Rocznica zamachu majowego

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

prof. Andrzej Friszke jest z nami historyk Polskiej Akademii Nauk dzień dobry panie profesorze dobry powiedział kiedyś Józef Piłsudski w rozmowie z dziennikarzami zagranicznymi, że jest wściekły ryzykant 97 lat temu też zaryzykował i ruszył na Warszawę z zamiarem przeprowadzenia generalnych porządków no i ponoć liczył, że ten maj roku 2006. stanie się takim dopełnieniem listopada roku osiemnastego tymczasem właściwie jednoosobowo, a zakończył żywot demokracji nad Wisłą Rozwiń » nie od razu, ale to właśnie zaczynał myślę nad c nad zamachem majowym i mam do pana takie pierwsze pytanie panie profesorze chodziło w tym wszystkim człowieka do demokracji na zwykłego, bo Piłsudski to rewolucjonista mówił głośno, że ten parlamentaryzmu momencie demokracja mu przeszkadza uważał demokrację za ustrój niekoniecznie najlepsze dla Polski czy też może chodzi o czas, bo jak mówił Ignacy Daszyński w dwudziesty szóstym roku dziś w modzie jest faszyzm nie to ostatnie słowa to bym tutaj odrzucił od razu z demokracją Piłsudskiego jest różnie dał w końcu on w Polsce demokrację wprowadził ja im bardzo szybko się rozczarował w lata, ale aleja wprowadził w listopadzie osiemnastego roku do sądu krety Piłsudskiego wolnych wyborach Sejmie przekazaniu całej kwestii właśnie Sejmowi, więc to było oczywiste, że on, jakby uważał, że normalne państwo państwo, a który chciał budować ma być państwem demokratycznym wylot partyjnymi tak dalej Wiesław Władyka kiedyś pisał, że Piłsudski uważał, że demokracja jest taki eksperyment, przez który Polska musi przejść nie wiem czy tak jest chyba problem polegał na tym, że w Polsce była tak duża polaryzacja, że w zasadzie zbudowanie dobrze funkcjonującego państwa demokratycznego było niemożliwe ten podział zasadniczy pomiędzy narodową demokracją, która uważała się za właśnie jedynie uprawniają do rządzenia polską miała poparcie rzędu 40%, czyli wysokie wysokie i wszystkimi siłami, którzy nie chciały podporządkować dominacji narodowej demokracji to jest socjaliści ludowcy większości tworzyło Żydach bowiem sytuacje, który w zasadzie było niemożliwe utworzenie stabilnego systemu, a walka polityczna między prawicą, a lewicą i centrum zdominowała właściwie wszystko uważam profesorze, że w drugiej połowie lat dwudziestych tak naprawdę demokracji już nie było, bo ten system był niewydolny, że musiało dojść do przesilenia to znaczy jedna z tych grup musiała wziąć władza dla żyje taką tezę stawiam w książce, która jeszcze nie jest wydrukowana, którą napisałem i dotyczy ona nie drugiej połowy lat dwudziestych do samego roku 2006. to jest bardzo konkretne rzeczy, które w ogóle nie pamiętam, a mianowicie ten czas to czas wielkiego kryzysu gospodarczego ogromny kryzys i finansów państwa, gdzie nie mogą już być tak jak było narodowa demokracja miała pomysł taki, żeby odejść od reform socjalnych wzroku osiemnastego dziewiętnastego przedłuży dzień pracy ograniczyć prawo do strajku zredukować pracowników sfery publicznej i obniżyć płace i tym sposobem uzyskać środki niezbędne dla podtrzymania budżetu po prostu państwa to jest tzw. problem Jerzego Zdziechowskiego ministra endecji socjaliści lewica się na absolutnie nie mogła zgodzić nawet to by oznaczało, że tak powiem uderzenie absolutne cały elektorat lewicy no i w zasadzie jeszcze do tego trzeba dodać skomplikowaną sprawę nie chcę tutaj za bardzo zagłębiać problem relacji między cenami realnymi cenami artykułów przemysłowych, czyli między producentami wiejskim miejskim tu też były ogromne nieporozumienie i w zasadzie to wszystko pociągał z pewnego rodzaju paraliż próbą przezwyciężenia tego paraliżu był rząd Jerzego Aleksandra Skrzyńskiego pół roku zaledwie trwał i to wszystko rozwaliła przed majem 2006. odpowiedzią na ten kryzys, bo powołania w Decznie koalicji jedno Piasta, czyli endecja z Witosem jego Piastem, ale z programem Zdziechowskiego, czyli bardzo ostrym tak po programem oszczędnościowym uderzającym no biedniejsza część zarządzanie pasa bardzo radykalne zaciskanie pasa z niepewnym wynikiem i w gruncie rzeczy i to jest sytuacja, który wkroczył Piłsudski, a zatem, jakby fronty podziału politycznego bardzo namiętne go już zostały wytyczone w pamięci uczestników zdarzeń, gdyż była wielka konfrontacja z listopada dwudziestego trzecie raptem 3 lata wcześniej 2,5 roku wcześniej, kiedy strzelano na ulicach Krakowa przeciw robotników i to wszystko tak po emocją buzował jeszcze zabójstwo Narutowicza no i oczywiście pamięć o zabójstwie Narutowicza nastąpiła konfrontacja właściwie prawicy i lewicy czy wreszcie centrum Levi do centrum było podzielone na pewno, że prawicy lewicy i to była dominująca konfrontacja, którą przed Piłsudskim problem polega na tym, że Piłsudski dzięki lewicy wygrał, po czym tak powiem postanowił nie rządzić z lewicą i nie prowadzić tak radykalnego kursu anty prawicowego jak oczekiwała lewica zresztą ten pierwszy rząd, który powołał piłsudczycy byli niesamowicie rozczarowani nota, bo oni liczyli właśnie, że to będzie ciąg dalszy rządu Moraczewskiego osiada też rząd eklektyczny ROM żąda elektryczne albo bardzo dobry rząd tak naprawdę patrząc obiektywnie z zewnątrz to byli wybitni ludzie umiarkowani kompetentnie no znający się na rzeczy czy mówimy o ministrze spraw wewnętrznych czy mówimy o samym Kazimierza Bartla czy mówimy o o ludzi, którzy próbowali z aktem naprawiać stosunki na kresach, który był strasznie zabagnione strasznie, bo jak Dave z skrócą mówię nie obejmuje problemy np. konfliktu z mniejszościami narodowymi, który był część, bo 13 obywateli dla nich endecja była płachta na byka i nie bez przyczyny w związku z tym tu nie było perspektywy stabilizacji Piłsudski to wkraczał stworzył tak bym coś co było właśnie to nie, bo żaden faszyzm jak tutaj niektórzy mówili bo, bo pierwszy nie zdelegalizował partii opozycyjnych żadnej partii właśnie nie zdelegalizował poza organizując, ale i jest taka jego wypowiedź Piłsudskiego zaraz po zamachu majowym, kiedy mówi niech ten Sejm gnije to znaczy Sejm stracił właściwie jakiekolwiek uprawnienia kompetencje mów zasadą Tur tu dochodzimy do tego elementu, że nie będziemy bronić Piłsudskiego to znaczy on w zasadzie przyjął linię anty parlamentarne radykalną to znaczy Stronnictwa są do niczego parlament jest do niczego to nie właśnie partner trzeba tak po stworzyć silny ośrodek władzy niekontrolowany przez nikogo dobierany wg zasług czy nawet nie zasuw drodze wzrost zaufania do poszczególnych ludzi i to ma rządzić tak właśnie taki obóz właśnie niekontrolowany przez nikogo nie nie tylko sam Piłsudski kontroluje to jest to zapytam, bo mam wrażenie, że ta Polska w roku 22006. pokazuje nam jak w soczewce taką generację systemu politycznego opartego na 1 człowieku na 1 grupie mu podporządkowanej oczywiście ID były szczytne Kazimierz Bartel w lutym 2007. roku wicepremier w przemówieniu sejmowym przekonywał, że celem sanacji jest cytuje wyzwolenie spod terroru partii politycznych administracji wprowadzenie ludzi nowych nie skorumpowanych przez partie oraz stworzenie nowego typu urzędnika, który służyłby państwu życiu, a nie partii zresztą sanacja to rzecz jasna uzdrowienie państwa, a potem stworzono po prostu klika władzy i tyle nota w nogach i tutaj prawda czy Kazimierz Bartel czy Eugeniusz Kwiatkowski w tych panuje w po majowej rządach minister przemysłu handlu postać legendarna wręcz twórca Gdyni tak ci ludzie odeszli odeszli z rządu okazali się, jakby niepotrzebnie mając za wiele skrupułów nieakceptujący pewnych metod będzie czy nie za wiele wiemy o przyczynach tych odejść, ale oni odeszli no, a przyszli do władzy ludzie no różni tak powiem, bo nie chce mówić, że to wszystko byli ludzie bez wartości to nieprawda też byli ludzie, o których możemy różne dobre rzeczy powiedzieć ale, ale generalnie, że tak powiem nastąpiło nastąpiło zamknięcie tej tej elity władzy na na wszystkim na wiernych prawda na wiernych obozowi realizujących to co się chce no i to co trzeba koniecznie dodać, bo to dotyczy już ery Belg Bart raczej tych pierwszych lat po majowych to znaczy uznanie, że prawo nie powinno krępować władzy to jest szalenie poważna sprawa szalenie poważna sprawa państwo bowiem czym jest właśnie państwo takie pytanie najkrócej na dużą instytucję państwa i prawo, które określa relacje między tymi instytucjami obywatelami tymi instytucjami to wszystko tak zostało pod gminą zwane przez uznanie prawa za narzędzie gry tu takie nazwisko jest Stanisław Car minister sprawiedliwości w tych rządach specjalista od tego, żeby tak czytać prawo, żeby ono było wygodne do rozgrywki z przeciwnikami politycznymi, a nie stabilizowania reguł na jak oni w to weszli doszli, jakby coraz głębiej prawda też pan pozwoli zacytuję komunikat 2009. roku, które zawsze niezwykle intryguje przeraża jednocześnie inne zakomunikowano bowiem społeczeństwu, że władza najwyższa w państwie należy do marszałka Józefa Piłsudskiego nie jest to władza przewidziana lub możliwa do przewidzenia w konstytucji wynika z zasług Piłsudskiego dla Rzeczpospolitej przewrotu majowego przewrót majowy jako stan faktyczny stanowi odrębne źródło praw nieograniczonych marszałka Piłsudskiego czy my słyszymy zamach stanu jako stan faktyczny stanowi odrębne źródło praw nieograniczonych Piłsudskiego no niestety niestety to prawda to prawda czy powiedzmy sobie nie tyle z sam zamach mają też w ogóle nie mają bronić oczywiście Piłsudski był twórcą państwa polskiego to ja uważam, że to można tak twardo powiedzieć, kiedy patrzymy na jego działania z listopada następnie w dniu osiemnastego roku w następnych miesięcy wspominałem rozpisania wyborów do Sejmu stworzenie armii stworzenia aparatu Państwowej i on miał stosunek do państwa no niedobry woda w demokracji tak nie da, czyli że on czuł się odpowiedzialny dalsze istnienie tego państwa, czyli państwo to ja trochę tak był to jest bardzo niedobry stan rzeczy z niego wynikało, że tak Pm to właśnie, że społeczeństwo czy elita polityczna dzieliła się na tych, którzy uznawali taki stan rzeczy to są ludzie sanacji na tacy, którzy nie chcieli tego uznać uważali, że prawo reguły są nadrzędne nad wolą jednostki nawet wybitny, bo to wybitna ości w zasadzie względem kwestionowanie no i powstał system, który bardzo trudno określić niewątpliwie była to była dyktatura autorytarna dyktatura omijająca prawo, chociaż też jak często się słyszy to nie jest tak, że państwo kompletnego bezprawia ono było bezprawne wtedy, kiedy władza uważa, że ma być bezprawne tak z tym carem, ale nie znaczy, że każdy sąd w tym państwie nam robić co chce skazywać ludzi w sprawie kryminalnej to być mienie, które są hitem od dawna dochodziły dramatyczne zawsze jest najmniej ja ja mówi polityk władzy nie interesuje czy pan Kowalski zostanie skazany zagranie rozróżnienie, ale jawne badana przez historię ruchu komunistycznego związku z tym śledziłem trochę spraw autentycznych wrogów państwa komunistów, którzy chcieli to państwo wyssać powietrze to jednak to były praworządne postępowania sądowe w związku z tym to jest bardzo złożona sprawa to na koniec Hermana Liebermana, który mówił tak Polska znajduje się na rozstawionych drogach wschód czy zachód samowola jednostki czy blogu panowanie prawa kaprysów zachcianek ludzi wielkich silnych trafnie podsumował zadał pytanie króciutko no w zasadzie trafnie w zasadzie trafnie tylko muszę dodać jedno, ale właśnie, że ten stan rzeczy, którym mówiłem na początku, czyli ten radykalny podział pomiędzy endecja zresztą on niestety trwa w następnych latach i właściwie powrót demokracji parlamentarnej stało się coraz mniej prawdopodobne prof. Andrzej Friszke historyk pan dziękuję za rozmowę dziękuję program wydawał Tomasz Krzymiński realizował Adam Szurlej wywiad polityczny się końca to 360 zaraz się zaczyna Wojciech Muza państwa zaprosi dobrego weekendu Zwiń «

Rocznica zamachu majowego

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WYWIAD POLITYCZNY

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 09:00

Najnowsze Podcasty

Kampania trwa. Zakrzykiwanie realnych problemów - Bianka Mikołajewska, Agata Szczęśniak

Rzecznik PO: "Straszenie Tuskiem, Platformą i Niemcami nie przyniesie efektu"

"Wyniki badań frustrują sztabowców PiS - spodziewana zmiana nie zachodzi"

"Nie jesteśmy nudni i przewidywalni. Jesteśmy konsekwentni"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL