Barwne życie Sokołowa Podlaskiego. "Przed wojną 60% mieszkańców stanowili Żydzi. Księga Pamięci przywraca ich historię"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

no dobrze Szanowni Państwo rozmawialiśmy trochę o Iranie, a teraz przenosimy się do Sokołowa, chociaż niezupełnie wysoko, ale łączymy się z panią Katarzyną Marcus prezeską fundacji szary im i badaczką historii Sokołowa redaktorką naczelną portali portali w portalu Jewish PL dzień dobry witam serdecznie dzień dobry panu dzień dobry państwu, bo oto dostępna jest już fascynująca pozycja historyczna dotycząca no właśnie dotycząca życia życia codziennego niecodziennego, Rozwiń » ale wieloletniego Żydów sokołowskich ne ta książka czy ten spis ten zasób był dostępny w językach innych niż polskie w widzisz hebrajski zrzeszeniem źle tak tak dokładnie no i teraz to właśnie posłowie o tym projekcie skąd pomysł, gdzie gdzie, gdzie to co się stało to tłumaczyć, gdzie to było, dlaczego w pomysł narodził się już wiele lat temu, kiedy w 2010 roku zaczęłam interesować historią Sokołowa sokołowskich Żydów odkryłam, że rzecz nie tylko Sokołowa, ale wielu innych miejscowości Warszawy Krakowa Siedlec Węgrowa z wielu innych miast miasteczek powojnie spisywali takie księgi pamięci, gdzie zamieszczali swoje wspomnienia ożyciu przed drugą wojną światową i w trakcie tej wojny i wydawało mi się, że to jest bardzo ważne, że to zrobili, ponieważ jest to no nieocenione źródło naszej wiedzy o tym jak sami Żydzi postrzegali swoje życie życie swojej gminy, że dawki jej w tamtym okresie jak sami wspominali swoje przetrwanie w czasie Holokaustu problem polega na tym, że te książki spisane były idę już po hebrajsku no bo pisali je dla siebie dla swoich wspólnot dla innych osób, które chcieli przekazać dla swoich dzieci wnuków, ale go myślałam, że warto jednak w jaki sposób przekazać zawartą tam wiedza o obecnym mieszkańcom Sokołowa, którzy przecież nie znają ani ich dziś ani hebrajskiego ni to wiedza była radną moim zdaniem zbyt cenna żeby, żeby się nią dzielić na szczęście udało misję zorganizować projekt, który polega na tłumaczeniu ksiąg pamięci sama najpierw zaczęłam uczyć się trochę i dziś hebrajskiego w w centrum kultury jidysz w Warszawie, gdzie poznam wspaniałe tłumaczki wspaniałe lektorki Agatę rejwach znakomita tłumaczka języka jidysz i Reginę gromadzką, która z kolei biegle mówi po hebrajsku i fantastycznie uczy też tego języka i nawiązałem z nimi współpracę dzięki temu udało się zorganizować coś wspaniałego, ponieważ w ciągu od 2017 roku, czyli w ciągu 5 lat przetłumaczy byśmy te tłumaczki przetłumaczył jako koordynowała ten projekt i wspieram je w tym 5 książek, które w całości trafiły do internetu na stronę Sokolą Jewish PL i każdy, kto ma ochotę zobaczyć jak wyglądało barw na rzecz takiego małego miasteczka jak Sokołów Podlaski przed wojną jak wiele było organizacji partii, które oczywiście tak jak dzisiaj każda bardzo często kłóci też było to samo barwne ciekawe życie wspaniałe, którego którymi się nic nie wiemy, po który nie został w zasadzie żaden ślad i myślę, że te tłumaczenia są właśnie jakąś taką, jakim rodzajem pomnika, które wystawiamy tej społeczności żydowskiej, która żyła w Sokołowie inni no wniosła ogromny wkład w rozwój tego miasta i jego kultury i wiele budynków stoi do dzisiaj, w których zamieszkiwali Żydzi, a czasami niektórzy odnajdują na strychu resztki książek napisanych z jidisz czy po hebrajsku kontaktują się np. ze mną co to jest to jest czy może to coś ciekawego rzecznik są jakieś książki religii, ale też zdarza się proza i to są bardzo cenne pod względem takim emocjonalnym historycznym dla nas pamiątki po tej społeczności no i cieszę się, że dzięki temu udaje się udostępniać w szerszemu gronu odbiorców coraz więcej osób poznaje historię dowiaduje się mniej i myślę, że dzięki temu przywracamy pamięć tych o tych ludziach odsprzedaż, którzy tutaj mieszkali zostali w czasie wojny w zasadzie całkowicie wymazanie razem ze swoją kulturą dziedzictwem, żeby zwani MO związanym z wydawaniem nowo tak tłumaczenie to jest 1 rzecz, ale jeżeli wydajemy to to przydałyby się jakiś głos krytyczny ażeby ten głos krytyczny nie chodzi o krytykowanie tak tylko krytyczne opracowanie tekstu no to należałoby osiągi sięgnąć do źródeł należałoby zweryfikować różne wyda wydarzenia różne postaci myślę, że to mogą być bardzo nie lada wyzwaniem oczywiście z tym, że to dotychczas w przypadku Sokołowa publikacje naukowe, które dotyczyły tego miasta w zasadzie nie oddają głosu Żydom to tam słyszymy głosy polskie słyszymy głosy urzędników przedstawicieli polskich partii politycznych, ale brakuje żydowskiego głosu i myślę, że w ten sposób te przetłumaczone przez nas książki uzupełniał tę historię i można dzięki temu zobaczyć ją nie tylko z 1 strony dotychczas to było, ale też z drugiej i porównać czy pewne wydarzenia są otwierane tak samo czy czy inaczej przez obie społeczności przed wojną Sokołowi 60% mieszkańców stanowili Żydzi, a więc rak tego głosu brak ich wspomnień praw brak ich relacji no jest jednak poważnych zaniedbań, które mam nadzieję, że w ten sposób udało się naprawić i możemy wysłuchać przeczytać tego co co oni uważali, jaki sposób widzieli swoją historię jej historię naszego miasta no tak, ale jednak właśnie jak nie trudno chyba zweryfikować niektóre wydarzenia postaci myślę tutaj o konfrontacji ze źródłami cechę, a czasami to się udaje, bo czasami, kiedy np. czytałam jeden z artykułów księdza pamięci, który mówił o ogromnych dokonań te informacje pojawiają się również w dokumentach archiwalnych, które znajdują się w archiwum państwowym w Siedlcach czy w Lublinie to są dokumenty wytworzone przez urzędników przez policję polską przez urzędników samorządowych, choć okres przedwojenne i te dokumenty potwierdzają to co zostało opisane akurat na ten temat w księdze pamięci, więc myślę, że jest to doskonałe uzupełnienie, bo nasze nadal nie wykluczają czasami oczywiście jest także, kiedy mówimy o narodowca, którzy przed wojną prowadzili bojkot sklepów żydowskich ci narodowcy uważają, że winni są temu Żydzi no bo są, bo prowadzą swój handel, a oni chcieliby, żeby ten handel uprowadzone przez Polaków z kolei Żydzi oczywiście uważają, że no tutaj są pokrzywdzeni przez narodowców, którzy pikietują ich sklepy zabraniają, a kupującym wchodzić do środka robić zakupy, więc to oczywiście są można powiedzieć różne punkty widzenia, ale wydaje mi, że nie mamy tutaj jakiegoś konfliktu, który nie pozwalałby nam ocenić tej sytuacji obiektywny sposób także myślę, że te źródła się nawzajem uzupełniają i pomagają nam lepiej poznać zobaczyć tam historie powrócił do naszej rozmowy po informacjach Radia TOK FM pani Katarzyna Marku prezeska fundacji szarymi i badaczka historii Sokołowa opowiadał o księdze pamięci do tematu powrócimy po informacjach informacje o jedenastej 20 księga pamięci Sokołowa podlaskiego została przetłumaczona z jidysz hebrajskiego na język Polski jest dostępna pod adresem Sokolą kropkę Joe kropkę PL o tym projekcie opowiada pani Katarzyna Marku prezeska fundacji szarymi badaczka historii Sokołowa redaktor naczelna portalu złóż PL to jest olbrzymi zasób, który powstawał tak jak pani powiedziała to przez spisane rozmowy wywiady Żydów, którzy wyjechali do Izraela, ale także sporo głosów jest tutaj Żydów amerykańskich tak to wojnie Mac wiemy, że szukali swojego miejsca i ci, którzy ocaleli czasami wracali to o swoich rodzinnych miejscowości tak samo było z Sokołowem zresztą jest to ten ten kołowrót ocalonych z sokołowskich Żydów jest opisane w księdze pamięci i jest to bardzo krótka relacja o tym jak wracają do miejsc, które dobrze znali sprzed wojny do swoich, ale już nie swoich domów mieszkań i inni są one zajęte przez inne osoby, które tam mieszkają tam już urządziły inni nie chcą zmieniać tej sytuacji w związku, z czym wysokość to, że ci proszą o pomoc burmistrza ówczesnego burmistrza miasta, który radzi im wyjechać do innego miasta co też wpływ, a dla ani bardzo przygnębiająco rozumieją, że nie są tutaj mile widziany i to się dzieje i na końcu życie emigrują czy to do Stanów zjednoczonych czy to do Izraela, ale nadal pozostają ze sobą z pewnym kontakcie i właśnie dlatego tworzą się te księgi pamięci spisywane w okresie powojennym inni, gdzie oni przywołują swoje życie jest z sprzed wojny i czasu wojny i próbują ocalić resztki tego co no co zostało co zostało z tego bogatego i istnienia gminy żydowskiej w Sokołowie oraz wielu innych miastach to samo dzieje się też w setkach innych miejscowości w Polsce właśnie, bo mamy tutaj dni codzienne mamy szabas mamy też relację Chrześcijańsko żydowskie mamy informacje dotyczące sfery społecznej ekonomicznej, ale też, ale właśnie też, gdyby wzajemnego wpływania na siebie cała ta mozaika społeczna Sokołowa i okolic, bo przecież przy okazji różnych sytuacji związanych np. życiem religijnym pojawiają się przecież postaci z innych miast żyć w dawnej Rzeczypospolitej tak, ale główny rabin Sokołowa Icchak Salik organ ten, który jest pochowany na cmentarzu na ulicy Okopowej w Warszawie pochodził z Kocka był o syna cadyka skoczka, więc kiedy objął urząd rabina w Sokołowie to część może trwać wyznawców tamtego cadyka również podążyła, zanim Sokołów, że wysoko chce to byli w większości Żydzi bardzo religijni tradycyjni konserwatyści zwolennicy partii Agudat, która właśnie była taką partią religijną i konserwatywną, więc te dni z czasem oczywiście młodzież zaczęła się przeciwko temu buntować i postawiła na syjonizm i ci, którzy wówczas okresie w latach trzydziestych by emigrować do Palestyny do mandatu Polsce na no i oni pod oni zrobili coś co pozwoliło im przetrwać wojnę we w miarę bezpiecznym miejscu, a ich rodzice, którzy się przeciwko temu buntowali oczywiście nie mogąc przewidzieć, że wybuchnie wojna no niestety w większości zginęli i czasami te wspomnienia są też jakiś hołdem oddanym tym rodzinom które, które zostały zamordowane czy to w Sokołowie skecze czy w pobliskiej tablica akcie, gdzie były wysłane transporty z zasadami, więc to oczywiście jest wszystko bardzo ważne i inni mam nadzieję, że więcej osób zainteresuje się takimi księgami pamięci w swoich miejscowościach wiem, że część miejscowości tłumaczy takie książki nie to jest oczywiście fantastyczne, ale może dzięki temu, że teraz mówimy o księdze pamięci Sokołowa osoby innej miejscowości sprawdzą czy księga pamięci dla ich miasta istnieje może zorganizują takie tłumaczenia to wiedzą się czegoś więcej o historii swojej swojego miasta przeczytała pani całą deski norweski oczywiście musiała fach co nie miała miejsca zresztą brałam udział w w tym tłumaczeniu w ten sposób, że oprócz redakcji czytania te książki przetłumaczyła mam całą listę nazwisk, które się pojawia w pewnym momencie tylko nazwiska ofiar zagłady Sokołowa jest ponad 1000 nazwisk inni weryfikowała je, ponieważ w języku hebrajskim zapis nie zawiera samogłosek, więc trzeba było sprawdzić co dane nazwisko co autor miał na myśli za każdym razem zweryfikowanie te nazwiska z posiadanymi dokumentami z archiwów czy to w Lublinie czy tysięcy dzięki temu udało się i tą listą w miarę rzetelnie przygotować i inni to jest też ważna część tej książki ne ja jestem w połowie może przyznać dopiero a, ale gratuluję w ale jest to fascynująca lektura nowości także, dlatego że dziś jesteśmy w samym środku i Which i tak jak pani opowiada to są relacje ludzi także one są bardzo subiektywne, ale przez to często bardziej kolorowe w fascynujący jest taki świat biedy, ale jednocześnie część tego świata mówi no dobrze taka jest Wola Boga i tak to upraszcza trochę tak, ale tak musimy tak musimy żyć tak prąd pracujemy ciężko próbujemy się wydobyć, ale no, ale w pewnym sensie jest to tonie nie od nas zależy, ale są też tacy, którzy mówią no trochę od nas zależy i upatrują szans na upatrują szansę na zmianę status quo różnego rodzaju ruchach robotniczych i ruch robotniczy, które stają się wtedy trochę takie ponadnarodowe znaczy Żydzi czy chrześcijanie Żydzi razem walczą o lepsze warunki pracy ogrodom płacę, a tymczasem to jest coś co nie podoba się religijnym Żydom ruchy robotnicze są czymś uważanym za decyzją negatywną działalność panie wasz religijnie życzyli wydawało im się, że jeżeli ktoś się zaangażuje się świecką działalność odejdzie od religii, a to to było najgorsze jest tutaj był ten problem, żeby nie stracić tej młodzieży rzeszowskiej, która robi coś poza chodzeniem do synagogi jesziwy i zajmują się jakim, jakim jest wszystkimi sprawami natomiast no ci tradycyjni Żydzi jak najbardziej zależało na tym, żeby zatrzymać te osoby i inni i pewnie dlatego byli przeciwko takim takim organizacjom, ale zdarzało się nawet, że narodowcy razem z Żydami brali udział np. w Sokołowie strajku elektrycznym to był strajk, które osoby, które miały w swoich domach prąd elektryczny nie było takie powszechne w latach dwudziestych i te osoby za strajkowały powiedział, że nie będą używać dopóki właściciel elektrowni nie obniży cen i w komitecie strajkowym znaleźli się zarówno przedstawiciele narodowej demokracji, którzy nie byli ich zbyt chętnie, że dom, żeby tak powiedzieć i również przedstawiciele społeczności żydowskiej no, więc razem, ale na próbowali zmienić to się ostatecznie nie udało właściciel nie ugiął strajk został rozwiązany musieli płacić wysokie ceny, ale pokazuje, że obie te społeczności chrześcijańskiej żydowska funkcjonowały razem oczywiście nie zawsze ze sobą współpracowały do zarówno na początku dwudziestolecia międzywojennego, jaki pod koniec endecji jednak miała, a silny wpływ na to co mieści się dzieje ta nienawiść to, że to była dosyć mocna Gui uzewnętrzniać na różne sposoby, ale starały się właśnie takie sytuacje, gdzie obie te społeczności ze sobą współpracowały bardzo, dobrze więc no świat nie jest czarno białej nasza historia też taka nie jest dlatego warto jak najwięcej o nim wiedzieć i sam się przekonać właśnie poprzez lekturę takich książek czy czy innych dokumentów historyczne, które mówią na pewno nie wolno słuchać takich organizacjach IPN, bo to tam takiej prawdy historycznej ciężko jest taką prawdę znaleźć pracę bardzo się Szanowni Państwo, więc ponad 800 stron także, jeżeli ktoś da się namówić no to jest przed państwem wiele bezcennych nocy i dni, chociaż nasze powinny być bez sen i odwrotnie na taki jest, ale warto system materiałem zapoznać i wkroczyć do tego świata, które brzmi trochę z bajki czasami bo kiedy chodzimy po tych ulicach to trudno sobie wyobrazić jak one mogły wyglądać 100 lat temu, a tutaj dzięki tej książce dzięki wspomnieniom możemy możemy poznać i to jest właśnie bardzo cenna z tak czy w istniejące już na zakończenie świat opis z moich dziecięcych lat dobrze pamiętam czym Sokołowi nie bardzo się, czyli szczyci szczyci szliśmy żydowskim uczestnikiem powstania kościuszkowskiego całkiem Orłowskim synem Abrahama mężem jętek gałązki, który był strażakiem drugim żydowskie strażakiem był Antoni to także fascynujące tt relacje powody do dumy i dni codzienne i dni odświętna w naprawdę świetna świetna lektura widzę, że to wykonali państwo kawał solidnej nikomu duszy potrzebnej roboty oczywiście tek HaH bardzo dziękuję i rzecz nie tylko zdarzało, że byli strażakami, ale też należeli do Rady Miasta połowa członków Rady Miasta byli siedzi, a w miejscowościach w pobliżu Sokołowa wyszła serdeczni że, że był sołtysem wdzięczną and udawało się także w pewnego rodzaju kariery samorządowe robić członkom społeczności żydowskiej im warto dzisiaj o tym jakoś przypominać, bo no mam wrażenie, że o tym nie wiemy czy wiemy za mało, więc zapraszam do lektury, żeby ten, więc uzupełnić bardzo dziękuję księga pamięci Sokołowa podlaskiego znajdą państwo bezpłatnie w internecie Sokolą kropkę Jewish kropkę TL o tym projekcie opowiadała pani Katarzyna Marku prezeska fundacji szarymi redaktor naczelna portalu Jewish PL dziękuję serdecznie bardzo dziękuję i informacje Szanowni Państwo zbliżają się bardzo szybko, a więc informację o godzinie 1140 już za kilka minut po informacjach program kultura osobista program dzisiejszy przygotował Bartłomiej Pograniczny, a nad jakością naszych połączeń czuwał Krzysztof Woźniak Zwiń «

Barwne życie Sokołowa Podlaskiego. "Przed wojną 60% mieszkańców stanowili Żydzi. Księga Pamięci przywraca ich historię"

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: OFF CZAREK

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 04:00

Najnowsze Podcasty

Jagą diagnozę ws. Rosji stawiał Piłsudski?

O dzieciństwie w górniczej osadzie na Syberii i rękodziele

Czy Twoim zdaniem nasz stosunek do pracy fizycznej zmienił się w ostatnich latach?

Test: Volvo S90

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL