Co obraz zwierząt w literaturze i filmie mówi o nas samych?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

co jest Radia TOK FM pierwsze radio informacyjne przy mikrofonie Małgorzata Połczyńska zapraszam państwa na najbliższe 2 godziny audycji, które wydaje Szczepan bazarek po dwudziestej trzeciej razem z moimi roszczeniami porozmawiamy o tym na czym dokładnie polega praca wolontariuszy schroniska dla zwierząt, jakie korzystnie się ona dla czworonogów a jakie dla samych ludzi i dlaczego niezbędne jest by wolontariusze działali w każdym schronisku teraz porozmawiamy o tym jak zwierzęta Rozwiń » są przedstawiane w kulturze i co z tego właściwie wynika z naszą gościnią jest prof. Justyna Włodarczyk z Instytutu anglistyki wydziału Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego dobry wieczór dobry wieczór pierwsze pytanie to, jakie założenie towarzyszy badaniu wizerunków zwierząt w kulturze po co to robi no jest odpowiedź prosta krótsza jest odpowiedź dłuższa bardziej skomplikowana woli pani wrócą na dłuższą pewnie ruszą dłuższą poproszę mamy trochę czasu, więc mam nadzieję, że zdążymy jeszcze potem na rozwój naszego Wybrzeża na pewno dłuższa na pewno związane są implikacje etyczne i tutaj ja muszę przyznać, że dla mnie zajmowanie się wizerunkami zwierząt w kulturze literaturze jest związane z tym w jaki sposób zwierzęta są traktowane powinny być traktowane w jaki sposób o nich myślimy co kształtuje nasze wyobrażenia zwierzęta tutaj w zasadzie chyba mamusia tak trochę zacząć od właśnie swojej opowieści swojej historii, bo ja całe swoje życie Jan z jestem taką szarą kotarą straszliwą, która zawsze do domu znosiła różne zwierzęta i robiłam z nimi różne rzeczy przez długi czas wydawało mi się zupełnie to niemożliwe do pogodzenia właśnie tego zajmowania się zwierzętami z pracą naukową jest literatura literatura kultura znawczynią na końcu sam sobie sprawę z tego, że zwierzęta literackie, z którymi obcują uczniowie na kartach książek w szkołach my w kinach itd. to nic takie prawdziwe zwierzęta oraz takie zwierzęta przetworzone przez pop kultura przez pewne wzorce popkulturowe to był jakiś proces czy jakiś 1 konkretny bohater skłonił panią do takiego myślenia raczej proces powiedziałbym, że proces metodologiczna, jakby ktoś zaczął pojawiać się tego rodzaju prace na Zachodzie przede wszystkim w stanach Zjednoczonych jak się z nimi zapoznałem to było coś co sprawiło, że w mojej głowie zapaliła się taka żarówka jej można o tym pisać można o tym pisać nie można o tym pisać to nie jest takie oderwane od rzeczywistości to znaczy pisanie od tych przedstawieniach zwierząt w kulturze może się, więc sposób przekładać na świadomość społeczną, a więc może też zmieniać to w jaki sposób ludzie obcują ze zwierzętami no właśnie ten taki element etyczny przyznam, że jak jest dla mnie czymś co jest bardzo ważna dlatego właśnie lubię takie spotkania z praktykami osobami, które mają zwierzęta lubią zwierzęta mieszkają ze zwierzętami i są skłonne właśnie do refleksji dotyczącej tego, dlaczego tak nie inaczej odnoszą się do zwierząt, kto wygląda, jeżeli chodzi o te twory kultury to znaczy no bo zapewne zwierzęta w takiej czy inny sposób pojawiały się w utworach czy w różnych utworach właśnie autorstwa człowieka od zamierzchłych czasów no ale gdyby tak pokrótce opowiedzieć jak to się powoli zmieniała albo np. które zmiany może były najbardziej istotne czy też najbardziej interesująca teoria przyznam mnie interesuje pewien konkretny wycinek, czyli taki, w którym się specjalizuję od wieku dziewiętnastego pewien obszar kulturowej obszarem kulturowym są kraje anglosaskie jestem amerykanistą, chociaż oczywiście, ponieważ mieszkam w Polsce tak trudno, jakby się trudno nie zauważyć tego co dzieje się również dookoła nas, a no oczywiście tak zwierzęta zawsze były obecne w kulturze takie takim sztandarowym przykładem, który często się pojawia są już zwierzęta w bajkach Ezopa, jaki potem te zwierzęta w literaturze dziecięcej, które pojawiają się tak bardzo często we wszelkich bajkach i baśniach natomiast literatura dziecięca jako taka przejmie w krajach anglosaskich pojawia się w zasadzie na przełomie dziewiętnastego dwudziestego wieku to zresztą nie znaczy, że wcześniej nie ma zwierząt absolutnie nie dochodzi tylko o to chodzi one zostają zwierzęta tak pewien w pewnym sensie relegowane do sfery literatury dziecięcej w okolicach drugiej połowy dziewiętnastego wieku, czyli w momencie, w którym literatura dzieli się na literaturę dla osób młodych i literaturę dla osób dorosłych co powoduje pewnego rodzaju ciekawe napięcia związane właśnie z tym, że pewne teksty, które być może były tworzone kiedyś dla dorosłych teraz są odczytywane bardziej jako teksty dla dzieci jakiś przykład jak ktoś stał jak do tego doszła ma jak do tego doszło doszło do tego właśnie dzięki temu, że przez SA przez wieki tak teksty, które zdecydowanie zdecydowanie były przeznaczone dla dzieci mimo tego, że literatura dziecięca istniała jako taki kanon swoisty tak to co w nich pojawiały się postaci zwierzęcej one miały na miały wymiar dydaktyczny i o tym, że zarówno obcowanie z postaciami z bieżącymi, jaki samymi zwierzętami ma mieć wymiar dydaktyczny, czyli czegoś uczyć młodych ludzi mówił chociażby LOK mówi Jean Jacques Rousseau tutaj także to się ten okres, w którym widzimy coś co może wypływać z kontaktu ze zwierzętami oraz z postaciami z bieżącymi przedstawionymi w kulturze literaturze powiedziała niże, że te litery, które były wcześniej niespecjalnie nawet dedykowane dzieciom została jakiś sposób wepchnięta jednak do tego kanonu literatury dziecięcej i 500 ciekawi mnie właśnie, dlaczego tak się stało na tak się stało to jest zwykle jest tak, że nie ma 1 czynnika, który na to wpływały czynniki zwykle się łączą i tak np. niedawno pisano takiej książce, która była wydana w roku 1930 ósmy po polsku nazywa się rocznie jak i angielsku Jeleń jest autorstwa mało znanej pisarki my, czyli na rolę z jak przy łącznej książki ksiądz książkę poznamy dopiero 2 lata temu i ona ma na na okładce takiego małego Jelonka Rostek patrzy na tę kładkę w Przemyślu jej Bambi dla dzieci musi być, że tamten książkę mam naprawdę zdziwiona tym jak była gęsta jak głęboko, a jak była eksperymentalna pod kontem opisów relacji międzyludzkich również opisów przyrody połączenia bohatera ze środowiskiem zastanawiam się jakimś cudem w ogóle jest polecane literatura dla dzieci, które 10 jedenastoletnia współczesne dziecko w ogóle weźmie coś takiego do ręki podejrzewam, że niewiele no i zacząłem kopać kopać kopać grzebać głębiej, jaka jest jakaś historia tej książki okazało się, że ona miała być książką dla dzieci miała być Margaret Keenan rolnik sędzia to będzie drugi Huckleberry Finn czy tak by taka druga książka, która z książką dla wszystkich pomimo tego, że ma bohatera dziecięcego tam rzeczywiście główny bohater jest chłopcem takim boja wiem może jedenastoletni małym w każdym razie i stopniowo poprzez marketing tej książki oraz jej adaptację filmową, która była adresowana wyraźnie już dzieci książka została zakwalifikowana wstecznie jak właśnie jako literatura dziecięca, czyli pierwotnie miała być dla dorosłych przejmie miał być taki wydźwięk uniwersalnej przypowieści uniwersalnej potem wydawcy zdali sobie sprawę z tego, że to dobrze sprzeda wśród dzieci, a następnie twórca adaptacji filmowej pomyśleli no nie odkryte w Syrii Lone dla dzieci trzeba teraz można sobie zadać pytanie, dlaczego wydawcy myśleli, że to się sprzeda właśnie dla dzieci po pierwsze, oczywiste jest to skojarzenie z bajkami wyznaczyli Jelonek chłopiec okej dzieci, ale po drugie, dosyć istotna jest też to, że autorką tej książki była kobieta w tym samym czasie były inne książki opowiadania powieści tworzone przez takich słynnych amerykańskich pisarzy, o których myślimy jako wielcy moderniści np. Faulknera Hemingwaya STAŃ Beka, które również miały w sobie bohaterów ludzkich dziecięcych oraz zwierzęta jako ci bohaterowie drugiego planu ci, którzy w Salt, kto się po angielsku nazywa tacy, którzy są sparowanie z tym bohaterem 10 dziecięcym Monika z kolei nie zostały zakwalifikowane jako literatura dziecięca obrotem tajna trochę czasu się pojawia w takich, ale wszyscy wiemy Nobla dostał to nie jest po prostu pisarzem dla dzieci natomiast Marcie leki na roli przez to, że właśnie tak łatwo było ją wpisać tę tradycję literatury kobiecej literatury sentymentalnej literatury przeznaczonej dla tego gorszego odbiorcę, czyli albo odbiorcę dziecięcego albo odbiorca nie wykona nie nie wykształconego boją łatwiej tak zawłaszczyć powiedzieć aha to po prostu jest takie sobie pisanie dla dzieci jak w takim razie są wyróżniki i literatury wysokiej tej cudzysłów ambitniejszej, jeżeli chodzi o pojawieniu się bohaterów zwierzęcych to znaczy co w takiej literaturze musi się zadziać, jaka musi być historia albo, o czym finalnie świadczyć, żeby właśnie była to literatura mimo tych bohaterów zwierzęcych wysoka a kiedy oprócz jak nie mam tutaj choćby tej przesłanki, że autorką jest kobieta to to wtedy właśnie kwalifikujemy to bardziej czy też nawet nie my tylko PiS nie tak jak pani powiedziała choćby marketing jako literaturę skierowaną do młodzieży dzieci no właśnie zależy, kiedy zależy, gdzie nie ma takich jednoznacznych czynników, które powiedzą o ABC de mamy do czynienia z literaturą wysoką EFG mamy do czynienia z literaturą niską oznaczonego tak się dzieje, że jednak potem takie właśnie pani powiedziała ktoś napisze coś i częściej jest to kwalifikowane jako literatura wysoka dla dla dorosłych czasem właśnie dziecięca co do słów niższa znaczy oczywiście, że w i oczywiście są są to jest pewna kontynuuj tak można myśleć o tych skrajnych skrajnych końcach tego kontinuum, gdzie po 1 stronie będzie będą takie krótkie jakieś proste opowiadania obrazkowe, które mają jasny przekaz dydaktyczne, w których jest to, że prosty język, a z drugiej strony będziemy mieć Williama Faulknera z jego opowiadaniem niedźwiedź, które mają, owszem jest chłopiec Eismann kas Slim i niedźwiedź jak można się domyślić ich, którego struktura jest znacznie bardziej skomplikowana którymi język jest znacznie bardziej skomplikowane, ale są właśnie te rzeczy pomiędzy te czynniki, które trudno trudno po prostu pokazać palcem i powiedzieć, że to jest to chociażby odbiór tych powieści opowiadań fluktuacje zmienia się czasem co znaczy też ciekawe także w styczniu możemy pewne rzeczy patrzeć myśleć o nich to jest wysokie to jest niskie zwykle zresztą drugą stronę to działa zwykle jest tak, że patrzymy wstecznej coś się wydaje, że jest w, że jest wysokich lotów, że wysoką literaturą mogą być odbierane jako kultura popularna w momencie publikacji czasem działa na odwrót staną się powiedzieć, że no tak naprawdę trudno jest powiedzieć natomiast decydowanie co mogę na 100% powiedzieć, że w tej chwili obecnie 2001. wieku widzimy takie zainteresowanie pisarzy eksplorowanie relacji człowieka zwierzęcia w tak bardzo wielopłaszczyznowo w sposób bardzo głębokiej kompleksowej w sposób, który stara się często bardzo świadomie te konwencje wypracowane w kulturze popularnej przerabiać odwracać de konstruować natomiast co ciekawe wydaje się również sama kultura popularna często rekonstruuje te konwencje, które zostały wcześniej wypracowane wydaje się np. że wiele współczesnych filmów dla dzieci takich odpisach również tym właśnie zajmuje oznaczona na trudno je trudno brać jako po prostu kolejne sztampowe ekranizacja adaptacje tekstów o zwierzątkach, które po prostu mają mieć taki wydźwięk familijne nazwijmy to to może tych by tak już współczesnych tych 2001. wieku opowiemy za chwilę natomiast powiedziała pani, że już choćby LOK dostrzegały pozytywny wpływ wątków zwierzęcych w wychowywaniu i na czym właściwie miało polegać i jak potem ta rola, jeżeli chodzi o kształtowanie młodego człowieka za sprawą zwierząt była kształtowana no przede wszystkim, a zajmowanie się zwierzęciem zwierzęciem domowym rzecz jasna mówimy po psach, a przede wszystkim SACH troszeczkę kotach może koniach miało wyrabiać dziecku odpowiedzialność, ale też empatię co ciekawe tutaj też miał dosyć głęboko wpisane w kontekście poradników dziewiętnastowiecznych poradników dotyczących wychowywania dzieci i w których pojawiają się właśnie instrukcje dotyczące tego, że dziecko powinno mieć takiego takie swoje zwierzę i że to będzie uczyć odpowiedzialności, ale uwaga odpowiedzialności cech przywódczych w kontekście chłopców, a odpowiedzialności i czułości opieki jeżeli, jeżeli mowa o dziewczynkach dokładnie ta sama interakcja jest bardzo ciekawe tak interakcja powiedzmy z domowym psem miała kształtować inne cechy charakteru ucieczki, a inne cechy charakteru u chłopca, chociaż tutaj przyznaje, że relacja dziecka i psa np. w od wieku dziewiętnastego 2 do powiedzmy połowy wieku dwudziestego w zasadzie staje się zarezerwowana dla chłopców, a dziewczynki, jeżeli pieski raczej małe takie na kolanka i bardziej to skojarzenie dziewczynki Scottem mówiąc szczerze funkcjonuje jakiś przykładowe tytuły przykład red to są krótkie opowiadania, które właśnie zostawiam państwa będą znali, bo raczej takie takie artykuły w prasie popularnej dla dzieci z dziewiętnastego wieku, więc raczej nie są takie to nie są takie takie książki, które państwo będą znane, ale powiedzmy chociażby dobra 1 małe kobietki Luizy mej Alco tam jest tak bardzo zresztą dobra nas 4 sióstr w imieniu PEF ona umiera w którymś momencie, ale ona uwielbia opiekować się kotkami ta biedna bez wiecznie chora leży na tej kanapie tam przytula głaszcze kotki, a jednocześnie mamy całą tę tradycję, który jest chłopiec i jego pies i ten chłopiec jego pies biegną przez pola polują na niedźwiedzie jelenie czytam jakieś inne zwierzęta i generalnie zachowują się właśnie bardzo aktywnie ich interakcja jest taką aktywnością polegającą na głaskanie przytulanie tak jak tutaj benefity kotki tylko właśnie na bieganiu razem i robienie różnych rzeczy na ile to jest taka równościowa relacja, jeżeli chodzi o chłopców i psy na ile to jest jednak coś co ma pokazać jakąś część życia, ale też potem właśnie pomóc chłopców przepis tak oczywiście nie można przesadzać bez w z radykalnym wydźwiękiem tych powieści chłopca ich psach tak to nie są powieści, które mają podważyć patriarchat absolutnie nie raczej z tego co pani powiedziała to, które wrzucili do władz zgadza się to jest tak to są takie powieści, która ma utrwalać ten patriarchat, które mają pokazać, że ten chłopiec jest w stanie przewodzić innym także w stanie skłonić tego psa do tego, żeby on nim też robił nauczyć go być panem nam się pojawia ciągle słowo pan pani skutek słowo Master zwykle co prawda teraz bardzo istotne, zwłaszcza w kontekście anglosaskim chyba polskim też to takie przewodniczenie jest pokazane jako wynikająca jako oparte na dobroci tego chłopca tego tego pana, czyli dobry pan to jest taki, który nie bije dobrze traktuje to zwierzę i właśnie tego się ten chłopiec musi nauczyć oczywiście wydźwięk jest taki, że to są potem to są potem i tak to wartości, która będzie stosował w relacjach z innymi ludźmi opowiada pani też w swoich artykułach o tym, że pojawienie się zwierzęca wy tego typu historiach służy również się do tego by, a o swoich się śmiercią w momencie, kiedy ten zwierzęcy bohater ginie w imię wyższych wartości choćby obrony właśnie swojego pana, a z drugiej strony dodatkowo ma stanowić taki symboliczny moment przejścia z tej dziecięce kości świat dorosłych tak jak najbardziej ta śmierć też zresztą w wydaje mi się też w ogóle coś co wszyscy wyczuwają to, że te zwierzęta są potraktowane trochę instrumentalnie jako taki obiekt przejściowy tak, które jest tutaj po to, żeby ten główny bohater się czegoś nauczą na potem on sobie musi pójść tak, żeby ten główny bohater mógł wejść w świat dorosłych ludzi i metro odczuwamy bo, bo mamy z tym problem nie moi studenci mają z tym problem ogromne, ale nie tylko moi studenci wydaje mi się nie nawet taka strona internetowa Gazdy dodaj czy pies umiera, na które można sobie sprawdzić czy w danym tekście kultury filmie Che Che tekście literackim, które pojawia się zwierzę to zwierzę końcową umierać nie umiera, jeżeli umiera mam skreślić zniszczenie musimy musimy tego czytać, a na stronę potrzebne, dlatego że rzeczywiście po prostu taki schemat, który tak wiele tekstów wpadał właśnie od końcówki dziewiętnastego wieku do moja myśl do niemal lat siedemdziesiątych co najmniej wieku dwudziestego, czyli schemat wyglądał taki sposób, że zwierzę jest potrzebne po to, główny bohater zwykle chłopiec mógł stać się dorosły staje się dorosły przewodząc oczywiście temu zwierzęciu, ale potem, że on mógł literatury dziecięcej w ogóle także dzieci zwierzęta są połączone jakąś taką specjalną więzią i natomiast Noli celem literatury dziecięcej jest to, żeby dzieci przeszły w końcu z tego stanu dziecię całości do stanu bycia człowiekiem dorosłym, a więc to porzucenie zwierzęcia jest niezbędne, aby ten młody chłopiec mógł przestać młodym mężczyzną mógł wkroczyć do świata dorosłych w tych tekstach z konwencji chłopiec jego pies to się zwykle właśnie w ten sposób PiS umierają sobie musi z tym ten chłopiec poradzić i to jest teraz rozgrywane na bardzo przeróżne sposoby mniej lub bardziej dramatyczna, a czasem jest tak, że po prostu pies umiera, bo jest stary, ale takie Radko naprawdę to są takie bardziej w ogóle progresywnej współczesne teksty po prostu ten pies starości chory umiera chłopiec płacze, ale w końcu musi zrozumieć, że po prostu tak musi być tak jest świat ułożony natomiast takich sztandarowych przykładach tego gatunku mniej więcej połowy wieku dwudziestego jest to także to jest także ten jest nie zdając sobie po prostu umiera też tutaj skorzystam z tego słowa o terminie lubiana jest się pojawia zdycha jak on po prostu ginie heroicznie, broniąc tego chłopca ratuje go przed atakiem dzikiego zwierzęcia i w ten właśnie sposób traci życie co oczywiście dokładnie taką ładunku emocjonalnego związanego ze stratą zwierzęcia, a już tak absolutnie najgorsze są 2 książki którymi przechodzą do głowy tak od razu są takie sytuacje, w których ten chłopiec, aby stać się dorosłym musi to zwierzę zabić, w jakich sytuacjach tak się zwykle dzieje jak dla jakiegoś dobra tak do jakiegoś większego dobra szerszego dobra ogółu zwykle dla dobra rodziny i myślę tutaj okręgi za oczywisty ludzki oczywiście tak tak musi to są zwykle książki, w których ten chłopiec ma początkowo jakiś problem w relacjach rodzinnych albo jest nie wiem w Ewę skonfliktowany z rodzicami albo w ogóle nie ma rodziców mieszka z jakąś rodzinę daleko coś takiego zwykle o tej śmierci tego zwierzęcia następuje taka integracja tego dziecka to struktura rodziny, ale moment moment to istotne jest to jak tak jak jak to zwierzę ginie tak jak powiedziałam takie najbardziej ekstremalne przykłady są takie od dziecka musi zwierzę zabić musi zabić właśnie, chroniąc dobro swojej rodziny i tutaj myślę o książce filmie żółte psisko audio, ale i ona w Polsce aż w pewnym momencie była popularna oczywiście wiadomo, że nie takie jak w kulturze anglosaskiej norek tam jest taka sytuacja, w której ten pies, broniąc chłopca przed dzikim zwierzęciem zostaje ugryziony przez Maltę online do diaska to jest po polsku no coś co jest dziki kot w każdym razie i dostaję wścieklizny Night chłopiec musi tego psa zastrzelić, ponieważ chroni swoją rodzinę przed atakiem ze strony tego psa uroczyście cały czas był ich największym przyjacielem albo właśnie w tej książce, którą wspominała bardzo piękna rolnicy i Roczniak wymiernej również pies tam jest Jelonek, który zaczyna niszczeć pola uprawne to jest biedna rodzina i dla nich to teatr to zboże kukurydza kukurydza, która tam rośnie bardzo istotna i ten chłopiec w stoczni nieracjonalnej różne rzeczy można by tymiankiem zrobić na jego racjonalne nieracjonalne jest istotne ze względu na strukturę tej narracji tak musi zastrzelić Jelonka, żeby ratować życie swojej rodziny, żeby oni mieli co jeść rozumiem, że takie utwory gdzieś tam dość dobrze wpisują się w taką narrację na temat porządnego społeczeństwa o ukształtowanych wartościach z utrwalonym porządkiem, który powinien być kultywowane pytanie albo kiedy zaczyna się zmieniać albo też jak wyłanianie się swego rodzaju walki dostrzegania potrzebę walki oprawa zwierząt koresponduje ewentualnie jakimiś utworami literackimi czy w ogóle coś takiego miejsca jeśli tak to w jaki sposób, dobrze więc rzeczywiście jest także ruch praw zwierząt wykorzystywał literaturę i postaci zwierzęce do szerzenia swoich poglądów i ruch praw zwierząt taki samograj mów man czy też ruch dobrostanu czy też osoby walczące na rzecz dobrostanu zwierząt w krajach anglosaskich to jest coś co pojawia się w drugiej połowie wieku dziewiętnastego i ze swoistą taką próbą tego ruchu właśnie stają się książki i pewien konkretny podgatunek książek te książki, o których mówię są tzw. autobiografie zwierząt, czyli to są teksty, które są pisane z perspektywy zwierzęcia, zwłaszcza z perspektywy zwierzęcia, które jest źle traktowane z takim sztandarowym przykładem książki jest książka, która po polsku różnie była tłumaczona na angielską na wasze plag Beauty autorka jest Answear po polsku tłumaczone czarny książę albo czarna piękność kilka jest takich tłumaczeń i w tej książce mamy konia ten koń opowiada nam swoją historię opowiada nam o tym jak był bity źle traktowane i jakiego rodzaju bóle sprawiali mu ludzie i celem tak to jest książka, czyli książka, która pisana z perspektywy i chęci zmian w tym w jaki sposób zwierzęta są traktowane myślę też istotne, żeby powiedzieć tak jak ja mówię dla mnie samo zajmowanie się tym tematem ma jakieś tam implikacje etycznej się do mnie zajmowała, gdybym się nie wydawało, że zrozumienie tego co się dzieje w tych tekstach kultury może przenosić się na to jak traktujemy zwierzęta natomiast to nie jest pierwsza to zauważam tylko właśnie już dziewiętnastym wieku zauważono i wtedy zaczęły pojawiać się teksty, które miały na celu zmianę stosunku Czytelników do zwierząt i tak np. ta książka czarny książę plag Beauty i zasady była odpowiedzialna za Zatorze pewien konkretny rodzaj uprzęże fuchę jako Polska nie pamięta oczywiście jak się tam nazywano rej na jakiś taki, w którym nie może wyciągnąć głowę został zakazane w wielkiej Brytanii tak przez to, że właśnie w książce bohater, które opowiada o tym jak bardzo to boli w związku z tym, że ma właśnie ten rodzaj uprzęży na sobie zastosowany natomiast nam o tym pomyśleć też wspaniałej piękna niewątpliwie jest z pewnej w pewnym sensie, ale też tych książek, a potem było więcej, czyli tak jak mówię tego zrobić pewien gatunek we Stanach Zjednoczonych była np. książka, a Marshall sąd oraz Beauty udziału, a potem jakieś tam kicz miał też było nie tylko były psy były konie były koty, które opowiadały swoje historie życia właśnie po to, żeby wywołać wśród ludzi Czytelników takie poczucie litości i zmienić ich podejście do traktowania zwierząt tak jak mówię z 1 strony możemy pomyśleć ona wspaniale z drugiej tak postaci zwierzęce, które pojawiały się w tych książkach były bardzo silnie uczłowieczyć ona no właśnie na pytanie na ile musieli odbiorcy ewentualnie utożsamić się bo, bo te zwierzęta stały się ludźmi poniekąd za sprawą takich opowieściach pań opowiada, żeby w ogóle jakakolwiek zmiana zaistniała no właśnie to jest czy innymi słowy one mówiły opowiadały swoje historie takie historie opowiadali ludzie i były takie założenie, że to właśnie dzięki temu właśnie dzięki tej strategii ci Czytelnicy poczują się bardziej dotknięci tą sytuację rozumieją ją lepiej poczują większą empatię dla tego zwierzęcia i ta strategia takiego budowania empatii poprzez stworzenie poczucia jedności wspólnoty, a strategia, która wcześniej była bardzo silnie stosowana w dziewiętnastym wieku w takiej literaturze kobiecej literaturze sentymentalnej w dwudziestym wieku FM 19 wieku taką bardzo ważną książką w stanach Zjednoczonych była książka chata wuja Toma i ta książka była bardzo ważna tra dla ruchu abolicjonistów czynnego zawitała najważniejsza książka ruch abolicji mistyczne Abraham Nikola kiedyś powiedział Harry odbito z tą pani z tą małą kobietę, która zaczęła tam wielką wojnę w książce tej oczywiście mowa o tym w jaki sposób niewolnicy są źle traktowani, ale co jest istotne, że ci niewolnice, dla których czytelnik, jeżeli Czytelniczka ma to Czytelniczka do kobiet była zwrócona ta książka przede wszystkim, z którymi mają się utożsamiać są przedstawienie o prawie biali, a ci, którzy są naprawdę Czarni ciemnoskórzy są to co bardziej dzicy i mniej wyedukowani czy innymi słowy bohaterowie, którzy są latami fizycznie wyglądają na białych co jednocześnie wykształcenie posługują się wykształconymi angielskim standardowym językiem to są bohaterowie, których mamy najwięcej empatii no jak można się łatwo domyślić w wieku dwudziestym w momencie, w którym z kolei ruch praw obywatelskich w stanach był znacznie silniejsze w serii powstałego fala krytyki tej literatury kobiecej James Baldwin pisał o tym czy afroamerykański pisarz pisał o tym, że na tę trasę mentalna no jest oparta na takim wywoływanie sztucznych emocji czy to wszystko strasznie sztuczne i że w zasadzie to też rasistowskie i teraz, jeżeli przełożony sobie tam strategia literatury sentymentalnej na to co się działo pod koniec wieku dziewiętnastego na początku wieku dwudziestego z tymi postaciami z bieżącymi, które mamy literaturę, która sprawia to zwierzęta, dla których owszem, czuję współczucie czytelnik czuje współczucie, ale które są przedstawione w sposób absolutnie nierealistyczne, a na ich odbiór świata jest sprzeczne z tym co wiemy o tym w jaki sposób zwierzęta odbierają świat, której jest zasobnik szans, bo rzeczywiście myślały tymi kategoriami, które są przypisane czy to jakiś sposób nie jest właśnie powtarzanie tego błędu tych błędów, która popełniała literatura sentymentalna jak jeszcze te analogie, jeżeli chodzi o z 1 strony walkę z rasizmem czy też niewolnictwem, a z drugiej o prawa zwierząt, gdzie są jeszcze analogie, gdzie można ewentualnie dostrzec nutę jest też wiele kłopotów to znaczy związane z tym, że przed kim ruch praw praw zwierząt przez ruch praw obywatelskich był przez długi czas postrzegane jako taki strasznie biały oznacza takie założenie to trzeba być bogatą białą kobietą, żeby w ogóle sobie pozwolić na współczucie wobec biednych piesków biedna kotków w sytuacji, w której są ważniejsze sprawy takie jak np. kwestia właśnie nierówności rasowych już nie mówimy jest dwudziestym wieku nie mówimy o niewolnictwie mówił np. segregacji, czyli ja bym była ostrożna z tymi analogiami, dlatego że mówienie, że rasizm to jest to samo co gatunkowi Izmir tak rasizm gatunkowi dyskryminacja pod względem czasowym dyskryminacja szowinizm gatunkowy to są analogiczne rodzaje opresji jest no taka trochę kłopotliwa, dlatego że osoby, które są podmiotami rasizmu mogą powiedzieć oni istnienie pod żadnym pozorem natomiast na pewno takie próby wyłączenia ona nie będzie miał dawać istnieje właśnie bardziej chodzi o to jak jak było ewentualnie dostrzegane jak miało przełożenie na na utwory czy też na poszczególne ruchy tak to w tym sensie, zwłaszcza że też i w jednym z artykułów opisywała pani że, że te kwestie nawet obecnie potrafią system się pojawiać się oczywiście tak chyba wydaje się pisałam o huraganie Katrina, czyli takim huraganie, który w 2012 roku uderzył w nowy Orlean i sytuacja jak często jest Huragan, które którego, na które reakcja władz pokazała istniejące nierówności społeczne to znaczy ci, którzy mogli w, czyli czytajmy znacznej mierze bogaci biali zdążyli się ewakuować z nowego Orleanu, zanim Huragan uderzył i to oznacza, że w samym Nowym Orleanie pozostali przede wszystkim biedni i tak się składa, że ci bierni byli w znacznej mierze Afroamerykanie, bo tam organizowano akcję ratunkową i pojawiały się pewne również akcję ratunkową wymierzoną zwierzęta, które zostały pozostawione przez tych, którzy się ewakuowali i pojawiło się wtedy głosy wychodzące ze społeczeństwa afroamerykańskiego to jest po prostu niesprawiedliwe, że ratujemy te psy i tak koty, które zostały w tych pustych domach w sytuacji, w której w samym mieście są jeszcze ludzie czarnoskórzy ludzie, którzy nie mieli pieniędzy na to, żeby się ewakuować, czyli jest bardzo krótki bardzo skomplikowanych rzeczy notabene ta ta cała sytuacja jest w sposób na oczywiście jest przerobiona na sytuację fikcyjną w książce jazzman mord, która po angielsku nazywa się Salve bądź z i w każdym razie właśnie taką opowieścią, które napisana perspektywę młodej kilkunastoletniej dziewczynki afro Amerykanki, która przeżywa właśnie uderzenia Katriny i co ciekawe jej brat ma jej brat ma ma psa suczka, która ma mieć tajne i ta suczka ma akurat szczenięta ten prac stara się ze wszech miar te szczenięta uratować okazuje się to osoba na niemożliwe wszystkie te szczenięta 1 po drugim umierają i dlaczego wspominam tę książkę, której polskiego tytułu nie pamiętam jest okropna za co przepraszam, ale chodzi o to, że to jest z kolei teraz reakcja samego środowiska wewnątrz środowiska pisarzy afroamerykańskich, która stara się stara się przeciwstawić temu kursowi to znaczy to co oni mówią, że nie jest tak, że wszyscy Afroamerykanie że, że koniecznie trzeba tworzyć takie przeciwstawienie zwierząt jako grupę presja Giovanni i Afroamerykanów jako grupa presja Giovanni dyskryminowanej poddawane presji, ale że są też przecież np. Afroamerykanie, które mają swoje zwierzęta, dla których ta relacja z niezwykle ważną relację to nie jest także oni nie mają swoich psów kotów koni itd. czyli od środka relacje z 4 pokazana jak jeszcze uproszczenia albo schemat pojawiały się pewnie już teraz mniej, ale być może nadal pojawiają się w kulturze literaturze w utworach filmach, jeżeli właśnie chodzi o przedstawienie zwierząt i ewentualnie wywoływanie jakichś skojarzeń oczywiście pozwolę sobie taki przykład, który z kolei będzie będzie dobrze rozpoznawalne dla polskich Czytelników w lekcji książka Eryka Knighta wszystkie filmy, które zostały stworzone na jej podstawie tę książkę z końca lat trzydziestych i nie to książka, która zwykle, jeżeli się daje dzieciom do czytania dodaje się im do czytania po to, żeby nauczył, jakie są wierna podobnie powiedzmy zresztą większość takich książek dla dzieci, w których psy występują to funkcja dydaktyczna książek jest taka, że mają właśnie pokazać dzieciom jak wiernymi zwierzętami są psy na psy tak naprawdę nie są aż tak wiele zwierzętami, gdyby tak było, że każda Lechii wraca do domu nie byłoby zrobione było kupować zwierzę ma młodszy powiedz zwierząt nie byłoby zwierząt w schroniskach, aby po prostu wróciła ona nie wracają czasem zdarzy się jakiś przypadek raczej wyjątek niż reguła takie klasy, ale starają się jednak dosyć rzadko natomiast w literaturze filmie ten scenariusz, który pojawia się raz zarazem lekcji potem jest taka książka Kliber w naszym kraju, bo uczeni bardzo popularne w stanach Zjednoczonych Kanadzie oraz taki film niedawno, które również poprzez zrobiona na podstawie książki, a Edo z PPS Korcza Plata dla dzieci takie sprzed 3 lat po polsku strasznie popularna dzieje się w Kolorado jest piesek, który z miksem pitbulla w każdym razie wraca do domu wraca do Sejmu miał więcej rocznie z dziećmi temu teraz widziała, ale innowatora ja z kolei przepraszam jestem z kolei opisuje w oryginale podobnie sprawdzam przepraszam, ale pewnie nam na pewno słuchacza będą wiedzieć, bo ten sam albo będą mogły sprawdzić sprzed 23 lat firm, które też oparta na książce pod tym samym tytułem piłkarza się chorymi o to, że ten scenariusz tego psa jak bumerang wracającego do domu to nie jest jedna z sesji tylko to jest cała cały gatunek tak samo jak np. a scenariusz psa, które czeka na opiekuna po jego śmierci nie chce odejść, a Chico tak, ale też gra frajerów Bobi tego znacznie więcej to też cały gatunek to są wszystko gatunki, które mają na celu pokazanie przekazanie czytelnikowi odbiorcy słuchaczowi widzowi tego przesłania tej psiej wierności na nie jest to przesłanie, które takie 100% realistyczne nie udawajmy taka jedna z moich ulubionych autorek badaczka, a właśnie nurtu niemal status Erika van pisze Ole SI tak naprawdę to co się dzieje w las to dane przekazuje nam pewną fantazję jest to fantazja o tym jak bardzo my ludzie byśmy chcieli, żeby te zwierzęta tak chciały do nas zwrócić to jest taka fantazja potem, że zwierzęta, które mamy w domu to nie są więźniowie, którzy tam są za karę i których które w wielkim wielkim marzeniem jest uciec tylko te fantazje o tym, że one chcą z nami być, jeżeli zostaną rozdzielone to nie uciekną sobie by by tylko zrobi wszystko co ich mocy, żeby wrócić tak, czyli to jest jakieś niesamowite przejaskrawione tego co NATO przed czasem się zdarza, ale na pewno nie aż tak bardzo ono ma jakiś cel, który nie jest celem, który jest takim dydaktycznym celem explicite Jana mówi no opowiadamy sobie bajeczki, bo ona nam mówią coś miłego u nas i takie właśnie z wieloma tymi konwencjami z wieloma wymiar archetypiczne sytuacjami jak jest przedstawiana seksualności i łamane przez miłość, bo to raczej wtedy sięgacie po drugiej ewentualnie, jeżeli chodzi o świat zwierząt w tym świecie w tworzonym właśnie przez ludzi w dziełach kultury to jest jeden z moich ulubionych tematów mała akurat mało dla dzieci nazwijmy to, choć istnieje tam wszystko stracić nie udawajmy na pewno to to co to co się dzieje w filmach Disneya w takich filmach animowanych, które na pewno kojarzymy sobie bardzo dobrze to jest taka sentymentalizm racja miłości zwierzęcej, która jest pokazana jako takie odbicie romantycznej miłości ludzkiej wyobraźmy sobie film zakochany kundel przypomnijmy sobie film zakochany kundel Ramona kundla okresie 2 Tampa i rodowodu ową suczka Lejdy, która jest spanie tylko raz oczywiście jakaś tam miłość, która łamie pewna granica ma takie przesłanie powiedzmy anty rasistowskie w sobie mówiąc delikatnie co może powiedzieć okej fajnie dobrze, ale właśnie z drugiej strony to co ona sugeruje NATO sugeruje to to, że ten związek tych zwierząt jest takim odwzorowaniem związku ludzi ludzkiego jaki, jakie mogą świetnie zresztą jedyny film Disneya, który robi pomyślmy 101 dalmatyńczyków dokładnie taka sama sytuacja, chociaż tam nie ma przesłania rasistowskich informatyk bohaterowie frakcją na tym samym pełzające sama klasa w zgadza się taka sama klasa społeczna notabene AM w to już się pojawia jeszcze wcześniej właśnie taki wątek anty rasistowskiej miłość zwierzęce uczucia Charliego Chaplina jest taki film Chaplina no bardzo stary standard ma ponad, które nas Ewa, w którym jest piesek kundelek na końcu też ma właśnie szczeniaczki z suczką kundelka jest główny bohater, który jest, który jest takim chorobą, czyli takim trochę bezdomnym takim, gdyż żyjącym na marginesach społeczeństwa człowiekiem są tak razem fajnie sparowanie w każdej widać, że to nie jest coś nowego się dzieje od bardzo dawna ten taki właśnie ten lekko anty rasistowski wątek, ale na to co się dzieje w tych przedstawieniach tej miłości zwierzęcej może być kłopotliwe bardzo prostych przyczyn to jest bardzo silnie przekazuje to przekonanie, że każda suczka każda kotka powinna mieć dzieci szczeniaczki kaczki, żeby móc być w pełni szczęśliwą zrealizować swoje powołanie poczuć instynkt macierzyński itd. na co nie udawajmy to jest bardzo bardzo kłopotliwe w sytuacji, w której schroniska pękają w szwach, czyli innymi innymi słowy są to możemy uznać, że tego rodzaju przedstawienia mogą zachęcać ludzi to bezsensownego mnożenia psów i kotów, o ile traktujemy to jak opowieść o zwierzętach ani tak naprawdę one ludziach bez tego chyba się wyłania przede wszystkim taki obraz, jeżeli chodzi o wcześniejsze starsze już dzieła tego co tak naprawdę myślimy albo chcielibyśmy się one same no i oczywiście to też zresztą wróćmy do tych nieszczęsnych bajek, a przecież to postaci wierzące w bajkach to nie są jak zwierzęta zwierzęta tak nam to są to uosobienie pewne jest uosobieniem pewnych cech ludzkich tak, czyli to, że list Stali jest przebiegłe i wielkie jestem wiecznie głodny i agresywnej itd. nie są opowieści o zwierzęta są opowieścią o ludziach i one są oczywiście pewien sposób, a uproszczone tak, żeby to przesłanie uwypuklić została ona ma 10 minut, więc chciałam teraz zapytać czy i zrobić no pewnie swego rodzaju taki przeskok, ale jednak i jak to się zmieniło w sensie, z czym teraz mamy przede wszystkim do czynienia na ile zmiana się dokonuje i co też właściwie znowu pewnie ona mówi, ale mam nadzieję, że jednak z tym jakimś pożytkiem dla świata zwierząt również tak no na szczęście na szczęście rzeczywiście zmienia się i faktycznie kulturze popularnej coraz więcej takich tekstów, które są które, które traktują zwierzęta bardziej podmiotowo niż przedmiotowa, które są skupione na zwierzęciu jako na zwierzęciu taka nie na zwierzęciu, jaką ona właśnie nośniku pewne wartości uosobieniem pewnych cech itd. czy są pojawia się coraz więcej tekstów zarówno literatury wysokiej, czyli takiej na poziomie nam będą nawet nagrodę Nobla Olga Tokarczuk w zwierzętach poniekąd nawet na poziomie nagrodę Nobla, ale też właśnie na poziomie tak jak mówię literatury dziecięcej filmów dla dzieci również, w których zwierzęta są po prostu bardziej zwierzęcej one robią takie rzeczy, które są bardzo zwierzęce bardzo niegrzeczne mamy psy, które nie są tylko wierne i niekoniecznie, poświęcając swoje życie dla ludzi, ale okazuje się, że mają jakieś swoje własne życie swoje własne swoje własne pragnienia, które niekoniecznie są powiązane właśnie ze sprawianie przyjemności ludziom i to przez przez klub ciekawe, chociaż oczywiście też jest coś co wymaga takiego do dopracowania, bo co się dzieje na bardzo wielu poziomach trudno jest mówić właśnie tak ogólnie o zmianach w kulturze, bo to są zmiany różnego rodzaju natomiast na pewno to to, że kultura popularna coraz bardziej coraz z coraz bardziej Zagłębia się te relacje ludzi zwierząt nie, traktując ich stricte pod przedmiotową prawdopodobnie odzwierciedla nasze więzi zmieniający się charakter więzi ze zwierzętami domowymi i nie tylko domowymi z przyrodą w ogóle jest naszym miejscem miejscem na świecie naszych ludzi minister na świecie, które no ma miejsce na poziomie naszego życia tak czy torze jak jest coraz więcej osób które, decydując się na to, żeby mieć psa kota robią to w sposób niezwykle świadoma i takiego staje się to ważnym elementem ich życia ważnym elementem definicji tożsamości nie boją się tych stereotypów tych schematów tych naklejek, które tak łatwo są przyklejane osobą, która właśnie z tymi zwierzętami wchodzą takie relacje, które są no trochę trochę zbyt bliskie wręcz trochę zbyt niskie no właśnie kwestia tych relacji trochę zbyt bliskich jest jest dosyć istotna, bo tak mówiono w skład tych od tej konwencji chłopca i jego psa to właśnie istotne jest, żeby chłopiec porzucił tę relację z tym zwierzęciem, bo ona w pewnym momencie staje się taka trochę przesadna, ale nie powinien aż tak angażować się relacje z psami powinien ingerować w relacje z innymi ludźmi przede wszystkim relacje romantyczną powinien znaleźć kobietę założyć rodzinę produkować się tak dalej i czy IT stale tekst ter to klasycznie kończą się właśnie na tym, że bohater ludzki zostaje wyłączony z powrotem tę strukturę społeczną, a teraz mamy coraz więcej takich tekstów, które się w ten sposób kończą, w których właśnie to ta relacja ze zwierzęciem jest taką podstawową relacją IAM bohater nie wstydzi się jej kończy jej żaden sposób jak ona stanowi dla niego pewnie taki powód dumy tak naprawdę to to jest takich jest wiele tekstów, które takie trochę są można nazwać relacje ze zwierzętami trochę taką relacją Kurowo, bo no pomyśl o tym, że standardowo, jakby myślimy o relacjach między Lutz wzrastającego chłopca wzrastającej dziewczynki jako dążących do założenia heteroseksualnej rodziny, która będzie oczywiście, w której znajdą się dzieci będzie produkcja społeczna nastąpi no tak z sektora tak właśnie skupiają się na tej relacji ze zwierzęciem i właśnie kończą się śmiercią zwierzęcia śruba głównego bohatera, a sugerują jakąś właśnie taką reprodukcję innego rodzaju Dona Harley o tym właśnie pięknie pisze jako, a my kinkiet not Bejbis o tworzeniu więzi, które są więziami, które przekraczają granice gatunkowe tak, a nie są więziami opartymi na stricte biologicznymi pokrewieństwie ja też mam psy ja też mam koty i dlatego przyznam, że podobnie przemawia a jakie w takim razie tytuły książek opowiadań albo może, jakie filmy by pani poleciła także teraz zobaczyć może z 1 strony właśnie jest to przedstawiane albo morze z drugiej i może to to bardziej będzie pani chciała zrobić, żeby opowiedzieć o tym co pani zdaniem po prostu warto, z czym warto się zapoznać, żeby właśnie nie wiem czy żeby, żeby zobaczyć, jaką sprawdza czy, żeby może bardziej nieprawda zwierzęta tylko ona teraz wyrzec imamem jest jest wiele wiele wiele poziomów tak mamy takie od filmów, które są filmami takimi bardziej eksperymentalnej oczywiście po naprawdę kulturę taką bardzo popularną, w której właśnie też pewne zmiany się dzieje naprawdę mówiąc szczerze to większość tych filmów dla dzieci, która teraz wychodzą takich jak okucia z utopia dam bo, że nowa wersja dam, bo to są wszystko takie filmy, które właśnie widać, że są takimi firmami nowej fali, że to przedstawienie zwierzęcia w nich jest takie bardzo przemyślane przez wszystkie postkomunistyczne teksty tę teorię trasie pojawiła te zwierzęta nie są tam po to, tylko, żeby być właśnie nad nośnikiem jakiejś cechy, ale oczywiście mamy też literaturę współczesną, która też bardzo przerabia ten temat i to zarówno na poziomie takim właśnie liter, które dla bardzo małych dzieci to są takie opowiadania, które w, których tytułów nawet jakby w pewnym sensie nie warto wymieniać, bo one nie będą znane prawdopodobnie natomiast również w literaturze takiej bardziej starającej się być powiedzmy bardziej ambitną literaturą natomiast co to co bym na pewno polecała tak naprawdę to wszystkie takie takie nowe nowe filmy Pixara chociażby to już tam już w tym właśnie widać Namysł nad tą relacją ludzi zwierząt zwierzęta są zupełnie inne niż były jeszcze 50 lat temu w filmach klasycznych filmach Disneya Anka koniec jeszcze proszę, a potem kontakt, bo Woliński powiedział konieczny mówią wyłącznie o psach kotach to wiata nie lubi pani mówi Kania haka Realu też mówić o działaniach i to chciałem powiedzieć o koniach to, bo mówiłem o tym że, że dziewczynki, bo takie sparowanie klasycznie skutkami chłopca z psami, dlatego że ci chłopcy mogą z tymi psami biegać polować tak dalej, a konie się zmieniły i też bardzo ciekawe, dlatego że przed drugą wojną światową plus zestaw książek o koniach, które weszło w latach trzydziestych czterdziestych dla czytelnika dziecięcego i on również były adaptowane filmową był również filmowe adaptacje i tam bohaterami byli chłopcy tutaj myślę np. o takich książkach filmach jak moja przyjaciółka Flicka to też było mówi o klasycznym w książce, która była czterdziesta firma z czterdziestego po mieście była wersja z 2001. wieku też coś zupełnie innego i tam chłopcy, a po drugiej wojnie światowej ten temat koni relacji z końmi zostaje kompletnie zawłaszczone przez dziewczynki tak jakby konie zmieniają płaci w pewnym momencie zamiast bycia odpowiednim partnerem do zabaw chłopięcych stają się odpowiednim partnerem do interakcji z dziewczynkami, dlaczego no właśnie, dlaczego dlatego, że relacja z koniem przestaje być postrzegana w tych tekstach jako relację, w której trzeba tego konia i panować zdołano zdominować ujarzmić zaczyna być postrzegana jako taka relacja, w której trzeba się nim opiekować i potrzebna jest tego serca i cierpliwość i kasą wszystko takie cechy, które są cechami kobiecymi, ale jednocześnie też jest potrzebna pewna odwaga, bo w tych i tak naprawdę też tych tych opowieści o tych dziewczyn jak koniach izba jest mnóstwo są całe takie Serie książek o klub CK tak dalej, ale oczywiście, że tam rzecznik 7 końmi zajmują pielęgnują je czeszą itd. ale też np. spadają ich łamią sobie kości muszą z powrotem wsiąść na tego konia czy są też opowieści o odwadze o tym, że muszą przełamywać to, że zwierzę jednak jest to ogromna i mamy w nim przewagę fizyczną i muszą jakoś z tym poradzić z bardzo ciekawa i to nie są książkę rozmawiasz stupa rewolucyjna właśnie to co jest ciekawe co się dzieje się właśnie Tylkonie jako partner dziecka zmienia płacisz ma to związek z re definicja relacji człowieka zwierzęcia od opartej na dominacji ujawnianiu do opartej na opiece człon ściśle nie jak państwo, ale teraz po tej rozmowie na pewno będę z większą uwagą patrzeć co wynika z przedstawienia zwierząt we tych rzeczach, które teraz powstają naszą gościnią była pani prof. Justyna Włodarczyk z Instytutu anglistyki, które teraz zresztą swoje stulecie tak jak najwięcej mamy już 100 lat Instytut anglistyki Uniwersytetu Warszawskiego bardzo dziękuję za rozmowę dziękuję bardzo, a ja zapraszamy na rozmowę na temat wolontariatu już po informacjach, które teraz chwila Zwiń «

Co obraz zwierząt w literaturze i filmie mówi o nas samych?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WEEKEND RADIA TOK FM

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 09:00

Najnowsze Podcasty

W lipcu rusza Program Pierwsze Mieszkanie. A. Czerniak:" Deweloperzy czekają na taki program, żeby podbić ceny mieszkań"

PiS stworzył spójną wspólnotę wyborczą, która jest pielęgnowana przez rządowe media - prof. Cezary Obracht-Prondzyński, prof. Jacek Raciborski

Ślązacy wciąż walczą o status mniejszości etnicznej

"Wiara w to że opozycja jest w stanie wygrać te wybory osłabła"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL