Życie osób z niepełnosprawnościami w dawnych wiekach

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

, dlaczego nie należy lekceważyć głowonogów to będzie nasz temat po godzinie jedenastej, a zaczniemy od biura archeologicznych studiów nad niepełnosprawnością takie mamy dla państwa plany przedpołudnie Radia TOK FM, które niniejszym rozpoczynamy Karolina Głowacka przy mikrofonie Bartłomiej Pograniczny jest wydawcą programu realizuje Kamil Wróblewski zapraszam państwa serdecznie na te niespełna 2 godziny i nasza pierwsza rozmówczyni jest już z nami pani dr Magdalena Matczak Rozwiń » dzień dobre dzień dobry pani dzień dobry państwu z Instytutu archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pani doktor zajmuje się fascynującą sprawą, czyli właśnie badaniem nad życie osób z niepełnosprawnościami w dawnych wiekach no na dawnych dawnych można powiedzieć może zacznę od takiego pana trudniejszego pytanie ile da się wyczytać ze szkieletów jak bardzo niepełnosprawność może się zapisać w takim kieracie wbrew pozorom zapisuje się całkiem wiele informacji, ponieważ wszelkie choroby, które trwają bardzo długo są tu tzw. choroby chroniczna właśnie pozostawiają swoje ślady jak my nazywamy szlabany patologiczne i do nich np. należą właśnie takie choroby genetyczne jak chandra klas ja czy chociażby także nowotwory choroby metaboliczne takie jak krzywica szkorbut anemia choroby zwyrodnieniowe, które są bardzo często identyfikowane na szkieletach z przeszłości, ale także są choroby, które w naszej współczesnej populacji są spotykane bardzo często poza tym możemy także identyfikować choroby zębów czy też nawet takie choroby infekcyjne jak trąd gruźlicę syfilis czy chorobę Heinego-Medina, tak więc jest całkiem sporo chorób, które możemy zidentyfikować na kościach oczywiście nie jesteśmy w stanie wszystkich rozpoznać takie właśnie pani powiedziała te choroby krótkotrwałe o przebiegu ostrym, do których zazwyczaj należą infekcja, a infekcje należy pamiętać najczęściej doprowadzały do śmierci ludzi w przeszłości takie jak chociażby grypa tyfus szkarlatyna, a także dżuma i takich chorób nie jesteśmy w stanie zidentyfikować, ale ona się nie wiązały z niepełnosprawnościami, ponieważ niepełnosprawności niejako ze swojej definicji są takimi Stanami długotrwałymi chandra plaży tylko 1 słowem wyjaśnijmy, że to chodzi o nisko rosło ość na choroby, która do nisko rosło ości prowadzi najwyższy jak rozumiem nie da się chyba zresztą tutaj trochę stawiam znak zapytania, bo nauka potrafi zaskakiwać, ale niepełnosprawności intelektualnej chyba nie da się wyczytać ze szczątków oczywiście raczej nie także też i tak niepełnosprawności, które dotyczyły tkanek miękkich takich jak chociażby chorób oczu serca czy słuchu mowy o tych również nie jesteśmy w stanie niejako odczytać z kości jeśli chodzi o identyfikację tych chorób posiłkujemy się tekstami z poszczególnych epok albo chociażby przedstawieniami w rzeźbie przedstawieniami w ceramice, czyli różnymi przedstawieniami figuralnymi, które pomagają właśnie identyfikować od tego typu niepełnosprawności, tak więc inne badania nad niepełnosprawnością w przeszłości są badaniami bardzo interdyscyplinarnym mi, ponieważ dotyczą zarówno i właśnie antropologii fizycznej, która zajmuje się szkieletami i historii, która bada teksty, a także archeologii czy historii sztuki, które zajmują już taką kulturą materialną, czyli sztuką przedstawieniami danych osób wyczytałem pani tekście, że jedną z pierwszych ważnych prac dotyczących w tej dziedzinie to lata 70 i opisanie niepełnosprawności u neandertalczyków powie pani trochę więcej o tej ważnej publikacji tak zgadza się właśnie jedną z pierwszych prac jednymi z pierwszych prac, które zaczęły powstawać na temat niepełnosprawności były dotyczące neandertalczyków z jaskini sianie dar, która obecnie znajduje się w Iraku co ciekawe te badania prowadził amerykański archeolog o pochodzeniu polskim Franz Solecki im to odkrycia, które on poczynił w latach pięćdziesiątych sześćdziesiątych zeszłego stulecia było poniekąd rewolucyjna, ponieważ odkrył kilka szkieletów neandertalczyków, którzy pochodzili IS przed około 50 000 lat i badania antropologiczne jednego z tych szkieletów ujawniły, że ten osobnik był niewidomy prawdopodobnie właśnie na lewe oko także na twarzy miał dosyć rozległy uraz ponadto posiadał wadę słuchu upośledzenia kończyny górnej także uraz stopy z choroby zwyrodnieniowe stawów co powodowało jego nieprawidłowe chłód i upośledzają jego możliwość poruszania się należy pamiętać, że były to czasy, kiedy pokarm zdobywano technikami zbieractwa, ale też i łowiectwa polowano na nas saki dosyć dużych rozmiarów i w tych trudnych warunkach paleolitu, bo mówimy tutaj starszej epoce kamienia, kiedy jeszcze nie było brązu żelaza ludzie posługiwali się tylko narzędziami kamiennymi, tak więc w tych trudnych warunkach ten neandertalczyka poniekąd musiał potrzebować pewnej formy opieki pewnej formy pomocy, żeby przetrwać do około czterdziestego pięćdziesiątego roku życia co właśnie ustaliły badania antropologiczne to, jakie byłyby z tego wnioski, bo raczej widzimy takie mam wrażenie net z życia naszych przodków czy krewniaków jako taką 1 wielką wsparte, czyli nie jest przydatne to do widzenia nie będziemy się tobą zajmować Sparta jest takim prawdopodobnie stereotypami którymi się posługujemy w naszym myśleniu o osobach niepełnosprawnych w przyszłości tymczasem właśnie różne odkrycia archeologiczne wskazują na to, że poszczególne osoby niepełnosprawne w różnych wiekach w różnych miejscach na świecie mogły właśnie doświadczać opieki czy pomocy ze strony czy to swoich rodzin czy szerzej pojętego społeczeństwa i takich przykładów jest właśnie kilka różnych miejsc na świecie i właśnie cena Warta ojciec są jednym z nich, ale ci neandertalczycy z Iraku nie są jedynym takim znaleziskiem mówi się także o znaleziskach pochodzących z Francji właśnie z epoki paleolitu starszej epoki kamienia na szczątki neandertalskie wskazują, że tutaj we Francji MO mogły one czy neandertalczycy mogli podlegać pewnym formom opieki i troski już tak jak tu też kwestia dyskusyjna, bo nie jest także osoba z niepełnosprawnością już zupełnie ma być mogła być nieprzydatna dla społeczności, więc może to jednak nie była kwestia wyłącznie troski oczywiście różne z formy niepełnosprawności pozwalają na całkowicie praktycznie prawie normalne funkcjonowanie w społeczeństwie już wspomnieliśmy o handlu plażę, czyli oni skoro złości i osoby o niskim wzroście np. Senat jest osoba, którą właśnie znamy imienia niejako była dostojnika nadwozie faraona w starożytnym Egipcie znamy tę osobę przedstawienia w rzeźbie pochodzącej z jego grobu, na której został on przedstawiony za swoją żoną, która była powiedzmy normalnego wzrostu to i z dziećmi, tak więc to wskazuje na to, że osoby, które dzisiaj uznajemy za niepełnosprawne mogły jak najbardziej funkcjonować w społeczeństwie i zajmować dosyć wysokie stanowiska w społeczeństwie, że różnie bywało w historii opowiemy o tym więcej po informacjach, bo nasza dzisiejsza gościni nasza ekspertka zajmowała się m.in. takim pytaniem czy przypadkiem pochówki antymon PiS nie mają czegoś wspólnego z niepełnosprawnością historii właśnie pani dr Magdalena Maciek z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu jest z nami pora na informację za chwilę państwa wrócił 1024 o badaniu niepełnosprawności archeologicznie rozmawiamy z panią dr Magdalena Matczak z Instytutu archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu dzień dobry raz jeszcze dzień dobry pani dzień dobry państwu no to jak to jest z tymi pochówki kami anty wampirze czy one mogą mieć związek z niepełnosprawnością tych osób to jest bardzo ciekawa koncepcja, która postawiła kilku badaczy w polskiej nauce, ponieważ co roku archeolodzy odkopują właśnie takie intrygująca pochówki tzw. półki antykami fizycznej chce zmarli byli pochowani w zupełnie odmienny sposób czasami z córkami na szyję i nie wiadomo dlaczego byli tak traktowani po śmierci i jedna z koncepcji głosi, że być może właśnie były osoby chore na gruźlicę na anemię albo też osoby, które były niepełnosprawne i w jaki sposób w związku z tym marginalizowane czy odrzucane przez społeczeństwo ja starałam się również odpowiedzieć na to pytanie kim były takie osoby dlatego w swoich badaniach przyglądałam się takim pochówku pochodzącym z Pomorza dokładnie z kał w USA, gdzie przed tym nie to współczesne u Chełmno została ulokowana w tym miejscu, gdzie ona się znajduje znajdowało się właśnie w tej wsi i tam już od ponad 25 lat właśnie archeolodzy z uniwersum Mikołaja Kopernika pod kierunkiem pana prof. Wojciecha Łuczaka prowadzą badania stamtąd mamy około 14 pochówków anty wam fizycznych i moje badania wykazały, że osoby chore czy też osoby niepełnosprawne nie były wcale częściej chowane właśnie tego typu grobach niż w grobach tzw. normalnych czy tzw. typowych, tak więc właśnie te choroby czy niepełnosprawności przynajmniej w tym 1 miejscu nie były powodem tego typu traktowania osób chorych niepełnosprawnych, ale oczywiście jest to bardzo szerokie zagadnienie i jeszcze powinno być badane z użyciem innych materiałów innych stanowisk w Polsce, czyli toby była w takim razie nadinterpretacja to myślenie, że łączono właśnie niepełnosprawności pewnie jakiś tam konkretne potencjalnym zostanie wampirem myślę, że taka interpretacja wynika niejako też z opisu osób u postrzeganych jako właśnie te wampiry z opisów znajdujących się w tekstach etnograficzna chociażby Oskara Kolberga, ponieważ mógł, ponieważ te upiory wampiry strzygi jak co one są nazywane w tych tekstach etnograficznych MO charakteryzowały się zdecydowanie odmienne wyglądam od innych osób w społeczeństwie także mówi się, że właśnie powodowały różne choroby takie jak duszności problemy z sercem i część badaczy etnograficznych i zarówno archeologów właśnie starała się połączyć te to zjawisko tych demonów upiorów wampirów z chorobami, tak więc nie do końca jest to pewna nadinterpretacja, ale po prostu jest to koncepcja trudno też do udowodnienia w materiale takim archeologicznym, czyli w tej kulturze materialnej, czyli czymś takim bardzo konkretnym co posiadamy jest to widoczne po prostu tylko w tekstach to połączenie między tymi wampirami, a chorobami, ale też podejście w historii do osób z niepełnosprawnościami było różne też pytam pani, że takie 4 się wyróżnia zasadnicze podejścia jednym z nich było zwracanie uwagi na wyjątkowość takich osób nawet przyznawaniem statusu właśnie wyższego tak tak to właśnie jest chociażby przykład tej osoby, której rozmawialiśmy przed informacjami, czyli dostojnika na dworze faraona ze starożytnym Egipcie i myślę, że też i wielu innych osób było to również losem przeszłości też możemy mówić o akceptacji warunkowej czy też pełnej nawet akceptacji takich osób w przeszłości właśnie takim dobrym przykładem jestem starożytny Egipt, gdzie istniała pewna tolerancja akceptacja wobec fizycznej inności w tym właśnie osób niewidomych czy osób niskiego wzrostu, czyli właśnie osób z chandrą plasują, chociaż należy pamiętać, że inne postrzeganie tych osób również się zmieniało w Egipcie na przestrzeni wieków już chociażby na przełomie 0203. wieku naszej ery mamy przykłady no jednak gorszego traktowania osób z problemami ze wzrokiem, tak więc to postrzeganie osób niepełnosprawnych było naprawdę bardzo różnorodna, czyli to pokazuje nam, że te niepełnosprawności przez wieki podobne tylko wszystko zależy od kultury w jaki sposób te osoby mogą mogą w takiej społeczności rzecz tak zdecydowanie to zależało od norm społecznych, który mieni się kierowały dane społeczeństwa na kulturę, która zamieszkiwały różne rejony świata to powiedzmy jeszcze w takim razie trochę więcej i o tym jakie są etapy z perspektywy naukowca dochodzenia pewnych wniosków, bo najpierw trzeba znaleźć mówiąc brutalnie materiał np. właśnie szkielet trzeba go zbadać się wiele logicznie genetycznie tutaj zestawia znak zapytania potem trzeba zinterpretować to szalenie wieloetapowe tak to z badania bardzo złożone, które MO mają wiele warstw właściwie powiedziałabym, że takim pierwszym punktem wyjścia powinny być badania tekstów, ponieważ ona właśnie dają nam odpowiedź na to, jakie choroby i dokładnie kto jakie choroby było postrzegane jako niepełnosprawności jak te osoby były postrzegane w społeczeństwie czy były właśnie otaczane opieką troską była okazywana jakaś pomoc czy też były marginalizowane i odrzucane potem drugim takim krokiem byłaby byłyby badania szkieletów, czyli badania antropologiczne, które już też dzisiaj mówiliśmy i to co pani powiedziała także badania nad dna starożytnym również przychodzą nam z pomocą, ponieważ są w stanie ona identyfikować takie choroby jak chociażby trąd czy gruźlica, które i badania dna już tak bezsprzecznie rozstrzygają czy dana osoba była faktycznie chora na taką chorobę potem jeszcze moglibyśmy właśnie użyć różnych przedstawień sztuce rzeźbie czy w przedstawieniach figuralnych czy to jakieś malunkami czy na ceramice czy czy nawet w tekstach znajdują się różne także przedstawienia figuralne ilustracja, tak więc jak kilka takich poziomów, na których możemy operować i dopiero właściwie połączenia tych wszystkich źródeł wszystkich informacji przynosi nam taki pełen obraz tego jak takie osoby były postrzegane w danej epoce dziś mówimy sporo o Egipcie, chociaż też wspomniała pani o projekcie tutaj na terenie Polski natomiast pani się zajmuje widzę pani stronie również kwestią tego w jaki sposób centralnej Europie w czternastym osiemnastym stuleciu podchodzono do niepełnosprawności kawał okresu można tak powiedzieć jak to tutaj wygląda jeśli chodzi o kwestie kulturowe wyglądało te badania trwają już od kilku lat i nadal są w toku, ale myślę, że mogę już państwu powiedzieć trochę o ustaleniach, które poczyniliśmy, tak więc ten tekst pochodząca z czasów średniowiecza okazały nam, jakimi słowami zarówno łacińskimi, jaki polskimi określano osoby niepełnosprawne niepełnosprawność, jakie choroby uznawano właśnie za niepełnosprawność tutaj byłaby, chociaż byłoby chociażby brak wzroku okaleczenia chęci czy skrzywienie palców do dłoni paraliż, a także złożone złamanie, ponieważ musimy oczywiście pamiętać, że tamte społeczności nie posiadały tak rozwiniętej wiedzy medycznej jak i takie powiedzmy łatwe dla nas stany chorobowe chociażby jak złamanie dla nich mogły stanowić pewien problem i nie zawsze dochodziło do prawidłowego złożenia kości, więc jeśli doszło do doju śle złożonego złamania kończyny dolnej mogło to powodować znaczne skrócenie tej kończyny, a takie faktycznie szkielety z takimi kośćmi odnajdujemy, więc to co widzimy w materiale ostał logicznym kostnym potwierdza to co możemy wyczytać w tekstach jak badania właśnie wprowadziłam na przykładzie euro co równo tego stanowiska, któremu wspominam na Pomorzu, ale także stanowiska pochodzącego z Wielkopolski z na przykładzie Łekno, gdzie odkryto pierwszy klasztor cysterski na ziemiach polskich i co ciekawe dokument fundacyjny tego klasztoru jest pierwszym tego dokumentem w Polsce i dlatego został wpisany na polską krajową listę programu i u nas pamięć świata, tak więc co naprawdę dużo unikat i na podstawie tego stanowiska właśnie przeprowadzam badania antropologiczne i archeologiczne, żeby zobaczyć jak osoby, które były związane z tym klasztorem, a także lokalna ludność Polska, która była chowana na cmentarzu po tym, jak ten klasztor już został opuszczony i właśnie czy to osoby, które funkcjonowały w tych społeczeństwach były niepełnosprawne i tutaj udało nam się przebadać bardzo unikatowych szkieł lat, ponieważ szkielet pochodzące od mężczyzny, który był bardzo niskiego wzrostu miał on około metra i 15cm, tak więc w porównaniu do przeciętnego mężczyzny pochodzącego z tego miejsca, który mierzył metr 70cm tam mężczyzna był bardzo niski pani dr Magdalena Matczak z uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu opowiada o badaniach archeologicznych nad niepełnosprawnością za chwilę do państwa wrócimy opowiemy trochę więcej w samej dziedzinie, która w ciągu ostatniej dekady wręcz eksplodowała można powiedzieć pani dr Magdalena Matczak z Instytutu archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu jest z nami cały czas dzień dobry pani doktor czy dobry pani dzień dobry państwu przypomnę pani doktor zajmuje się badaniami nad życie osób z niepełnosprawnościami w dawnych wiekach zdaje się, że to taki gorący temat w ostatnim czasie, bo ta dziedzina w zasadzie można powiedzieć eksplodowała w ostatniej dekadzie faktycznie tak jest od 2 tysięcznego dwunastego roku coraz więcej tego typu badań prowadzonych głównie w stanach Zjednoczonych, ale również w Europie i wynika to pewnego takiego przełomu, który nastąpił wtedy archeologii, ponieważ ukazał się wtedy taki przełomowy tekst, które mówi właśnie o opiece i trosce, o którą okazywano pewnemu mężczyźnie, który żył wczasach neolitu, czyli młodszej epoki kamienia na terenie Wietnamu był to artykuł opublikowany przez australijskich badaczy oni pewien złamali tym tekstem pewien taki impas dotyczący tego typu badań, ponieważ tak jak już dzisiaj mówiliśmy w latach siedemdziesiątych te badania w ogóle się zaczęły od badań neandertalczyków, ale niestety zostały skrytykowane przez pewną amerykańską badaczka, która wytknęła tym badaczom pewne nieścisłości i tak dogłębnie skrytykowała ich badania, że potem naukowcy nie śmiem wręcz poruszać tej tematyki archeologii i dopiero właśnie australijscy badacze pokusili się o pewien przełom i można powiedzieć, że od 2 tysięcznego dwunastego roku nastąpiła pewna eksplozja jeśli chodzi jeszcze o te kwestie traktowania osób z niepełnosprawnościami przez większą część społeczeństwa mówiliśmy dużo takich no w zasadzie pozytywne zachowania, czyli widać, że się opiekował, że wspierano, że mogły osoby przetrwać dłużej niż byłyby w stanie zrobić np. w samotności, a czy są też takie no bardziej mroczne przykłady może bliżej współczesności, że Niewiem gdzieś tam właśnie odizolowano te osoby tego typu rzeczy takie przykłady również są oczywiście ten pochodzą one chociażby z dziewiętnastego wieku w stanach Zjednoczonych tutaj mamy takie badania dotyczące hrabstwa Najda wstanie nowego Jorku, ponieważ tam znajdował się przytułek dla osób umysłowo chorych i tam mi oko szacuje się, że przebywało około 400 pacjentów i co prawda zakwaterowania w tym przedsionku było ówcześnie na najwyższym poziomie, ale stosowano taką terapię polegającą na wykonywaniu pracy przez pacjentów za czym np. kobiety szyły odzież kraju pracowały w kuchni w jadalniach sprzątały czy też wyrabiały mydło, a z kolei mężczyźni np. usuwali kamienia współpracowali na farmach w ogrodach czy też dbali o zwierzęta, jednakże przytułek czerpał duże zyski pieniężne prace podopiecznych, a pacjenci wykonywali ciężką fizycznie pracę, która prawdopodobnie powodowała przekroczenie granic wytrzymałości fizycznej i wyniszczenie organizmu co z kolei w niektórych przypadkach prowadziło do śmierci zatem miasto powiedzmy taki niechlubny przypadek tak nie wolno mnóstwo można powiedzieć w zasadzie niewolnictwo to już powiedziałem, że jest taka mocna interpretacja, ale z pewnością z pewnością my ta sytuacja nie była chwalebną raczej była negatywna i i cóż powiedzieć dzisiaj na szczęście tak się miast nie traktuj ja z tego typu osób, a co po takiego jest wskaźnik troski wskaźnik troski to jest właśnie wskaźnik znalezione przez australijskich badaczy, o których już przed chwilą wspominałam, czyli takiej powietrzne proces badawczy, który można podjąć, aby z zidentyfikować czy dana osoba niepełnosprawna czy z czy osoba okaleczenia ami właśnie podlegała tej trosce i opiece i tutaj takim głównym kryterium jest to powiedziałbym nawet chwila śmierci tej osoby, czyli to do jakiego wieku była w stanie ta osoba przeżyć czyli, jeżeli np. przeżyła stosunkowo długo z swoją chorobą, która ją niepełnosprawni mała i musiała ona wymagać pewnej formy opieki nie byłaby w stanie przeżyć sama to możemy mówić, że mogła podlegać prawdopodobnie pewnej formie troski natomiast jeśli zmarła w wieku dosyć młodym i zmiany patologiczne na jej kościach nie są aż tak zaawansowane to właśnie być może ta troska i opieka były minimalne, a może wcale ich nie było tak jak pani słucham przeglądam te teksty to wychodzi na to, że takie nasze myślenie o tym, że kiedyś kiedyś to wszyscy byli brutalni okrutni, a im bliżej do współczesności Total cywilizacyjną powiedzmy rośnie to w przypadku podejścia większości społeczeństwa do osób z niepełnosprawnościami wcale tutaj nie ma takiej reguły im byłabym daleka od wyznaczania tego typu reguł, ponieważ rozmawiamy dzisiaj o znaleziskach archeologicznych, które należy powiedzieć, że są dosyć szczątkowe mamy te badania są cały czas rozwijane i mamy tak naprawdę niewielką ilość szkieletu osób niepełnosprawnych, które zostały gruntownie przebadane zatem na podstawie takich jednostkowych znalezisk jest bardzo ciężko wnioskować o pewnych takich przemianach zachodzących w społeczeństwie myślę, że na tego typu pytania bardziej powinno odpowiadać historia, która operuje na większym zbiorze źródeł na źródłach pisanych i tutaj mamy dużo więcej informacji też myślę jednak, że te formy opieki, które mamy dzisiaj nasze społeczeństwo oczywiście nadal niedoskonała i niewystarczające, ale jednak są zdecydowanie lepsza dla nas tak ciepło teraz pani mówi o tej Super współczesności może jeszcze nieprecyzyjnie wyraziłem, ale ten przykład przykład osiemnastego wieku wskazywał właśnie na torze we wcześniej mogło być lepiej, chociaż no właśnie tutaj kwestii interpretacji są bardzo problematyczne wydaje się, że to jest główne też element sporów w branży prawda, bo 1 materiał jedne fakty można interpretować w różny sposób bardzo czasami tak tak takie właśnie mówiłam operujemy na indywidualnych jednostkowych przypadkach natomiast tak naprawdę nie mamy wglądu do tego jak osoby, których niepełnosprawność nie zachowują się w kościach były traktowane, czyli osoby z chorobami oczu ze wadami słuchu mowy z chorobami umysłowymi prawda więc, więc ta część historii osób niepełnosprawnych jest dla nas archeologicznie niedostępna dlatego te badania właśnie pokazują pewne chwalebne postawy, ale po prostu przez to, że nie mamy wglądu do pełnego obrazu przeszłości nie jesteśmy w stanie poczynić jakiś raku bardzo serdecznie pani dziękuję za rozmowę życzę powodzenia w badaniach pani dr Magdalena Matczak z Instytutu archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu była z nami dziękuję serdecznie dziękuję bardzo, cieszę się, że mogłam podzielić się archeologią niepełnosprawności z państwa do my się cieszymy, że znalazła pani dla nas czas wszystkiego dobrego powodzenia dziękuję bardzo, na zegarach dziesiąta 52, a w sejmie trwają dyskusje przed głosowaniami przypomnijmy, że dzisiaj posłowie mają przegłosować bądź odrzucić ustawę dotyczą nowelizację dotyczącą Sądu Najwyższego zastanawiają się wszyscy w jaki sposób zachowa się opozycja jako całość w jaki sposób ta ustawa przejdzie czy nie przejdzie, bo to, że ziobryści będą przeciwko to wiemy nawet będziemy państwu oczywiście informować, bo ta ustawa jest związana z tym czy Polska otrzyma środki z KPN, choć właśnie kwestia tego czy przyjęcie tej ustawy z sektorem gwarantuje otrzymanie tego pieniędzy kpi jestem dalece jeszcze dyskusyjna będziemy o tym państwa wszystkim informować za 7 minut informacja Zwiń «

Życie osób z niepełnosprawnościami w dawnych wiekach

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: PRZEDPOŁUDNIE RADIA TOK FM

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 14:00

Najnowsze Podcasty

Kuba: "Oni chcą żyć w sposób godny, dlatego albo uciekają albo nie chcą brać udziału w tej farsie wyborczej"

Indie: czy skazanie Rahula Gandhiego jeszcze go wzmocni politycznie?

Dr Karniej: Ustawa o jakości w opiece zdrowotnej jest w całości źle przygotowana

Watykan przekazał sądowi w Chodzieży tajne akta w sprawie kościelnego procesu księdza pedofila

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL