90 lat temu spłonął Reichstag

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

opadowych wyborach i renciści tracą blisko 2 000 000 głosów NSDAP popada też kłopoty finansowe ponieśliśmy klęskę notuje rozgoryczony i osób GPS, ale Hitler będzie właśnie tym trzecim, który skorzysta przy 2 bijących się kanclerzem jest gen. Kurt von Schlein helem ma za sobą armię nie ma większości gabinet sklecił z ogromnym trudem jego polityczny przeciwnik Franz von Papena szuka, więc kontaktu z Hitlerem, a potem namawia prezydenta Hindenburga by powołał rząd Rozwiń » konserwatywno nazistowski pan przecenia własne spryt nie docenia troszczy Hitlera i wyobraża sobie jako kanclerza figuranta, którym on von Papena kieruje zatem rządzi Hitlera prócz samego Hitlera jest jeszcze raptem 2 nazistów za 2 miesiące takich jak gonimy do konta będą piszczeć cieszy się pan częścią umowy koalicyjnej konserwatystów z nazistami są nowe wybory w marcu poprzeć wydarzenie być może przez nazistów niezaplanowane, ale przezeń do cna wykorzystane oto w tym samym mniej więcej czasie, kiedy Hitler zaczyna rządy w Republice Weimarskiej do Berlina przyjeżdża młody holenderski komunista chce działać na rzecz wszech światowej rewolucji jest schorowany już życiowo doświadczony i prawdopodobnie niezrównoważone zaczyna bawić się zapałkami i usiłuje podpalić kolejno biuro dobroczynności czerwony ratusz i zamek królewski jednak za każdym razem czujni przechodnie zdołają powiadomić straż pożarną dziwnym trafem udaje mu się wzniecić ogień w budynku parlamentu rajd stan płonie jak pochodnia podejrzanie szybko na miejscu zjawiają się Hitler Goebbels Göring wprawdzie szef berlińskiej policji ma o podpalenie za czyn szaleńca, ale naziści natychmiast rzucają własną rację ma to być początek komunistycznego powstania Hitler wybucha od tej chwili nie ma litości, kto nam stanie na drodze zostanie zlikwidowany naród niemiecki nie zrozumie najmniejszej pobłażliwości jeszcze tej samej nocy gabinet Hitlera rozpoczyna masowe aresztowania posłów i działaczy komunistycznej partii Niemiec wprowadza także ustawy uchylającej swobody obywatelskie i pozwalające na areszt bez podawania przyczyny czynią z Republiki Weimarskiej państwo stanu wyjątkowego jest 27lutego 1933 roku powrót do przeszłości w poniedziałki po dwudziestej drugiej zaprasza Karolina Lewicka moim państwa gościem jest prof. Ryszard Kaczmarek historyk Uniwersytet Śląski w Katowicach dobry wieczór panie profesorze dobry wieczór nie brak takich głosów, że to pożar Reichstagu, a nie mianowanie Hitlera kanclerzem był początkiem szybkiego końca niemieckiej demokracji a jaka jest pańska opinia może niekoniecznie tylko moją chyba większości historyków rzeczywiście ME daje mi się, że szczególnie my w Polsce mamy taką tendencję do tego, żeby Senat to co się stało w Niemczech ma początku 3003. roku w tych 2 pierwszych miesiącach jako wydarzenie takie jednostkowe umowy mam pytanie, kiedy Hitler doszedł do władzy to zazwyczaj zresztą akurat może być tylko odpalenia Reichstagu, ale data, kiedy szpital został kanclerzem 30stycznia za to historiografii chyba też wśród Niemców raczej istnieje takie przekonania są oni nazywają drogą do dyktatury, że nie było efektem żadnego jednorazowego wydarzenia tylko całego ciągu wydarzeń no właśnie w coraz w zależności od tego jak głęboko to my będziemy szukać tą niektórzy sięgają, który z tego wieku bardzo wcześnie, ale jest uzasadnione, a niektórzy wydarzeń z początku lat 30, więc często też przywiązany do takiego sposobu patrzenia na to co się działo w Niemczech momencie dochodzenia Hitlera władzy to z pewnością nie było wydarzenie jednostkowe takie nagłe, które spowodował całkowitą zmianę sytuacji politycznej 27lutego 3003. roku Josef Goebbels w dziennikach zanotował co następuje wieczorem siedzę w domu pracuje o godzinie dziewiątej przychodzi na kolację Führer nastawiamy muzykę i rozmawiamy nagle telefon Reichstag płonie uznaje to za jakąś szaloną fantazję powstrzymuje od przekazania wiadomości Führer owi rozpętuje się jednak na wszystkie strony i uzyskuje okropne potwierdzenie to prawda jasne płomienie wystrzeliwują spod wielkiej kopuły podpalenie informuje natychmiast Führera i po chwili będziemy w tempie 100km/h Kurek z tego owi cały budynek stoi w płomieniach poprzez grube węże strażaków docieramy przez drugi portal do wielkiej kolumnady z naprzeciwka idzie Göring i wkrótce potem także von van nie ma żadnej wątpliwości, że komuna podjęła ostatnią próbę wszczęcia zamętu za pomocą ognia i terroru, aby w warunkach powszechnej paniki przechwycić władzę nadszedł, więc decydujący moment Göring bardzo sprawnej akcji Führer ani na moment nie traci swego spokoju można go podziwiać patrząc jak wydaje swoje rozkazy to jest ten sam człowiek, który jeszcze przed półgodzinną beztrosko Gawęcki siedział u nas przy kolacji Göring natychmiast cofa Debit dla całej prasy komunistycznej socjaldemokratycznej w nocy aresztowania funkcjonariuszy komunistycznych SA zostaje postawiona w stan alarmu, aby w razie czego była gotowa, jaka jest sytuacja nazistów w przededniu tego wieczora tej nocy przez senatora PiS to jest opis Goebbelsa i on chciał żeby, żeby tak został ten wieczór i stanu zapamiętam to nie było także, gdy wszystko działo się w sposób uporządkowany i bez żadnego przygotowania ze strony z drugiej strony czy kiedy Palikota to co się z tą wcześniej o trzeba pamiętać o tym że przejdziemy za chwilę do najważniejszego pytania jak właśnie doszło do podpalenia stanu, a ponieważ to co działo się i poszła wieczorem nocą 2007. na tego jest dzisiaj obszarem sporą wiemy na pewno rzeczy się tą osobą, którą pani wspomniała to znaczy czy palca również Göring i wszelki Hitlera tak rzeczywiście się pojawili o powodzi rząd tak jak kto w tym cytacie przed chwilą wybrzmiało, ale już to jak wyglądał przebieg wypadku stan to tutaj już niema absolutnie żadnej zgodności z niewoli przed wojną i obecnie wśród historyków też można różne wydarzenia znaleźć w Pisa zresztą leży chyba jasne nie wszystko wiemy prawda panie profesorze pewne rzeczy są wnioski są zagadką nie wiemy, kto tak naprawdę w jaki sposób ten budynek podpalił, a tego, że mamy pierwszą taką postawą wersach Protos przekazana następnego dnia to oczywiście ta, którą ma była na rękę Hitlerowi i nazistą już narażeni wchodzą stoczy wykorzystano tylko tę sytuację Śląsk produkowaną, czyli komuniści podpalili budynek restartu, bo złapany marinus van der Lubbe holenderski komunista po pierwsze do tego przyznała po drugie, gdyby zgody przyjęto takie takie założenie, że z tobą miał być początek o komunistycznej rewolucji tej tezy o rewolucji przewrocie za bardzo nie udało się udowodnić późniejszym procesie z Dimitrowem rozpoczną proces lipskim, a czas wina lub jego potwierdzono to rząd był to rzeczywiście prawdopodobnie próbował dokonać podpalenia z tym, że wydaje się chyba, że to podpalenie miało raczej charakter taki punktowy, a wy pożar wybuch w wielu miejsca co oznaczało, że to zeznania się jakoś tak ze sobą bardzo składają po wojnie historycy większości, a przyjęli tezę, która została wtedy opracowaną przez trochę badacza trochę takiego poszukiwacza źródeł miał też kontakt z przedwojennymi urzędnikami gestapo i wszyscy natomiast że, że to był rzeczywiście, że klub był winowajcą i opublikował jeszcze w latach pięćdziesiątych Tobias taką książkę, który udowadnia to teza, ponieważ tkwią również z wąsem i autorytet pan wówczas badaniach historycznych 2 PKT, a w zasadzie była obowiązująca, a no de facto ważne do schyłku lat dziewięćdziesiątych początku tego tego stulecia, a że tak naprawdę nie tyle autorskich komunistyczny rzeczywiście, ale sprawnie został wykorzystany do celów politycznych ostatnio wydaje się, że tata zarówno upadłość mamy do czynienia wysoko innym Valencii może terenowym, ale innym sposobem opisu wypadku, który zresztą te plotki pojawiły się w czasie, ale teraz mamy trochę więcej dowodów na ten temat to tylko zupełnie, bo powiedział pan to ten proces z Dimitrowem chodzi o Georgija Dymitrowa także Popów Tanew tor Blair byli oskarżeni w tym procesie, ale Dymitrow jest o tyle ciekawe, że państwo pewnie wiedzą kojarzą to nazwisko on 40 szóstym roku wrócił do Bułgarii do swojej czesne został premierem krytykowanym zresztą przez Stalina zmarł w czterdziestym dziewiątym roku był chory, ale niewykluczone, że został zamordowany, a w tym procesie został uniewinniony potem był przez chwilę objęta aresztem prewencyjnym 3004. roku wydalony z trzeciej rzeszy wyjechał do związku Radzieckiego jest też wątek Polski w jego życiorysie nadzorował likwidację komunistycznej partii polskim w latach trzydziestych, ale także powstanie PR-u w latach czterdziestych z kolei, ale wracając do mojego pytania, które zadałam kilka chwil temu, bo myślę, że to jest ważne pan mówiąc panie profesorze tej drodze ku dyktaturze początków tej drogi można w dziewiętnastym wieku się doszukiwać, ale bym chciała skupić się na przełomie 3002. 3003. roku bo kiedy ten pożar w Reichstagu wybucha to przecież sytuacja nazistów, którą pytałam nie jest wcale taka kolorowa, bo wprawdzie niespełna miesiąc wcześniej Adolf Hitler zostaje kanclerza mówiliśmy o tym 30 stycznia 3003. roku, ale przecież jest to rząd się stoisko konserwatywny rząd poza Hitler jest tylko 2 nazistów to jest Herman Göring minister bez teki Wilhelm Flick minister spraw wewnętrznych i konserwatyści cały czas mają nadzieję mówił o tym Franz von Papena, że tak zagony Hitlera do konta będzie piszczał, więc w zasadzie sytuacja nazistów jest dobra, ale niepewna, czyja to dobrze diagnozuje to tak diagnozą popyt na bardziej albo może to szósta Serock również będziemy mówić, ale to rzeczywiście tak było to znaczy dojście Hitlera władzy w styczniu 3003. roku mowy liczę bardzo się dzisiaj tak tak się uważa ja też podpisuję pod tym zbieg okoliczności wynikającym z co mówi o samym przejęciu władzy albo zostanie albo nominacji przez przez Hindenburga prezydenta Hindenburga i Twittera na kanclerza rzeszy było zbiegiem okoliczności wynikającym z sytuacji, która w Niemczech ukształtowała się do mniej więcej u schyłku lat dwudziestych wraz z upadkiem tzw. wielkiej koalicji to dziś musimy do tego nas chyba sięgnąć, ale chcę po pierwszej wojny światowej Niemcy wyszły z tej wojny głęboko podzielą ten podział nie znikną wraz z powołaniem Republiki, a potem przyjęcie konstytucji Republiki są pani Marze stąd nazwa popularna Republiki Weimarskiej, a właściwie ciągle pogłębiał w latach dwudziestych nawet wtedy, kiedy przezwycięża kryzys gospodarczy był kilka lat dobrej prosperity w drugiej połowie lat dwudziestych podziały, które z 1 strony mamy ugrupowania ma nawet tylko ugrupowania, ale ludzi o poglądach konserwatywnych częściowo nacjonalistycznych albo nawet nacjonalistyczne liberalny, ale raczej na bardziej nacjonalistycznych i którzy z nostalgią patrzą na drugie cesarstwo i ma siłę państwa niemieckiego wtedy na przełomie dziewiętnastego dwudziestego wieku oraz w dużym krytycyzmem patrzą na to co dzieje się to nowo powołany w Republice, którą uważają za Republikę socjaldemokratów w niniejszym przypadku może komunistą, ale również z lewicy i ewentualnie dawnych dawnej opozycji partii centrum, czyli partii katolickiej i ten pociąg do momentu, kiedy po pierwsze, się kanclerz, który wyprowadził Niemcy powojennego kryzysu, czyli ustaw, które zajmą zmarł pod koniec lat jest, a z drugiej strony, kiedy tak ta wielka koalicja, która była złożona właśnie socjaldemokratów partii katolickiej m.in. rozpadła to było w 1930, a rozpadła się ze względu ma już pierwsze przejawy wielkiego kryzysu gospodarczego wówczas okazało się, że nie ma właściwie w Niemczech możliwości stworzenia następnego stabilnego rządu, który miałby za sobą większość parlamentarną to oddał mu możliwość działania w ręce Hindenburg, który był równie krytyczne do tej Republiki jak czego konserwatywni nacjonalistyczni zwolennicy i ukrywał swoich monarchistycznych dalej sympatii już przebył głównodowodzącym w czasie pierwszej wojny światowej no i wszystkim nazywasz Niemców polityczną prawicę niemieckiej wasze lokowały się z boku Hindenburga i kiedy mówimy o sytuacji w styczniu trzydziestego roku to pamiętajmy, że od 1930 roku Niemcy w zasadzie nie mają swojego rządu większościowego rząd, który jest oparty na właśnie ten walczył Hindenburga wykorzystywaniu takiego artykułu, bo w konstytucji niemieckiej konstytucji Weimarskiej art. 48, który pozwalał mu prezydentowi na powoływanie rządu bez większości parlamentarnej i urządzenia w dużej mierze za pomocą dekretów, które potem co prawda musiał parlament potwierdza ale jakby słabość tego rządu była oczywista no i te rządy przez 3 lata bez większości parlamentarnej podziałami politycznymi jednocześnie bardzo się wzrostem kolejnych wyborach NSDAP spowodowały, że Niemcy przez trzeba się przyzwyczaić do tego, że rządy są zależne od prezydenta w kadencjach wypadku była taka, że po wyborach, które obyły się zatem tysiące 3002. roku, a potem po raz drugi wszystko drugim roku w listopadzie okazało się, że NSDAP jest najsilniejszą partią polityczną parlament, ale nie może zbudować rządu większościowego w tych drugich wybór już ta pozycja jest zapas mimo stawała tak naprawdę NSDAP było to na sali trochę taki i takich opadania tych sukcesów, które były charakterystyczne dla początku lat 30 w listopadzie w tych wyborach utraciła przez równy głosom opozycji, bo to zdało inicjatywę w ręce pana prezydenta, którzy wymyślili właśnie to coś, o czym pani wspomniała dajmy Hitlerowi, który da nam większość chorych potrzebujemy boi się połączyć z konserwatystami tymi nacjonalistycznym takim charakterze w koalicję wyborczą Ostrów o partią, która wraca na kanale Fox sport, ale także oraz znana w historii Niemiec czy wasze konserwatystów nacjonalistycznych to większość w parlamencie, a jednocześnie z punktu widzenia tych w tej mniejszościowe są partii nacjonalistycznej konserwatywnych i tak ma być narzędziem maksymalnie na 2 miesiąca potem już brak, gdyby ta władza miała w ręku tych doświadczonych konserwatystów być realizowana nie docenili ani Hitlera papę nazwał go czeskim czy kapralem w rozmowach z Chin wargę i nie docenili też tego jak jak zdeterminowane działania był w szpitalu jego środowisko w momencie, kiedy władzą zyskami prof. Ryszard Kaczmarek jest moim państwa gościem słuchają państwo Radia TOK FM to, o czym pan opowiedział panie profesorze opisywał kilka lat temu Gazecie wyborczej prof. Włodzimierz Borodziej wybitny znawca tamtego okresu niż niestety przedwcześnie w 2021 roku zmarły pozwolę sobie zacytować, bo tych kilku zdaniach jest też duża oskarżenie konserwatystów niemieckich tamtej epoki jak pisał Borodziej rządzi konserwatywny czy nawet reakcyjny prezydent, który powołuje kolejnych atrakcyjnych kanclerzy, którzy w gruncie rzeczy też są przeciwnikami demokracji oni czują, że czas się kończy, że tej nowoczesnej prawicy wydaniu nazistowskim nie są w stanie przeciwstawić wpadają, więc na pomysł by ją wciągnąć do władzy uczynić współ odpowiedzialną dwukrotnie oferują Hitlerowi stanowisko wicekanclerza dwukrotnie przytomnie odmawia zgadza się dopiero kiedy proponują funkcję kanclerza, a potem w razie błędu jest, że to się kompletnie nie sprawdza to myślenie, że my go wasali ujemne i to my będziemy rządzić on będzie nam zapewnią większość parlamentarną, ale oskarżenie, że konserwatyści byli w gruncie rzeczy też przeciwnikami demokracji czy pan podziela opinię trzeba pamiętać, że cały pomysł niemieckiej prawicy dlatego zaczął od tego podziału po pierwszej wojny światowej cała ita państwa niemieckiej prawicy szczególnie tej nacjonalistycznej opierała się na tym co oni nazywali się państwem rządzą się silnego człowieka oni za ponad nie mieli w planach takiego systemu, który stworzył Hitler, ale mieli na pewno plamach system autorytarny silną władzą wykonawczą to tych w tych latach trzydziestych tak naprawdę rolę miał odgrywać kupcom slajd, którego tutaj wymieniłem gen. Razer zasady w zasadzie on stał za poparciem Raspberry dla tych kolejnych rządów prezydenckich w latach 3030, ale on również był zdania, że ten system demokratyczny republikański absolutnie nie może przez przetrwać ujmowane w takim prostej formy umowa w takiej prostej formularza system musi wejść system system republikańskich demokratycznych, który wg nich był czymś szkody wg Mariana listą konserwatystą był czymś szkodliwym tylko, że chciałbym dodać jeszcze 1 rzecz to nie tylko konserwatyści spod znaku funk pop Pena Hugon Hulkenberga, który tutaj nie wspomnieliśmy był przywódcą tego ugrupowania, a ja tylko kulturą swoich, ale generalnie niemiecka prawica nie chciała tej demokracji Republiki Weimarskiej oni jej, gdyby doszli do władzy w sposób demokratyczny każdy doprowadzili do zmiany ustrojowej kwota ta ten ustrój, który nie widzieli w stworzonym tysiące dziewiętnastym roku po konstytucji dla nikt nie do przyjęcia początkowo lokował swoje nadzieje postronnych postronni jako były święta Borga ma od lat trzydziestych właśnie ta sfera czy czy innych tego typu polityków Hitler miał tylko wykonać drogę do tej zmiany polityczne, ale jeszcze 1 uwaga, bo może jeszcze ważniejsza, że demokracja w Niemczech miała przeciwników obydwu stronom komunistyczna partia Niemiec, która stała się ofiarą ostatecznie tego co się stało po postu o podpalenie Reichstagu, ale wówczas jeszcze właśnie podejściu bezpośrednio i to do władzy już jeszcze w styczniu, mimo że ofiarą po równie była niezainteresowana kontynuacja systemu demokratycznego to ostatni parlament przed wyborami styczniowymi, który obradował jesienią 1932 roku, gdy nie udawało się budowa tej większości, której mówiłem przed mianowaniem Hitlera w styczniu na kanclerza praktycznie nie ma procedować nie tylko z powodu obstrukcji no dobra on nie mógł procedować również z powodu obstrukcji KPD, czyli komunistycznej partii Niemiec nasza demokracja niemiecka była zagrożona są zbyt ostrą i nie potrafiła się obronić już po mianowaniu Hitlera kanclerzem to jest takie tragiczne doświadczenie, które z tej części historii Niemiec trzeba wyciągać, kiedy mówimy o radykalizmie politycznym partii odwołujących się do odrzucenia zasad ustrojowych prawnych wracam w takim razie do tych wydarzeń wieczora nocy 27lutego 3003. roku marinus van der Lubbe, który już pojawił nam się w tej historii będzie głównym bohaterem dwudziesto czteroletni holenderskiej komunista murarz po wypadku bardzo ciężkim mało nie stracił wzroku zrezygnował z pracy żył zasiłku ponoć psychicznie niezrównoważony w 3003. roku przyjechał właśnie do Niemiec, żeby działać w organizacjach komunistycznych i czytała, że to co zrobił wraz z tak to nie był pierwszy raz, że próbował wcześniej poprzedniego dnia podłożyć ogień w biurze dobroczynności w czerwonym ratuszu na zamku Królewskim tylko, że przychodnie czujnik zaobserwowali strażacy dojechali na czas nic się wydarzyło też nie dysponował możliwością wzniecenia wielkiego ognia i oczywiście był na miejscu pożaru, czyli w pobliżu ich ataku i nawet zeznał, że wszedł przez okno w zachodniej części budynku, że podłożył ogień w biurze nazistowskiej frakcji parlamentarnej potem w sali plenarnej, tyle że w trakcie śledztwa, które też już trochę mówiliśmy wyszło, że właściwie spędził tam 24 minutę w budynku Reichstagu oczywiście wystarczająca ilość czasu, żeby wywołać pożar, ale z drugiej strony udowodniono, że właściwie w tym czasie zapalił kilka kilka kartek papieru rzucał na podłogę te ogień z tych kartek papieru wygasały same, a przecież olbrzymi pożar objął górną część budynku pytanie czy marinus van der Lubbe miału, a on wspólników czy też się ten pożar został wykorzystany do właściwego obecność reszta została wykorzystana, żeby zrobić porządny ogień w zupełnie innym miejscu czy my wiemy czy kiedykolwiek się tego dowiemy czy to na zawsze pozostanie w sferze naszych domysłów spekulacji no właśnie teraz ta tajemnica już trochę wspomniałem, a tego, że zaraz bezpośrednio po wybuchu pożaru po wprowadzeniu tej ustawy o ochronę narodu państwa tylko, że będzie jeszcze mówić wtedy będziemy mieli konsekwencjach tego 27lutego i od razu wtedy pojawiła się inna od tej oficjalnej interpretacji teza szczególnie tych, którzy byli ofiarami terroru, który wtedy rozpętał w Niemczech, czyli lewicy niemieckiej komunistyczne socjaldemokratyczne, że to była prowokacja walczy, że pani ktoś wspomniał już o tym, że Magda wydawało się niewiarygodne to, że pożar, który mam będą w olbrzymiej skali nie potrafili nie potrafiono go nie potrafił go opanować kilkanaście sekcji straży pożarnej, które tylko właśnie zapobiegawczą lał wodę pożar trwał prawie 4 godziny od dwudziestej pierwszej do mu pół do pierwszej w nocy następnego dnia, więc bardzo długi nie z te papierki, które rzuca lub absolutnie nie mogły go rozpocząć bardziej, że potem okazało, że kilku miejscach strażacy ustalili, że wybór tego pożaru, a opinia była wtedy taka taką próbowano mu też ze w procesie lipskim budować, że będzie działał sam tylko udział we współpracy z Kominternu międzynarodówką komunistyczną i komunistami i też ta teza nie obroniła gonią mnie nie zdołano udowodnić współpracy lub go z komunistami no i w zasadzie pozostały tylko te można przesłanki pewne wynikająca z założenia, że komuś musiało przez to służyć służyło nazista duża, że klub został wykorzystany po prostu i a odstawiono, bo po to, żeby można było wywołać duży pożar, który będzie pretekstem do tych do tego represji, ale dowodów na to nie było przed wojną to znaczy mówiono oczywiście o udziale SA albo ewentualnie ludzi, którzy zostali przygotowani do takiej prowokacji, ale dowodów jak słonia to niebyła po wojnie ta ta analiza wspomnianego przeze mnie Fryca Tobiasza spowodowała, że utrzymywaną za 1 lub był dział samotnie i dopiero niedawno stosunkową taki amerykański historyk będzie min Fed książka Niemczech oraz nam się niemiecka książka ukazała się w 2017 roku, więc kilka lat temu, który napisał tak bardzo obszerną monografię o pożarze Reichstagu i podjęciu taki podtytuł podjąć nową śledztwa to jest w tej sprawie wydaje się, że przekonywująco udowodnił, że fakt podejrzenia okrasą bezpośrednio międzywojennego były, a prawdziwe on broni takich tez jak ja nie chcę tutaj już szczegółowo w odsyła do ewentualnych lektury nie chcę szczegóły omawiać książki ale, jakbyśmy mieli szrot jest zapewne też w tej książce są mocno, a określane są po pierwsze, uważa, że lub absolutnym liczą sami próbował znalazcy osoby, które wg niego są by były osobami, które w tym, które po prostu wykorzystały te na lub do tego, żeby sprowokować pożar właśnie go przeprowadzić tam główną rolę grał taki sam mam zgodę w Wiśle, które z kolei w pozwanym w innych tego typu podpaleń jeszcze w okresie przed dojściem Hitlera do władzy SA był powszechnie znany z Rumią kosztować posła do podpaleń w tych kręgach sama nów, ale to co może najważniejsze to, że on w tych kluczowych badaniach, które były prowadzone w latach pięćdziesiątych MON dotarł Tobiasza zna las nieścisłości, a mówiąc ściśle od Dallas dokument, który wg niego i chyba tak rzeczywiście jest wyraźnie wskazuje na to, że gestapo wówczas napominał dowody, które by wskazywały na rolę w tych wydarzenia i to właśnie nie wiadomo, jakiego powodu również tego dokumentu nie żył nie wziął pod uwagę jest taki list ówczesnego szefa gestapo wirusa, który został skierowany do przed procesem norymberskim, w którym on wspomina pewne pewną atmosferę która, które było wokół wokół właśnie podejrzeń SA w tej sprawie zarząd poda autorytetem na pewno jest autorytet w badaniach dotyczących nazistom mianowicie w nich Rzymu z waszych słuchaczy znanego jama marszałek jest przecież ma autor tej dużej biografii Hitlera, które po wydaniu książki ETA ETA nie miał wątpliwości co do tego, że to są powody są przekonywujące, że nowe zapisałam jego wypowiedź ów szałas, który mówi, że po przeczytaniu książki, a ta jest to boleśnie precyzyjne dochodzenie przekonującymi wynika myślę, że tak jest w dzisiejszej bada to znaczy rzeczywiście będzie chciał sam żałoba, a działo nie tyle może tak głupie razem została nam tematy inne po prostu są wykorzystane do stworzenia prowokacją nową szansę na to, żeby rozpocząć to ten okres starą, a z Niemczech przed wyborami kwietniowym z cytowanego przeze mnie już fragmentu dzienników Goebbelsa wiedzą państwo, że podejrzanie szybko na miejscu zjawili się Goebbelsa Hitler był także Göring Göring stwierdza, że to początek komunistycznego powstania, że nie ma chwili do stracenia Hitler wręcz się wybucha cytuje od tej chwili nie ma litości, kto nam stanie na drodze zostanie zlikwidowany naród niemiecki nie zrozumie najmniejszej pobłażliwości każdy działacz komunistyczny ma być na miejscu zastrzelony komunistyczni posłowie jeszcze tej nocy muszą być powieszeni naziści perfekcyjnie wykorzystują to wydarzenie do tego, żeby zapewnić sobie właściwie pełnię władzy prawda okresie hit świetnie oszukał było o tym mówiliśmy są pana nacjonalistą, bo to całe 2 miesiące, które sobie von Papena umiesz myśli już o pół miesiąca się z nich teraz władze sieci te przekreślił od razu następnego dnia ogłaszają, że on rozpisuje wybory i tak się, że zostaną rozpisane następne wybory po dziesiątym wyboru chciał urządzić Błaszczaka w sposób bardzo ważny przy pomocy prezydenta Hindenburga i to podało i Hitlerowi narzędzia do wprowadzenia ustawodawstwa nadzwyczajnego już wcześniej, zanim jeszcze do środowego spalenia pokoleniowa jest tak, ponieważ po pierwsze a dla specyficznej sytuacji, w której przypomnijmy, że Niemcy są siadała wówczas bez specyficznej sytuacji, która z była w Prusach światem, ale największą w kraju federacji niemieckiej rządy komisaryczny rząd komisaryczny pan już wprowadził pan kolejnego błąd jeszcze po trzydziestego drugie roku czy uroku przed zdobyciem przez wita wozy i teraz Hitler wykorzystał do tego, że odsuną pana wprowadził tam rząd komisaryczny na czele z rynkiem Göring powołał tam z własną policję wezwano policję pomocniczą złożoną samo za samo mówi zespołu, którzy mogą już teraz legalnie nosić broni brać udział w tym w tym Tarasa prezesa przed przed spaleniem jest tak po drugie, wprowadzono z dni sadzone prasową w stosunku do prasy komunistycznej spada coś, zanim ten jest tak oponom faktem jest jednak rzeczywiście sama samo Społem Opole jest tak nota drogę do tego SOS o specjalnej ustawy, który już wspomniałem mu ochronę narodu państwa plany na rok rzeszy mali, kiedy jest nazywana po prostu ustawą o z Maciej, ponieważ to jest tzw. jest tak brandy fauną, czyli ustawa o przy oka podpisana przy okazji podpalenia Reichstagu i nadała otwartą drogę formalnie rzecz biorąc do aresztowania tylko miejscu pani wspominała tutaj cytowana przez Wiktora wypowiedź nos przez palącego z przed palącym się, że jest tak wiem, ale skutki były straszliwe to znaczy do przez niespełna miesiąc aresztowano ponad 81000 ludzie właśnie większość komunistów w szacunku do ponad 90% to będzie to byli komuniści aresztowano wszystkich deputowanych komunistycznych do Reichstagu cały zarząd poda fakt również ludzi kultury sztuki, którzy wywodzili się z tej komunistycznej lewicowe grupy to pierwsze zaproszenia ominęły też spadały, ponieważ prasa komunistyczna zakazana przez prawie za tygodnie ukazywała się już prasa Socjaldemokratyczna było pod ścisłą cenzurą to to właściwie spowodowało, że lewica była sparaliżowana wbrew pozorom w tych wyborach, które ogłoszą 1lutego, że będą kolejne, które odbył w marcu to partie wzięły udział w tych wyborach po to jest potem brała udział w tych wyborach tylko, że wybrani nawet, bo Karpat uzyska to obejrzeć 16% głosów wybrani posłowie z listy komunistycznej po prostu nie mogli zasiadać w tym, że jest tak, bo posiedzieli Wyżynach, a na posłowi SPD byli wybierani bardzo specyficznych warunkach, kiedy nie mogli właściwie zupełnie mogą legalnie działa dziś parkując działali tylko za pośrednictwem takiej kampanii wyborczej która, która była głęboko ułomna i trudno mówić o tym, że te wybory były w pełni wolna ta kwietniowa z jest ta spalenia jest tak udało dało Hitlerowi doskonałą właściwe to doskonały pretekst do kolejnego etapu w tej drodze do dyktatu że to on nie ma jeszcze pełni władzy między styczniem, a kwietniem w dalszym ciągu istnieje parlament w dalszym ciągu jest prezydent w dalszym ciągu jego jak władza opiera się tylko na ustawach, które ten parlament musi przyjmować ewentualnie na krótki okres czasu za pośrednictwem dekretów prezydenckich, które notorycznie zgon dalej faktycznie bez potwierdzenia niezwłocznie przez przez obradujący parlament traciły swoją moc prawną mogły być zaskarżone do sądu to wydarzenia z lutego rzeczywiście dałem mu drogę do tego, żeby zwyciężyć w wyborach uzyskać w końcu to co uchodziło uczyć całkowitą władzę w Niemczech poza kontrolą parlamentu i bez udziału prezydent to jeszcze raz Goebbels jego dzienniki właśnie 5marca przed odlotem z Królewca spełniamy po drodze w niewielkim lokalu nasz obowiązek wyborczy przewodniczący komitetu wyborczego jest bardzo zdumiony, gdy Führer pojawia się niespodziewanie jego w jego lokalu jak każdy inny wyborca wrzuca swój głos urnę po południu siedzimy wszyscy w kancelarii rzeszy i czekamy z napięciem na pierwsze rezultaty firm jak zwykle spokojny opanowany teraz przecież nie może się nie udać wieczorem słuchamy wstać z oper Walkirii inscenizacja zła jak rzadko muzycznie scenicznie nadchodzą pierwsze rezultaty ogromne zwycięstwo fantastyczne niewiarygodne, kiedy po przedstawieniu wracamy do kancelarii rzeszy chwalebny triumf jest już faktem jesteśmy panami rzeszy i Prusach wszyscy inni leżą pokonani na ziemi długa praca została ukoronowana sukcesem Niemcy się przebudziły to jest wpis 5marca jeszcze jedno zdanie właściwie 223czerwca, które stanowią dla mnie takie dopełnienie tej historii, ale także dopełnienie drogi, choć jeszcze kilka kroków będzie przed nazistami 23czerwca Goebbels notuje SPD rozwiązana brawo państwo totalne nie każe długo na siebie czekać no tak to, że wybory 5marca przyznał Webber z szarą bardziej to, czego chciał już po co było rzeczywistością, bo wolę 5marca rzeczywiście ostatnio, których można mówić jeszcze jako tako o około, bo wolnych czy pół wolnych dały NSDAP zwycięstwo cały i ponad 40% głosów, a w koalicji z wspomnianymi nacjonalistami nową większość parlamentarną w końcu nie można uzyskać tylko, że nie dawały tego, o czym wspomniałem przed chwilą, o czym dawały możliwości prowadzenia polityki bez kontroli parlamentu o tak naprawdę chodziło o marszu chodziło o uzyskanie ustawy albo wymuszenie ustawy w parlamencie, która odda władzę ustawodawczą w ręce kanclerza tak się stało w ręce władzę wykonawczą ten, a to problem tak też takim są tam 2% głosów nie dawał liczby mandatów, które na to pozwalała trzeba było Nata jeszcze się starać o to, żeby z pomocą albo za przyzwoleniem innych partii politycznych i uzyskać takie takie pełnomocnictwo to ta geneza tego co w historii znamy jako el Mehdi mózg za 3 ustawy o pełnomocnictwo ustawa, która tak naprawdę dopiero budowała w ręce dyktatora władzę w Republice rzeszy niemieckiej on do tego potrzebował współpracowników, czyli opozycji muszą mieć przyzwolenie opozycja stoją komuniści wiedzieli, że na piątych posłów komunistycznych nie muszą się uwagę, ale w parlamencie nadal zasiadali posłowie wspomniany przez panią socjaldemokraci MAK zasiadał też katowicka policja centrum, która tak tak naprawdę rozdawał karty wtedy z mocy, bo bez przyzwolenia to było takie ze strony sprawdza potem co działo się Mutter i nie można było myśleć o tym, żeby uzyskać z tego typu pełnomocnictwa tak się w domu i 24marca, czyli naprawdę 3 tygodnie po po wyborach taka ustawa została przyjęta z sobą rząd dramat dla dla Niemiec z to co się stało, dlatego że do dzisiaj centrum, czyli poprzedniczka w części, a w wersji niemieckiej jest obciążona odpowiedzialnością za to co się stało już wspomniałem bez kilkudziesięciu głosów centrum nie byłoby mowy o tym żeby, żeby ta ustawa została przyjęta pewnie pytanie pompą powstrzymał Hitlera, ale druga partia polityczna obok nacjonalistów niemieckiego, który już mówiliśmy, która wtedy właśnie my z tego 4marca przyłożyła rękę do tego, żeby oddać pełnię władzy ma też Legalis ręczne drodze Hitlerowi to ustawa o pełnomocnictwa mówi o tym rząd będzie mógł wydawać ustały z mocą ustaw bez zgody parlamentu przez 4 lata, a czy jestem wart 3003. roku, czyli 3007. roku uczcił 38 roku nie było mowy o tym, żeby do do zasady wraca po kolejnych zmianach ustaw, które w Niemczech w Niemczech nastąpi taki tle oczywiście zyskuje pełnię władz w rodzaju ustawa ta była niekonstytucyjna, ale no wtedy się na to już nikt nie oglądał stawałam państwu dziennik roku, czyli propagandy Goebbelsa mam też dziennik światła, czyli Victora Klemm para i kilka Inków 10marca Klan para, a więc 5 dni po tych wyborach marcowych notuje wczoraj z polecenia partii, więc już nawet bez zachowywania pozorów i połowy powoływania się na rząd zwolniono dramaturga Karla Wolffa dzisiaj całe ministerstwo to całkowite załamanie się istniejące jeszcze przed chwilą władzy i zupełne zniknięcie jest dla mnie wstrząsająca nikt już niema odwagi mówić wszyscy się boją 17 marca dzień w dzień jawny gwałt łamanie prawa na potwornie psia buda barbarzyńskie poglądy wszystko odbywa się zupełnie bez osłonek, jakby było zgodne z prawem socjalistyczne pisma nadal nie mogą się ukazywać liberałowie droższą i jeszcze 30 marca, a właściwie bardziej się wstydzę niż moje wstydzę się za Niemce ja naprawdę zawsze czułem się Niemcem i zawsze sądziłam, że wiek dwudziesty i Europa Środkowa to coś innego niż wiek czternasty Rumunia wszystko co uważałem za nie niemieckie brutalność niesprawiedliwość obłudy zbiorową histerię wszystko kwitnie to jest straszny obraz tego co się dzieje w marcu 3003. roku panie profesorze to jest straszny obraz biorąc pod uwagę szybkość rozmontowania tego systemu Clepardia, który należał do elit niemieckich można takiego chodzenia w niemieckim nacjonalistą i świetnie znający się przedstawicielem przecież uniwersyteckich elit romanista o olbrzymim autorytecie w świecie naukowym zobaczył wciągu kilku miesięcy tak naprawdę 34, a jeżeli patrzeć od po 3002. roku to może kilkunastu rozmontowano system polityczne proszę jest przyzwoleniem Niemców to było niesamowite to znaczy, że bez żadnych wielkich protestów proszę wszystko odbywało tutaj można bardzo potrzeba wspomnieć też, że proszę jedno proszę też rozmontowane już na dobra systemu federacyjnego rzeszy niemieckiej do 31marca też wprowadzoną pierwszą ustawę o zrównaniu tzw. Greifswald mógł krajów niemieckich doprowadzi do likwidacji Landtagu tego tak przez tradycyjnego i głęboko zakorzenionego wśród Niemców przywiązania do rodzących w krajowych odmienności mimo to udało szybko kasowy hit z telefonu bojkot sklepów żydowskich zorganizowany przez SA on też PiS to wszystko za chwilę okaże się ze względu na ustawę urzędnika, który zostanie przy na początku kwietnia przyjęta nie będzie mógł z 2 stopnia będzie głosowane Uniwersytet to marna to nie będzie się odbywało jednorazowo tylko najpierw uznał, karząc prowadzenia wykładów potem nie będą wpuszczać do biblioteki o końcu będzie musiał pojawiać w ogóle na terenie Uniwersytetu to też się wtedy zaczął jeszcze zanim rozwiązano opozycyjne partie polityczne zamieszek formalnie zmieniono ustrój państwa Niemcy bez właściwych problemu przyzwyczailiśmy do tego że, że są systemy do dyktatorskich to jest w tym takim celem pytań w oczy dlaczego, gdyby do tego zaś może bardziej czy Hitler uzyskał władzę drogą legalną czy drogą przewrotu w oczy można różne zapytania odpowiada tak dostosował je na drugą metodę, ale ze strony Niemców to przyzwolenie rzeczywiście było co najmniej nie było powszechnego oporu ten opór widać po stronie lewicy po stronie komunistów po stronie SPD, ale oni są prześladowania są oni oni są zmuszeni do tego typu działania, a reszta jest gotowa na pewien kompromis dyktaturą oni wszyscy oczekują, że to mnie to znaczy zakaz taki okres jakiś przejściowy nikt nie był wtedy poprawia sytuację takie zagrożenie ze strony zdeterminowanego do budowy totalitarnej dyktatury przywódcy politycznego nie mija, że zagrożenie obojętnie uczono sprawy jak w tym przypadku czy z lewej strony sceny politycznej, a przez determinowane tego typu przywódcy braku oporu społecznego on się pogłębia dyktator nie szuka kompromisu czy przejścia brak jest liberalny fazy tak to jest w tej swojej bezwzględnej władzy tylko się radykalizm i ten przykład niemiecki tych kilku miesięcy, które doprowadzą w końcu przecież latem już de facto istnieją opozycyjne partie polityczne zostanie przyjęta ustawa o tym, że tylko partia NSDAP zostaje jedyną partią z ustawą z 14lipca 3003. roku, czyli pół roku już, że ma czyta ten system się pomkną no jest za jest straszny z perspektywy Europejczyka, który może zobaczyć, że system demokratyczny w pewnych sytuacjach nie potrafią się obrony przed tego typu ma wszystkie społeczeństwa nie są gotowe albo, jeżeli nie są przygotowane są głęboko podzielone wewnętrznie są gotowe by tych mechanizmów bronić to jest chyba rzeczywiście podstawowa taka nauka z tego co działo się z między styczniem, a kwietniem 19333003. roku te wydarzenia związane z bojkotem żydowskim i ustawą urzędniczą zakazem pracy urzędników tzw. aryjskich w pamiętajmy, że pojęcie urzędnika w Niemczech bardzo szerokie dotyczą policji potem rozciągnięte każde wolne zawody w pomoc jest zapowiedzią tego drugiego właśnie etapu radykalizacji tego systemu wprowadzono elementu ideologicznym tego też wówczas nie rozszerzył mu że, że zbliżasz coś, czego Niemcy nie będą potrafili wytłumaczyć po drugiej wojny światowej w żaden sposób u nie tylko, że uległo dyktaturze, ale uległo dyktaturze, która wprowadziła system IT ideologicznych, które nie zaakceptowała prof. Ryszard Kaczmarek jest moim państwa gościem słuchają państwo Radia TOK FM ostatnie rzeczy panie profesorze, którą chciałabym zapytać się jeszcze będzie występował w tej historii Klan para, bo 12listopada 3003. roku odbyło się referendum w sprawie czy Niemcy powinny wystąpić z ligi narodów połączono od razu z wyborami do Reichstagu pamiętam o tym pan mówił przed chwilą NSDAP była jedyną legalnie działającą partią frekwencja w tych wyborach wyniosła ponad 90% ponad 90% uzyskało właśnie NSDAP i Klepierre pisze tak głosowały w niedzielę napytanie plebiscytowe odpowiedziała mnie na karcie wyborczej do Reichstagu też napisałem mnie Ewa oddała obie kartki czyste mimo wszystko, gdy wczoraj obwieścili triumfem 93% głosów za Hitlerem 40500 000 na tak 2 000 000 na nie byłem zdruzgotany i niemal w to uwierzyłem jeśli wszędzie czytam słyszę to samo zaczynam w to wierzyć, a jeśli nawet, ale 2 potrafi się przed czymś takim obronić jak się mogą się przed tym obronić miliony naiwnych ludzi ja mam wrażenie, że to pytanie fundamentalne w tej historii i pewnie tak tylko, że nawet przyjmiemy, że duża część wróci była w tym co czy te postawy w Niemczech opisywane wielokrotnie dyskusję na ten temat też są pewnie większości Polakom znana od takiej ucieczki jak zresztą wewnętrzną emigrację o akceptację reżimu tylko pamiętajmy, że oprócz tych wyników wyborów, które do, których możemy mieć wątpliwości przy braku opozycji braku jakichkolwiek możliwości prowadzenia kampanii wyborczej mamy też liczby tak czy mu błyskawicznie zwiększającą liczbę członków NSDAP, a ona zwiększyła się do 3 000 000 ostatecznego wzrosła do prawie 8 000 000, czyli lata trzydzieste, czyli sięgała praktycznie biorąc 10% całości rzeszy Niemiec do rodzin mieszkańcy rzeszy niemieckiej przed dorosłym przed wybuchem drugiej wojny światowej stworzonym rzeszy jest ta akceptacja dla dla reżimu wcale nie była taka znowu niska, czyli końca zachłyśnięcia się tym sukcesem było dość powszechna ostatnie zdanie proszę panie profesorze tak ostatnie zdanie poprosiliśmy powoli kończyć, a jak ostatnie zdanie jest taki, że musimy z badań nie pamięta już o tym, że ta akceptacja dla Hitlera ona brała się również z tego, że z oglądu zwyczajnego Niemca trzydziestym trzeci roku wydawało się, że niewiele się zmieniło włączani po jest wielu, a relacja się powtarza, że nie dostrzeżono tego, że oni żyją już dyktaturze świat życia żadnego, bo identyczne z tym, jaki był w roku 3002. nawet dla przygotowały się przechodzi kryzys prof. Ryszard Kaczmarek historyk Uniwersytet Śląski w Katowicach był moim państwa gościem dziękuję bardzo, panie profesorze dziękuję państwu dziękuję za wspólnie spędzony czas audycji wydawała Małgorzata Łuczyńska my słyszymy się w powrocie do przeszłości już za tydzień w każdy poniedziałek tuż po dwudziestej drugiej dobrej nocy Zwiń «

90 lat temu spłonął Reichstag

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 00:00

Najnowsze Podcasty

Jakiej Polski chcą Polki i Polacy?

Sukcesja i Biały Lotos - dlaczego lubimy cyniczne komediodramaty o bogatych? (i czy kapitalizm może być etyczny?)

"Jestem bardzo uczulony na osoby, które nadużywają alkoholu – boli mnie to i przeraża" – słuchaczx o tym jak uzależnienie bliskich wpłynęło na ich życie

Jak choroba alkoholowa wpływa na życie bliskich osoby uzależnionej?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL