Ile Drzymała miał wozów i co się z nimi stało [cz. 2]

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Inter luda zaprasza Cezary łasiczka Cezary łasiczka to jest program Inter luda dobry wieczór witam państwa bardzo serdecznie zapraszam na dzisiejsze spotkanie dzisiaj dalsza część rozmowy o książce wóz Drzymały w pod świeckim zaborem trans dyscyplinarne badania pamięci znawcę nad chłopskim dziedzictwem księgi, które ta książka ukazała się nakładem wydawnictwa książka prasa, a autorem jest gości dzisiejszego programu pan dr Jan Jasiewicz z katedry historii sztuki Rozwiń » filozofii wydziału edukacji artystycznej i kurator stwarza Uniwersytetu artystycznego w Poznaniu dobry wieczór witam serdecznie panie doktorze dobry wieczór bardzo dziękuję za zaproszenie niezmiernie miło, że mogę na to z panem rozmawiać tak znowu Szanowni Państwo, bo pierwsza część dzisiejszej rozmowy odbyła się w programie Owczarek o godzinie jedenastej także odsyłam już teraz państwa do tej rozmowy znajdą państwo tę rozmowę w archiwum audycji w archiwum podcastów Radia TOK FM albo na stronie Radia TOK FM kropkę PL albo w aplikacji TOK FM tam znajdą państwo w archiwum naszą poprzednią rozmowę oczywiście te rozmowy stanowią oddzielne całości można wysłuchać ich razem, ale można też wysłuchać oddzielny oddzielnie tylko przypomnę powiem, że w pierwszej części rozmawialiśmy o powieści Reymonta chłopi i jej jak gdyby kulturowym, ale też popkulturowym znaczeniu natomiast rozpoczęliśmy też rozmowy o otrzymane i jeżeli państwo pozwolą, jeżeli pan doktor pozwoli to ja chciałbym zacytować fragment pana książki w zdając sobie sprawę z propagandowego charakteru wypowiedzi późniejszego żelaznego kanclerza taj pan wypowiedź przytacza, niemniej jednak trzeba przyznać, że w tych słowach, w których odnosił się do poprawy losu chłopstwa zamieszkującego ziemie polskie zagarnięte przez Prusy było wiele racji, żeby nie wyjść na gołosłownej ego German Fila przypomnę tylko kilka częściowo już przeze mnie przytaczanych faktów Otóż w latach 17721792 w części jeszcze za panowania Fryderyka drugiego słusznie zwanego wielkim w zaborze pruskim przedsięwziętą dość daleko idące reformy stosunków wiejskich m.in. zwolniono z poddaństwa chłopów bezrolnych dzieci chłopskie oraz osoby, które wybierały się do szkół zakazano też włączania gruntów Chłopskich do folwarku ów i ograniczono pańszczyznę w domenach państwowych do 60 dni w roku w 1800 siódmym roku za panowania Fryderyka Wilhelma trzeciego pod wpływem ciśnienia rewolucji francuskiej działań Napoleona zniesiono w całych Prusach poddaństwo, a od 1800 jedenastego roku rozpoczęły się wyjątki Wielkopolski zainicjowane przez wielkich mężów staną procesy uwłaszczeniowe wraz ze stopniowym ustawianiem stosunków pańszczyźnianych, czyli mamy taką sytuację, że to zaborca sprawił, że pańszczyzna albo jest wnoszona albo jest ograniczona jakimś przejrzystym procesie i właściwie dzieje się rzecz dziwna, czyli chłopi, którzy przez lata byli własnością byli przypisani do ziemi niektórzy mówią byli niewolnikami i nagle mówią, ale przecież powinniśmy wystąpić przeciwko panom przeciwko szlachcie, która nas mierzy od lat, a ten podmiot, który my nazywamy dzisiaj zaborcom właściwie zwraca nam wolność cywilizuje nasz świat, ale dzisiaj pamiętamy raczej jakąś przedziwną sytuację, w której to chłopi występują przeciwko Prusom czy później przeciwko cesarstwu niemieckiemu mówiąc to oni chcą dla nas z chcieli dla nas źle czy są dla nas źle, a naszym przyjacielem współ partnerem w walce o polskość będzie to Szlachta, która nas od wieków uciska, a tutaj sprawy są bardzo skomplikowany to znaczy im UE i trzeba spojrzeć jak wydostać się tak powiem, a na bardziej szczegółowo na to jakby na samą w ogóle politykę także, jakby prosto, a ten trud, a potem cesarstwa niemieckiego tak, bo faktycznie mogłoby się wydawać rada państwo pruskie najpierw podejmuje szereg reform, których tak jak to pan NN pan wspomniał, które jak to nie wiem no i ja zawsze tutaj się nasuwają też słynne słowa ND Theodora van się na 1, jakby architektów całych tych właśnie tych wielkich mężów stanu tak 11 jak bliski współpracownik ministra finansów on ani też tajna no nad całością jeszcze czuwał tam Harden bark tak zastąpić tymi wielcy mężowie stanu są tak nazywał Stanisław Grabski o tym też może warto warto pamiętać 1 na premierów pewne będą międzywojennej Polski na ten, który wyrobił 1 reformę reformę finansową prawda, jakby nie, gdy prowadził złotówkę en, ale pod wielkim historykiem znanym historykiem myśli polskiej też tak nie warto warto powiedzieć był syndykiem, a zarazem docenia to co zrobili Prusacy tak, dokonując tych reform, ale INI High to powiedział co powiedział co powiedział van się prawda, żeby jak czas by sens całych tych reform jest taki, żeby uczynić z byłych niewolników i Słowian ludzi i Niemców tak i gdyby państwo pruskie pewne, realizując te reformy nie dni 1 nie dokonało w pewnym momencie będę pewnej wolty wolty nie tyle może wolty, ale teraz bardziej jakby po prostu tłamsi polską narodowość tak jak to się wszystko zaczęło przede wszystkim odpowiedzieć to można tam pisać, lecz nie wiem prawdę tam Rafaela tak od lat dla mnie trzydziesty już zaczyna się taki bardziej ostrzejszy kurs tak ale gdyby takie liberalne podejście stosowało stosowało państwo pruskie jak jak jak jak to było w początkach dziewiętnastego wieku, kiedy właśnie dokonywały się te reformy nasiona, podając ten zniesiono pańszczyznę wspomniał pan, że pan, jeżeli pańszczyzna została wniesiona w zaborze pruskim 10091 raty wyłączenie z Wielkopolski właściwie się dopiero zaczęło w 18002003. ME w Wielkopolsce, dlaczego na skutek właśnie protestów Wielkopolskiego ziemiaństwa tak tylko polskiej szlachty, która uważała, że na absolutnie to będzie prawda ich Eminemem no po prostu stracą swoje by swoich darmowych darmowych pracowników badano, więc prostaty w takim mieście odwleka liter te reformy w Wielkopolsce, ale w końcu one także tam zaczęły na dobre zaczęły się działać właściwie do tak do lat sześćdziesiątych do lat sześćdziesiątych te reformy uwłaszczeniowe czyli jakby prawda też gry po prostu nadawanie chłopom ziemi, aby zostały zakończone z tym co też warto powiedzieć one jednak byłaby faworyzowały bogatsze chłopstwa tak jakby zostały duże rzesze en chłopów bezrolnych tak, który po prostu musieli się nadal wynajmować no ją GROM czy też polskiej szlachcie pada, żeby od siebie, jakby Enemy utrzymać oni niestety nie otrzymali też ziemi także te te reformy nie były takie dla wszystkich chłopów też korzystne, toteż warto o tym powiedzieć, ale to, że właśnie potem nastąpiło jednak torze, że nie wiem ta data te słowa szansie na jakich nie jak ten postulat pan się na tak nie został zrealizowany rada, owszem, Prusacy, jakby uczynili chłopów powiedzmy ludzi tak wolnych ludzi, ale nie zrobili z Niemcami wg mnie jakby po prostu, gdyby i to zresztą nie tylko aby wg mnie ta historia też o tym często mówią, że jakby Prusacy później Niemcy popełnili, jakby zasadniczy błąd od tego właśnie od tego znaczy te Kamczyk kanclerzy żelaznego kanclerza pan wspomniał oczywiście chodzi o PiS Marka, jakby od ery Bismarcka zaczyna się naprawdę wtedy bardzo oklaski kurs germanizacji inny Bismarck myślał Nene, gdyż po prostu właśnie wystarczy polskich chłopów oddzielić jak do wpływu szlachty kleru, niemniej i wtedy oni staną się, jakby prawda przejdą na stronę przez niemiecką zaczął się Germany Zobacz, ale szereg w związku z tym, jakby poczynił także szereg na mnie szereg takich posłów czy rząd prawda najpierw prawda jeszcze prócz później przede wszystkim już TETA niemieckiego po zjednoczeniu 1000 Mn 800 siedemdziesiątym pierwszym roku, które po prostu zaczęły już tak powiem być takie jawnie właśnie antypolskie tak całe kultur KO dacie, jakby walka z kościołem katolickim w Niemczech rada, która przede wszystkim dotykała nie tylko oczywiście Polaków, ale przede wszystkim Polaków, bo my obywatele i obywatele cesarstwa niemieckiego, którzy byli zdania katolickiego to byli przede wszystkim palatyna, chociaż to też oczywiście nie zapominajmy oba Barczyka nie zapominajmy od mieszkańca Nadrenii prawda, toteż byli katolicy daje o tym warto pamiętać i teraz tak i oprócz tego oczywiście wprowadza się ustawy ograniczające używanie języka polskiego w urzędach prawda potem także szkołach potem także na lekcjach religii tak na to słynne strajki dzieci Eminem jeśli w ogóle strajki szkolne, które są w całej właściwie Wielkopolsce ten się toczą i wg mnie jest chyba Kellera powiedział, że to zawsze zbrodnia to błąd, dlaczego Bismarck popełniacie bez wsparcia z perspektywy nie wiem to państwa niemieckiego popełnił błąd taki, że zamiast prowadzić taką państw świata liberalną politykę dny nabyty prowadził rząd pruski prawda w początkach Emil jest tego wieku po prostu wtedy nie, jakby nie walczono z polskością walczono z polskim językiem walczono z polskim kościołem po prostu robione reformy tak i ich wtedy faktycznie wielu też chłopu w ogóle jakoś tam i z tego dumny z tego też historycy piszą notesie zorganizował tak to też, jakby powiedzieć, ale później właśnie kiedy, jakby zmieniono zaostrzono ten kurs prawda ten kurs taki ostro antypolski dodatkowo prawda no bitwa w zakładach będą komisję kolonizacyjną tak 1800 osiemdziesiątym szóstym roku prawda które, jakby głównym zadaniem było wykupywanie większych majątków ziemskich na zamiary przede wszystkim w tym zajętych w rękach polskich, ale to było trudno czy Polska Szlachta sprzedawała to też jest, toteż warto podkreślić, że najbardziej polską ziemię kupiła Polska Szlachta tak chłopi także, ale generalnie wychodziło na to, że chłopi się więcej ziemi kupili mis en nie niż sprzedali dano zamiar taki był taki po prostu wykupywać znaczy zamiar komisji kolonizacyjnej tak wykupywać ne majątki, zwłaszcza polskiej, ale potem jakiekolwiek tak nawet także jej w krów będę pruskich i to na nich osadzać i chłopów to te de wszystkim by oczywiście narodowości niemieckiej tak, aby wprowadzanych na wprowadzanych tutaj rejon Wielkopolski pan tak jeden z Pomorza Śląska da i NATO ogromne pieniądze na to sobie uświadomimy, że wtedy najpierw oni dostali 100 000 000 Marek tak ta komisja jest siedziba znajdowała się w Poznaniu Enea właściwy do do do końca do 1913 roku taki mam dane en oni uzyskali aż 955 000 000 Marek, żeby sobie uzmysłowić, jakie to były kwoty warto podać, że przeciętna cena za hektar ziemi wynosiła wtedy, kiedy jak komisja powołana to było 500 Marek, a 1913 roku 1450 marki pokazuje jak np. też też też oczywiście zmieniało, jakby ceny jak też w ogóle to właśnie komisja działała jak też napędzała w ogóle ceny ziemi na ceny ziemi w zaborze nie w zaborze pruskim, więc generalnie to, że chłopi później, jakby opowiedzieli się powiedzmy za polską tak to wynikało w dużej mierze wg mnie po prostu krótko mówiąc błędnej polityki ryby czy pobić Markowskiej tak PiS Marka, aby podpaść późniejsze pytam potem był taki moment pewnego złagodzenia tego na raka szli w jego niekiedy było takie trochę się, że tak powiem przy Milanie do Polaków witam prawnie w latach dziewięćdziesiątych ND nie dziewiętnastego wieku, ale później cały czas ten kurs, jakby był był były zaostrzane na to też właśnie pokazuje pewne sprawa Drzymały ja też wolę mówić nawet nie mały tylko trzyma no właśnie to jest bardzo ważny wątek panie doktorze, bo mówiąc Drzymała albo właśnie mówiąc z, a że do dobrze mówi Drzymała kogo mamy myśli oczywiście mamy na myśli Drzymały, ale Drzymały w cudzysłowie było więcej, zanim do Drzymały przejdziemy warto powiedzieć, że to co później stało się symbolem oporu polskości wobec germanizacji i kiedy to rozłożymy na czynniki pierwsze to było to było to to był sprzeciw przeciwko prawu, które obowiązywało, które miało na celu jakąś normalizację stosunków administracyjnych tak, czyli jak, skąd wzięła cała sprawa jak mało no oczywiście to była ta walka, jakby miał nie walkami zamiany ziemie jedność po stronie tej walki było już, jakby inny uchwalenie radnym uchwalenie en przez przez parlament przez raj tak jak ustawy o osadach, aby nowelizacja właściwie ustawy o sadach wtedy ba taka ustawa tam 1800 siedemdziesiątym szóstym roku 1904 roku nastąpiła nowelizacja, której prowadzono taki zapis, że jeśli ktoś dziś objętych ustawą prowincjach te panie nie wszystkich, zwłaszcza w tych właśnie wschodnich tak chce postawić poza terenem zabudowanym budynek mieszkalny to, żeby móc to zrobić musi uzyskać zgodę administracji tak na to den i tutaj to tak było jakiś zorganizowany rzutować na policji musiał to zrobić tak Kabała bał policja tak, aby taka policja budowlana, a my mogli tak to przetłumaczyć na raty i musiał uzyskać, jakby zgodę administracji nie nosi mogłoby się wydawać dokucza normalna sprawa to znaczy na państwo próbuje regulować prawda, niemniej regulować nie wiem prawda taką samowolkę powiedzmy Mn budowlana zresztą i tak było bardzo liberalne dacie jeszcze odpowiem tak poza obszarem, jakby Warty dla budowany tak jak coś, aby budować w obszarze, jakby zabudowany czy nie będzie temu, kto robić ale, ale właśnie poza tym obszarem, jakby zabudowano oczywiście chodziło, ale chodziło oczywiście o to żeby jak by uniemożliwić właśnie Polakom, bo toczyła się cały czas ta walka o ziemię prawda chłopi, jakby też nie były tworzone spółki parcelacji inne chłopi postu sami też wykupywać polscy chłopi pytali będzie jak o to, żeby po prostu walczyli, więc to 1 znowu posunięć polegało też na tym, że jakby i najbardziej, aby takich newralgicznych tej całej ustawie, bo tzw. takich wedle § 13 BM, który uzależniał, jakby wydanie tego tak nazwał pozwolenia kolonizacji innego tak, aby do nałożenia takiej pewnej kolonii tak prostą no właśnie gdzieś gospodarstwa rada będzie nie innym jak będzie postać bardziej zaś poza terenem zabudowanym en założone, że UE, jakby uzależniało się wydanie pozwolenia na wybudowanie tego domu na tej ziemi od tego 3 i czy tak powiem mnie czy czyta się nie będzie sprzeciwiać założeniom założeniom ustawy o te 1800 osiemdziesiątego szóstego z kolei roku właśnie wtedy, kiedy powstaje komisja kolonizacyjna tedy też byłaby dana ustawa o popieraniu kolonizacji niemieckiej w Wielkopolsce Prusach zachodnich tak, czyli to nazywamy ne pomoże Gdański tak i dodatkowo jest takich powiedzmy instrukcja szczegółowych instrukcjach do, jakby organów na powiatowych po ów nie zaznaczano, żeby Polakom, aby obywatelom tak by obywatelom narodowości polskiej nie wydawać tych tych zgód to jest tutaj właściwie, jakby ustawy, bo oczywiście by i rząd nie rząd pruski, jakby bronił się progi czy sąd niemiecki tak bronił się tym, że ta ustawa nie jest wymierzona przeciwko Polakom tylko generalnie wymierzona przeciwko tak powiem karłowate gospodarczą tak by nastąpiła ta zaklęta gorączka ta walka o ziemie na to by właśnie tworzone takie małe gospodarstwa i wręcz, jakby tak oficjalnie mówiono, że to jest wyraz troski tak rządu o to, żeby nie powstawały postu karłowate gospodarcze, które nie będą mogły siebie utrzymać i co też stolicę to potwierdzają, że jakby nocą raporty, w których jakby niezadowolenie z prowadzenia tej ustawy przejawiała właśnie my ta biedniejsza część na nie chłopów rolników, ale obu narodowości tak także narodowości niemieckiej, bo Tomasz formalnie także, jakby inne nie tych zgód ja nie wydawać, ale oczywiście przede wszystkim nie wydawano jej Emine jej Polakom no właśnie to nie tylko Drzymała właściwie nawet Drzymała nie pierwszy, jakby wymyślił taki sposób, żeby nam, żeby obejść prawo, zamieszkując zamieszkujące ze mną, niemniej wozie cygańskim też cyrkowym na ten pomysł wpadli także bardzo wielu właśnie chłopów na na Pomorzu i ale no właśnie sprawa, że mały tak powiem nabrała takiego takiego ta sprawa, że mały stał stała się świetnym narzędziem politycznym, które różne środowiska zdecydowały się wykorzystać dla swoich własnych celów to jest radio TOK FM pierwsze radio informacyjne słuchają państwo programu Inter luda państwa moim gościem jest pan dr Jan Wasilewicz z FIZ kat historia sztuki filozofii wydziału edukacji artystycznej kurator stwarza Uniwersytetu artystycznego w Poznaniu rozmawiamy o najnowszej książce pana doktora zatytułowanej wóz Drzymały pod świeckim zaborem trans dyscyplinarne badania pamięci znawcę nad chłopskim dziedzictwem księgi, które książka ukazała się nakładem wydawnictwa książka i prasa tak jak pan dr Jan Dasiewicz przeciwko mówił Drzymała nie był ani pierwszym ani ostatnim człowiekiem, który się sprzeciwił przeciwko prawu, które miało w no można powiedzieć normalizować architekturę czy też urbanistyka dzisiaj zmagamy się z podobnymi wyzwaniami dzisiaj też walczymy z rozdawaniem się miast chcielibyśmy takiej zwartej zabudowy i kiedy patrzymy na powstające w środku nie wiem pól lasów domy domki mówimy no przecież to może właścicielowi się podoba, ale to przecież nas wszystkich kosztuje, bo trzeba doprowadzić media oczywiście nie chcę tutaj być historyczny i pewnie to rozlewanie się jest inne dzisiaj niż w okresie, w którym rozmawiamy, ale wciąż można spojrzeć na sytuację jako na władze, które próbują prowadzić jakąś politykę urbanistyczną politykę przestrzenną tak tutaj nagle okazuje się, że są tacy, którzy mówią atomy to obejdzie Emmy jest litera prawa jest duch prawa duch prawa mówi chcemy mieć porządek ład przestrzenny no, a w ci, którym się to być może nie podoba albo obojętne mówią, ale jak wejdę litery prawa nie ma nic o wozach nie ma nic o tym właściwie cała sprawa Drzymały to jest taka to jest takie zmaganie się na przepisy nie można budować na ziemi to w albo grzebie ziemianka albo zamieszkam w wozie nie mogę wozie mieć ogrzewanie kuchenki to będę ją co parę dni demontował albo demontował pewne elementy, które sprawią, że to już będzie legalne nie mogę mieć takiej wysokości i Izby to zrobię coś tam innego, więc właściwie mamy tutaj coś co powinno burzyć budzi dzisiaj nasze oburzenie, bo w znamy doskonale nawet z ze świata dzisiejszego, kiedy ktoś próbuje obejść litery prawa jednocześnie, że po zupełnie nie zgadzają się z duchem tego czyli, jakim efektem, który miałby służyć wszystkim, a tymczasem Drzymała jego przypadek staje się wodą na młyn staje się świetnym narzędziem politycznym dla różnych środowisk jak tutaj się bez zgody, chociaż wydaje się, że jakby wtedy, aby takie powszechne odczucie było także, że to jest faktycznie takie i oczywiście no po prostu państwo niemieckie próbuje wszelkimi sposobami jak by zahamować byśmy mogli powiedzieć no to walka o ziemi, żeby przechylić na jak na swoją korzyść, ale ja, więc to jeszcze wydobyć trochę inne jeszcze może rząd wydaje się, że warto, jakby o tym, aby o tym też też powiedzieć to znaczy nie to, że w ogóle, że tutaj tak to przedstawia tak taki można by odnieść wrażenie, że faktycznie mamy taką ostrą walkę powiedzmy prawdę między Niemcami Polakami w tym względzie da, ale warto pamiętać, że w ogóle od kogo Drzymała w ogóle nabył ziemię tak w ogóle też był, choć bardzo biednej walor w jednym z wielu wielodzietnej rodziny i w dużej mierze pracował też folwarkach w pracował też jako forma po prostu tak woził piasek m.in. Emil, ale w końcu też chciał się jakoś tam ustatkować też chciał nie wiem prawda jakoś jakoś po prostu założyć swoje gospodarstwo ten ich ziemie dostał od kupił od Niemca zlicza dane NRA tak się w takiej miejscowości na nie podjadą wice też niedaleko Rakoniewic set tak do tak, żeby zlokalizować Wielkopolska to jest między Grodziskiem, a Wolsztynem tak miejscowość, więc ten kelner cały czas właściwego wspierał w tym w tym my w tej w tej tej powiedzmy nie walce to warto też o tym jak by wspomnieć, że jak na takim poziomie my lokalnym to to często Polacy Niemcy są po prostu też pracowali i co jeszcze warto dodać sam sam wóz Drzymała jednych, jakbyśmy no przekazów, jakby taki, kiedy innym jednak kiedy ktoś po prostu z nim rozmawia, jakby pisał te jednak jego wspomnienia i nie on tymczasem on też miały tak powiem taką naczelnik nie jak sobie nie przypomina euro czy różne czasem miał taką PET medycznym kultura jeśli chodzi o fakty generalnie dane, ale jednych przekazów mocno i wyraźnie powiedział, że to, kto w ogóle pierwszy podsunął myśl, żeby kupił ten wóz prawda w ten sposób będzie mógł tak powiem prawda obejść tę literę prawa Otóż to był Żyd Wall staje, którego właśnie Drzymała, aby pracował trudno cięte formalnie nie taką miał jak jej karczmy w Grodzisku i tam tak po prostu też windę naprowadził różnego rodzaju biznesy, dlaczego też o tym wspomina, bo ten z Drzymały też bardzo często przywoływany jako właśnie taki też przez środowiska bez nacjonalistyczne tak często jest jakby wykorzystywane w takich celach właśnie tak jak Polski chłop dzielnie prawda broni na taki środowiska pewne nacjonalistycznych en na stadiony pewnie tak anty germański jeśli tak się mogę wyrazić to często też jak, zważywszy na historię podatek to się później działo no to ten atak Germanów w Polsce jakoś tam też z Pesy usprawiedliwiony historycznie można powiedzieć, ale inne, ale będę, ale też dobrze nacjonalistyczne też jak wiele były bardzo często pada antysemicki antyżydowskie, a tutaj to co pokazuje Drzymała tak pokazuje, że mała że, aby ta cała sprawa Mau, że te środowiska, jakby tak na tym poziomie oddolnym MOK będą współpracować rada to właśnie ten wolta podsuną mu pomysł wozu to po to, potem dostarczał piecyki podaje, że nawet 7 Piotr, który jak wiemy też polecił, aby znając dobrze przepisy MDR, niemniej przepisy niemieckie, że wystarczy wyjąć róż piecyka wtedy żandarm niema prawa tego piecyka z tego Ns tego z tego, gdy w dniu wywozu i innymi na wyrzucić tak usunąć kata da, więc to jest taki wydaje mi się warto go, jakby w tym kontekście też małe przywoływać, że to może być taki symbol pewnej takiej oddolnej współpracy no tych 3 nacji, które tak nudno nas tak powiem prawda no nas doświadczył bardzo mocno prawda, jakby no mówię o Polakach Niemcach i Żydach, że nie ma wydaje mi się w naszej, jakby wspólnej historii, a zwłaszcza bez tej właśnie dotyczące chłopstwa takich momentów, w których tak powiem była taka realna oddolna, jakby ich współpraca wzajemna pomoc sobie tak jakby wbrew temu co się tam działo właśnie dziś prawda na szczytach na szczytach władzy, jaką politykę Polski wprowadził mnie prowadził prawda nie dany rząd warto też jeszcze wspomnieć właśnie o tym, że te społeczeństw właśnie niemieckiej nie było takie, że tak powiem jednolite właśnie projekt to dobry przykład kelnera to pokazuje, ale co jeszcze warto powiedzieć, kto w ogóle pierwszy zaczął od tej sprawie pisać jakby, dlaczego właśnie rada, bo tego wątku może jeszcze nie dotknąłem, dlaczego w ogóle sprawa Drzymały stała się taką właśnie ikoną lat potem te właśnie była przechwycone przez MD przez przez działaczy narodowych prawda organizacje straż taką bez odpowiednich wakaty tak czy tego Deutsche post markę Ferajna bada, jakby tego związku Marchii wschodniej takich logistycznych od organizacji, która właśnie dążyła tutaj do Abby zmęczenia realizowania toczy się też nieraz oddziaływała łacina sfery rządowe, bo ta miała dosyć duża wpływy tak, ale wracam to kto jakby pierwszy w tej sprawie napisał, jakby rzekł pokazywał w jaki sposób prawda właśnie prostych Polski chłop ośmiesza i ten ośmiesza rząd w Berlinie tak to była opozycyjna w stosunku do kręgów rządowych i niemiecka Gazeta kelner się Forsythe tak wydawana w kolonii tam właśnie na przełomie sierpnia września 1907 roku, bo także Mateusz tam 1905 roku mieszka w tym wodzie po prostu zaczął się ukazywać taki cykl artykułów, których właśnie tak powiem zaczęto jak będą docelowo lotnisko Drzymały, który głaszcze pokazywał jak ten pomysł, aby Polski chłop to NetApp chodzi też tutaj warto zaznaczyć, że do ich, skąd tak powiem ci bez dziennikarze w Kaliszu Ford tutaj tą rada dowiedzieli jak w tej sprawie tutaj i taką ważną rolę odegrał hrabia Czarnecki i mieszkający w Rakoniewicach, który działał tak, bo radość kapnie szambelanem papieskim miał tam tak powiem dny i jakoś się obracał w taki powiedzmy też kręgach kręgach opozycji w też już niemieckie tak to on właściwie jest Zawiła ZUS grupa dziennikarzy prawdopodobnie właśnie niemieckich, ale także francuskiej potem bardzo szybko ukazały się też ME artykuły Odrze, ale tak jedno najbardziej znanych zdjęć to się okazało bodajże Le Monde nie mnie ilustracje właśnie też we wrześniu 1907 roku czy dokładnie tym samym więcej czasu, kiedy ukazują te artykuły skrajnie się Forsythe Dunki ta jest takie bardzo znane Mb zdjęcia właśnie trzymało na tej na tej swojej działce są Drzymały z jego żoną Józefa, toteż warto wydobyć też jak pisze, że ma wtedy to jednak na myśli tego, że było wielu mało tylko też tak powiem, że mała nie był sam tylko miał żonę Józefa okresie tak bowiem często Mn często, jakby zapomina jest to jest bardzo ważny to bardzo ważny wątek panie doktorze no bo no właśnie w tym momencie Drzymała trafiał do kozy, czyli był aresztowany na już kilka kilkanaście Jerzy dni ne, a w tym czasie oczywiście Drzymały owa zajmowała się domem i właściwie wszystkim no ale kogo pamiętamy pamiętamy Drzymały kobiety jak to zwykle ne w tej patriarcha innej historii czy patriarchalnym opisie świata zostawały usunięte nie były ważne dla tej narracji, więc to bardzo dziękuję za to, że w tej książce zwraca pan uwagę na to, że jest jeszcze pani Drzymały owa, która jest częścią pełnoprawną częścią tej historii dokładnie do właśnie ten to, że i samo jej w ogóle panieńskie nazwisko fetę tak typowo niemieckie nazwisko, a ja w ogóle tak myślę, że 1 historycy np. oni tak twierdzą niektórzy te nie będą może podawał też nazwisk, ale badania jak nie o to chodzi, ale że sprawa, że mało jest tak przebadana przez dłuższy właściwie już nic nowego nie można, jakby ustalić rada UE, a ja się jak czyta te opracowania one są często tak właśnie takie bardziej popularna łukowe nie mamy w ogóle żadnej porządnej biografii i Drzymały właśnie rodziny Grzymałów tak np. odnośnie en mierzony mierzone Michała Józefa prawda no czytam w 1 opracowaniu historyka że, że właściwie bardziej, że właściwie była Niemką tak i że nawet słabe mówiła po polsku, a innych, że w ogóle nie była Niemką, że to jest, że nazwisko miała tylko takie, ale tak naprawdę tak naprawdę to była już czy po prostu ktoś bada były jakieś nieodmiennie mnie te protesty się stąd całe to się nadal dzieje nerwem, że w Polsce o problemach małżeństwa mieszane tak należy to my po prostu było potem jednak się w Polsce była nie Niemcy były redaktor był ruch był, jakby obie strony generalnie tak niektóre może bez rodziny się Polsce niektóre jak rywalizowały prawda i toteż można prześledzić pewnie na rodzinie właśnie nie na rodzinie Feder man pewnie, ale jeśli ktoś taką robotę zrobił tego jeszcze właściwie nikt temu nikt nie zrobi na razie tak bardzo się opierałem na na tym to też historycy, jakby tutaj Enemy pisali, ale właśnie to podkreślić, toteż np. potem nawet jeśli już, owszem, my w pewnym momencie państwo polskie także jak tam po śmierci Michała każda dało dała dało dało w końcu także takie, że mało tam trzydziestym na mnie siódmym roku tak krzyż zasługi, ale ten spójrzmy np. co się dzieje też po wojnie i Poznaniu powstaje słynny tak do takich jak pan ikon Poznania to jest słynny pomnik powstańców wielkopolskich tak ND przy ulicy tam Matejczyk przypada parku norweskich no taka bardzo duży taki monumentalny pomnik nad NATO kole tego pomnika na bok są takie jak powiem takie płyty innymi nie wiem, żeby płytę z brązu, na których są wyryte takie ważne sceny nie z i powstanie, ale także, aby tego czasu około także jest, że mała, ale jest mała w jednym z synem i wozy nie ma tam jej np. tak jak pojedziemy do miasteczka Krajeńskiego, gdzie są mało wie pochowani na atak na mają Pine grup lat nauczania grupy może być Final Nana na całym wzgórzu, jakby tak, bo tam oni są pochowani to też to informacja o tym da nam na płycie napisane Michał Drzymała bohater Narodowy, a informacja o tym, że w tym grobie leży żona jest na takiej płycie z boku za kratą czy da po prostu jest to mniej widoczne, jakby się nie rzuca nie rzuca w oczy w Poznaniu jest hol w zamku w nas z okazji Tysiąclecia państwa polskiego zrobiono takie jak panowie z lipca wyszedł kupi taki znany rzeźbiarz Eminem wykonał właśnie historii Polski i Wielkopolski i też jest Drzymała i też tylko tam stoi przed tym wozie każda, jakby nie dostrzega się, że od samego początku do Tal Józefa właśnie wspierała pomagała była po prostu no nie wiem wydaje się, że trzeba, jakby także właśnie tak pan powiedział tak, że ta historia niestety jest jest takie takiej powiedzmy męską centrę na perspektywy też pisana, a Dan inne, ale dzisiaj też zmieniono jest cały ten prawda Her Story współczesna historiografia jest też próba patrzenia właśnie nadałaby przyjmowania perspektywy plenerowe czy te perspektywy płci to jest istotne ważne ja też to pokazać, bo właśnie, żeby jak na nowo odzyskać powiedzmy też ten ten symbol, jakim jest jest wóz nie, że ma wpada to jest radio TOK FM pierwsze radio informacyjne słuchają państwo programu Inter luda państwa moim gościem jest pan dr Jan Jasiewicz z katedry historii sztuki filozofii wydziału edukacji artystycznej kurator stwarza Uniwersytetu artystycznego w Poznaniu rozmawiamy o książce pana doktora wóz Drzymały pod świeckim zaborem przed informacjami mówiłem, że to pychy UE sytuacja wykorzystana przez różne środowiska do swoich celów ktoś może się nie zgodzić siedzieć no zaraz zaraz, ale przecież był do dzisiaj się uczymy i wiemy, że to było ważne przez przeciwstawili my się temu lub owemu walczyliśmy polskość par naród patriotyzm itd. tak dalej do można by zadać pytanie skoro ten trzymała był taki ważny skoro ta sprawa była taka ważna to co właściwie się stało z tym wozem albo tymi wozami, bo były 2 wozy, jakie były losy czy te wozy, które tak ważne są dla naszej historii te wozy, które tak chcemy hołubić czy one są jakimś muzeum czy są w gablocie chronione co się stało z tymi wozami panie doktorze bardzo dziękuję za to pytanie tak to jest to jest naprawdę też bardzo ciekawy bardzo ciekawy wątek w ogóle tak jak jak właśnie takich jak jak zaczęły się zajmować tą sprawą Drzymały no tak sobie wiadoma sprawa najpewniej tam Wikipedię stwierdza sobie zobaczy sobie to tam na Wikipedii piszą Niemcy na temat wozy Drzymały Knighta razem taką informację, że wóz Drzymały ów nie został sprzedany na licytacji zezłomowany prawda, ale później de 1922 roku, ale później, że tak powiem pojawiał się na różnych uroczystościach w Polsce itd. będę zawsze przedstawianymi jako oryginalny wóz my także, że podawano taką kłamliwą, jakoby informacje nasze praktycznie nie, jakoby tylko taką i krążyła taka plotka, że to, że wóz Drzymały do PiS został zniszczony przez nazistów, kiedy 1października 1939 roku weszli do magazynów muzeum Eminem muzeum Narodowego w Krakowie no tak mówię kurcze Adama to Niemcy, ale sobie pojechali generalnie tak mówiono jak zawsze mówię Wikipedia prawda no wiadomo może niesprawdzone źródła no i zacząłem tak powiem oczywiście temat dnia drążyć no i tu się okazało tak dotarłem też do, które się trochę poprawiłem MD di, aby historyka tak jakby dotarła już do dokumentów z muzeum Narodowego takie które, jakby jawnie pod poświadczają to, że właściwie w tej chwili sprawa właściwie jest jasna tak, że tak jeśli chodzi o pierwsze może tak tak ten, który zakupił netto, kiedy cała sprawa, jakby już pada nabrała tempa kiedy jak by stała się bardzo, jakby popularna prawda Polaków we wszystkich zaborach, kiedy o tym mówił cały świat tak był prawda gazety francuskie niemieckie też angielskie też Stanach Zjednoczonych, a właściwie do dno państwo Debby pruskie właściwie miało tak naprawdę bardzo słaby Pijar wtedy to w tym NN nie pod tym względem en no i czy PIT jakby, jakby na fali tego powiedzmy zainteresowania danymi, gdzie mała mi tym, że właśnie prawda tak obchodzi absurdalne polskie przepisy żyją w tym wodzie en Paweł został powołany komitet, że Małkowski, który po prostu zaczął zbierać pieniądze na zakup nowego wozu, a tych pieniędzy tego wieku zbierano by, tyle że właśnie można by kupić w ogóle dom tak jakby działkę z domem, ale oczywiście to w tej chwili nabrało takiego Dada Poprad propagandowego charakteru, aby było elementem właśnie tej świetnej walki o drobnym polskość to właśnie się zainteresowała mała mi ta organizacja straż do odpowiednika polskiej stronie wakaty i no cóż no i wykonano, jakby zebrano pieniądze pieniędzy, tyle że zdecydowano, że wybuduje się mu im lepszy wóz ten wóz powstał ten drugi wóz powstał 1000 w kwietniu 1908 roku został zabrany drugi głos w został zresztą zrobiony w Poznaniu przy ulicy Rybaki tam była taka firma działkowicza Dzieciuchowicz Laudy tak tutaj prawdopodobnie był jeszcze 2 pomników wtedy prawdopodobnie po nim niemiecki jako pieczątka jest dla obala człowiek większość historyków mówi, że to był jednak tylko firma en Dzieciuchowicz tak i tam wykonano elegancki piękny wóz zresztą uroczyste tak taki wręcz byśmy nie powiedzieć manifestacji potencji dlatego przetransportowano na dworzec w Poznaniu potem do Grodziska są też pocztówki nawet były wydawane wtedy z tym tym razem pierwszy wóz informację, która tylko mam jest taka, że od miałby otrzymać inny chłop Wincenty przymus, aczkolwiek wydaje się że, że to jest jeszcze kwestia, jakby do przebadania raczej tak co się stało z tym pierwszym wozem, ale co się działo potem w tym drugim wozem mamy 900 ósmy roku rada czy mała otrzymuje ten jakby de drugi eleganckich i tak bardzo pięknie wykonany nie wykonane było tak nad Izbą, aby taką kuchnią, a umorzeń com z pan jeszcze nie MD DTM sypialnym ten i ale Prusacy, jakby nie odpuszczają wiadomo tak chcą koniec końców to sprawy jak by ostatecznie ukrócić i wynajdują przepis, że jeśli będzie taki był traktowany jako mieszkalny to on musi mieć od podłogi do sufitu 2 pół metra niestety nie wiem ci, którzy robili ten mimo tego, że odpady tam było dużo tak jedno dużo prawników też kręciło wokół na mnie, niemniej wokół mało, którzy są reprezentowali przed sądami no jednak wykonano także miał 226 i z tego to jest jeden z powodów, dla których tak powiem ten wóz koniec końców mu zabrano i jak usunięto nie jest jego działki będzie on formalnie był właśnie własnością tego komitetu Małkowskiego najpierw trafił ten wóz do Poznania, a później 1910 roku były w Krakowie bardzo wielkie uroczystości związane z odsłonięcia słynnego pomnika Grunwaldzkiego była 5 rocznica bitwy pod Grunwaldem tam zresztą Jan Paderewski padają Ignacy Paderewski ufundował mnie nie ufundował ten wielki pomnik i tam były no na taką ogromną skalę organizowane pod datę uroczystości rocznicowe taka tak to prawda narodowa manifestacja i 2 tam pojechał właśnie będą tą pamiątką tutaj Wielkopolski tego jak ten dzielny Polski chłop tam walczy i Doda najpierw prezentowany w Barbakanie, bo taką zakład atrakcją tych wszystkich tych wszystkich imprez tam siedziały i to się dzieje dalej potem prawdopodobnie przetransportowany w czasie prawdopodobnie pierwszej wojny te transportowane przepraszam na Wawel z był własnością muzeum Narodowego w Krakowie tak wtedy jakby mnie jak działa kończy się wojna muzeum narodowe w Krakowie, że tak powiem Drzymała w ogóle, jakby już wtedy by gadam prawda no, jakby okoliczności historyczne sprawiły, że właściwy został zapomniany ta gra sobie później państwo Polska przypomniała, ale już sobie przypomniał wtedy, kiedy wróci już tak został zniszczony no bo faktycznie wóz po prostu tak dobrze dyrektor Kopera muzeum Narodowego najpierw jeszcze tam pisze do muzeum w Poznaniu, żeby nie chcieli wziąć ten wóz panów bez żadnej odpowiedzi to samo Warszawa tabela warszawska miała by wziąć ten ster odpowiedź będę Drzymała w końcu dowiaduje się żyje przecież jeszcze cały czas, ale jest to badano nie jest już Niewiem bohaterem Narodowym na czym może jedzie sobie w książkach, ale dziś żywi ludzie rodzina w ogóle być zupełnie zapomniały inne miejscowości liczące Bielsko i po prostu, żeby jak i pan dowiaduje się z prasy, że no słyszałem, że bał, bo mogą na dobę w końcu wystawiło kosztów na licytację ten budżet do terminu do dokupienia po prostu by to była już własne muzeum Narodowego no i tym Kopera przyrzeka, że okej dobrze masz pierwszeństwo pierwokupu tak siebie, ale musi także zapłacić za transport tego wozu do siebie osie transport droższy niż tamten wóz się wypowiedział wszy mniej i wciąż na wybór wystawiono na licytacji i nie 1922 roku poszedł pod młotek kupił go bodajże Prądzyński nazywał człowiek się zajmował, jakby wożenie towarów rozebrał całkowicie tak będzie zostawić, aby tylko Platformę tak do jak podwozie, bo była napaść bardzo rzetelnie solidnie wykonana, a na rentę muzeum Narodowego przekazał tablicę, która była wykonana przez rok w tym zakładzie Dzieciuchowicz ta, który w Poznaniu wyprawy DT wykonany tam jest jak tam jeszcze pyta, więc tych tablic w mojej książce bo jakby uzyskałem zgodę muzeum Narodowego są one przechowywane w magazynach IT wszystko co z tego wozu zostało tak to są te 2 tablice te oczy tego co mi wiadomo tak darła faktycznie potem jak sobie państwo polskie dzięki takim pisarzowi Weyssenhoff się nazywał autor takich znanej powieści Sobol pan swego czasu one być przygotowany podręcznik do nauki do nauki języka polskiego to z tego polskiego i historii do gimnazjów no way duchową, jakby szukał jakiś pewnej opowieści o uczestnik bohaterach i muszę przypomniał też Drzymała, chociaż on też był opisywany też w innych podręcznikach to były także dopiero 1 Hof go, jakby o tym kiedy odkrył, ale wejdą chociażby nagłośnił sprawę w latach dwudziestych także dotarł do niego do do jeszcze prostu żyjących trzymało włożyli we w tym Cegielski są bardzo no ciężkich ciężkich warunkach i że tak powiem nagłośnił sprawę no i bohater Narodowy, który jest także odpowiadać za lata dwudzieste, czyli podać 15 lat wcześniej to żyła nim cała Polska cały świat, a tak powiem przybiera na prawie, że na głodem tak to też tutaj warto też jak by wspomnieć, że otrzymała też nie stroni od kieliszka, a ten też, jakby warto będzie ten nie historycy niemieccy NATO cały czas zachęcają w ogóle był alkoholikiem przepowiedział, że tak to też jakoś pewnie wpływała na sytuację tej rodziny o tym też, jakby też nie należy może tego przemilczać generalnie tak no i państwo polskie sobie w końcu przypomniało wejdą kaw robi robi to całą kampanię też w prasie i 1927 roku państwo polskie przyznaje, że mało na zachodnich północnych krańcach północno-zachodnich może tak powiedzmy w powiecie Wyrzysk to wtedy pamiętajmy to są to jest czasem już granice na granicy z państwem niemieckim prawda mówi pisze o czasach przed dniem międzywojnia gospodarstwo duże gospodarstwo w miejscowości Grabów Grabów no tak wtedy już gminy nie Grabów nad na nocy właśnie jako taki, że ten akt zadość uczynienia prawda też oczywiście też symboliczne prawda, bo to jest gospodarczo właśnie po tak panie, które zresztą potem były jeszcze spory to gospodarstwo z poprzednimi właścicielami Niemcami państwo polskie nie było nie wiem nie pewne nie nie wiem z Niemcami po pierwszej wojnie światowej nie robiono tak jak zrobiono po czterdziestym piątym roku będący ci właściciele gospodarstwa zostali, owszem to była osada właśnie tak powiem to było gospodarstwo właściwie należące do komisji kolonizacyjnej, bo komisja kolonizacyjna generalnie jak dawała jeszcze tak osadnikom kolonizatorów niemieckich gospodarstwa generalnie tak zachowywała sobie jako pakiet większościowy gospodarstwa były właściwie należały do komisji tak, aby do państwa niemieckiego, aby prawda byli tylko ci rolnicy byli tylko dzierżawcami tej ziemi, ale po osiemnastym roku państwo niemieckie, jakby mocą ustawy, jakby przemianowała wszystkie te gospodarstwa jak dalej własności to Polska ciągnie uznała i potem otoczyły w ogóle spory nawet na w tym te w sądzie takim arbitrażowym w Paryżu tam tak ta prowadzi mały też tam była posiana i wiem, że to to takie wątki może szczegółowa warto o tym też, jakby powiedzieć prawda, że jakby też potem znowu się ta koniunktura nad małż znowu zrobiła tak znowu, jakby popularni naiwni Michał Drzymała właśnie umarł za swoje fermy norek znowu będą tam jakoś sławnych DAF w Polsce no ale wozów już nie było prawda potem właśnie pokazywano drodze, bo była muzeum narodowe tak do ponoć nie będzie dementował, ale właściwie nabierała wody w usta na, a potem to wytworzyło taką właśnie plotka nawet potem też rozpowszechniano może bez wiedzy przez pracowników muzeum, że właśnie to naziści nie zniszczy i to ten mocno to się nie stało tak to niestety no niestety wtedy wiadomo dość ciężko mi też oceniać prawda Kopera tam się tłumaczył, dlaczego tak zrobił ale, ale wydaje się, że jednak to właśnie to, że to był DT chłopski wóz ani szlachecki wóz to co prawda najtrudniejsze było w historii Polski dostał uznany za przedmiot bezwartościowy generalnie tak zastąpić trzymała tam pisał czy mała rzecz mała tylko te tylko Kopera de tak pisał w jednym z listów całą historię więcej szczegółów znajdą państwo w książce pana doktora zatytułowanej wóz Drzymały w pod świeckim zaborem trans dyscyplinarne badania pamięci znawcę na chłopskim dziedzictwem księgi wtóre ne ta książka ukazała się nakładem Instytutu wydawniczego książka i prasa Szanowni Państwo proszę się przygotować, że to nie jest książka na 1 wieczór, bo razem z przepisami to jest 700 stron, ale fascynującej lektury także bardzo bardzo panu dziękuję panie doktorze za dzisiejszą rozmowę przypominam pierwsza część naszej rozmowy to program Owczarek dzisiaj o godzinie jedenastej, a teraz program Inter luda dokończenie no oczywiście jest jest jeszcze książka bardzo dziękuję za rozmowę ja również ja również bardzo dziękuję tylko woli zachęty te 700 stron to jest też biografią z różnych NASA mi tak także kontekst jest około 500 stron, a książkę też można czytać taka zachęta do przepisów można też czytać bez przepisów i 1 jak by czytać być może wybiórczo takich ekip jeśli tak się wobec faktycznie rozbudowane, ale po prostu chciałem zakład podawać informacje dla tych, którzy PET może chcą bardziej dociekliwi tak jasne bardzo dziękuję pan dr Jan Wasilewicz z katedry historii sztuki filozofii wydziału edukacji artystycznej i kuratorskiej Uniwersytetu artystycznego w Poznaniu był państwa moim gościem informacje Radia TOK FM już za chwilkę o godzinie dwudziestej trzeciej Zwiń «

Ile Drzymała miał wozów i co się z nimi stało [cz. 2]

POLECAMY KSIĄŻKI

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: INTERLUDA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 22:00

Najnowsze Podcasty

Puławskie Azoty notują dużą stratę. Szansą ma być ich przejęcie przez Orlen? Związkowcy bardzo w to wierzą

"To jest ogromna energia. Jak można to deprecjonować? Mówić, że to nic nie zmieni - a co ma zmienić? " - słuchaczx o Marszu 4 czerwca

Test: Hyundai Ioniq 6

Fantastyczne poczucie humoru

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL