REKLAMA

70 lat od śmierci Stalina

Wywiad Polityczny
Data emisji:
2023-03-06 17:40
Prowadzący:
Czas trwania:
13:24 min.
Udostępnij:

Z profesorem Andrzejem Friszke, historykiem Polskiej Akademii Nauk, rozmawiamy o sylwetce Józefa Stalina w dzień po 70. rocznicy jego śmierci.

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Transkrypcja podcastu
prof. Andrzej Friszke historyk pan jest moim państwa gościem dzień dobry panie profesorze 5marca 1953 roku dwudziestej pierwszej 50 czasu moskiewskiego umiera Stalin w jego epoce państwowy terror pochłonął życie nawet 20 000 000 ludzi ilu dokładnie zapłaciło życiem za to rządy to my pani nigdy się nie dowiemy, bo nie sposób policzyć tymczasem po jego śmierci naród rosyjski ogarnęła rozpacz strach jako żywo pasuje tutaj fragment wykładu Adama Mickiewicza o Iwanie groźnym Rozwiń » Mickiewicz pisał tak płakał po nim cały naród skoro rozeszła się wieść o jego śmierci lud biegał po ulicach, zalewając się łzami wyjący z rozpaczy rodziny nawet pomordowanych przez niego ofiar były nie uczulone żalu przywdziewał ciężką żałobę historiograf rosyjski zatrzymuje się tutaj osłupiały ze zdziwienia nie wie sam jak to wyłożyć jak wyłożyć żal po śmierci Stalina czy bez tego nie można zrozumieć to jest oczywiście bez zbiorowa Hipnoza zbiorowe szaleństwo byśmy powiedzieli na pewno jest coś takiego jak poczucie, że skończyło się coś co było stabilizacją jaka ona by nie była to było to stabilizacją i teraz nie wiadomo co będzie dalej, czyli takie podziela niepewności Stalin rządził przez gości jako dyktator 2009. roku na stanowisku było od lat dwudziestego drugi 2004. można tam różnie patrzeć minęło parę dziesięcioleci Stalin zawsze był jako symbol trwałości no i umiera 5 taka niepewność jest 1 wzgląd drugi Stalin był identyfikowany z dowodzeniem mi zwycięstwem w drugiej wojnie światowej jak silny to jest mit prawda obrony to widzimy dzisiaj no oczywiście na czele tego mitu jako głównodowodzący wód no to ustali w związku z tym istniało takie poczucie właśnie mocy pewnej tego państwa no śmierć Stalina otwiera pytania co dalej nie wystarczyło panie profesorze pochować Stalina trzeba było jeszcze unicestwić jego kult, dlaczego Stalin tak jak go nazywano wczoraj dziś jutro światowej rewolucji nie mógł jednak pozostać wielkim narracji ideologii propagandzie państwa dla czego trzeba było jednak gasić płomienie uwielbienia dlatego, że jeżeli dodać do państw jeszcze Stalin to jest 1 władztwo to jest model 1 władztwa w Rosji w związku Radzieckim właśnie pan życia śmierci wszystkich bóstwo żywe w, jeżeli chciało kierownictwo partii tych jego tak po najbliższych współpracowników rządzić w poczuciu bezpieczeństwa to znaczy nie to, że jeden z nich wymordowania pozostałych stanie się kolejnym bóstwem tylko chcieli no być bezpieczni rządzić kolektywnie to musieli tak bym obalić system, w którym istnieje bóstwo, w którym istnieje 1 niepodzielny wódz jedynym sposobem, żeby tą legendą osłabić no było pokazanie jego zbrodni poza tym pokazanie jego zbrodni, jakby było elementem zniechęcenia do powtórzenia tych zbrodni, a to niezwykle szybko poszło 5marca umiera 10marca 5 dni później rynków uznał, że należy koniecznie skończyć z polityką kultu jednostki no to jest nie to nie tak szybko Klaja rodem z dnia pojawiła się po kraju, ale to jest właśnie, żeby nikt z nas nie ogłosił się kultem prawda i jesteśmy kolektywnie by generalnie destalinizacja będzie szła powoli w miarę i do pięćdziesiątego szóstego roku będzie się toczyć ten referat prawda obalających wielkość Stalina jego mit Chruściel 60 jest referat pięćdziesiątym szóstym wyniesienie trupa Stalina asy prawdę mauzoleum, gdyż sześćdziesiąty pierwszy, więc to nie idzie tak od razu następuje pewne osłabienie, bo też opór jest duży w społeczeństwie aparacie partyjnym to jest przewrót prawda zdjęcia tego kultu, który był no właśnie esencją gruncie rzeczy system a gdyby nie umarł w tym pięćdziesiątym trzecim co mogłoby się wydarzyć się panie profesorze, bo w ostatnich latach jego życia myślała się jego paranoja niektórzy obawiali się, że może pchnąć świat w kierunku trzeciej wojny światowej nasila się też ustalić na antysemityzm np. kazał aresztować żonę Mołotowa pochodzenia Żydówka samolotów był na straconej pozycji przez ostatnich 10 tygodni życia Mołotow nie miał do Stalina dostępu już chyba żegnał się życiem, ale z życiem pożegnał się Stalin poinformowano spisku lekarzy kremlowskich co mogło być z kolei wstępem do rozpętania kolejnej wielkiej czystki da dokładnie być może jakoś przyczyniło do śmierci Stalina, bo jego osobisty lekarz znalazł się więzieniu w ramach tego tego z tym, ale Szuler był na wezwanie innych VIP-ów sowieckich bał się Stalina dotknąć trzeba go było zachęcić no jest pan lekarzem niech pan zbada pacjenta tak ważne badanie Boga pana życie śmierć zawsze ryzykowne i odpowiedział jak być tak by wiedział, że Mania się prześladowca i okrucieństwo nasilał ja nie jestem przekazał do tej tezy one osiągnęło apogeum w latach trzydziestych, czyli on jeszcze był w pełni sprawny to jest wymordowanie prawda 700 700 000 ludzi po prostu zabitych 3007. 3006. roku 2 000 000 do łagrów z czego połowa umarła w tych łagrach w najbliższym czasie to jest wielki głód to są straszne rzeczy, których dokonywał będąc w pełni sił czy jego Mania się nasiliła pod koniec na jakim mierzy trochę tak to znaczy nieufność do właśnie najbliższych współpracowników podejrzewani, że nie mogą wrócić wykończyć, ale też ja bym powiedział, że to jest jakby powtórka tej tej manii prześladowca, bo poprzednią ekipę, z którą dochodził do władzy no, toteż wymordował w gruncie rzeczy właśnie za warranty w latach trzydziestych ta to jest system, który jak rozumieć założone, że ktoś za długo siedzi w swoim fotelu nawet jako mój bliski współpracownik może być niebezpieczne lepiej tam mieć takich ludzi, którzy nie mają własnej pozycji nie są znani ja, jeżeli ktoś ma jakąś samodzielną pozycję, ale uzyskuje jak długo jest w kierownictwie i i nawet jako pierwszy pomocnik drugi pomocnik staje się niebezpieczny to jest cecha Stalina w ogóle prześladowca Mania obawa spisków obawa, że każdy współpracownik może się okazać zdrajcą i usuwanie takich ludzi na, ale do końca nie wiemy to nie jest tak, że to jest takie pewne, że on zamierzał się pozbyć Mołotowa Kaganowicz prawda Mikojana Berii tak dalej oni tak to ocenili, że tak być może być może rzeczywiście tak było, chociaż nie bardzo wiemy, gdyby chciał awansować to miejsce co znaczy to też nie jest tak istotne, bo on awansował byle kogo w gruncie rzeczy to jest też taka zasada, że współpraca nie musi być kimś wybitnym zrobić mu się lekarzy się naucz nie i niewątpliwie jednak za by za aresztowanie lekarzy kremlowskich sygnalizowało możliwość uderzenia na pewno Żydów zresztą ta kampania anty żydowska się rozkręcała czterdziestego ósmego czterdziestego nie uważa, że nacjonalista jak Amerykanie a kto jest dach Pm dojście do przekonania, że Izrael jest narzędziem Amerykanów, czyli imperializmu, a w związku z tym wszyscy Żydzi pewnie są też potencjalnymi agentami obcych sił no paranoja była częścią tego systemu natomiast pytanie czy on być tak powiem doprowadził do wojny, byleby się dyby dalej żył trudno na to odpowiedzieć, bo Stalin będąc jednocześnie takim paranoi będąc paranoikiem niewątpliwie jednocześnie dość potrafią kalkulować i podać też wycofywać z dramatycznych momentów, że wspomnę tylko kryzys berliński 4849 no, który się rozwijał w kierunku wielkiego starcia w Europie wyjście Grecji on jakby w skali międzynarodowej był kalkulatorem i niekoniecznie tak powiem chciał doprowadzić do totalnego zwarcia, dlaczego władze postali nie zdołał uchwycić Beria i dlaczego tej władzy nie zdołał utrzymać Bober miał największy potencjał w tym aparacie władzy, czyli zwierzchność nad wszystkimi siłami bezpieczeństwa podsłuchami agendami prawda wojskami specjalnymi wewnętrznymi miał miał miał to co pozwala normalnie przejąć pełnię władzy i oni wszyscy wiedzieli i Beria o tym wiedział jego współtowarzysze wiedzieli, którzy byli razem z nim w tym kierownictwie związku z tym żyć jest odpowiedź na drugą część mojego pytania, dlaczego nie udało mu się trwale utrzymać tej władzy dokładnie oni się przeciwko niemu zjednoczyli go usunęli wtedy, że tak powiem prawdę Malenkow Chruszczow Mołotow nawet kazano pić oni między mieli równy potencjał Daria miał dużo większy miał właśnie osobny aparat, który mógł doprowadzić do przewrotu i przejęcia władzy na jego rzecz i w pewnym sensie byłoby logiczne w tym systemie prawda skoro umarł bób Stalin no może następny Bóg w tym wypadku Beria zechce się ogłosić wodzem całego związku Radzieckiego to było niebezpieczne dla nich dlatego jego prośby to w grudniu pięćdziesiątego trzeciego roku został zamordowany, ale było to ostatnia historia związku sowieckiego odsunięcia od władzy polityka poprzez egzekucję jeszcze 1 rzecz panie prof. Stalin wiecznie żywe im dalej od jego śmierci tym większa jego popularność w 2019 roku centrum analityczne Lewady przeprowadziło badania, z których wynika, że 70% Rosjan pozytywnie ocenia Stalina co najmniej połowa jest gotowa usprawiedliwić stalinowskie represje sam Stalin pisał człowiek nie jest wieczny ja umrę jak osądzie nie naród historia jak oceniła go historia doskonale wiemy przynajmniej historia Europy świata nie mówią o historii rosyjskiej na, ale to naród im dalej od jego śmierci tym coraz bardziej Stalinem zachwycone no to jest przerażające to jest przerażające ja powiedziałam kiedyś nie spodziewałem prawda patrząc jak w okresie rządów Gorbaczowa ujawniano pisano od wszystkich zbrodniach jak przypominano wymordowanych obywateli Rosji prawda Rosjan ludzi kultury i robotników chłopów różnych w no, a jednak to jak widzimy wróciło i to jest pytanie, jakby rosyjską dusze tradycje oni niewątpliwie mają bardziej niż my Europejczycy zaufanie i wielbią no strasznych właściwie dyktatorów czy straszliwe reżimy i one groźnie dobrze zbrodniarz bandyta zwykły morderca uwielbiany prawna okresie też Rodzeń z cara noty cały cara był właściwie bez partią jest despotyczny władza cara, jakby to jest uznane za właściwą część tradycji rosyjskiej Stali się z nią wpisywał i to, że zamordował kilkadziesiąt milionów ludzi nie jest przesądzające w ocenie w jest przerażające zdumiewające jakiejś mierze no ale oczywiście warte refleksji, że to jest bardzo niebezpieczna tendencja w kulturze, bo nawet ci ludzie prawne pisze, iż większość ludzi straciła najbliższych zamordowanych bez żadnego powodu, a jednak kult Stali wraca prof. Andrzej Friszke historyk pan bardzo dziękuję panie pokazały bardzo rozmowę wywiad polityczny dobiega końca program wydawał Tomasz Krzymiński realizował Adam Szura za chwilę to 360 i Adam Ozga ja jak każdy poniedziałek oczywiście zapraszam państwa na powrót do przeszłości to po dwudziestej drugiej 20 lat temu antyterroryści osaczyli 2 gangsterów willi w Magdalence, kiedy przypuścili szturm wybuchła mina pułapka i o tym właśnie będzie ta historia Zwiń «

PODCASTY AUDYCJI: WYWIAD POLITYCZNY

Więcej podcastów tej audycji

REKLAMA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

REKLAMA

DOSTĘP PREMIUM

TOK FM Premium 40% taniej. Radio TOK FM bez reklam, podcasty z audycji i podcasty tylko dla Subskrybentów.

KUP TERAZ

SERWIS INFORMACYJNY

REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA