Niekompletne granice związku. Kirgistan i Tadżykistan

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

niebezpieczne związki Azja środkowa, gdy rozpada się ZSRR Kazachowie Uzbecy i Turkmeni dostają tam swoje państwa dostają też Kirgizi Tadżycy między, których krajami do dzisiaj nie udaje się wyznaczyć znacznej części granicy rok, ale radio Zet, że Zielona jak dla Raula to musi skończyć konfliktem do ostatnich krwawych starć dochodzi w kwietniu 2021 i wrześniu 2022 roku i mniej więcej 200 osób po tych drugich walkach mieszkaniec jednej z wiosek po kirgiskiej stronie Rozwiń » opowiadał w głosy ukrywać nie dała strzelali od ósmej rano do wieczora bez przerwy ludzie nie wiedzieli co się dzieje strzelali też do dzieci ich żon paliły się domy wszystko się paliło z mojego domu wszystko ukradli spalili domy prawie 90 mieszkańców miasta z jedenasty prezes Domatora dniom wymierna się władz strona tadżycka otworzyła ogień do naszego posterunku granicznego około siódmej 20 zaczęliśmy się bronić wszyscy nasi pogranicznicy pilnowali przejścia śni odpowiedź została masa oczywiście Tadżycy nie przyznali, że byli prowodyrami zarzucili to Kirgiz zamach te wzajemne oskarżenia dobrze wybrzmiały podczas sesji zgromadzenia ogólnego ONZ, na której przemawiali kolejno prezydent Kirgistanu Sander naparów i rodzin Aslan minister spraw zagranicznych Tadżykistanu mulda chwilę bardzo mało ważne bardzo choroba Pageta mimo wszystkich wynegocjowanych porozumień strona tadżycka kieruje się złymi intencjami zaatakowała granice i obiekty cywilne wzdłuż niej najwięcej 140 000 cywilów musiało zostać ewakuowanych udzielana jest niezbędna pomoc ucierpiały obiekty cywilne wojskowe to można naprawić, ale nie da się przywrócić życia naszym obywatelom i tym, którzy polegli w walce ojczyzna rezydent klubu zauważa Randall z importu to tramwaj tak jest i telewizji program de Kirgistan jest 9 dzień z głębokim żalem stwierdzam, że Kirgistan odstępuje od porozumienie stwarza pozory wycofywania wojsk ciężkiego sprzętu wojskowego z linii kontaktu atak naprawdę ukrywa, że na zamieszkanych terenach przy granicę dlatego odpowiedzialność za ewentualną kolejną falę napięć na granicy spoczywać będzie wyłącznie na Kirgistanie jest burdach willi la eks Kluzy-li, więc Tristan duże wpływy w Azji środkowej ma cały czas Rosjan, choć region sceptycznie podchodzi wobec agresji na Ukrainę w końcu może go spotkać coś podobnego po Kirgiz kota ludzkich startach w 2021 roku szef MSZ w Moskwie Siergiej Ławrow podkreślał już zresztą gęsie wozu niedawno w bardzo się cieszymy, że gorąca faza konfliktu jest już za nami co najważniejsze, że kraje zaczęły prace nad eliminacją demarkacji ją to bardzo dobry przykład dla całej przestrzeni poradzieckiej, gdzie granice nie zostały do końca wyznaczone i zagwarantowane prawnie teraz ten proces trzeba zintensyfikować na wszelkie możliwe sposoby dziś z dnia odwiedził prezes ze świata dywizji, dlaczego znacznej części kirgiska tadżyckiej granicy wciąż nie udaje się wyznaczyć, kto ma w Azji środkowej większe wpływy Moskwa czy Chiny, które graniczą z Kirgistanem Tadżykistanem, a może jakąś rolę odgrywa zachód to tematy nowych niebezpiecznych związków byłby pół niebezpieczne związki, a gości niebezpiecznych związków jest dr dr KO Ludwika Włodek socjolożka naukowczyni oraz reportażystka Ludwika powiedz, jakie są źródła tego sporu źródła tego sporu sięgają momentu, kiedy bolszewicy postanowili w Azji środkowej zrobić reformę administracyjną i zastosować tę nacjonalistyczną zasadę 1 naród jedno państwo tylko, że w owym czasie nie było państwo tylko to była jednostka administracyjna, ale w myśl takiej głównej zasady, jaka przyświeca ideologii nacjonalistycznej, czyli takiej, że ludzkość dzieli narody i to powinno mieć odzwierciedlenie w podziale politycznym świata, dlaczego w ogóle bolszewicy postanowili tę zasadę stosować Ano po to, żeby zwalczyć szerzący się wówczas w Azji środkowej pan Surkis pan turki mieć taką ideologią, która powstała jeszcze w dziewiętnastym wieku w Azji środkowej co ciekawe łączył się też pan islamizm ma to z tego powodu, że większość narodów większych po prostu tych ludów tureckich jeszcze wówczas w Rosji carskiej było jednocześnie też muzułmanami po rewolucji październikowej wówczas Lenin miał bardzo dobre stosunki z ATA córkę jem z tą Turcją, która już niebyła sułtana, a ten tylko była właśnie państwem Narodowym i wydawało się, że pan córki sami będziemy się bardzo dobrze współpracować po kilku latach bolszewicy z zorientowali się, że noże pan córki jest dla nich dużym zagrożeniem i że jak nadal będzie się ta ideologię wzmacniać to po prostu przegrają walkę władze w Azji środkowej postanowiono, że należy ten cały region uznano, że należy to zamienić na po prostu Republiki sowieckie w 1936 roku mieliśmy taki stan jak no mieliśmy właściwie do końca istnienia związku Radzieckiego, czyli 5 republik związkowych w tym Republikę radziecką, a kara kirgiski Republikę później zmieniono nazwę na kirgiską finalnie w połowie lat trzydziestych też ona została już taką najwyższy stopień niezależności w ramach związku Radzieckiego, czyli też była republiką związkową no i póki istniał związek radziecki to Republiki funkcjonowały sobie tak jakby trochę umownie natomiast tutaj teraz powiem najważniejszą rzecz jak zaczęto tę dzielimy na eliminacje granicy w 1904 roku to starano się tak tę granicę poprowadzić no, żeby jednak te różne grupy narodowościowe oddzielić, żeby w każdej z tych jednostek administracyjnych była ta tak z tzw. tytularna nacja, czyli naród, od którego jest nazwa administracyjna może być on był w większości, żeby w miarę możliwości były na 1 terytorium akurat w Dolinie Fergańskiej, czyli w tym regionie, który no dzisiaj jest miejscem konfliktu to było bardzo bardzo trudne, dlatego że nigdy wcześniej w Azji środkowej nikt tak nie dzielił ludzi to znaczy czy intencje były dobre Moskwy czy tutaj mieliśmy jednak z taką to makiem różne zasady dzieli rządź, bo to trochę tak trochę tak to znaczy to zależy, kto opowiada Tadżycy np. mają taką własną historię, że to było straszne pokrzywdzenie Tadżyków, że Stalin nie znosił Tadżyków, że faworyzował Uzbeków, że Tadżycy są najbardziej skrzywdzonym narodem na tym podziale administracyjnym w latach dziewięćdziesiątych zaczęło powstawać mnóstwo takich tekstów publicystycznych radzieckich różnych historyków, które miały takie tytuły typu histo historia ta porno oraz dzielenia także historia rozdzielenia toporem albo tam Łoś zakazu, czyli kłamstwo na na zamówienie same tytuły pokazują jak oni odnosili do tej polityki dzielenia na Republiki natomiast faktem jest rzeczywiście teren pojechało mnóstwo radzieckich głównie rosyjskich etnografów lingwistów no i próbowano to rzeczywiście jakoś tam wg tego Narodowego kryterium podzielić co było mega mega trudne, dlatego że tego kryterium nigdy wcześniej nie stosowano najczęściej w Azji środkowej ludzie siedzieli raczej nad zależnością tego, jaki tryb życia prowadzili w Dolinie Fergańskiej w miastach i na terenach rolniczych mieszka tzw. Startowi je to byli ludzie, którzy po prostu zajmowali się kupiectwem rzemiosłem i byli Celtowie zarówno turecką, jaki Perską języczki dzisiaj powiedzielibyśmy, że ci turecka jest to esbecy ci perska rzecznik to także cel to było ogromne uproszczenie i najczęściej w tych Sar proszę upraszczają, bo to jest jednak skomplikowana historia o sektach w każdym razie w tych tarnowskich rodzinach najczęściej tak ludzie byli dwujęzyczni, zwłaszcza ci lepiej wykształceni i oni mieszkali sobie w miastach na terenach nizinnych natomiast w tych górach, które okazały te Niziny miasta mieszkali koczowniczy Kirgizi bądź też koczowniczy Uzbecy, bo Uzbecy są w pewnym sensie lepiej niż 2 takich żywiołów, ale o tym może na innych innej audycji w każdym razie ci Kirgizi byli koczownikami, którzy mieszkali w górach oczywiście bogaci Kirgizi np. mieli w tych miastach swoje pałace, w których spędzali nie wiem zimy albo nie jakieś kontakty z tymi miastami natomiast tacy prostsze Kirgizi mieszkali w górach żywym trudnili się tym, że po prostu do miast sprzedawali swoje owce bądź ich skóry bądź ich jakieś inne pochodne tych tych zwierząt które, które hodowali no tak to wyglądało i w momencie, kiedy ten poziom jest tak trudny to granice wyznaczyć też bardzo trudno zachęcam, żeby wszyscy sobie otworzyli po prostu w komputerze mapę Doliny Fergańskiej i zobaczycie państwo jak bardzo ta granica jest skomplikowana jak bardzo jest jak się wije w taki koronkowy sposób, a jeszcze na dodatek mamy tam enklawy to znaczy kawałki jednych republik na terytorium drugi republik tych enklaw jest w sumie kilkanaście nas będzie interesowała głównie enklawa worów to jest kawałek Tadżykistanu na terytorium Kirgistanu co prawda Tadżycy utrzymują, że to nie jest cel enklawa, ponieważ ta droga, która prowadzi z terytorium Tadżykistanu do samego ruchu też należy dodać szyku i co ciekawe mapy z różnego okresu związku Radzieckiego pokazują różne rzeczy, bo mapy np. z lat trzydziestych rzeczywiście pokazują, że to nie jest enklawę tylko jest taka nowy pustka tak jakby nie wziąć butelkę, która ma cienką szybkę później taką większą większy środek natomiast Kirgizi twierdzą, że nie to wcale nie jest właśnie całość ta zyska tylko ta droga, która prowadzi do ruchu to jest nasza kirgiski oczywiście w czasach radzieckich to w ogóle wszystkim było wszystko jedno, ponieważ nie było granic wszyscy podróżowali sobie tak jak chcieli poza tym jeszcze prowadzoną politykę przesiedlania ludności i np. powstały pomysły, że kołchozu, które produkują zboża albo bawełnę powinny też mieć takie działy z hodowlą w związku z tym zgadzać na to sprowadzać Kirgizów tam, gdzie mieszkali głównie Tadżycy może być Kirgizi się trudnili hodowlą owiec i później jak oba kraje stały się jesienią 1991 roku, kiedy rozpatrzy związek radziecki nie podległymi państwami no coś zrobił kłopot oczywiście te granice nie od razu zostały zamknięte, ale ten oznacza, że została zamknięta to znaczy, że zaczęto sprawdzać po prostu podróżnych jadących przez w miejscu, gdzie była granica ja sama np. kilka razy i jeździła tamtędy zatrzymało Jezu, ty jesteś ty jesteś, bo tam często także ludu miejscowo jak rodzaj przepustki albo takiego terminu, który pozwalał tam nie na 2 miesiące kursowy oczywiście wszyscy mają rodziny po 2 stronach jakieś interesy, bo obu stronach natomiast oczywiście w momencie, kiedy np. stosunki między tymi państwami okresowo się pogarszały to wtedy tę granicę np. zamykano albo zaczynano bardziej uważnie sprawdzać dokumenty pojawił się problem no tego, że należałoby to wreszcie tak solidnie wyznaczyć, dlatego że ta granica między Kirgistanem Tadżykistanem ona w sumie ma prawie 1000 km ponad 900 i mniej więcej 23 z niej są nielimitowane znaczony wiadomo jak mniej więcej biegną, ale właśnie na tej zasadzie, że na 1 mapie biegną tak na drugi bieg do 2 km w drugą stronę, a najbardziej kluczowe jest to, że tam jest też kwestia właśnie w Dolinie Fergańskiej są najbardziej skomplikowane te granice i najważniejsza kwestia wody tak naprawdę, bo wszędzie tam jest rolnictwo, które opiera się na irygacji, czyli na kanałach nawadniających Nike to był 1 organizm państwowy to wiadomo było jak tej wody używać była centralnie zarządzane instytucje, które decydowały nie rano otwieramy tę śluzę leci kanału, który tam, gdzie do kołchozu takiego, a po południu tę śluzy zamykamy otwieramy drugą i woda jedzie płynie gdzieś tam na w momencie, kiedy zrobił bałagan i całe te lata dziewięćdziesiąte, które cechowały się delikatnie mówiąc dosyć dużym chaosem to zaczęto się o to kłócić na świat ten konflikt z kwietnia 2021 roku zaczął się właśnie od sporu o taki główny rozdzielni wody w właśnie pomiędzy tą watykańską obłości i w Kirgistanie a bo o Gafurow kim, bo pociąga w górskim regionem w tym w Tadżykistanie i nie rozumiem 1 rzeczy, bo jeżeli mamy nie wyznaczoną granicę to jak możemy mieć posterunki graniczne jak to wygląda on właśnie są, ale są takie, że czasami np. pogranicznicy kirgiscy, tyle że tam jakiś pasterz tadżycki np. przekroczył granice, a on mówi rząd nie przekroczył, bo on cały czas jest u siebie ten konflikt z kwietnia 2021 roku zaczął się w ten sposób, że w tym rezerw Błażej wody były kamery i Tadżycy pogranicznicy i oni jakby byli dogadani, że mają wspólnie kontrolować ten zbiornik wodny rano Tadżycy pogranicznicy twierdzą, że się obudzili na tym, że Kirgizi demontują kamery, które miały zapewniać na jakąś tam sprawiedliwą politykę po prostu patrzeć 12 na ręce nie zaczęła się strzelanina, którą zaczęła strona tadżycka akurat tu zaczął rok później to już nie jest taki oczywisty tak naprawdę problem jest taki, że w ogóle ten konflikt jest dosyć kiepsko monitorowany ze względu na to, że w Tadżykistanie tak naprawdę właśnie prawie w ogóle nie ma wolnych mediów w Kirgistanie są znacznie lepsze sytuacja pod tym względem, chociaż jest systematycznie pogarszał, kiedy naparów został prezydentem ale jakby ta kontrola Obywatelska powiedzmy nad tym co się dzieje jest jest większa ja sobie wynotowałem, kiedy MO mali Rahman, czyli prezydent Tadżykistanu wygrał wybory wygrał w cudzysłowie, bo powiem tak powiedzieć im wyszło 90 czwarty 90 dziewiąty 200620132020 to nie brzmi jak demokratyczne państwo raz MON rządzi najdłużej dłużej niż Łukaszenka dziesiątego drugi od razu pomyślałem jak zobaczyłem wszystkie daty tak na dodatek też jest byłym dyrektorem kołchozu, który wszedł do polityki właśnie takich z tego klucza, żeby po prostu sprawnie zarządzał samym początku wojny domowej, jaka wybuchła w Tadżykistanie wiosną 1002. roku, ale w każdym razie to jest także, jakby obie strony mają bardzo dużo za uszami w tym konflikcie i tak naprawdę to, że on się tak nasila wynika też z tego, że Note państwa Azji środkowej nie są demokratyczne mimo jakiś tam teoretycznie deklaracji, że one chcą integrować w ramach tego tej przestrzeni poradzieckiej nawet są członkami różnych wspólnych organizacji np. układu o bezpieczeństwie zbiorowym np. szanghajskiej organizacji współpracy no nawet wspólnoty Niepodległych państw była takim pierwszym utworem, który miał jakoś to re integrować tę przestrzeń po radziecką, ale tak naprawdę to są wszystko trochę czcze deklaracje i de facto różne organizacje są takim forum na 1 dominuje Rosja w drugim dominują Chiny, a te lokalne państwa w zasadzie trochę robią to co im te duże mocarstwa każą natomiast stosunki pomiędzy tymi państwami Azji środkowej są średnie i pełne napięć jak sobie sprawdzałem, jaka jest sytuacja wewnętrzna w Kirgistanie zdziwiło mnie to, jednakże w porównaniu z takim Tadżykistan tam Wola ludu jednak jakoś liczyła w najnowszej historii były 2005 rok 20102020 rewolucję jednak czy Kirgizi coś mieli do powiedzenia w Tadżykistanie to chyba kompletne zamordyzm nie to znaczy w ogóle nie ma nie można porównywać tych krajów rzeczywiście w Kirgistanie jest parlament, w którym toczy się jakaś dyskusja jest jakiś pluralizm polityczny są różne partie rzeczywiście po jesieni 2020 roku prezydent sady Dżaparow, który wówczas były wybory ludzie wyszli na ulice uważali, że zostały sfałszowane oparł wtedy siedział więzieniu został wypuszczony no i na fali tej swojej popularności jako taki trybun ludowy on zresztą wcześniej jak był przy rządach tak powiem tak był był ministrem był dosyć ważną osobą też w tym świecie politycznym tak wszystkim, ale w każdym razie z afgańskim kirgiskim tak w międzyczasie w każdym razie został finalnie najpierw pełniącym obowiązki prezydenta później, jakby musiał się z tego wycofać po to, żeby wystartować w wyborach prezydenckich no naprawdę zwyciężył te wybory to nie jest jakiś PIT na wodę rzeczywiście one one odbywały także ludzie mogli decydować sami na kogo zagłosują natomiast zaczął wprowadzać takie tendencje ewidentnie bardziej autorytarne niż jego poprzedników kilku z powrotem zmienił system w Kirgistanie na prezydencki, a mimo, bo Kirgistan przez kilka lat był jedynym państwem Azji środkowej, które miało system parlamentarny to wiadomo, skąd takie jest pan turecki kości jednak w Turcji mieliśmy z tym samym do czynienia każdy no tak jak wydawane turecką ona to jest też ciekawe że, że tak naprawdę no z 1 tony te narody jakoś tam ta ideologią pan turecka jest istotna, ale z drugiej strony Turcja tak naprawdę jest państwem, które nie jest dla nich takim wzorem, dlatego że Turcja np. mimo całego autorytaryzmu Erdogana wciąż ma w miarę liberalną jak w miarę w porównaniu z Chinami np. gospodarkę i tureccy biznesmeni po prostu inwestowali w tej Azji środkowej na zasadzie czy się opłaca się nie opłaca nam Chińczycy po prostu wywalają państwowe pieniądze i nawet jak się nie opłaca to je inwestują ze względów strategicznych na co prywatni inwestorzy tureccy po prostu sobie nie mogli pozwolić dlatego ta Turcja, która została jednak wyparta np. przez przez Chiny z Azji środkowej, ale w każdym razie te stosunki na dziecko kirgiskie one rzeczywiście był ten spór o granice on niby właściwie od nastu lat próbowano tę granice wyznaczyć te 2 ostatnie konflikty właśnie z kwietnia 2021 i września 2022 był chyba najbardziej krwawy, bo one w sumie przyniosły ponad 100 ofiar nawet brać blisko 200, chociaż tak naprawdę do końca wiadomo ile w Tadżykistanie osób zginęło natomiast ta granica ta dziecko Kirgiz taka, mimo że właśnie taka nie do końca wyznaczono ona nie była najbardziej napiętą granicą najgorsze stosunki były pomiędzy Tadżykistanem Uzbekistanem tam ta granica wręczyła częściowo zaminowane na był ogromny betonowy płot na niej, ale po śmierci prezydenta Uzbekistanu Islama Kalinowa te stosunki z uzbecką tadżyckiej się trochę poprawiły nawet do tego stopnia, że teraz będą budować takie centrum Międzynarodowego handlu na granicy esbecką tadżyckiej Uzbecy też poprawili swoje stosunki z Kirgistanem sprzed roku umowę pod Tarnów pisali umowy właśnie, że Kirgizi oddają im zarząd taki właśnie rezerwuar wody, a w zamian Uzbecy tam oddali inny kawałek natomiast stosunki dziecko kirgiskie właśnie się dokładnie w tym momencie co te z Uzbekistanem oba kraje sobie poprawiały to między sobą te stosunki bardzo mocno popsuły teraz niby jesteśmy w takim momencie, kiedy one są u władz dane to znaczy na jak wybuchły te ostatnie starcia we wrześniu 2020 drugi roku to zarówno naparów, jaki Ramon byli w Samarkandzie właśnie na szczycie tej szampańskiej organizacji współpracy na początku w ogóle było z bardzo dziwnego, bo przesuwa udawali, że w ogóle tej strzelaniny kilkaset kilometrów dalej nie ma w ogóle nie był nie był temat ludzie już zabijali straszne tam płonęły karetki pogotowia ostrzeliwane szkołę, w której były dzieci strzelano do budynków mieszkalnych no, jakby cały ten koszmar wojenny ta tam siedział, czyli co jednak Rosjanie mają takie wpływy są w stanie wyciszyć te strony, bo chyba z tego wynika prawda, że to przejaw Władimir Putin powiedział na możliwość daje połączenie nie to nie o to chodziło nie chodziło o to, że oni po prostu, jakby to nie dlatego Putin Putin wręcz przeciwnie Putin chciał o tym rozmawiać Putin nawet się oferował na mediatora, bo on bardzo lubi występować w roli takiego właśnie ja i władz rozjemcy tam na mediatora się oferował też prezydent Kazachstanu i kilku i zdaje się też minister spraw zagranicznych Turkmenistanu do finalnie uzgodniono w końcu dopiero 19września spotkali się szefowie KGB Tadżykistan KGB co się teraz nazywa tam komitet bezpieczeństwa Narodowego, ale wszyscy mówią na to dalej KGB jest taki po prostu byłe KGB to są dosyć ważne osoby w obu państwa szefem kirgiskiego KGB jest świadkami bieg na szyję w taki w ogóle najlepszy kolega partner partner w sensie takim od działalności politycznej parowa, który razem z nim w protestach jeszcze brał udział w latach dwutysięcznych później razem z nim siedział też więzieniu i re popiera doszło do tego spotkania tych szefów KGB to zakończyły się działania wojenne no i podpisano takie porozumienie, gdzie ustalono, że ta granica będzie de limit owa na ostatnią w marcu była jakaś kolejna runda już chyba ósma rozmów o wyznaczaniu tej granicy no i wydaje się, że być może faktycznie uda się ją wyznaczyć tam dodatkowo jeszcze dochodziły różne inne rzeczy, bo właściwie generalnie przez długi długi czas to Tadżykistan był mocniejszy militarnie w tym regionie, ale kilkanaście miesięcy temu właśnie przed tym ostatnim konfliktem, a propos pan córki mu Kirgizi kupili Bayraktar od Erdogana i to chyba było też takie czynnik, który wzmacniał napięcie i chyba generalnie siadła psychika tym pogranicznikom Katarczycy od Iranu strona przychodów nie niech wanie działań przemieni mi o tym nic mi o tym nie wiadomo, ale generalnie rzecz biorąc to jak cały problem są granicą wydaje się, że polega na tym, że dobrze podzielić tej granicy się nie da tak naprawdę, dlatego że po obu stronach żyją ludzie obu narodowości, że nawet jak nie mieszkają po tej drugiej stronie to mają różne interesy np. Tadżycy, którzy jak wiadomo bardzo dużo jeździli do pracy do Rosji zresztą Kirgizi też właśnie z tych północnych regionów Tadżykistanu najczęściej latali przez Kirgistan, bo lotów z Kirgistanu było więcej one były tańsze, więc wszyscy z północy zamiast jechać na południe do Duszanbe, gdzie się jedzie bardzo długo przez różne tunele niewygodną trasą to im było łatwiej po prostu przejechać przez tę granicę do debat Genui stamtąd z Oszu, czyli największego miasta tego południa Kirgistanu polecieć sobie tam do Samary zdaje się były loty czy do Krasnojarska poza tym mierzono na zakupy obu stronach granicy no, jakby cały biznes taki, jakby przygraniczny on zawsze istniał mimo tych napiętych stosunków czasem między właśnie tymi pogranicznika mi to takie ogólną ludzkie stosunki były dosyć dobre w sensie takim, że zdarzały jakieś małżeństwa mieszane, że zdarzały się nie wiem, że w 1 wsi są 2 kirgiski domy 5 radzieckiej i wszyscy są spoko razem sobie żyją też z lekami tak samo też w Nakle nad Tamizą Uzbecy, żeby to wszystko zadzieje minister obraz to tam jeszcze dużo Uzbek miałam taki fragment tekstu Michała Karewicza z Newsweeka sprzed 13 lat sobie co przygotowałem na południu Kirgistanu walczą wszyscy przeciw wszystkim kirgiskie watahy grasują w poszukiwaniu Uzbeków oznaczają farbą drzwi domów przeznaczonych do pogromu uzbeckie bandy zatrzymują samochody wywlekają Kirgizów zginęło już prawdopodobnie po ponad 1000 osób, a z drugiej strony mówi żołnierz żyją przy sobie ludzie koło siebie i nie mam tłumaczeniu znaczy to jest różnie akurat Kadziewicz tutaj pisał o bardzo specyficznych wydarzeniach, ponieważ to były to się stało w Kirgistanie 2× raz w roku 90 tym, a raz w roku 2010 za każdym razem to był taki moment przełomu oraz rozwala związek radziecki, a w 2010 to była ta druga rewolucja, która obaliła Kurmanbeka Bakijewa prezydent Kirgistanu, który co ciekawe pochodzi właśnie z południa pochodził z Dżalalabadu jest miasto niedaleko Oszu i wybuchły tam ponownie starcia dokładnie wg tego samego schematu co 20 lat wcześniej czyli jaki to był schemat taki był schemat, że po prostu Kirgizi atakowali Uzbeków tam na południe dosyć takie to napięcie między kręgi zamiast z bykami polega, ale to w Oszu to to to w Oszu Dżalalabadzie polega na tym, że no Uzbecy jako ta ludność osiadła odsetek lat są bogaci oni mają domy własne ogrody mają ten interes na bazarze, a Kirgizi byli koczownikami oczywiście w ramach tej sowieckiej modernizacji oni z tych swoich gór no chodzili do miast, ale w tych miastach mieszkali nie w tych ładnych domach i posesjach ogrodem tylko mieszkali po prostu blokach budowanych na obrzeżach miast albo byli osiedla ani w kołchozach i pierwszy konflikt się zaczął od tego, że Kirgizi nie mieli ziemi nim mieli straszny głód ziemi mieli gdzie się nowa nie wiem po małżeństwo by chłopak szerzenie dziewczyną i po prostu nie mieli gdzie zamieszkać i postanowiono im część kołchozu miała wydzielić Kirgizji ziemie pod budownictwo mieszkalne wtedy esbecy się wkurzyli zaprotestowali, bo uważali, że ziemia powinna iść po prostu pod krzewy dodatkowym czynnikiem było to, że weszła wówczas ustawa wcześniej rok wcześniej o języku kirgiskim, że kirgiski będzie językiem komunikowania się w całym państwie Uzbecy, którzy mieszkali od setek lat czuli się totalnie u siebie uznali, że jak to dlaczego nagle mamy zacząć mówić po kirgiskiej skoro my zawsze tutaj mówiliśmy w swoim języku ten konflikt ziemie nałożył się z tym konfliktem o język i doszło do pierwszego do pierwszych starć drugie starcia 20 lat później zaczęły się wg takiego schematu, że miejscowi Kirgizi po tym, jak Bakijew został wywalczony z Biszkeku uciekł zresztą w ogóle z Kirgistanu i cała ta jego lokalna mafia w Dżalalabadzie, jakby musiałem zapewnić sobie, że dalej będzie tam sprawować władzy co oczywiście nie spodobało się Uzbek, którzy nabyli tą tą klasą taką właśnie trochę lepiej usytuowaną, której się bardzo nie podobało to, że Kirgizi od Bakijewa tak się panoszą w mieście i w ten sposób się zaczął tamten konflikt natomiast akurat na tych terytoriach, gdzie jest ten konflikt dziecko kirgiski to tam Uzbecy pełnią rolę takiej bardziej neutralnej ludności tak powiedziała nam mamy podziały narodowościowe i potem mamy jeszcze te czapy mocarstw tzw. bo jednak to jest region, w którym zarówno Rosjanie, jaki Chińczycy chyba starają się coraz bardziej być aktywnymi no i Amerykanie ostatnio był Anthony Blinken przecież z wizytą w regionie spotkał się z ministrami spraw zagranicznych wszystkich tych państwa Azji środkowej, więc jak teraz z tego polityczna Ludowego spowalnia będzie geopolityczna układanka w kontekście też Gdańsk tel Tarczyńskiego konfliktu to znaczy tak no Rosja miała ogromne wpływy ze związku Radzieckiego to dzisiaj te państwa bardzo dużym stopniu zależą od Rosji po pierwsze ze względu na energetykę, dlatego że ca i Tadżykistan Kirgistan nie mają swoich paliw kopalnych mają trochę hydroelektrowni i w zasadzie wiszą na rosyjskim gazie, który jest transportowany przez Uzbekistan natomiast Rosja generalnie mało gotówki i w ogóle mało pieniędzy, bo niegdyś państwem biednym, bo nic nie produkuje też wydaje teraz Pekin pieniędzy na wojnę, jaką prowadzi w Ukrainie natomiast Kirgizi twój przecież Chińczycy, jakby interesowali tym regionem zna od zawsze znacznie wcześniej jeszcze niż obracam się pojawili Rosjanie pod koniec dziewiętnastego wieku się wycofali dali sobie spokój uznali, że tutaj są rywalizacja wielka gra tu Brytyjczycy tam Rosjanie to my sobie pójdziemy na bok podziękujemy, ale kiedyś rozpad związek radziecki z powrotem weszli do gry i weszli z ogromnym sukcesem są największym inwestorem w Azji środkowej działają w ten sposób, że pożyczają tym rządom pieniądze, po czym za te pożyczone pieniądze chińskie firmy budują całą infrastrukturę teraz samo co w Afryce grać tak to znaczy budują drogi budują mosty budują centra handlowe mało tego budują to, sprowadzając całe ekipy z Chin nawet robotnicy przyjeżdżają chińscy, mimo że w tych krajach ogromne bezrobocie i dla dzieci czy Kirgizi wyjeżdżają do pracy do Rosji też trochę na Ukrainę do Polski teraz też zaczynaj co więcej przyjeżdżać i Chińczycy właśnie mają dużo pieniędzy i też inwestują pieniądze no nie tak jak kapitalista, który myśli o zysku tylko inwestują pieniądze na zasadzie, że po prostu to jest strategiczna inwestycja, która nam się zwróci kiedyś tam tak, a zależy nam na tym, żeby zależy nam na tym, żeby być w regionie oczywiście jeszcze my niby na Zachodzie mamy taką skłonność myślę, że Rosja z Chinami bardzo dobrze zaprzyjaźniona to moim zdaniem nie jest tak to jest jednak oni są bardzo na wielu polach są konkurencyjni, chociaż Rosja jest dużo słabszym partnerem w tej rywalizacji i szczególnie w Azji środkowej widać, że no, jakby to Rosja w defensywie Chiny są na fali wznoszącej i Ameryka i w ogóle zachód mam wrażenie, że trochę przegrały w tym rejonie, bo co może być też trudny partner demokracja program ich tam Chiny np. ci nikogo nie pytają, ale co pan zrobił tam z tym opozycjonistą, którego pan trzyma od 20 lat więzieniu, a co tam z tą działaczką praw człowieka i którą za napisanie posta na Facebooku wróciliście do więzienia co z tym panem rolnikiem, którego gotowali Szcze woleju, bo potrzebowaliście znaleźć winnych tam czego więc, a Chiny oczywiście takie rzeczy nie nie pytały, więc tylko sypały sypały gotówką natomiast co jest ciekawe są ważnym partnerem ekonomicznym np. Unia Unia europejska jest istotnym partnerem handlowym tych krajów oczywiście bardziej Kazachstanu, którym ma więcej po prostu natomiast tak naprawdę to jest bardzo mało zagospodarowany teren i ta wizyta Blinkena oczywiście miała też związek z sytuacją ukraińską i z wojną Ukrainie no rzeczywiście jest także te kraje, mimo że są bardzo bliskim Sojuszu z Rosją bardzo mocno od niej zależą są i KIS Kazachstan i Kirgistan Tadżykistan są w tym układzie o bezpieczeństwie zbiorowym, który miał być takim NATO bis tak naprawdę nie jest, ale tak nazywany na Kirgistanu dodatkowo Kazachstan są jeszcze w tym euro azjatyckim związku gospodarczym natomiast no żaden z tych krajów zasadzie otwarcie nie poparł Rosji rosyjskiej agresji wobec Ukrainy najbardziej się stawiał Kazachstan, którego prezydent otwarcie zresztą w Petersburgu powiedział, że nigdy nie uznana przykład tego rozczłonkowanie Ukrainy, bo integralność terytorialna jest dla niego najwyższą wartością wprawie międzynarodowym co ci łatwo zrozumieć, bo on sam ma terytorium, na którym mieszka mnóstwo rosyjskiej mniejszości unijnego i Rosjanie nieraz mówią, że nigdy oficjalnie, ale w takich rozmowach weźmy nie wiem to na blogu ktoś napisze ktoś powie w kuluarach, że to wszystko jest podarunek od Rosji, czyli dokładnie tak samo jak mówili mówili np. o Krymie no żadne z tych państw nie poparło wyraźnie Rosji Putina przez rozmawiał z zaporowe na początku wojny i Kreml wydał takie świadczenie, że oparów no wyraził zrozumienie dla polityki Rosji z kolei Kancelaria parowa wydała oświadczenie, że porozmawiali po prostu, ale w żadnym rozumieniu umowy do Tadżykistanu pojechała np. szefowa rady federacji tam strasznie czarowała wszystkich głównie syna raz ma nowa, bo to z nim się spotykała on teraz jest drugą osobą w państwie pełni różne funkcje jest przewodniczącym parlamentu deklarowała jak rozmawiała z nim mówi, że taki wspaniały partnerze ten dzięki stan taki tak się kochamy już tyle lat, a mimo to też nie uzyskała żadnej otwartej deklaracji że, że Tadżykistan popiera agresję Rosji wobec Ukrainy, więc generalnie wszystkie te państwa jednak stanęły okoniem na tyle na ile mogłyby jak mówią one bardzo zależy od Rosji mają po pierwsze, rzesze ludzi, którzy tam pracują część w ogóle obywateli ich ma podwójne obywatelstwo teraz w kat Rosjanie straszą, że będą brać do armii część już biorą no bo oni bardzo chcieli mieć obywatelstwo, bo chcieli pracować po prostu w Rosji było łatwiej, ale w każdym razie stany Zjednoczone zresztą chyba słusznie uznały, że skoro te państwa jednak w pewnym sensie dzięki temu co Rosja robi w Ukrainie zobaczyły, że jest to partner, którego należy się obawiać, że szczególnie w Kazachstanie takie przekonanie, ale też w tych innych państwach mniejszych tak samo że, że Rosja po prostu nie jest już tylko tym dobrym wielkim bratem, dzięki któremu mamy operę filharmonię narodową i elektryfikację no tyle tylko, że jest to po prostu państwo, które chce odbudować swoją kolonialną potęgę i i w pewnym sensie Amerykanie postanowili wejść wjechać na białym koniu i i zaoferować swoją zaoferować swoją przyjaźń oczywiście to wszystko tak łatwo nie pójdzie, dlatego że tam oprócz na życie słusznej obawy przed Rosją jest także te elity są uwikłane w mnóstwo interesów z Rosją w mniejszych większych bardziej firmy szemranych mniejszym rany np. syn prezydenta Kazachstanu ma wspólny biznes z różnymi kremlowskim i urzędnikami Tadżykistanu to samo, a więc no to jest taki moment, że te państwa trochę, jakby tak chcą się wybić na niepodległość, ale sobie one też stąpają po bardzo grząskim gruncie i wiedzą, że nie ma wiele sobie mogą pozwolić natomiast na pewno jest taki moment, kiedy rzeczywiście zachód może tam starać sobie swoje 3gr ugrać na ile ten konflikt graniczny ma się do tej jak to określiła geopolityki to w sumie trudno powiedzieć czy ja nie jestem jakąś zwolenniczką teorii spiskowych takich, że to, a to Putin rozpętała to Chiny rozpętały po prostu rozpętał burdy leki tam panuje za przeproszeniem i napięte napięte stosunki, które jakaś tam militaryzacja też tego o obszaru, ale udało się między Uzbekistanem i Kirgistanem może się uda między Kirgistanem i tak czeka najprawdopodobniej tak dlatego, że to jest ciekawe, że między UE co między Tadżykistanem Kirgistanem nie ma żadnej takiej za gry nie ma żadnej takiej historyczne zaszłości, bo między Uzbekistanem Tadżykistanem jest ogromna, które właśnie związana z tą delimitacji nową reformę administracyjną w 1924 roku rozpoczęto to, że Tadżykistan nie dostał od razu swojej Republiki tylko był tym autonomiczną republiką w ramach Uzbekistanu, że 2 największe tak dzieckiem miasta najpiękniejszy Samarkanda bucha rano przypadły Uzbekistan nowi, a na pocieszenie tak stanowi dano choć, które tak naprawdę jest miastem na wpół Beckiem w ogóle i tak decyzji innych regionów w ogóle nie uważają tego, choć tu za dzieckiem miasto ten żal Tadżyków Uzbeków i taka też rywalizacja o to kto jest starszy w regionie to potężniejszy, kto ma większą kulturę jest na kilkadziesiąt lat stary, a między ciekami Kirgistan Kirgiz ami właściwie nigdy nie było takiego napięcia nie było takich ambicji analnych tarcz Kirgizi mieszkają w Tadżykistanie w górną bada chińskim województwie autonomicznym w okolicach miasta mur GAP w tych rejonach też, gdzie był konflikt graniczny też jest ludność mieszana i jak mówi jest spór, ale on nie ma takich zaszłości nie ma takich kompleksów wzajemnych, więc wydaje się, że stosunkowo łatwiejszy do uregulowania na takim poziomie administracyjnym, bo nie trzeba tam ludziom w duszach grzebać po prostu się strasznie cieszy, bo optymistyczny przekaz z tego płynie może na tym optymistycznym przekazie zakończymy dziękuję bardzo, was całym gościnią była dzisiaj dr Ludwika Włodek Uniwersytetu Warszawskiego naukowczyni socjolożka i reportażystka dziękuję bardzo, bardzo u był u niebezpieczne związki dziękuję bardzo, za słuchanie kolejny odcinek już w czwartek po południu na tokfm PL aplikacji TOK FM na także na platformach podcast owych Spotify Apple Podcasts Google Podcasts Zwiń «

Niekompletne granice związku. Kirgistan i Tadżykistan

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: NIEBEZPIECZNE ZWIĄZKI

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 15:00

Najnowsze Podcasty

Konsekwencje debaty o Polsce w PE. Co zmienia nowela Dudy?

Kto pali, tego bardziej boli

Zakaz importu ukraińskiego zboża do UE. Dlaczego nadal czekamy na decyzję?

"Znaczna część ataków rosyjskich może być próbą zapobieżenia ukraińskiej kontrofensywie"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL