[Odc. 5] Surowcowi wygnańcy. Dlaczego i jak Brytyjczycy zniszczyli wyspę Banaba i życie jej mieszkańców

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

deklaracja na temat stanu zagrożenia klimatycznego KIO historia ludu wyspy bana jest lekcją dla świata zostaliśmy przymusowo przesiedleni przez rząd Australii Wielkiej Brytanii nowej Zelandii z naszej rodzinnej wyspy na Kiribati na Jespera abi należącą do firm, czyli nasza przeprowadzka była bezpośrednią konsekwencją działania przemysłu wydobywczego globalnego handlu dziś dajemy świadectwo konsekwencji traumy, jaką ponosi cała nasza społeczność jesteśmy żywym dowodem na Rozwiń » to jak wyglądają straty szkody pozaekonomiczne nie chcemy, aby jakakolwiek inna społeczność przechodziła przez to, czego doświadczyliśmy Barnaba to dla Kiribati symbol pewnej narodowej krzywdy, której wciąż rozmawia się tu wieczorami w wielu domach wtedy, kiedy dzielił się kończy światła powoli gasną na trawie nie chodzi się wcześnie spać wieczorami temperatura na zewnątrz nieco spada robi się chłodniej i wielu miejscowych korzysta z tego chętnie, spędzając na rozmowach długie godziny po kolacji zostają tam, gdzie jedli w domach albo na dach nad talerzami z resztkami smażonej ryby ryżu i rozmawiają godzinami, popijając między czasie zimną wodę alkohol rzadko kiedy gości na stole w słucham tych rozmów codziennie w czasie, kiedy mieszkam zmarł jej rodziną w Genewie niektóre ze słów języka Kiribati zaczynam już rozumieć codziennie rozmawiają o sprawach lokalnych społeczności o wizycie nowego premiera Fidżi o tym, że wyspę trzeba posprzątać o tym, że wody pitnej znów może zacząć brakować przepływach i odpływach wyznaczających na wyspie rytm codzienności czasem także pana wie bo, choć teoretycznie nadal niewielu tutaj wierzy, że wyspy Kiribati za toną to część ludzi obawia się jednak, że historia pana, aby jej mieszkańców rozegra się także, na którym za to poznałam historię, zanim tu przyjechałam na temat, bo na, którą tu na miejscu nazywa się czasem także uszy May land czytałam co udało mi się znaleźć w sieci przeczytałam też to co znalazłam w lokalnej czytelni bajki widziałam zdjęcia z lotu ptaka, który wyraźnie widać jak bardzo ta 1 wyspa z racji na swoją wysokość różni się od pozostałych katolicki libacji, bo na ba dzieli się na 2 części 1 to przede wszystkim laguna plaża druga to jedyne na terytorium Kiribati zniesienie 81 metrowa Góra porośnięta roślinnością w porównaniu z najwyższym punktem stołecznej trawy, który mierzy 3m najwyższy szczyt dba, aby robi wrażenie tak samo jak dzieje tej wyspy, która na tle całego kraju wydaje się mieć najczarniejsze przeszłości, bo nadal jest najbardziej wysuniętym na zachód punktem Kiribati pod stołecznej teraz dzieli ją 460 km linii prostej na południowy zachód to tylko trochę więcej niż Warszawy do Zakopanego, tyle że między teraz Łaba nabór nie latają samoloty nie kursują statki wyjątkiem jest prom z zaopatrzeniem, który kilka razy w roku wyrusza ze stolicy przywieźć towar i wrócić na torach już następnego dnia badanie w Republice Kiribati czują się trochę narodowymi wrzutkami co jakiś czas w debacie publicznej pojawia się wątek nadania tej wyspie niepodległości dziś bana formalnie jest częścią Kiribati, ale zarządza nią rada przywódców i starszych rady, która ma siedzibę właśnie na fińskiej wysepce rabi na arenie międzynarodowej społeczności bana, bo często ma też własną reprezentację badanie nie do końca czują się, więc Kiribati czekami ABBA ABBA nie do końca przypomina koralowe to leki libacji podobne do siebie jak 2 krople wody wyspa, której powierzchnia zajmuje około 6 km kwadratowych pod względem roślinności o wiele silniej kojarzy się z Fidżi i również swój dzień nierozerwalnie splata się jej historia w ostatnich dekadach Barnaba języku Kiribati znaczy tyle co pusta ziemia może, dlatego że ba na zawsze była podatna na susze i nie ma tu rzeka strumieni dawniej deszczówka zbierała się tu świętych dla lokalnej ludności jaskiniach Grotach, ale deszcz badał i wciąż spada niebywale rzadko brak wody był pierwszą przyczyną wyludniania się wyspy w trwająca od 1800 siedemdziesiątego trzeciego roku trzyletnia susza zabiła 34 populacji zniszczyła niemal doszczętnie roślinności na wyspie w ci, którym udało się przeżyć opuszczali wyspę stopniowo na zagranicznych statkach, które co jakiś czas dobijały do brzegów banany niektórzy spośród nich wrócili, ale już w dwudziestym wieku wyspa opustoszała ponownie wkrótce po tym, jak ujawniła kolonizator jak bardzo jest cenna zachodni świat dowiedział się banany w 1800 pierwszym roku, kiedy jako pierwszy zaobserwował wyspę kapitan amerykańskiego statku 3 lata później o istnieniu wyspy raportował Brytyjczyk John Merta i to właśnie do terytorium Wielkiej Brytanii wcielono, aby wraz z początkiem dwudziestego wieku niedługo potem okazało się, że na wyspie są ogromne złoża wysokiej jakości sportów fosforyty ciemnoszare wyglądające dość pospolicie skały to jeden z podstawowych składników nawozów i chemii przemysłowej są zasady nie odnawialnym co jeszcze silniej wpływa na ich wartość rynkową o tym jednak mieszkańcy nadal nie wiedzeni Brytyjczycy zawarli z bananami umowę, która dawała im wyłączne prawo wydobywania fosforytów przez kolejne 999 lat miejscowi mieli w zamian dostawać 50 funtów rocznie w kolejnych latach ta stawka nieznacznie się zmieniała, ale nigdy nie przekroczyła 1% rocznych zysków, jakie wielka Brytania osiągała dzięki wydobyciu i sprzedaży fosforytów dba, aby przez pierwszych 13 lat swojej działalności na wyspie przerwę w wydobyciu wymusiła wojna trwająca od 1942 roku japońska okupacja pana Abby, która dla lokalnej ludności skończyła się masakrą przed wejściem Japończyków ewakuacji na torowe odmówiło około 200 osób wszyscy zostali rozstrzelani 5 dni po kapitulacji Japonii w sierpniu 1945 roku masakrę przeżył tylko 1 mężczyzna ci, którzy wcześniej opuścili wyspę nigdy już na nią nie wróci 15grudnia 1945 roku ponad 2000, bo na ban zostało przymusowo przesiedlonych na należącą do widzi wyspy Arabii 79 letni tt osąd w 2015 roku w rozmowie z naszej nadziei grafik wspominał to wydarzenie tak no teraz wie zostaliśmy umieszczeni w czymś co przypominało obóz dla uchodźców wszyscy trzymaliśmy się razem pokazano nam piękne domy na Fidżi powiedział, że rosną tam duże kokosy, ale nic nie mogło przekonać naszej starszyzny do wyjazdu na Fidżi wtedy rząd brytyjski powiedział nam, że nie będzie Łodzi z powrotem na banałem będzie tylko Łódź do Radia na widzieli stwierdzono, że Japończycy zniszczyli nasze domy, choć dziś wiemy, że to jedyna prawda oficjalnie władze Wielkiej Brytanii faktycznie powiedziałem nadaną, że nie mogą wrócić na wyspy, ponieważ została całkowicie zniszczona na skutek działań wojennych, niemniej jednak tuż po wojnie wydobycie fosforytów wznowi, aby za moje w kopalniach odkrywkowych na tyle intensywnie, że w chwili, w której cała operacja skończyła Kiribati uzyskało niepodległość zniszczone było 90% powierzchni w 1945 roku, bo nadanie zaczęli przybywać na Fidżi podzieleni na 3 grupy pierwsza z tych grup licząca 703 osoby zjawiła się narazi 15grudnia biedna z tego grudnia co roku wracają wspomnienia ma Reza, której mieszkam była małą dziewczynką, kiedy matka opowiedziała jej o tym co działo się, gdy ludzie dba, aby czekali na trawie na łodzie mające zabrać ich na desperacji wspomina to regularnie, kiedy opowiada banat cudzoziemcom takim jak ja to byli tacy sami ludzie jak byli podobni mieli ciemną skórę jak my mieli wysokie kości policzkowe i trochę skośne oczy jak wielu z nas wyjaśnieniami podczas jednej z naszych wieczornych rozmów, ale wiesz oni nie chcieli zostać tutaj na prawie wszyscy chcieli wrócić na pana wszyscy nie mogli dlatego wybranie Rabiej o rocznicy 15grudnia mówi też by nie wina karłem przedstawiciel młodzieżowej rady radni zaangażowane w działania ekologicznego ruchu pasy Klein tło jest, kiedy pytam go na Facebooku 15grudnia każdego roku w rocznicę pierwszej migracji członkowie naszej starszyzna opowiadają nam historię słuchamy wszyscy wszyscy, zwłaszcza młodzi chcemy coraz bardziej wybrać się na ba nadal zobaczyć miejsca rośliny, o których opowiada nam nasze starsze znam to taka podświadome pokoleniowa walka o tożsamość nie były urodziliśmy się wychowaliśmy na Fidżi, ale jesteśmy Kiribati czekami czujemy się widzieli czekami, ale nimi nie jesteśmy ta sama walka może stać się codziennością migrantów klimatycznych chciałbym, żeby na naszym przykładzie się uczona, żeby narody Pacyfiku już dziś solidnie dokumentowały swoją kulturę historię i każdy element codzienności ważne dla ich ojczyzna za nim w trakcie drugiej wojny światowej miejscowi opuścili nawet na wyspie znajdowały się 4 wsie po ma tak Jiang ta Piła i była unikaj dziś na wyspie robi też są 4 osady nazywają się tak samo jak kiedyś się na babie badanie wciąż bardzo silnie przywiązani są do swojej kultury wciąż jest wśród nich wiele żalu złości raj ba Tails, który reprezentował radę przywódców starszych desperacji na listopadowym szczycie klimatycznym w egipskim Szarm el-Szejk również przestrzegał przed lokowaniem ludności na wzór Kanady 77 lat temu moi ludzie osiedlili się Rami obiecano im do kiedy faktycznie zjawili się na wyspie musieli zamieszkać w namiotach dostali racje żywnościowe, które starczyły inna 2 tygodnie potem musi przeszukiwać nowy i obcy dla nich kraj, gdy zdobycie żywność straciliśmy wielu starszych i wiele dzieci z powodu chorób nie było wody pitnej szpitalni ani możliwości zadbania o higienę osobistą dziś zmiany klimatu wymuszają kolejną falę migracji pan wiem, jakie to uczucie być przesiedlonych ze sprawą destrukcyjnej siły przemysłu wydobywczego i degradacji środowiska naturalnego wiemy jak ważne jest by kolejne pokolenia mogły zrobić to zgodnością by mogły pozostać autentyczne bez względu na to gdzie znajduje się wg spisu powszechnego 1931 roku, kiedy produkcja fosforytów była w szczytowej fazie populacja bana sięgała 2 tysięcy 607 mieszkańców wydobycie skończyło się, gdy Brytyjczycy wycofali się z wyspy i Republika Kiribati uzyskała niepodległość w 1979 roku wtedy 90% powierzchni wyspy były już zniszczony niektórzy z pana pan wrócili potem na wyspę, ale nigdy już mieszkańców nie było tu więcej niż kilkuset dziś jest ich 330 szacuje się jednak, że na całym świecie żyje około 6000 osób pochodzących właśnie baby w 1976 roku mieszkańcy Kanady wytoczyli w wielkiej Brytanii proces domagali się pieniędzy za to, że przez lata Brytyjczycy mogli wydobywać fosforyty, a także przywrócenia na wyspie zniszczonej przez wydobycie plaży i odtworzenia roślinności z pierwotnych ponad 6 km kwadratowych bujnych lasów pozostał niespełna kilometr kwadratowy na terenie, którego mieszkają dziś miejsca większość żyznej bogatej fosforyty gleby wyspy po prostu usunięto, a działanie kopalni przyczyniło się do zniszczenia palm kokosowych panda owców pełniących ważną rolę w diecie wyspiarzy brytyjski sąd po 221 dniach procesu oddaje jednak te roszczenia Kiribati została z niczym, ale niektórzy z miejscowych, zwłaszcza ci wykształceni za granicą jak była na ba wiedzą, że wydobycie fosforytów to był właściwie rabunek, wykorzystując naszą niewiedzę ograbiono nas dobra, które mogło zapewnić dobrobyt wielu pokoleniom wyjaśniamy, kiedy rozmawiamy po raz pierwszy jeszcze w grudniu Morena miał szczęście był zdolnym młodym człowiekiem studiował za granicą dziś przez część roku żyje w stanach Zjednoczonych jest nauczycielem jednak kilka miesięcy co roku spędza na trawie, starając się przekazać miejscowym wiedzę i w ten sposób wesprzeć lokalną edukację najtrudniej jest, kiedy było na bazar Kana na euro najmniejszą Republikę na świecie położoną jakieś 300 km na zachód od wybrzeży ba, aby nauru to mała owalna wyspa w zachodniej części oceanu spokojnego około 42 km na południe od równika jej linia brzegowa ma zaledwie 19 km długości mieszkańców jest niespełna 10 000 po Monako Watykanie to trzecie najmniejsze państwo świata, ale nauru w przeszłości było bardziej zaradne miało więcej szczęścia niż Kiribati wyspa ukształtowana podobnie jak nada także miała bogate złoża fosforytów i je także eksploatowały państwa takie jak wielka Brytania Australia Nowa Zelandia 1970 roku 2 lata po uzyskaniu niepodległości rząd nauru odkupił jednak pełne prawa do faworytów od Australii za 21 000 000USD australijskich to z kolei zaowocowało ożywieniem gospodarczym, które na początku lat dziewięćdziesiątych przynosiło maleńkiemu państwu roczne dochody z wydobycia rzędu 100120 000 000USD australijskich a jakby tego było mało kilkanaście lat później nauru pozwało Australię do Międzynarodowego Trybunału sprawiedliwości za niewywiązywanie się z obowiązku naprawienia szkód wyrządzonych na wyspie w związku z wydobyciem fosforytów pozasądowa ugoda zawarta w tej sprawie gwarantowała nauru coroczne wielomilionowe zasilanie specjalnie stworzonego w tej sprawie funduszu powierniczego narósł ABO zarządzało tymi środkami mieli duży problem z korupcją, ale oni mieli szansę, a my nam już raz zabrano wszystko teraz kilkadziesiąt lat później jesteśmy dokładnie w tej samej sytuacji to wy spalać węgiel i wygodnie żyjecie kosztem środowiska, doprowadzając nasze i tak skromne państwa do ostatecznej zagłady i nie robicie nic, żeby nam pomóc albo robicie o wiele za mało faktycznie trudno się oprzeć wrażeniu, że to m.in. za sprawą wydobycia fosforytów dba, aby Kiribati jest dziś w gronie 46 najbiedniejszych państw świata na liście ONZ, a na ich biedzie i niezwykle trudnej sytuacji chcą teraz skorzystać Chiny co to oznacza dla kilku partii i co dla świata o tym w kolejnym odcinku Małgorzata Gołota zaprasza Zwiń «

[Odc. 5] Surowcowi wygnańcy. Dlaczego i jak Brytyjczycy zniszczyli wyspę Banaba i życie jej mieszkańców

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: KIRIBATI. RAPORT Z TONĄCEGO ŚWIATA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 13:00

Najnowsze Podcasty

Zapomnieliśmy o znaczeniu słowa "polityka" - Zbigniew Bujak o wolności i solidarności

Matka, która rozwiązuje problemy za pomocą karabinu maszynowego

Polacy nie nadają się na niewolników - Adam Michnik w podcaście na 4 czerwca

W kinach ciekawe premiery, w terenie Grand Prix Komeda

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL