Albert Einstein. O genialnym fizyku i jego relatywistycznym wszechświecie

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

masa jest z początkową formą energii materii mówi grawitacji jak ma w Zakrzewie czasoprzestrzeni grawitację mówi materii jak ma się poruszać i czas zaś może płynąć szybciej lub wolniej i im szybciej się poruszasz tym wolniej się starzeje jesz, bo tym wolniej płynie dla ciebie czas albo inaczej jak tłumaczył to sam Albert Einstein i gdy człowiek siedzi obok ładnej dziewczyny przez godzinę to ta godzina wydaje się minutą, ale każ mu usiąść na minutę na gorącym Rozwiń » piecyków, a wyda mu się dłuższa niż godzina to jest względność szczególną teorię względności publikuje już w 1905 roku jeszcze jako pracownik Urzędu Patentowego Schweitzer ski Bernie nad sformułowaniem ogólnej teorii względności zejdzie mu 8 kolejnych lat wielokrotnie wracać będzie do punktu wyjścia będzie zmieniał uczelnie Berno Zurych Praga Berlin, a niewykluczone, że początek miał miejsce na stacji kolejowej siedzimy już w pociągu pociąg powoli rusza my patrzymy przez okno widzimy od wjeżdżających peron wiemy oczywiście, że to nie palą się porusza tylko pociąg, a właściwie, skąd to wiemy zapytał Einstein sam siebie potem będzie coraz więcej pytań, których inni wcześniej sobie nie stawiali np. dlaczego masa ciężka masa bezwładna to jest to samo to pytanie doprowadza go ostatecznie do teorii względności Einstein po raz pierwszy prezentuje ją na forum pruskiej Akademii nauk w Berlinie potem nadchodzi czas na publikację oraz konferencję prasową wprawdzie teoria wywraca dotychczasowe fundamenty to Nowicki fizyki do góry nogami, ale redakcja New York Timesa nie docenia rangi wydarzenia wysyła na miejsce dziennikarza sportowego jest 20marca 1916 roku powrót do przeszłości w poniedziałki po dwudziestej drugiej zaprasza Karolina Lewicka moim państwa gościem jest prof. Krzysztof Maślanka Instytut historii nauki Polskiej Akademii Nauk dobry wieczór panie profesorze dobry wieczór panie dobry wieczór państwu bohaterem naszej rozmowy będzie Albert Einstein, który przychodzi na świat no mamy dużą dokładność w tym temacie w piątek 14marca 1800 siedemdziesiątego dziewiątego roku o godzinie 1130 w domu przy banku w trasę bez nr 135 w Ulm Wirtembergii NIK mamą była Paulina Einstein z domu Koch, a ojcem Hermann Einstein oboje byli Żydami Hermann Einstein handlował pierze nami na osiemdziesiątym pierwszym roku cała rodzina przeniosła się do Monachium jak wyglądało dzieciństwo przyszłego geniusza dzieciństwo małego Alberta było jak sam przyznaje bardzo szczęśliwe to znaczy rodzina była grana wszyscy tam nawzajem się potrzebowali by diod od siebie uzależnieni, a poza tym byli dość dobrze sytuowani materialnie przynajmniej do pewnego czasu no ojciec Herman handlową pierze nami jak ktoś powiedział zgadzało się to z jego dość łagodnym charakterem tak jak przedmiot jego handlu natomiast domem kierowała matka Paulina ktoś powiedział, że co prawda jeździli np. na wycieczki tam, dokąd zawiózł ich Herman, ale decyzje, dokąd jechać konkretnie podejmowała zawsze Paulina także rodzina była zgrana byli jak pani wspomniała Żydzi, ale nie w przestrzegających zasad judaizmu otwarci zasymilowani 2 lata po Albercie urodziła się jego młodsza siostra maja, od której też wiemy dość dużo na temat charakteru przyszłego geniusza noblisty się największego fizyka dwudziestego wieku Otóż maja przyznaje, że charakter małego Alberta od początku nie był łatwy w zdecydowany wspomina epizod, kiedy to mały Albert rzucił krzesłem swoją guwernantkę, a ta z płaczem przerażona wybiegła z domu, więc jeśli już nie pokazała, niemniej orzecznictwo było szczęśliwe rodzice bardzo dbali o wykształcenie swoich dzieci matka, która początkowo obawiała się dosłownie czy czy jej syn nie urodził się kaleką, ponieważ miał dość nieproporcjonalnie dużą głowę, a czasem, kiedy zaczął mówić co z trudem uczył się mówienia i każde zdanie powtarzał tak jak chciał sobie uświadomić co powie także na początku był pewien lekki niepokój, ale czasem matka zeznała, że jeszcze nie jest autentycznie bardzo bardzo zdolny no i że zadbali o jego wykształcenie ponoszenie handel reszta pierwszy zetknął się z nauką, gdy miał 5 lat to było wtedy, kiedy ojciec pokazał mu kompas, którego działanie wywarło na Albercie głębokiej trwałe wrażenie najpierw rozpoczął naukę w domu uczył się także gry na skrzypcach to nie jest bez znaczenia jego matka była muzykiem stąd też się pewnie te nauki i lekcje pobierał wprawdzie tylko do trzynastego roku życia, ale grał do późnej starości mam wypowiedź jego przyjaciela, który kiedyś powiedział, że kiedy zastanawia się nad skomplikowanymi problemami często grał na skrzypcach w kuchni do późna w nocy improwizując melodię nagle w trakcie grania oświadczył podekscytowany mam, jakby przez inspiracji rozwiązanie problemu przychodziło do niego w muzyce tak tak to jest to jest prawda był uzdolniony muzycznie może nie był wielkim wirtuozem, ale grał bardzo biegle co ciekawe świadczy o jego charakterze wybór muzyki, jaką preferował Otóż nie lubił utworów szkliwa tych krew oferował Beethovena MoCarta i Schuberta Szuber był jego ulubionym kompozytorem natomiast nie sądzę, żeby się ekscytował ciekawskim czy Chopinem to też o nim sporo świadczy no i muzyka bardzo wielką rolę odegrał w jego życiu zresztą cała rodzina była była muzykalna doceniała to takie dzieciństwo było względnie szczęśliwe, ale potem przyszły kłopoty finansowe firmy, którą prowadził ojciec może, uprzedzając trochę fakty do spółki swoim bratem Jakobem założyli firmę no, która wtedy była dość nowoczesna mianowicie chodziło o produkcję prąd nic silników elektrycznych nawet czy jakąś niewielką elektrownie i w związku z tym rodzina przeniosła się do Monachium i tam doszło do roku problemów finansowych zaszła potrzeba sprzedania domu, w którym dotychczas mieszkali co Albert i jego siostra wspominają jako zjawisko bardzo przykro kupiec znalazł się natychmiast wyciął stare drzewa wśród, których się bawili w dzieciństwie tam postawił rząd w lekkich czynszowych kamienic, a ostatecznie rodzina wyemigrowała do Mediolanu w poszukiwaniu lepszych możliwości zarobkowania, a 1 Albert, żeby skończyć szkoły został w Niemczech i bardzo przeżywał rozłąkę z rodziną w pewnym momencie zdezerterował ze szkoły niespodziewanie zjawił się w Włoszech ku zaskoczeniu swoich rodziców no niewątpliwie bardzo do nich Tański jako kilkunastoletni chłopiec i aktor mniej więcej wyglądało wracając jeszcze do jego edukacji wiemy, że on radził sobie bez problemu w szkole powszechnej w gimnazjum, ale na Politechnikę w Zurychu nie stał za pierwszym razem tylko dopiero za drugim, kiedy uczelnie ukończył to był rok 1900 to wcale nie było tak łatwo pierwszą posadą tak dokładnie tak było to znaczy, kiedy pierwszy raz startował na sławną Politechnikę w Zurychu zwaną w skrócie PHO niemieckiego skrótu to przede wszystkim jeszcze nie był pełnoletnie, więc mimo bardzo dobrych wyników z matematyki fizyki pozostałe egzaminy poszły Unii najlepiej nie dlatego, żeby był niezdolny po prostu był zbyt młody, ale został już wtedy zauważony i który z profesorów doradził, żeby jednak ukończyły kształcenie podstawowe no i w związku z tym przeniósł się do miasteczka areał, gdzie kończył szkołę i tam bardzo duży wpływ na niego miał fakt, że zamieszka w zaprzyjaźnionej bardzo życzliwej rodzinie niejakiego Justa Winter 0 bardzo zgrana rodzina sześcioro dzieci bardzo opiekuńcza matka również Paulina i został tam zaakceptowany również jako członek rodziny i tam rzeczywiście czuł się bardzo dobrze tam zrodziły się jego pierwsze uczucie do Marii Winter jednej z córek państwa Intela rów no i ujawnił się też charakter jest tajna, który wpisywał do niej bardzo ckliwe bardzo kwieciste bardzo czułe listy i taka miłość została od wzajemnie ona, ale też jednocześnie wyszedł na jaw jego dość przykra dość przykra cecha charakteru mianowicie najlepiej się czuł, kiedy obiekt westchnień był już pewnej odległości, kiedy mógł pisać listy uruchamia swoją wyobraźnię natomiast jak po po wielu wielu latach napisał jego starszy syn Hans Albert Einstein tutaj pozwolę sobie zacytować syna starszego niż na dystans miłość była rzeczywiście bardzo silna on sam bardzo potrzebował by ktoś go kochał, ale z chwilą, gdy ktoś próbował nawiązać z nim jakiś bliższy kontakt wtedy został odepchnięty żadnym wypadku nie pozwalał się ponieść uczuciom z miejsca wyłączą swoje emocje tak jak gdyby zakręcać kran tyle Hans Albert to wielu latach Otóż to możemy psychologicznie zrozumieć Albert Einstein bardzo dbał o swoje życie wewnętrzne w tym życiu wewnętrznym dominowała nauka fizyka konkretnie Otóż życie emocjonalne mogłoby tę wyłączność zakłócić to oczywiście możemy po latach psychologicznie zrozumieć, ale dla obiektu jego westchnień było to na pewno niezrozumiały no i przykre także ta pierwsza miłość skończyła się wielkim rozczarowaniem córki państwa Intela rów w i podobnie było też pierwszą żoną Alberta Mileva Marić no ale o tym pewnie za moment możemy teraz o tym związku opowiedzieć, bo on jest tą kartą niezwykle kontrowersyjną w życiu Einsteina nie potraktował go ani swojej pierwszej żony ani swojego pierwszego dziecka tak tak to jest rzeczywiście przykre tutaj nadmienię, że przez ponad 30 lat po śmierci Alberta Einsteina 18kwietnia 1955 roku panowała wokół jego postaci atmosfera pewnej tajemniczości, a jednocześnie takie podejście powiedziałbym hagiograficzne, żeby to bardzo dobrotliwy pacyfista, który kocha dzieci, które oczywiście żył nauką po 30 ponad latach zostały ujawnione listy, a Steina do jego pierwszej żony do wspomnianej Mileva Marić, która pochodziła z Serbii z okręgu Vojvodina już autonomiczny okręg Serbii i o której warto parę słów powiedzieć Otóż była to bardzo zdolne dziecko co rodzice zauważyli i postanowiła w związku z tym studiować dalej i znalazły się na tej samej uczelni co później przyszły geniusz noblisty ram na wspomnianej Politechnice Th w Zurychu no i tam poznali się i ponownie uczucie Alberta wybuchło z niezwykłą siłą, ale też siłę możemy właśnie obserwować głównie w korespondencji ta korespondencja przez wiele lat spoczywała zakurzona w pudełku po butach w domu wspomnianego wcześniej starszego syna Alberta wyszła na jaw zupełnie niedawno Otóż, uprzedzając trochę fakty Albert Einstein wyznaczył jako wykonawców swojego testamentu i powierników jego ostatniej woli 2 osoby, które odegrały wielką rolę w jego życie Otóż Helenę Dukas jego prywatna sekretarka w absolutnie wiernie oddana mu oraz dr Otto Nathan doradca finansowy Einsteina tych dwoje bardzo dbało, żeby nie ujawniać niczego z prywatnego życia Einsteina nazywano ich historycy nauki nazywali ironicznie jako brygada Świętego Steina i oni po prostu cenzurował Lee, a zwłaszcza pani Łukasz, a wręcz niszczyła pewne bardziej ckliwe listy, które wtedy przechowywano w piwnicach i instytutów Preston, gdzie albo częściej pracował pod koniec swojej drugiej części swojego życia historycy nauki byliśmy, bo chcieli poznać pewne motywację i pewne fakty z życia i Steina dopiero po śmierci Helen Łukasz roku 1982 i po śmierci dr Nathana 5 lat później ujawniono pewne listy i wtedy ukazał się zupełnie inny obraz Einsteina wracając do pani pytania Otóż Albert uparł się, żeby zawrzeć związek małżeński Mileva Marić swoją starszą o 3,5 roku koleżanką ze studiów i to małżeństwo samego początku napotyka ona niezmiernie problemy przede wszystkim żywiołowy opór Pauliny, a reszta matki Einsteina, która nie widziała Miller jako jego żony przede wszystkim, że jest starszy od niego, że jest chorowity Mileva dzieci są uciekała na nogę no co czyniło ją może niezbyt atrakcyjną natomiast fakt, że była to osoba niezwykle inteligentna błyskotliwa jakoś do Pauliny nie przemawiał i tutaj Albert musiał staczać wielkie boje dochodziło do awantur z matką do ataków histerii, że strony, ale ostatecznie postawił na swoim, chociaż znosił panie profesorze dopiero po tragedii, która się tej parze wydarzyła, choć nie wiem czy wiem jak Einstein się do niej ustosunkował, bo przecież mają 1901 roku ślub był w 1903, a w maju 1901 roku okazało się, że para spodziewa się dziecka i kobiety odsunięto z pola widzenia Alberta, a także wymóg w całości poświęcić się pracy Mileva urodziła córkę no właśnie pytanie co się z nią stało czy ją oddała do adopcji czy może córeczka zachorowała umarła kobieta ją pochował to jest wielka zagadka, który chyba nigdy nie rozstrzygniemy no fakt, że młody przyszły ojciec oczekuje dziecka ono zwykle u ludzi typowych wywołuje reakcję taką by się matką tegoż dziecka zaopiekować by być przy niej blisko, zwłaszcza że Mileva była szaleńczo zakochana w Albercie i tutaj dochodzi do wydarzeń oczekiwanych Millera jedzie do swoich rodziców do Wojwodiny do nowego sadu i tam prawdopodobnie rodzi się WizzAir czy zrobienie Polski można powiedzieć, iż Unia co ciekawe ani przez cały czas nie było wtedy możliwości zbadania płci nienarodzonego dziecka wmawiał żony no jeszcze nie żonie, że to będzie Jasiu prawda Millera w ubierała się przy mizernej okazało się, że ma rację no rzeczą okrutną z punktu widzenia Alberta było to, że swojej pierwotnej córki nigdy w życiu nie zobaczył i nawet chyba nie pragnął zobaczyć natomiast wypisywał bardzo ckliwe listy typu prawda jak tam nasz kurczak czek albo 3 i jak się miewa prawda czy nie jest chory albo taka taka zupełnie abstrakcyjna rada nie karmi córki krowim mlekiem, bo tego się głupie no widać coś co przechowała uiszczania przez całe życie z 1 strony geniusz i absolutna w no rozeznanie w prawach fizyki i totalna nieporadność sprawach życiowych, która przechodziła wręcz okrucieństwo, którego najwyraźniej nie zdawał sobie sprawy nie wiemy nigdy nie ustalono co się stało mało WizzAir dociekliwi historycy nauki przekopali archiwa i Rumunii i pobliskim na Węgrzech w pobliskim Budapeszcie nie natrafiono na żaden absolutnie żaden ślad zapisów urzędzie stanu cywilnego urodzin ewentualnie chrztu tego dziecka no rzeczą niepojętą jest to, że Mileva nie zraziła się dos do swojego ukochanego jakoś tę bardzo przykrą sprawę przemknęła można się tylko wyobrażać co czuła wtedy, jeżeli pan pozwoli panie profesorze to przytoczy 3 cytaty z Einsteina, które dobrze obrazują zmiany jego stosunku do mile początek miłość romantyczna pisze do niej szczęściarz ze mnie, że znalazłem ciebie istoty równą i równie jak ja silną niezależną bez ciebie brakuje mi pewności siebie pasji w pracy i radości życia kiedyś pobrali w styczniu 1903 roku Einstein notował jest teraz mężem i wiodą moją żoną bardzo wygodne życie Mileva znakomicie wszystko dba świetnie gotuje jest zawsze radosna a kiedy byli już w separacji, kiedy miał kochankę, która była jego kuzynką ELSA Löwen Tal to pisał tak do swojej małżonki będzie dbała by moje ubrania i pranie były w należytym porządku bym otrzymywał 3 regularne posiłki w moim pokoju w relacji ze mną nie będzie się spodziewać się żadnej intymności przestaniesz do mnie mówić jeśli o to poproszę niezwłocznie i bez protestu opuścił moją sypialnię lub gabinet, kiedy tego zażądam karno radykalna zmiana stosunku do osoby, której wiele zawdzięczały, która była matką trójki jego dzieci rzecz z psychologicznego punktu widzenia bardzo trudna do wyjaśnienia wydaje się, że to miało w ten sposób Otóż młody Albert rozpoznał Miller jako osobę, która jest bardzo dobrym partnerem do dyskusji zresztą zawsze potrzebował kogoś kto by go wysłuchał i może nie tyle współpracowników czy współautorów jego prac, bo tych nie było wiele, ale dyskutantów zawsze przy nie było sporu Otóż Millera było właśnie takim idealnym dyskutant wysłuchiwała na temat jego różnych idei pomysłów próbowała je prawdopodobnie czasem nawet miała jakąś trafną uwagę niektórzy przypuszczali, że wręcz była autorem pewnych jego pomysłów dotyczących tzw. szczególnej teorii względności, ale to raczej nie znajduje potwierdzenia w faktach i Albertem jej rolę jako współpracownika kogoś, kto wspiera dyskutuje potrzebował i próbował natomiast ona no jako kobieta i matka jego dzieci poczęło jednak czegoś więcej bliskości uczucia i tego Albert najwyraźniej nie był w stanie dać on zresztą pod koniec życia przyznał w liście, który wyszedł na światło dzienne, a który bezskutecznie starali się utajnić wykonawcy wspomniani wykonawcy jego testamentu pani Łukasz i dr Nathan mianowicie przyznał, że podziwiam mojego przyjaciela chodziło o niejakiego Mikaela bez, których się przyjaźnią przez całe życie, który zmarł miesiąc przed Einstein MO Otóż w liście kondolencyjnym do wdowy napisał w ten sposób i tu pozwolę sobie zacytować najbardziej podziwiałem w nim to, że udało mu się przeżyć tyle lat 1 kobietą nie tylko w pokoju, ale ich pełnej harmonii przedsięwzięcie, w którym dwukrotnie doznały sromotnej porażki no to jest właśnie no przykra, ale jednak prawda na temat mentalności i Alberta Einsteina po rozwodzie Mileva nie wyszła ponownie Zamość do końca życia mieszkała w Zurychu, zmagając się z chorobami własnymi serce reumatyzm stany lękowe i syna Eduarda, który cierpiał na schizofrenię zmarła w 1940 ósmy roku wracam do końca jego edukacji końca edukacji Alberta Einsteina, czyli kończy Politechnikę, kiedy skończyła się edukacja zaczęła się nauka właśnie, więc krążą pewne powtarzany z uporem plotki, jakoby aż ten był marnym studentem wcześniej mówiono, że miał problemy z matematyką to wszystko nieprawda patrząc na jego świadectwa widać, że z fizyki matematyki był perfekcyjny troszkę gorzej może było z innych przedmiotów natomiast w czasie nauki studiów był niezmiernie niezależny no to potem prawdopodobnie pozwoliło mu dokonać tych różnych przełomów w nauce jeden z jego nauczycieli zresztą niezły fizyk Weather powiedział o nim mniej więcej w ten sposób to cytuję za biografia Einsteina Abrahamem pasem Otóż z ciebie ani pytań jest zdolny bardzo zdolny chłopak, ale ma 1 wadę nie dasz sobie niczego powiedzieć Otóż to była ta cecha Steina potworna niezależność także po ukończeniu studium z pozytywnym wynikiem Mileva jego żona jeszcze dwukrotnie przystępowała do egzaminu, ale wspomniane problemy z urodzeniem dziecka słabe zdrowie sprawiły, że te egzaminy nie zakończyły się powodzeniem natomiast z Albert liczę na to, że zostanie zatrudniony na uczelni, że będzie mógł kontynuować karierę naukową zresztą wtedy jeszcze nie marzył o fizyce teoretycznej zajmował się częściowo też fizyką eksperymentalną lubił przesiadywać w laboratorium ZAK się elementami co teraz po latach musi się wydawać troszkę dziwne w każdym razie zatrudnienia na uczelni nie uzyskał to był okres frustracji, bo był już miał już rodzinę prawda, a nie miał pracy i wtedy z pomocą przyszedł mu ojciec jego bardzo bliskiego przyjaciela skądinąd kolegi ze studiów Marcela rozpada Otóż ten ojciec miał pewne znajomości, abyśmy dzisiaj powiedzieli układy w biurze patentowym Bernie i po prostu pogadał z dyrektorem tego biura i aż ten został na próbę zatrudniony jako opinia dawca patentów no był niezmiernie wdzięczny Grossmana owi za to poparcie, ale przede wszystkim był już w miarę niezależny finansowo i mógł rodzinę skromnie, ale jednak utrzymać pracę, a potem jak przyznano była dosyć rutynowe dosyć nudna wpływały patenty różnej jakości czasem bardzo dobre czasy mierne, ale jakoś bardzo sobie z tym radził potrafił rozeznać, który z tych patentów jest wartościowy, który nie i tam właśnie w biurze patentowym jak po latach przyznał przyszła mu namyśl najszczęśliwsza myśli mojego życia ta myśl wydawała się dosyć banalna Otóż człowiek, spadając swobodnie powiedzmy w windzie, która się urwała nie będzie czuł żadnej grawitacji ta banalna poniekąd myśli okazało się kluczem do największego osiągnięcia Steina, czyli do ogólnej teorii względności jak przyznają różne autorytety w sposób odpowiedzialny jest to największe osiągnięcie ludzkiego intelektu współczesna teoria grawitacji teoria geometryczna oparta na bardzo prostych, ale estetycznych zasadach skomplikowane matematycznie no i przede wszystkim teoria, którą samo doświadczenie wszechświat potwierdził i dzisiaj nie znaleziono tam żadnej niezgodności z eksperymentem i to właśnie myśl najszczęśliwsza myśl mojego życia przyszłam do głowy, kiedy sobie siedział w biurze patentowym otoczony książkami i wykonywał swoje rutynowe obowiązki teoria, która kilkaset lat po dniu tonie na nowo opisała grawitację za chwilę z pewnością powiem oni nieco więcej, ale jeszcze chciałbym wrócić do przełomowego roku 1905, bo wtedy Einstein publikuje istotne prace naukowe m.in. szczególną teorię względności zawierającą ten słynny wzór równa się MCK Kwadrat no i jeszcze praca kwantowej naturze światła składa też rozprawę doktorską dotyczącą nowej metody wyznaczania rozmiarów molekuł, czyli już bardzo bardzo intensywnie pracuje i zaczyna mieć znaczenie w tym świecie naukowym tak ten rok 1905 rzekł się nazywać przez historyków historyków nauki annus mirabilis Einsteina jego cudowny rok w odstępach zaledwie 2 miesięcznych wysyła 4 pracy każda na zupełnie inny temat i wszystkie te prace są przełomowy, a mianowicie koncepcja światła jako cząstek, które propagują się jak dotąd uważano jako hale, a on zasugerował, że to jednak są Śląski zgodnie z tzw. efektem Photo elektryczne, żeby to uzgodnić z doświadczeniem praca na temat tzw. ruchów Brauna zjawisko znane od wielu lat, kiedy mały drobinki rozpuszczonych chcieć czy doznają chaotycznych ruchów poruszają się w sposób zupełnie nieprzewidywalny zjawisko z nazwany na dla części w biologa Branagh, które miały wyjaśnienia, a jeszcze nie wyjaśnił je z tej drugiej z kolei pracy tu przy okazji dygresja bardzo podobny niezależny pomysł wpadł Polski fizyk Marian Smoluchowski, które niestety przedwcześnie zmarł w roku 1917 chyba najwybitniejszy Polski fizyk teoretyk, gdyby żył dłużej zapewne doczekał się nagrody Nobla, a więc cenił je jego pracy jest to była druga praca praca trzecia z kolei noszące bardzo niepozorny tytuł techniczny o elektrodynamice ciał w ruchu to jest właśnie praca, w której została sformułowana szczególna teoria względności to była zupełna rewolucja jeśli chodzi o nasze poglądy na przestrzeń na czas na materię no i praca czwarta po kolejnych 2 miesiącach wysłana do wtedy podstawowego czasopisma fizycznego Anna Leder Filip k praca, w której pojawił się ten sławny wzór równa się MPEG Kwadrat, który każdy zna, a który po 50 latach zamanifestował swoje działanie w sposób no nader brutalne przykry i jako bomba atomowa wzór, który wiąże energię z materią bardzo niewielka ilość materii zawiera w sobie olbrzymią ilość energii, ale to już są pewne szczegóły techniczne każdym razie ten rok 1905 to było coś niepojętego Millera wtedy wiernie towarzyszyła swojemu mężowi to ona chodziła na pocztę, żeby wysyłać i rękopisy jego kolejnych artykułów popierała go była pełna podziwu, nawet jeżeli nie uczestniczyła aktywnie jako pomysłach to przypuszczam, że bez jej psychicznego wsparcia pracy pewnie by nigdy nie powstały albo powstały z opóźnieniem prof. Krzysztof Maślanka jest moim państwa gościem słuchają państwo Radia TOK FM pierwszego Radia informacyjnego wracam do ogólnej teorii względności panie profesorze i taka ciekawostka dla państwa w 2021 roku odręczne notatki Alberta Einsteina dotyczące właśnie ogólnej teorii względności, nad którą zaczął pracować jeszcze w roku 1911 był profesorem na Uniwersytecie Karola w prace zostały sprzedane na aukcji w Paryżu za 11,51 000 000EUR spora kwota w 1921 roku z kolei, czyli 100 lat wcześniej Einstein otrzyma nagrodę Nobla, ale nie za teorię względności tu ciekawostka nie wiem czy wszyscy o tym wiedzą, dlaczego ogólna teoria względności była tak przełomowa właśnie, a więc zaczęły się tak jak wspomniałem o tej najszczęśliwsze myśli mojego życia opowiada się, że szczególnie teraz czynności w zasadzie była w zasięgu innych współczesnych fizyków Lorenca Płonka Regą nawet matematyka natomiast uważa się, że ogólna teoria względności, czyli radykalne rozwinięcie uogólnienie poprzedniej teorii, które tak znakomicie opisał zjawisko grawitacji i gdyby nie dojść jeszcze długo zapewne nie powstała tutaj na słowa podziwu dla niezwykłej absolutnie niezwykłej intuicji, a Steina wychodzą tak prostej myśli, że człowiek spadającej windzie nie czuję grawitacji Grawitacja wtedy nie istnieje potrafił metodą drobnych kroków i radykalnej pomocy ze strony jego przyjaciela Grossmana, o czym za moment potrafił zbudować spójną przepiękną matematycznie bardzo estetyczną teorię, ale to zajęło ładnych kilka lat w międzyczasie jak pani wspomniała został pracownikiem Uniwersytetu frazy dokładnie Uniwersytetu niemieckiego w Pradze Praga była wtedy miejscem dość osobliwym my z oczywiście mieszkali tam Czesi, ale też było sporo Niemców i te 2 społeczności to może nie były wrogie, ale jednak dość niezależnie niezależne od siebie i były też 2 uniwersytety Uniwersytet czeskiej i Uniwersytet czy niemiecki i tam jeszcze nie znalazł zatrudnienie w i nie wiadomo dzisiaj dokładnie, jakie były jego motywację, że tę propozycję przyjął Praga teraz jest przepięknym miastem malowniczym, ale jak wtedy on sam przyznaje nie było dobre miejsce do mieszkania bardzo zapalone przede wszystkim fatalnej jakości woda, której trzeba było się być i co gorsza jeszcze pić ją o stanie dostał mieszkanie profesorskie w bazie pięknej secesyjnej kamienicy, ale życie tam nie było szczęśliwe i tam jego pierwsze małżeństwo zaczęło się chwiać Otóż Mileva bardzo źle znosiła to wygnanie w Pradze Albert natomiast pracował intensywnie tam spotkał człowieka rok matematyka, którym stosunkowo niewiele wiadomo w niejakiego droga pika, który zasugerował bardzo trafnie, jeżeli chcesz myszkę stronę i opisać grawitację to musisz użyć pewnych prac, które matematycy już opublikowali i to była krótka, ale bardzo trafna sugestia aż ten początkowo ją zlekceważył, ale potem sobie o tym przypomniał natomiast wracając do problemów rodzinnych no lidera dobrze czuła się oczywiście poza rodziną z Serbią dobrze się czuła w Szwajcarii i pobyt wprawdzie był w terenie nie do zniesienia nie miała Towarzystwa nie miała prawda z kim się spotkać Albert był bardziej otwarty dzięki wspomnianej muzyce uczestniczył w wieczorkach muzycznych w bywał na spotkaniach na różnych salonach literackich w szczególności na 1, w którym też pojawiał się, ale siedział milczący sławny Franz Kafka natomiast Millera była była po prostu no przybity tą sytuacją w potem jednak stopniowo zaczęto Steina zauważać, bo trzeba podkreślić z naciskiem, że kiedy ukazało się tych jego 4 jego pracę vanów Mira Willis a kto spodziewał się 1, że albo się pojawi radykalny sprzeciw albo albo wręcz brutalna krytyka tymczasem początkowo panowała zupełna cisza z małymi wyjątkami fizycy wtedy zajmowali się głównie eksperymentami natomiast sławny Max Klang ojciec teorii kwantowej jak mówimy jako pierwszy chyba docenił szczególną teorię względności już pod koniec roku 1905 wprowadził ją do swoich wykładów i zainteresował nią swojego zdolnego studenta Maxa von Wlazły na, ale to było niewiele, ale wciąż był pracownikiem Urzędu Patentowego kompletnie nieznanym świecie fizyki dopiero powoli powoli zaczął być bardziej znany to problem w tym, że jego koncepcje były dość trudne przez niektórych uważany za niezrozumiały jak pani wspomniała paradoksalnie nagrodę Nobla dostał nie za teorię względności, której nawet chyba komitet Noblowski wtedy do końca nie rozumiał pan właśnie za coś znacznie prostszego za efekt foto elektryczny i za jak wspomniano pewne prace teoretyczne bardzo ostrożne sformułowanie, które świadczy, że akademicy świadczy chyba do końca nie zrozumieli wagi osiągnięć, a Steina okres praskiej skończył się jak wspomniałem był to kryzys już małżeństwa dość zaawansowany, bo wtedy dwójka synów w starszy Hans Albert wracając ze szkoły do domu często się spóźniał to była symptomatyczne matka była zaniepokojona okazało się, że siedzi nad rzeką i obserwuje jak płynie woda w rzece z czasem miały się stać bardzo znanym z utytułowanymi cenionym ekspertem od spraw regulacji rzek no młodszy syn niestety miał mniej szczęścia w bardzo przeżył zresztą tak jak starszy, ale na nim się to bardziej odbiło rozstanie rodziców i przypłacił to chorobą psychiczną w bardzo zdolny bardzo wrażliwy utalentowany humanistycznie w przeciwieństwie do sławnego ojca do brata inżyniera w co zresztą Albertowi stanowi bardzo się podobało pisał piękne wiersze aforyzmy biegle grał na fortepianie, ale był bardzo wrażliwe i ten rozwód rozstanie rodziców przypłacił chorobą psychiczną no w sumie tragicznym końcem historia współczesnego świata autorstwa angielskiego historyka Paula Johnsona zaczyna się od takiego zdania świat współczesny narodził się 29maja 1919 roku, więc muszę teraz panie profesorze zapytać pana o wydarzenie, którego skutkiem było jednoznaczne potwierdzenie ogólnej teorii względności, czyli zapytam brytyjską ekspedycję naukową na wyspę książęcą i zaćmienie słońca właśnie Otóż jednym z przewidywań ogólnej teorii względności prawda, bo ona pojawiła się, że tak powiem kolokwialnie nie proszona na ten świat fizyki, bo teoria Newtona spisywała się doskonale z pewnymi drobnymi wyjątkami, ale generalnie od tych po prawie 300 lat nie znaleziono tam jakiś lub pojęciowych czy sprzeczności, więc trzeba było się odwołać do świadczenia, która z tych koncepcji jest lepsza, a naraz 3 takie efekty jednym z nich było odchylenie Promienia światła przez masy przez Waśko wasze Otóż ta masa musiała być dość duża i taką masę i zapewnia słońce, ale słońce samo świecie w związku z tym zobaczyć czy Promień dalekie gwiazdy odchyla się przy słońcu jest rzeczą niemożliwą do gwiazd jak wszyscy wiemy w dzień po prostu nie widać jawności słońca nie ma w na pomoc przyszło tu zjawisko zaćmienia słońca, kiedy tarczy słońca przesłania Księżyc, a wtedy widzimy tylko koronę słoneczną samej tarczy słońca nie widzimy i na ciemnym przez krótki czas niebie pojawiają się gwiazdy tak jak w nocy Otóż sir Arthur Wellington zdolny teoretyk angielski, który wcześniej poznały rozeznał znaczenie nowej teorii grawitacji Einsteina ogólnej teorii względności jak mówimy zorganizował dokładnie 2 wyprawy w 1 sam uczestniczył i dokonał zdjęć słońca wraz z okolicznymi gwiazdami porównano potem położenie tych gwiazd na niebie, kiedy słońce jest daleko od nich winnej porze roku i pomieszano przesunięcia w Etixx tony stwierdził, że przesunięcie, który zaobserwował na kliszach fotograficznych to były szklane klisze, żeby nie było jakiejś zniekształceń, że ono z grubsza zgadza się z tym co przewidział ani tanie po latach zaczęto przyglądać się tym pomiarom okazało się, że tam były bardzo duże błędy statystyczne pewne gwiazdy nie zbliżały się do słońca w sensie wizualnym, ale oddala od niego, ale średnio okazało się, że aż ten ma rację tym Cohn wysłał wówczas sławny telegram, a w stanie dowiedziawszy się o tym natychmiast za napisał pocztówkę do swojej matki o tym odkryciu, że teoria została potwierdzona nawiasem mówiąc teoria Newtona również przewidywała odchylenie światła dalekich gwiazd w pobliżu słońca, ale dwukrotnie mniejsze natomiast wg teorii zdania było ono w właśnie 2× większa niż te ograniczona takie średnio rzecz biorąc przesunięcie odkrył petentom w areszcie nawiasem mówiąc to jest też jego rys charakteru zapytany potem przez dziennikarzy a co by było, gdyby Reding ton nie odkrył tego przesunięcia zgodnego z pana teorią odpowiedział tak troszkę w języku takim pseudo religijnym byłoby mi żal dobrego pana Boga, bo teoria jest w rządkach także udawał no chyba udawał że, że to musi być tak, bo te jest tak piękna tak spójna tak matematycznie wyrafinowana, ale niewątpliwie cieszył się z tego to odkrycie ujawniono na posiedzeniu Królewskiego Towarzystwa astronomicznego w Londynie no i od tej pory Einstein stał się gwiazdą mediów i rozpoczęła się jego trwająca aż do śmierci niesamowita sława co ciekawe proszę zauważyć dopóki kraj ten był pierwszą swoją żoną Miller ową pozostał generalnie mało znany po rozpadzie tego małżeństwa formalnym rozwodzie, a potem po ponownym ożenku ze swoją starszą kuzynką leżą rozpoczęła się jego i jego sława stał się dziś powiedzielibyśmy gwiazdą mediów, a potem także elementem popkultury za Albert byli ze sobą do jej śmierci w 3006. roku pytam pana profesora o jego poglądy polityczne mam przed sobą fragment listu do przyjaciela była to reakcja na wielką wojnę, czyli pierwszą wojnę światową w takich czasach zdajemy sobie sprawę do jak godnego politowania gatunków zwierząt należymy pełen smutku niesmaku kontynuuje moje badania i przemyślenia podobnie zaniepokojeni zaniepokojony wręcz 3 wstrząśnięty był po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki co żeśmy zrobili miał wówczas powiedzieć z drugiej strony popierał syjonizm i powstanie państwa Izraela tak poglądy Einsteina i były klarowne, ale one ewoluowały z czasem Otóż jako młodzieniec tak przekazują niektórzy nie znosił np. oddziału maszerującego wojska no takie zachowanie prawda, kiedy coś trzeba robić zgodnie z rozkazem niewątpliwie kłóciło się z jego filozofią życiową, którą jak wspomniałem była absolutna niezależność na niezależność gwarantuje powodzenie w badaniach naukowych także był nieugięty pacyfistą w momencie wybuchu pierwszej wojny światowej aż ten był już poważaną członkiem pruskiej Akademii nauk jednocześnie pracował na berlińskim Uniwersytecie był już wtedy poważany przez środowisko fizyków w jest rzeczą przykrą, że sporo uznanych naukowców próbowało udział Niemiec w wojnie światowej państwa stara się być na uboczu no ale jakoś jakoś wtedy egzystował to były czasy trudne dla Niemiec ubóstwo potem późniejsza galopująca inflacja, ale dzięki zapobiegliwości Elizy drugiej żony Alberta i jakoś sobie radzili trzeba też zrobić dygresję psychologiczną ile Mileva była mu duszno jak nie ulega wątpliwości była potrzebna jako taki inteligentny dyskutant słuchać jego pomysłów, a za ani tajnie i zupełnie nie rozumiała tego co robi jej mąż była osobą rozwiedzioną mającą 2 dorastające córki, które stały się przybranymi córkami Einsteina miała dużo wdzięku uroku była utalentowana deklamują wiersze występowała różnych Wieczorka ach, poetyckich czy Einsteina tak troszkę śmieszyło, ale nie wtrącała się w jego sprawie naukowe można powiedzieć państwa już wtedy nie potrzebował takiego oddanego słuchacza, żeby komentował jego pomysł był już wtedy dojrzałym docenione przez świat fizykiem, ale pierwsza wojna światowa to było po prostu preludium do tego co stało się później stopniowo Otóż zaczęły się ataki na Einsteina z pobudek antysemickich to bardzo przykre, bo główne skrzypce w tych atakach grał niejaki Filip Lenart utalentowany fizyk niemiecki fizyk doświadczalny, który co ciekawe badał właśnie zjawisko fotoelektryczne, a przede w stanie w sposób eksperymentalny i państwa znał jego pracę i cenił je, a potem dostarczyć wyjaśnienia tego zjawiska wyjaśnienia teoretycznego Otóż Lenart uważa, że pomysł Einstein noszą niezrozumiały są zagmatwane i należy lansować tzw. aryjską fizykę i noc była zupełnie absurdalny fizyka jest 1 jest dobra albo zła zgodna z oświadczeniem albo nie, ale nie ma czegoś takiego jak fizyka aryjska rozpoczęła się nagonka na Einsteina, którą nosił początkowo jak twierdził z pewnym humorem z rozbawieniem, ale pewnego razu nie wytrzymał nerwowo napisał bardzo mocny tekst dochodziło np. do takich rzeczy jak spotkanie w teatrze, w którym szkalowano Steina on sam siedział w loży nie nierozpoznany przez nikogo twierdzi, że dobrze się bawi, ale to nieprawda na pewno przeżywał to bardzo bardzo boleśnie no a potem wiadomo lata trzydzieste dojście hitlerowców do władzy i aż ten musi Niemcy opuścić wyjeżdża do Stanów zjednoczonych, gdzie będą gry oraz do śmierci 1955 roku zapytałem jeszcze o kwestię syjonizmu i powstania państwa Izrael, bo tam jest też takie wydarzenie, które budzi uśmiech po latach, bo 502 roku Einstein otrzymał propozycję objęcia urzędu prezydenta Izraela odmówił zresztą ku uldze wielu izraelskich polityków, bo np. Ben Gurion zamawia się zamartwia się co będzie, gdy uczony jednak przyjmie propozycję marzył np. zgodnym współżyciu Żydów i Arabów co do dziś niestety nie zmaterializowało tak to jest prawda rzeczywiście ta propozycja wyszła ze strony bodajże Chaima Weizmanna w każdym razie jeszcze był na tyle realistą, że zdawał sobie sprawę, że jego świat to jest fizyka to jest nauka natomiast polityka na temat, który zabiera często głos to jest takie zajęcie dla rasowych polityków zresztą wtedy był już może ono nie tyle podeszły w latach, ale naprawdę schorowany wspomnę, że w roku 1940 ósmy, w którym zmarła Millera jako pierwsza żona jeszcze nie odkrył, że sam jest poważnie chory miał zresztą przeróżne problemy zdrowotne wcześniej, ale jakoś je lekceważył największe z tych problemów był chyba czysto psychiczny jakieś psychosomatyczne byśmy powiedzieli to był ten rok 1919, kiedy po bardzo intensywnej pracy rzeczywiście zapadł na zdrowie schudł 25 kg wasz i wtedy zaczęła się nim troskliwie zajmować, a tak zresztą można powiedzieć nigdy nie potrzebował żony jako obiektu powiedzmy swoich uczuć potrzebował po pierwsze, dyskutant ta trzeba dostarczać Mileva IAR, że byłoby, jakby matką, która wyprowadziła z tego kryzysu zdrowotnego spowodowanego intensywną pracą z tego wyszedł i był zadowolony natomiast w roku czterdziestym ósmym okazało się rzecz wyszła na jaw rzeczy, dlaczego się, że ma tętniaka na aucie wtedy medycyna nie była może na takim poziomie jak Ross, ale sugerowano stanowi operację usunięcie operacyjne tego tętniaka, który w każdej chwili groził pęknięciem i katastrofą zagrażającą życiu ciekawa jest odpowiedział tajna na tę propozycję lekarzy, że to niema sensu powiedział mniej więcej tak życie przedłużane poza swój naturalny kres traci smak nocy 18kwietnia 1955 roku zmarł prof. Krzysztof Maślanka Instytut historii nauki Polskiej Akademii Nauk był moim państwa gościem dziękuję za rozmowę dziękuję serdecznie dziękuję państwu uwagę również państwu dziękuję za wspólnie spędzony czas program wydawała Małgorzata Połczyńska słyszymy oczywiście już za tydzień w każdy poniedziałek tuż po dwudziestej drugiej dobranoc po Zwiń «

Albert Einstein. O genialnym fizyku i jego relatywistycznym wszechświecie

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 21:00

Najnowsze Podcasty

Test: Hyundai Ioniq 6

Jerzy Rzymowski. Fantastyka też potrafi w humor

Fantastyczne poczucie humoru

PKN Orlen zainteresowany przejęciem Grupy Azoty Puławy

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL