w dzisiejszych czasach niestety wiele gatunków nie nadąża, ponieważ nauka nie jest tak szybka sprawna jak u u ludzi i np. pada taki przy tak taki właśnie opis MNB zbadań, które były prowadzone między w Polsce dotyczące Kapturek, czyli takich poprawek gnieżdżących się we wielu miejscach w naszych lasach, ale także ogrodach parkach tak dosyć nisko w krzewach, które do, których nie wchodzą ślimaki inwazyjne ślimaki gdańskiej, które zjadają żywcem można powiedzieć na ich oczach pisklęta, a one w żaden sposób nie reagują, a to, dlatego że nie są nauczone, że ten ślimak zachowuje się w taki sposób nigdy wcześniej tego nie robił jego zachowanie też nie jest takie typowe drapieżnika, ponieważ dzieje się to wszystko bardzo bardzo powoli i po prostu nie nauczyły się od pani sposób reagować na tego typu zagrożenia to dotyczyło tych z tezą, że to są zwierzęta inteligentne, bo to raczej wygląda naprawdę już tylko maszynkę, która nie została naoliwiona odpowiedni sposób to nie jest tak nie nie sugerował, że taki w tej swą mało inteligentna pani jest dużo zachowań ludzi w stosunku do świata, którym żyjemy tak samo można wyciągnąć podobne wnioski chociażby np. pożyczki na wysoki procent, które się pojawiają mimo tego, że możemy sobie w innym banku wziąć dużo lepiej i oprocentowany kredyt dużo dużo lepszych warunkach mimo tego każdego roku mnóstwo ludzi nabiera się na to i to robić może też wbrew intuicji i nie są w stanie sobie poradzi ze spłatą tego czy można przecież są głupi tak zamożna część świadków tak są głupi, że tego głupio się tego nie nauczyły natomiast nocą to pewne rzeczy pewne cechy, które powiązane są też naszą leży właśnie wrodzonymi zdolnościami rozumienia świata uczenia się, które nie zawsze są takie proste i oczywiste jak nam się wydaje, że 1 rzecz już Kwak klasyfikuje nas do tego, żeby w ten sposób nas czy ptaki zwierzęta inne niż ludzie klasyfikować Adam Bet jest z nami wydział biologii Uniwersytetu w Białymstoku rozmawiamy o jego książce krajobraz strachu oraz informacja potem wracamy to 43 Adam zbyt biolog z wydziału biologii Uniwersytetu w Białymstoku przyrodnik autor książki krajobraz strachu jest naszym gościem dzień dobry raz jeszcze po raz trzeci Adamie chciałbym zapytać o to w jaki sposób wrócić do tego jak mierzyć obiektywnie naukowo strachu zwierząt np. sprawdza jeszcze robić takie badania dotyczące tego w jaki sposób taki reagują na wiatraki leczone ich unikają niekoniecznie powiedzmy o tym proszę trochę więcej to też kwestia wysoce kontrowersyjna z 1 strony wiadomo wiatraki to dobra rzecz o itd. z drugiej dużo osób mówi, a co z ptakami powiedzmy trochę więcej o tym, że jestem tym to dobrze skupmy się na początku na tym kwestii w ogóle może nie takiej szerokiej liczone są potrzebne czy nie, ale to czy jak reagują na nie takich jak to zmierzyć to znaczy pomiar takiego reakcji na właśnie tego typu obiekty polega na tym, że oni teolodzy najczęściej z wykorzystaniem tak jak ja pracowałem bardzo precyzyjnego urządzenia, czyli takiego radaru rada AW ornitologiczne ego, który precyzyjnie skanuje niebo i nanosi nam w czasie bieżącym trajektorię lotu i nawet wielkości ptaków nie rozpoznaje gatunków stąd obecność ornitologa dokładnie wie co za gatunek, a na podstawie właśnie tych danych z radaru, którędy jak przelatuje na podstawie dużej takiej próby przez wiele tygodni wiele miesięcy czasami robimy takie badania przez przykład cały rok sprawdzamy jak taki danych gatunków reagowały na to jak było przed, czyli najczęściej takie badania wykonuje się przed potem po zbudowaniu wiatraków, które jak daleko zaczynają unikać, jakiej odległości zaczynają omijać takie pojedyncze wiatraki farmy wiatrowe całe i w ten sposób możemy zmierzyć właśnie ich może być lęk przed przed wiatrakami czy też przed po prostu nowymi obiektami, które pojawiają się na trasie ich ich lotu no i co dobrze, że były to wiatraki czy one czy ptaki są w stanie nauczyć omijania ich np. lecz biorąc pod uwagę trwa jak i w jakim świecie żyjemy ze źródła odnawialnej energii są niezwykle ważne potrzebne to pytanie jest raczej tego typu czy gdzie powinniśmy stawiać wiatraki czy decyzja na pewno, żeby właśnie ograniczyć emisje te helem kopalnych źródeł energii natomiast właśnie problem polega na tym wyborze pewnego odpowiedniego miejsca, czyli po prostu robimy wcześniej badania terenu sprawdzamy jego wrażliwość, jeżeli chodzi przewodniczą, czyli jak jak cenny jest dany obszar w jaki sposób może zaburzyć obecność takiej farmy wiatrowej właśnie bioróżnorodność na tym terenie dopiero wtedy podejmujemy decyzje co robić dalej sprawdzamy już bardzo szczegółowo właśnie na podstawie takich badań radarowych jak to wygląda dopiero wtedy podejmiemy decyzję czy stawiamy jak stawiamy też tak, że ten układ nóżka FR tej farmy wiatrowej może bardzo się zmieniać np. jeżeli jest kilka farm na morzu, kiedy projektowaliśmy tego typu farmy wiatrowe wiedzieliśmy, że przylatują tam taki przykład nurek, które są dosyć wrażliwe na właśnie obecność farm wiatrowych otworzyliśmy pomiędzy poszczególnymi turbinami, ale też i farmami wiatrowymi takie korytarze, które były wolne od zabudowy, które pozwalały właśnie ten maksymalny dystans, które wykazywały unikania takich farm wiatrowych mogły sobie przez nie przez korytarze takie wolne od takich właśnie obiektów spokojnie przelatywać, a współczesne w związku z ludzką cywilizacją dla ptaków tego stresu i strachu jest więcej niż wcześniej no dużo więcej dużo więcej chyba łatwo domyślić c przez to jak bardzo zmieniamy krajobraz wokół świat jak bardzo zmieniamy zabudowuje Emmy jak silnie urbanizacja wkracza wiele miejsc to zresztą dotyczy również ludzi, ponieważ życie w takim świecie szczególnie w miastach silnie zurbanizowanym z obecnością w dużych ilości światła hałasu zanieczyszczeń, a nawet zanieczyszczenia podnoszą nasze poziom hormonu stresu podobnie działa ona na wiele zwierząt 1 takim np. największych najbardziej stresujących czynników jest zanieczyszczenie światłem zanieczyszczenie hałasem co bardzo mocno wpływa już np. na same pisklęta na ich rozwój kondycję, a w konsekwencji na ich przeżywalność właśnie pociągniemy proszę trochę ten wątek, bo to nie tylko kwestia komfortu życiowego tych zwierząt tylko to właśnie wpływ na co na to jak ona się rozmnażają na sukces reprodukcyjny tak tak, ponieważ mówiąc o stresie musimy mieć na uwadze to, że w momencie, kiedy się stresujemy, kiedy ta ilość hormonu stresu kortyzolu w przypadku ludzi krytyką strony w przypadku zwierząt jest jest wysoka to ewolucyjnie jesteśmy tak przystosowani nasze organizmy są tak przystosowane, że wtedy wyłączany jest albo znacznie ograniczona sprawność naszego układu odpornościowego też doskonale zauważamy w momencie, kiedy jesteśmy zestresowani częściej zapadamy na różnego rodzaju choroby przeziębienia zazwyczaj to widzimy tak samo działa w przypadku innych zwierząt, więc taki zestresowany permanentnie organizm tzw. tak, którzy je z wstanie takiego stresu chronicznego powoduje po pierwsze, to, że sam jest osłabiony, czyli jego zdolności reprodukcyjne są same są przez to dużo słabsze co zresztą cechą cywilizacyjną ludzi teraz, ale i zwierząt w miastach z drugiej strony przekazuje bardzo często okazuje się, że ten oczywiście to jak bardzo udany organ jest stosowany możemy wykryć także w jajach, a potem pisklęta itd. itd. czyli to ma taki niesamowity ciąg, który ze sobą połączone tych wszystkich znaczeń tych różnych zależności wypada wpływają na to właśnie w jakiej kondycji będą będzie potomstwo, a to wpływa na to jak mają, jakie mają szansę na na przeżycia Bartek Pograniczny nasz wydawca i znawca fan żółwi w sumie właśnie, że zanieczyszczenie światła wpływa też na małe żółwie morskie, bo te często gubią po wykluciu zamiast iść w stronę wody odbicia światła Księżyca idą w stronę hoteli to jest prawda historia łamiącą serce muszę przyznać, ale też pokazujące właśnie jak szeroki jest ten nasz wpływ i wszechogarniające można by powiedzieć antropocenu to wiemy epoka epoka człowieka co możemy z tym zrobić z tą wiedzą, że chroniczny stres zwierząt wpływa na to jak funkcjonują jak się rozmnażają mając całą wiedzę, którą chociażby zgromadziły w tej książce to co to powinno mówić decydentom prezydentom miast tego typu osobą, jaką powinniśmy się zachowywać wydaje się, że recepta jest na to dosyć prosta to znaczy wprowadzać i uwzględniać jak najwięcej aspektów takich naturalnych w wokół wokół nas jest bardzo dużo badań, które potwierdzają to, że obecność zieleni wpływa bardzo pozytywnie na nasze samopoczucie podnosi trwale nasz poziom szczęścia okazuje się, że drzewo za oknem, na które patrzymy daje nam stałe poczucie szczęścia przez wiele wiele lat natomiast wygrana na loterii albo podwyżka w pracy czy zakup nowego świetnego samochodu powoduje, że ten szpik tego szczęścia jest chwilowy i potem wraca do do poziomu wyjściowego i poszukujemy kolejnych nowych jakiś rzeczy, które spowodują, że będziemy przez chwilę części wsi, a wystarczy posadzić sobie za oknem drzewo dbać o te drzewa wokół nas, a obecność takich właśnie drzew zieleni sprawi, że będzie tam dużo dużo bioróżnorodność bezkręgowców innych roślin, które ich obecności Pełki tak dalej wpływają na podniesienie naszego nasze odporności na uczulenia, bo życie takim bardziej różnorodnym świecie także to ogranicza także mamy mamy co do tego sporo całkiem dowodów sam ptasi śpiew przebywanie wokół się wśród ptasiego śpiewu, nawet jeżeli nie jesteśmy w stanie rozróżniać rozróżniać gatunków rozpoznawać w ten sposób, ale sama świadomość, że wokół nas śpiewają ptaki również wpływa bardzo pozytywnie na nasze szczęście mało tego okazuje się, że poziom zadowolenia z życia miejsca, gdzie różnorodność gatunkowa ptaków jest dużo większa i to k były prowadzone badania w różnych miastach w całej Europie w tym w Polsce wykazała, że ludzie czują się znacznie szczęśliwszy właśnie w takich takich używają ludziach, a co mamy zrobić ze zwierzętami nocą po wyłączać światła w miastach trochę tacy jesteśmy powiem, więc jak tutaj funkcjonować tutaj też takie rozwiązanie, choć myślę tak bardzo szczegóły techniczne sprawy, ale dotyczące jeśli chodzi o samo światło to jest jedno podstawowe podstawowa zasada to znaczy światło punktowe skierowane to miejsce, którego ma dotyczyć np. chodnika nie być rozpraszana we wszystkich kierunkach to 1 rzecz drugie powinno być łagodne żółte takim miodowe ono jest najbezpieczniejsze dla również okazuje się naszego właśnie poczucia ze stosowania, ponieważ to białe ostre takie jak niebieskie światło niestety najbardziej w powoduje największe zaburzenie ogranicza bardzo mocno produkcję melatoniny, a tym samym ogranicza nasze zdolności do odpoczynku do do zasypia dyrektorów to prawda krajobraz strachu jak stres strach kształtują życie zwierząt wydawnictwo marginesy Adam beret tę książkę napisał i oni u nas opowiadał radiu TOK FM pracownik natomiast pracownikiem wydziału biologii Uniwersytetu w Białymstoku przyrodnikiem autorem książek o zwierzętach także autorem strony na Facebooku Adam zbyt człowiek z Puszczy, ale państwo słyszą to mikrofony w tej Puszczy Puszczy ma aspekt dziękuję bardzo, za rozmowę damy dziękuję bardzo, pozdrawiam serdecznie dziesiąte 54 pora na informacje, które będą o jedenastej, a po jedenasty porozmawiamy o tym w jaki sposób kształtuje się rynek sztuki i co lubimy wieszać na naszych ścianach co mówią naszej polskości Zwiń «

"Wrony rozpoznają twarze swoich prześladowców". Jak stres i strach kształtują życie zwierząt?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: PRZEDPOŁUDNIE RADIA TOK FM

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 14:00

Najnowsze Podcasty

Indie: czy skazanie Rahula Gandhiego jeszcze go wzmocni politycznie?

Dr Karniej: Ustawa o jakości w opiece zdrowotnej jest w całości źle przygotowana

Watykan przekazał sądowi w Chodzieży tajne akta w sprawie kościelnego procesu księdza pedofila

Maliszewski: Propozycje rządowe są doraźnym gaszeniem problemów polskiej wsi

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL