Ateistka i feministka doby romantyzmu. O Ernestynie Potowskiej-Rose opowiadali Andrzej Dominiczak i dr Halina Postek

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

z Radia TOK FM Anną 300 dwudziesty druga 11 przy mikrofonie Hanna Zielińska rozpoczynamy magazyn kobiecy eter, a z nami w studiu są już goście z Towarzystwa humanistycznego dr Halina Postek z Akademii pedagogiki specjalnej dobry wieczór dobry wieczór państwu i Andrzej Dominiczak Towarzystwa humanistycznego ne osoba, która odkryła dla siebie fascynuje się postacią, której zaś będziemy państwu opowiadać dobry wieczór dobry wieczór to postać sektor handlu tajemniczo opisuje Rozwiń » w powiedziałam słuchaczom, tyle że była to postać wywrotową, a na abolicję listka ateistka wolnomyśliciel Ka feministka Żydówka i Polka do tego jeszcze można wierzyć w pewnym sensie podróżniczka Beck, a tamte czasy to ona naprawdę pokonała w wiele barier i ograniczeń również geograficznych osoba jak się okazuje również dla mniej się okazało niewiele widzieliśmy na atak naprawdę nic ani nie wiedziałam, dopóki nie natkną się na 1 seria artykułów nawet nie wojna oba polskie Towarzystwo Racjonalistów gdzieś w internecie opublikowało mamy jesteśmy zaś 200 piątą rocznicą urodzin Ernestyna Poprawski wyroku z no i teraz, żeby pytanie, jaki był państwa pierwszy kontakt z tą wielką postacią, której zaraz porozmawiamy, skąd państwo się oni dowiedzieli i co takiego państwa, a w niej zafascynowało w nocy, gdy kilka lat temu byłem na konferencji w stanach Zjednoczonych i to on w panelu poza mną jeszcze kilkoma osobami była amerykańska pisarka feministyczna z tych zajęć jakobinów i ona coś przy okazji głównego tematu mówi o historii feminizmu i wspomniała m. in. na scenę w parę zdań na jej temat tylko powiedziała i tym co mnie wtedy szczególnie uderzy głową było to, że Justyna Kotowska Rosji być może jeszcze z Richmond we wrześniu nie rozmienia na pewno będzie nas z innym nie znaczy zmieniła po wyjściu żadna ważna i być może były czasem używa nazwiska być może, który był być może nazwiskiem matki panieńskim niby nie ma co do tego jasności w każdym razie w tym co o spodobał mi się na początku najbardziej było to, że Justyna będąc feministką 1 z pierwszych wpływowych ważnych i mnóstwo, o czym właściwie ruchu feministycznego na świat się w faks z całą pewnością osoby z osobą, która poniosła szczególną zasługę mówiąc takim ryzykiem za za zdobycie 3 uzyskanie przez kobiety zamężne praw majątkowych kobiety zamężne i jednocześnie była równie oddaną sprawie abolicji niską i ateistą czy wolnomyśliciel luką angażowała się okazjonalnie jeszcze w obronę praw innych grup w tym mniejszości żydowskiej np. w stanach Zjednoczonych, więc w odróżnieniu od współczesnych skądinąd bliskich mi bardzo feministek ona nie ograniczała się tylko do swoich własnych praw czy praw kobiet, ale właśnie walczyła albo pracowała na rzecz praw różnych bardzo grup, które uważała za zniewolone czy pozbawiony praw to jest coś co ja uważam za esencję humanizmu czysty w kilku zdaniach oscylowało słyszał pan pojawiło się nazwisko Potocka, bo ono nie zawsze jest używana w stanach Zjednoczonych czasami, że trener Akademii nauk jest mi się, że tak, bo inaczej chyba nie miałbym pomysłu, że możemy aż takim naiwnym porysować, bo jakoś pod tym właśnie zaczął szukać informacji na jej temat sny się okazało, że w każdy kolor Kalisz 2 lata i feministka jest bardzo niska już 6 smoków on jak to było w pani przypadku, a mnie o Ernest nie Gutowski rosło powiedział Andrzej, który przez długi czas próbował mnie zaraz zaraz nieskutecznie Han Han nie dałam się opierałam się i to co mnie przyciągnęło do do niej to była jej żydowskości to było, jakby od tej strony podeszłam do tej postaci ENA i to było bardzo ciekawy klucz do Ernest na mróz przyznawała się zarówno do swojej polskości jakiś doskonałości do końca mówiąc o sobie, że jest córką 2 narodów UE i UE to tożsamościowy identyfikowanie się było dla mnie ciekawe na torze w dziewiętnastym wieku w stanach Zjednoczonych ktoś ma inne ma odwagę mówić o sobie w ten sposób to to było ważne dla mnie i ich wtedy chyba było łatwiej niż teraz numer pod czerwone wino mnie w połowie dziewiętnastego wieku zaczęła się taka nieciekawa atmosfera wokół urzędów się w stanach Zjednoczonych tworzy zresztą ofiarą RTI taki antysemickiej nagonki, ale takiego klimatu antysemickiego padła także Ernest na rok Tusk, która jak się podejrzewa właśnie w związku z tym opuściła stany Zjednoczone wróciła do Europy, chociaż nieźle dała awans do Europy próbowała dwukrotnie wjechać do Polski o tym wiemy z wywiadu, który udzieliła, ale nie dostała zgodę na to to notariusz powstania listopadowego wiersz to pierwsze drzewo prawdopodobnie cios, jaki zawirowania patriotycznych chciał wrócić, a że boks ja myślę że, aby mona w Polsce miałaby kłopot w ówczesnej romantycznej Polsce jest swoim dorobkiem wrócić tutaj dalej głosić swoje światopoglądy, bo ona już wystarczająco na pokazywała jako nastolatka, kiedy opuszczała tę Polskę jako siedemnastoletnia dziewczyna to już miała taki buntowniczy dorobek, że pewnie tam ojciec, który z 1 strony się martwi z drugiej strony odczuł ulgę, że żona teraz na swoje barki odpowiedzialność bierze swoje wyczyny, ale to bardzo pasuje do klimatu epoki taki romantyczny bunt, więc myślę, że wcale nie była tak bardzo nie winie, a propos gola Gómez on zaszczepił brała udział w oderwaniu od rana Smuda wdów czytałem akurat piotrkowskich Żydach, bo wiatr w związku z urny z nadzieją, że w Piotrkowie tak tak brzmi wiem, że wielu rzeczy tak piszą biografowie Ernestem, że wielu Żydów z Piotrkowa brało udział w powstanie, więc nie byłoby to takie nadzwyczajnego, bo nasze przyłączyła chyba bardziej popularne było to późniejsze powstanie styczniowe niż listopadowa Ależ oczywiście do ruchów niepodległościowych Żydzi przyłączali się w tym czasem, zanim wróciła do Polski najpierw się tu wychowała w rodzinie żydowskiej przejawiała śmiałość od wczesnej młodości, a potem wpisała się chyba właśnie romantyczny model uciekającej Panny młodej Opowiedz mu coś o tym jeszcze nie Panny młodej to tak, ale już o zwiększonej z akt jak było już powiedziane przed chwilą pan Ernest cena była córką rabina albo przełożonego jeśli uczeń szkoły żydowskiej który, próbując prawdopodobnie ustatkować nazywaną pan nic się zaręczył biorą z dużo starszy ma ona była narażona, bo dociekliwa ona mówiła o sobie, że już w wieku 5 lat była buntownicza szkołą i przez wspólnotę była jako dwunastoletnia dziewczynka no oceniano jako heretyk czeka, więc rzeczywiście można łamać w drużynie trenera w UE zachowały się nawet, żeby zilustrować anegdotą, którą podaje 1 z pierwszej biografii Luis sól z czasów, kiedy miała 1012 lat oprzyj taką historię, że któryś Basia bat ona w domu się czy sałatę co, czego zdaje się nie wolno ich zdaniem jej ojca rabina nie wolno było zrobić ona najpier w dała się wielką dyskusję z ojcem, mówiąc że przecież ubieram się szczególnie porządnie będziemy dzień świąteczny sprzątamy mieszkanie Nowin sposób się przygotowujemy do święta, dlaczego mam się nim uczesać jednak jak wiadomo we wszystkich religiach włosy są traktowane jako symbol grzechu i o podłożu czy z takim seksem seksualne, więc uczesanie jednak rabin był przeciwny ona NATO w którymś momencie już nie chciała z ojcem się kłócić powiedział nam dobrze wszak tak ci zależy to pójdę zapytać Boga w 2 posła do drugiego pokoju wróciła po chwili powiedziała, że Bóg nie ma nic przeciwko takiemu asów ojciec zapytał, skąd bierną zapytałam go nic nie odpowiedział Mucha jak i w siłę czesał i to w początek dziewiętnastego wieku młoda dziewczyna, ale trzeba przyznać, że ojciec wniósł pewien wkład w jej zachowanie, bo była jedynaczką i dostała wykształcenie nietypowo jak na dziewczynę żydowską, bo zostałam nauczona hebrajskiego Torę i Talmudu, a i traktował ją po prostu jak syna jak w jako jedyne dziecko której, któremu przed bazyliką będzie w nieszczęściu Valerie generalnie miał syna, ale za to są różne córkę ta miała dostęp do edukacji, gdyby miał brata pewnie już tak nie było pewnie by tak nie było, ale skończyło się to w ten sposób, że to niefortunnie zaaranżowane małżeństwo wywołała w niej ogromny sprzeciw UE i postanowiła wywalczyć prawo do niewywiązania się z niej kochanym przez siebie mężczyzną znalezionym swe wiano no z cywilnym w Kaliszu tak rzeczywiście chodziło także pieniądze, które odziedziczyła po matce, która zmarła to wcześniej nabyła zamożną kobietą i te pieniądze miały przejść w ręce właśnie zagranie niedoszłego małżonka warto dodać, że ten narząd małżonek był nie tylko nie kochanie tak po prostu, ale dodatkowo pół wieku i ojcom także, a Anna i sąd cywilny w Kaliszu przyznali rację to znaczy wyszła wyszła zwycięsko z tej wygrała proces już w dawnym ołtarzem przypominamy początek dziewiętnastego wieku Polska wyeliminować ryzyka w Polskim sądzie można wysłać w finałach się zniszczonego małżeństwa, ale to był dopiero początek nieśmiało dokonań postanowiła udać się w podróż do Berlina, w którym jako samotna kobieta miałaby utrudniony żywot, ale jako Żydówka to po prostu nie miała możliwości warunków do pobytu musiałaby mieć specjalne pozwolenia od czegóż była jej brawura i śmiałość umówiła się z królem Prus nas ono prawdopodobnie nie przebiegało w siebie masz stare Kurowo jak są różne na ten temat teorię pochodzące od różnych biografów należy oczywiście w końcu udało się przekonać po kilku wstępnych próbach niedopuszczenia do króla króla urzekła nie tylko swoją jak pani nazywa brawurą czy być może urodą niezłym sposobem ożywieniem emocjonalnym, ale też o słynną potem przez kilkadziesiąt lat sztuką przemawiania w podobno była jej nie ma powodu, żeby nie wierzyć wielu nie tylko biografem, ale też autorom artykułów o niej ze znakomitą znawczynią także rzeczywiście urzekła kula, który z wprawdzie nie zgodził się badanie nie żądała jak to czarny scenariusz man 17 lat, jakby szczególnego prawa dla siebie, ale w ogóle dla Żydów, którzy jej zdaniem są oczywiście powinni mieć prawo do osiedlania się w Berlinie i prowadzenia takich interesów czy zajmowania się tym czym chcieli Krużel podchodzą bardzo proste rozwiązanie jest ładnie grali najpierw nie zgodził się na ogólną zmianę prawa dla wszystkich Żydów na potem dał jej szansę na uzyskanie wszelkich praw, których się domagała, jeżeli przejdzie na chrześcijaństwo, czego odmówiła, gdy Halina pamięta Otóż wiemy z wcześniejszych rozmów w dokładnie czytać uzasadnienie, a tu leży chodziło o to, że miała powiedzieć nie po to, zeszłam z drzewa i judaizmu, żeby teraz chodzić na gałąź chrześcijaństwa przypominamy o usługach siedemnastoletnią dziewczynę wobec króla Prus naprawdę brzmiało mocno nas nie spełniła jego rzekomego warunku o nic tak zgodził się, żeby zam . w Berlinie tak długo jak będzie chciała i co równie ważne, żeby zajmowała się tym czym będzie chciała co umożliwiło jej pobyt z dość długi w Berlinie mogła zajmować się toczy mogła zarabiać pieniądze udzielała korepetycji, ale też pokazała siłę swojej innowacyjności również smykałkę do handlu utrzymywała się z własnego wynalazku to był papierek zapachowe w elek, które on widzę teraz dyrektor tego zapachu Widzew ilustracji do książki tutaj akurat nie wygląda to jak papierek ale kto nie był on dynamicznie się z Kuby papierki czy ktoś podpalał, bo one niepełne nie powiem tylko rodzaj kadzidełka, a tyle tylko, że jej główny wkład polegał na letnie na nas pani po prostu skrawków papieru do tego pojemnika tylko na nasycenie tych papierów jakimiś chemikaliami w Wilanowie jak chodzenie no i nie tylko uwielbiała, ale jeszcze ją zrozumiała w myśl to dodatkowo sprawia, że są jeszcze bardziej nią zafascynowany, bo ja bym bardzo dobry wszystkiego w szkole poza chemią Jan Herbst wspaniała dodatkową ranę i rzeczywiście podobno właśnie tym tymi chemikaliami nasycone papiery rozpraszały skutecznie najbardziej przykre odory i ówczesnego Berlina, a potem się okazało, że i Londynu też w Stanów, bo ona pojechała z tym wynalazkiem także do ataków najpierw jednak moje znałam tam też wodę kolońską sprzedali albumy zdaje się własne oczy to woda kolońska aktorów, zanim pojechała do Stanów wybrała się w podróż do Wielkiej Brytanii i tam z kolei winno to przykład taki czas na formowanie się poglądów politycznych można powiedzieć zafascynowała się pewną fontanny liderem rodzącej się, by takim utopijnym socjalizmem w wielkiej Brytanii po w tym kręgu znalazł się przyszło mu się, kto tym liderem był Robert OUN UPA, który wówczas już był bodaj 60 letnim mężczyzną w każdym razie relację między nim, a urny staną były takimi relacjami ojciec córka ona do do końca, kiedy korespondowała z nim zwracała się PRL i członku do niego i tak Polacy tłumaczą, bo w boisku nie ma zdrobnienie w prawie wcale po angielsku to było po prostu didżejów Father i drogi Ojcze w inny, a Polacy rozrabiają szczególnie warszawiacy albo Konstancin wraz z ich Antonowicz uległ i to OUN właściwie ukształtował ją albo też not z tak, by spowodował, że aż wyszła z tak mocno i trwale z pewna pewne idee i pewne rozwiązania kołem utopienia socjalistą, ale już wówczas znany jako reformator w fabryce, którą zarządzał w Szkocji, a w, której to w fabryce spowodował skrócenie dnia czasu pracy kobiet dzieci wówczas Wang di el zarówno kobiet jak dzieci pracował po 14 godzin OUN skrócił ten czas pracy do godzin 10 co było uważane za wielki postęp wybudował też przedszkola szkoły dla pracowni dla dzieci pracowników tej fabryki zadbał o takie socjalne warunki do poprawy tych warunków inny mający, aby takie głębokie przekonanie, że wszyscy ludzie są równi a, że to kim człowiek jest wypływa ze środowiska, w którym się urodził, w którym się ukształtował, a i te poglądy, jakby trafiły na podatny grunt myślę, że bardzo podobnie myślała Ernest na OUN oni po prostu dał szans do wyrażenia tych tych myśli właśnie w Anglii, a potem w stanach, bo razem z grupą o ich listów, w której był także jej już wówczas mogą już zdarzało z niej o kilka lat mówi Jan Draus, który był jubilerem 8 dla młodszych emocje przepraszam tak ona była starsza tak było właśnie ta niezwykła w tym jest mu kładzie także tam wszystko było wygrać nawet fakt, że nie zdziwiłabym się, że jakiś element był taki właśnie normalnym wywiązywali się do Stanów, gdzie OUN próbował dużo wcześniej założyć taką kolonię komunistyczną w nowa harmonia nosiła nazwę teatr Kolonia to się nie powiodło innych realiach jak to utopia inny, ale źle, ale komuniści działali także, ale także stan jak co jeszcze dodać gnać poczynić taką uwagę moją ulubioną w tym kontekście jeszcze zwrócić uwagę, że wbre w nazwie utopijne utopijne socjalista OUN był w odróżnieniu n p . od Karola Marksa, czyli niby naukowego socjalisty to on był może nie naukowym, ale praktycznym rzeczywistym socjalistą, chociaż nauczycielom socjalistom tak, ale socjalistą rzeczywiście wprowadzał w duchu i w puli konkret czy też socjalistyczne socjalne socjalistyczne rozwiązania, z których realni ludzie pracownicy i rodziny pracowników korzystali jest to by było to co w tamtych czasach przynajmniej socjaliści mogli osiągnąć się on na tyle, by miał wpły w na bieg rzeczy to faktycznie osiągnął w podczas gdy socjalizm rzekomo naukowy nad okazał się właśnie to pilne prawne Opola, gdyby mnogość życia wprowadzić pomału wątek ateizmu bez Ernest nam potop skoro z na gruncie swojej własnej śmiałości intelektualnej już przewidywała, że to nie Bóg stworzył człowieka człowiek Boga jako nastoletnia dziewczynka, ale utwierdzała się w tym przekonaniu też jak rozumiem, poznając stopniowo bez prawa nauki im obserwowała psia prawa przyrody za jej życia też Karol Darwin ogłosił swoją teorię ewolucji no i w pewnym momencie stała się wręcz aktywistką ateistyczna jeśli można tak też popularyzator komu ateizmu no z pewnością tak mnie się zdanie i anegdota, którą wcześniej powiedziałem ja też inne uwagi biografiach pokazują, że ona już jako młoda dziewczyna była stylistką no żarty w rodzaju tego trunku mówi Jan Ziobro sygnalizuje możliwość ich wyobraźni to jest co więcej podział, bo moja ulubiona odmiana ateizmu, czyli taka jest nie całkiem wolna od humoru dziś ateiści jak mój głos dość często są zbyt tacy wręcz religijni także Rylovia ma też mnie, że bardzo trudno jest to bardzo wiadomo, że euro do jakiego gatunku Nosal uczył Ryszard Honkisz wprawdzie ma poczucie humoru w ku mojemu zdumieniu kilka lat temu okazało się, że ma, bo wcześniej myślałem, że nie ma ani trochę z rozmawialiśmy kilka razy próbowałem coś żartobliwie powiedzieć, ale Richardowi się to bardzo nie podobało on twardy elektorat, a być może, dlatego że w ogóle coś musiałem powiedzieć po to, Czech czarne jest raczej źle tolerowane z rzędu w każdym razie ona rzeczywiście była Europejską od wczesnej młodości, a potem prawdopodobnie wszystkie doświadczenia i studia, które w szczególnie w Berlinie odbywała na potem kontakt z komunistami jej mąż np. też była też stałe niszczy byli ateistami umyje, chociaż nie była ona wzywała, ale nie do końca życia móc dochodzić w trojga on był raczej anty chrześcijaninem niż ateistą rzeczywiście w końcu życia pod wpływem synach go z mojego stało się Spiritual listą, jakkolwiek dziwnie oto ziemia taka moda ta liczba wspomniał pan o studiach następny w Berlinie przypomnimy warunki im tej możliwości ówczesnych kobiet nie były studia formalne to tylko samodzielne zgłębianie różnych dziedzin nauk znów z dziedziny przyrody przede wszystkim właśnie chemia trochę geologii trochę biologii są z pewnością przyciągną nie mam być może nikt nie ma dokładnej wiedzy na temat tego jak to się odbywało na ile to było samodzielne znalazłem informację o tym, że Krystyna była zapraszana na spotkaniach takich salonów w stylu oświeceniowym raczej niż romantycznym tak jak w Polsce sejf obrażamy romantyzm moim celem jest to kompletne nieporozumienie po tym, jak obrączki Wiener nad życiem Ernestem i dokonaniami Ernest nie widzę, że to był to była epoka postępowców i reformatorów przede wszystkim umorzenie może nie w Polsce i po i ona była zapraszana właśnie na spotkania tych uczestników tych salonów prowadzone salony były przez zamożne Żydówki z jakichś zamożnej, ale też wpływowej socjety żydowskim berlińskiej i tam się odbywały też wykłady różnego rodzaju takie edukacyjne spotkania w ich w jakiejś części prawdopodobnie uczyła się podczas tych spotkań i spotykała tam również uczonych z uniwersytetu w berlińskich potem była zapraszana na różne wykłady albo przynajmniej dopuszczana drodzy państwo dzisiaj rozmawiamy o Ernest nie Kotowski Rozmus zapraszam na króciutką przerwę i zaraz po nim wrócimy do rozmowy poprzez jest też druga 34 tak Księstwo warszawskie wracamy do Berlina zaraz przenosimy się do Wielkiej Brytanii z nami studio dr Caroline nie tak nikt nie gniecie goście dr Halina Postek z zakładem pedagogiki specjalnej i Andrzej Dominiczak goście z Towarzystwa humanistycznego opowiadamy się państwu o ateisty i feministka doby romantyzmu Ernesta nie Popławski brąz wykształciła się może też miał indywidualny TOK studiów takie były czasy bardzo lubiłam nauki przyrodnicze bardzo lubię chemię czy wiemy coś o tym i w jaki sposób przyjęła ogłoszenie przez Darwina teorii ewolucji, jakim ona była wtedy w wieku to można łatwo obliczyć stały, a nasz udział w 1800 dziewiąty dziesiątym 50 na ósmym tak Karol Darwin ogłosił stan tory trasa jest jakoś, tak więc była już dorosłą kobietą, ale tę wiedzę, którą ona miała przyrodniczą tej wnioski dotyczące Anna tego, że to raczej by człowiek stworzył Boga na swoje podobieństwo niższy odwrotnie no ogłosiła znacznie wcześniej Darwin tylko podsunąć pewne narzędzia pewne skojarzenia pewne skróty skojarzenie nowe, a nowości posługiwała się tą wiedzą znacznie wcześniej należało do nurtu tzw. nowego ateizmu co to znaczy not nowy ateizm też Toruń komercyjny oczywiście przecież nazywasz no tak w 2 jest dobry pomysł to był rzeczywiście dołki nic najpier w Harris i jeśli cię z 1 mecz z przebili się do mainstreamu takiego dysku systemowego dyskursu społeczne etyczne politycznego pod tym hasłem należy w 2 tej zimie tych 4 autorów no nie ma nic nowego w porównaniu do tego, o czym pisała Ernest narósł n p . w tym swoim zasłużonym wystąpi no ja nie zauważy nic nowego znaczyć słynne wystąpienie to rzeczywiście skupmy się na niej Boston 1800 sześćdziesiąty pierwszy roku mowa w obronie ateizm pewnie to pan ma namyśli tak, bo też jest to jedyna taka była jedyna zapisana jest mowa w oczy nie tylko zapisana przez kogoś, kto z PiS boi przemówienie, ale ona sama opracowała swoje wcześniejsze przemówienie właśnie do publikacji także to jest jedyny taki autorski tekst jej, chociaż oczywiście podczas różnych konwencji tzw . czyli konferencji wygłaszała poglądy ateistyczne albo np. krytykowała Biblie z pozycji ateistycznych granie w takich pozycjach jeździ się w stronę gimnastycznych z wykładami w ale zdążył z pozycji feministycznych to nie tylko narobiła były takie konwencje poświęcony Biblii w organizowanym wśród wielu innych konferencji w tamtych postępowych i inne znane feministki krytykowały Biblię podrzeć feministyczny, chociaż same były wierzący ale gdzie właśnie osób wierzących ona jako jedyna z pozycji ateistycznych co bardzo oburzało część publiczności jak ona sobie radziła z odbiorem swojej działalności poglądów wystąpienie skoro nawet wśród feministek była jedyną i jasno zdeklarowanym ateistą, a prawdopodobnie jakoś sobie radziła skoro się nigdy nie wycofała z tego, bo nie udzieliła w EMC zdając sobie sprawę z tego, że to może szkodzić sprawie bo, bo zbyt radykalne poglądy nie zjednuje sobie wielu zwolenników jest prawdopodobnie gdyby przedstawiała łagodniej sprawy kobiece to nic nie wywalczyła nel miałaby większe szanse w taki kompromis nowości winda, którą nie chciała pójść, na którą nie chciała pójść były te zapisy takich rozmów czy ona sama takich rozmowach mówiła, w których których nie zarzucano jej że, że jest zbyt radykalna i nic z tym nie robiła, dlaczego my tak często używamy słowa prawdopodobnie w naszej rozmowie, jakie są źródła naszej wiedzy o tym na jak ona przyjmowała ten świat, jakie są ślady dokumentalne czy została też korespondencja pamiętniki i z rozwojem miast jest sporo śniegu, a jej z Robertem Muellerem, ale nie tylko oczywiście nie jest dużo artykułów wraz z ówczesnej prasy i przyjaznej nieprzyjaznej z całych ówczesnych Stanów zjednoczonych no jestem pierwszy wywiad-rzeka z francuską aktorką uczyli się z Arką książeczka raczej bym, gdzie ona opowiada się w dzieciństwie i wczesnej młodości w Berlinie i pierwszych latach w Londynie w, a tłuszczem dodać do tego co przed chwilą pani mówiła radykalizm śmiem Ernesto ne że, owszem, oczywiście jak na tamte czasy była w być może nawet skrajnie radykalna i wszerz prasa nieżyczliwych jej komentowała i kompletność pisano w tej prasie, że kobieta ateistka jest gorsza niż prostytutka to najlepiej świadczy o tym jak to było przyjmowanie ich było łatwo tak, ale ona o tyle miała łatwo mimo wszystko mimo tego radykalizmu to było radykalizm z wielką klasą w różnych częściach tego słowa nie tylko chodzi o język, jakiego używała w tekstach czy w przemówieniach, ale sposób w jaki prowadzi dyskusje zdarzało się, że pozyskiwała jeszcze przed chwilą sobie bardzo niewielką publicznością i błyskotliwym komentarzem, a poza tym była radykalna w poglądach, ale nie była radykalna w takim sensie w jakim dzisiejszy uprawia radykalizmy np. co się przejawia głównie z nienawiści do innych albo przeciwnej strony niestety dokonali odgrażała się z 2 o naszej przyjaźni z ważnymi nawet wierzącymi np. 1 uniwersalna teoria sumienia w 1000 miast oraz oczywiście będąc mając bardzo krytycznej i określone takie prorynkowe poglądy była jednocześnie w planie kontaktów międzyludzkich otwarta na kontakt także to jest dość ważne niż użytej ułatwiało znoszenia krytyki, czyli takich napadów, które też się zdarzały, zwłaszcza w prasie lub dziennikarzy co wiemy najlepiej opoką dla niej był mąż nie miał z jubilerem żydowski komunista czy mieli mieć wspólną bazę poglądów politycznych czy zostali rodzicami nie wiem, jaka miała dwoje dzieci, które zmarły w inne w dzieciństwie doczytałem się takiej informacji jednak znów na na temat Ernestyna czynienie z nich nie było jej danych upewnić się jako matce nie brzmiała od tej okazji, ale na pewno była była wspierana przez męża zarówno pewnie finansowo jaki, a za późno niż jakiś inny duchowny byli razem przez kilkadziesiąt lat udział brało zmarł w inny wcześniej ona przeżyła go ładnym 10 lat, działając w Halle, ale byli dobrą dobre małżeństwo, mimo że ślub, który zawarłby ślubem cywilnym nie zrobisz jak na tamten czas się nimi musiała być bardzo wyjątkowe może dodamy, że w 19 wieku, który jak mówiłem moim zdaniem wygląda zupełnie inaczej niż uczyliśmy się dziś o tym w szkołach przynajmniej ja tak bardzo dawno temu takim modelem małżeństwa było nie tak rzadkich w kręgach, zwłaszcza tzw. postępowców, a słowo postęp w tamtych czasach tak jak słowo reformy było nie tylko dopuszczalne dzisiaj jest bardzo niemodna i kości jest przedmiotem drwin jeśli ktoś grzebał wtedy było modne w tych kręgach dość często się zdarzało, że mąż żona albo kobieta mężczyzna niekoniecznie formalnie związani działali razem czasem zdominował mężczyzna, ale nie wiadomo czy kobieta nie odgrywała tak było np. John Stuart Nilem, który przecież też był bardzo blisko ze swoją życiową partnerką potem żoną jeśli sięgniemy ona miała ogromny wpływ na powstanie niektórych jego książek na jego zaangażowanie w parlamencie na rzecz praw kobiet także tego, czyli pod koniec osiemnastego wieku już 1 z najważniejszych oświeceniowych działaczy autorów konkurs też był związany z kobietą, którą tworzyli taki postępowy związek, w których nogi, bo jak spełnienie modelu takiego romantycznej przyjaźni, czyli miłości jako romantyczny ma się zazielenić coś to jest mój ulubiony model również feminizmie nawet kiedyś kiedyś próbowałem założyć taki przekonać feministki do założenia takiego ruchu społecznego im pod nazwą zakochane pary lepszy świat na chwilę, by to mężczyźni byli tym zainteresowani feministki w plener w mówiliśmy o działalności Ernesto ne na polu feminizm Napora ateizmu w tej działalności abolicja mistyczna rzecz na rzecz równości rasowej na czym polega tym zakresie osobna działalność po prostu te wątki się przeplatały w każdym przemówieniu nie w każdym przemówieniu na pewno nie, ale przeplatały się w tym sensie, że w ogóle cała działalność prawie cała działalność Krystyny, zwłaszcza w Ameryce polegała, a to w ogóle większa część działalności polegała na podróżach po ówczesnych Stanach Zjednoczonych i wygłaszaniu przemówień i wspaniałych albo wdawania się debaty i po prostu uczestniczyła w najróżniejszych tych jak już wcześniej mówiłem konwencjach, które albo były organizowane przez jakiś ugrupowania czy grupy nieformalne na rzecz zniesienia niewolnictwa albo na rzecz poprawy w zakresie praw kobiet albo jakiś innych postępowych czy związanych z reformami spraw właśnie nano wszędzie była zapraszana przemawiała wciąż podróżowała czasem nawet pokonywała bardzo duże odcinki drogi pieszo, ponieważ nie było rozwiniętej komuś zupełnie zdumiewające, tym bardziej, że to warto dodać no bo słabego zdrowia często chorowała niektóre tej wyjazdy czy całe Serie takich wyjazdów w bardzo kiepskich warunkach kończyły się tym, że potem miesięcznice odholowywać te swoje eskapady także działalność w sprawie zniesienia niewolnictwa, by tak jak inne formy polega głównie na przemawianie albo na uczestniczeniu w naradach z innymi działaczami, bo też czasem wszyscy działacze z tych wszystkich grup podejmować inicjatywy ustawodawcze i tu Ernest nie przypisuje się główną zasługę dzień wcześniej wspomniałem wywalczeniu praw majątkowych dla kobiet za nami zamężnych i tutaj działalność ograniczała się tylko do przemówień, ale też zacięła się od tego, że Ernestem nas z petycją w tej sprawie odwiedzała po prostu domu za domem i namawiała kobiety do tego, żeby popierały tę petycję przez pierwsze lata szło to bardzo źle, ale po jakimś czasie oczywiście nie tylko to w połączeniu z innymi rzeczami, które siedziały właśnie odbywał się w kolejnej konferencji i t d. okazało się skutecznym skuteczny lobbing na rzecz wprowadzenia zmian w co będzie z przyszłością pamięci o Ernest nie w Polsce, bo w stanach ona jest dobrze rozpoznawana dosyć znano mnie wcale nie negował, że jak to wygląda w tej chwili w stanach nie jest rozpoznawana jest przez bardzo niewielkie grono feministek ateistę komu mniej wspominana jest właśnie na konferencjach organizowanych przez to środowisko szczególne natomiast większość feministek przypuszczam, że albo nie wie nic albo prawie nigdy stąd osoby tłumaczy, dlaczego tak jest no to oczywiście nie wiemy są różne teorie komplementarne prawdopodobnie ani konkurencyjne na moją urodę jakoś ulubioną, chociaż niejedyna jest to, że ona to jej podzielona to tożsamość czy taka syntetyczna można lepiej powiedzieć prawda, bo mają sympatyzował przez co po przestała być czynią z winnicą grzeją się, więc z NIK szczególnie jesienią nie zajęła ani kultu w Rovaniemi w pamięci no bo ona przy należała do wszystkich i przez to my jakoś do nikogo także właściwy całkiem niedawno parę lat temu dopiero taka amerykańska feministka, ale też ateistka Żydówka jakoś się kilka elementów się zgadza tych elementów naraz, a swoje zaangażowała się z przypomnieniem postaci jej dokonań do tego stopnia, że pojechała do Londynu poszukać grobu Ernestyna, bo okazuje się, że ona i może być tak bardzo mu tu pochowani byli w 1 grobie tak bardzo zapomnienie, że ich grób stał się był tak zniszczone, że nierozpoznawalny no ale po pewnych staraniach udało się ten grób resort odrestaurować po prostu nocą jakoś symbolicznie pokazuje rolę, jaką ta pisarka, której ciężko tłumaczy właśnie w 14 dni, jaką odegrała w przypomnieniu postaci ona dalej teraz pisze kolejną książkę na jej temat chcieliby dobra informacja dla naszych słuchaczy, którzy chcieliby zgłębić działalność postać Ernestyna książka jest w drodze i Panny w pocie czoła akuszerem dba o to, żeby przyszła na świat w jak najlepszym stanie o każde słowo pan ma w tej chwili, tłumacząc tę książkę czek od czego możemy spodziewać w tej książce w gestii Krasić pierwsza część to jest biografia potraktowana troszkę inaczej niż traktowali biografię Ernestem wcześniejsi autorzy, bo bardzo naukowo jest to dlatego nie wszystko co np. w tej książce, która leży przekonanie dało się zwariować na zweryfikowała niektóre rzeczy spacyfikowała też nie na 100 proc albo mówimy o dziedzinie dyscyplinie, która naprawi nigdy nie nie pozwala na stuprocentowe zweryfikowanie wiedzy albo klasyfikowanie na drogach druga część książki to są wystąpienia głównie przemówienia, ale też listy no i to słynne przemówienie w tej postaci redagowanej w obronie ateizmu dziwne, że w sumie jest im tych dokumentów jest łącznie prawdopodobnie około 300 stron na, ale to przekracza nasze możliwości finansowe, żeby wszystko to przetłumaczyć wydatkowania środków nie mamy żadnych, więc dokonamy wyboru najciekawszych dokumentów albo najważniejszych, kiedy książka ma szansę się ukazać ma szansę okazać się jeszcze w tym roku mamy styczeń ach tak tak mamy nadzieję, że uda się nie jest żadną gwarancją albo w trakcie konferencji a jaki kod myślimy o tym w gronie kilku osób z Haliną naszą dobrą koleżanką z Izraela panią giną Feldman, która jest 1 z przyjaciółek Ernestyna, bo jest nas gromko na całym świecie, kto wie, że rodzina rodziny pochodzi z Piotrkowa Trybunalskiego stąd jej miłość do Ernesto ne i do przedszkola wiatr w staram się w organie uważa się w Piotrkowie konferencje ku pamięci czy taki konferencje na temat dziedzictwa Ernest tylny, gdzie ma być mowa o jej osobie jej życiu dokonaniach, ale też o tym w jaki sposób dzisiaj powinniśmy czerpać z tego doświadczenia i z tej postaci to w ciągu kilku miesięcy jeszcze w tym roku najlepiej z planem idziemy na październikowym to pytanie co no to Piotrków i co ma to my Polacy to jest takie dość kontrowersyjne dziedzictwo w i domyślam się, że nota nie jest tak łatwo uczynić z niej bohaterkę no być może nie jest stale im się obracamy głównie wśród osób, które okazuje się bardzo duże zainteresowanie tą postacią no jednak w ciągu ostatnich powiedzmy 15 czy 10 lat zmienia się w Polsce klimat, zwłaszcza dużych miastach i to w stronę taką, która by się podobała Ernest nieprawdopodobnie, więc rzec, jakie są reakcje na różne moje nawet prywatne rozmowy, ale też na publikację Haliny w internecie, bo Ernest nie na ostatnie nagranie w telewizji racjonalista TV poświęcone zamienia obejrzałam, przygotowując się do rozmowy z państwem chciałbym przypomnieć, że to były 200 piąte rodzinę o rodziny bank zdolny i znów jest spore zainteresowanie jest w Piotrkowie na pewno mniejsze niż w Warszawie trzeba dodać, że do tej pory najwybitniejszą postacią z Piotrkowa było ortodoksyjny rabin mało, który został naczelnym rabinem aszkenazyjskich Izraela po wojnie i Piotrków dumny jest drabina lała, więc byłoby nieco dowcipnie, gdyby w ngo odsłonić następną wybitną postać z Piotrkowa atak klonów w pewnym sensie była inna ma wręcz przeciwnie na atak na drugi brzeg odchylać się jeszcze słówko na temat Pieskowa pęknięty jakoś ideowo powiedziałbym z 1 strony jest to jednak chyba w przeważającej mierze konserwatywne miasto, a z drugiej przez tę tradycję przez fakt, że tam około 13 ludności 19 wieku to byli Żydzi i dzisiaj wielu Żydów ze świata sobie o tym, przypomina powraca i dziadków widzi prze, by przypomina sobie tą swoją chwalebną historię i to, że stał się przez to miastem światowym w tym sensie praktycznym przyjeżdżają ludzie ze wszystkich kontynentów poza oczywiście Antarktydą w Nysie interesują podejmują różne inicjatywy prowadzą lekcje w szkołach i t d. z środków, chcąc nie, chcąc nie wiedząc co z tym zrobić do końca otwiera się na to wpływ na oczy nie tylko w sensie czysto praktycznym, ale też domowym bo, chcąc nie, chcąc go słuchają, jaki potencjał w aktach dlatego przodkowie m. in. chcemy zorganizować, tym bardziej że zbliża się 8 rocznica powstania tego miasta wydaje się, że dobra okazja, żeby dokonać jakichś przewartościowań na przynajmniej się zastanowić tak, żeby wykuć nowy ikonę, by przypomnieć się tej ikony Mb wspomnieliśmy o tym, że, aby UE na starość stał się Spiritual listą i to się zdarza starszym ludziom, że zwraca im wiara to jest zjawisko, które obserwujemy w jakimś procencie populacji występuje na Ernest niż to nie przydarzyło, ale ciekawa jestem czy są jakieś ślady potem męża w tym w ostatnich latach szczególnie, kiedy została sama już bez męża ostatnie 10 lat życia jakiś sentyment właśnie żydowskie polskie, jakiej się odnawianie tych korzeni jakaś może korespondencja z rodziną jakiś kontakt nie ma zatem nie wiemy co o tym nie wiemy, ale wiemy jak bardzo jej zależało do końca już była po osiemdziesiątce, żeby broń Boże po jej śmierci w żaden sposób ktoś jej nieliczną załogę nie osadził w rodzinnym kontekście do tego stopnia, że miał specjalną umowę z 1 ze swoich przyjaciółek dużo młodszych, żeby ta na wiadomość o ich śmierci albo tuż przed śmiercią koniecznie przyjechała do miejsca, w którym będzie Ernest 1 się okazało miasto Bright light Brighton i żeby zadbała specjalnie o to, żeby broń Boże nic z religią i pogrzeb miał wspólnego także w odróżnieniu od tych kilku udało się tak udało się, chociaż pani przyjaciółka się trochę spóźniła pojedynczej, ale okazało się, że osoby, które towarzyszyły Ernest nie przy umieraniu też nie były religijne także to twoje marzenia czy to pragnienie się spełniło do końca nie miała i to tak bardzo nic wspólnego z liczbą to, że naprawdę jest jakoś, ale swojej żydowskości polskości nigdy się nie wypierała IAM stanęła w obronie Żydów amerykańskich, których 1 z jej kolegów wolnomyślicieli nazwał na inne z mniejszymi ludźmi pod słońcem potrafił coś takiego napisać w piśmie wolnomyślicieli z kim na co Ernest na zareagowała oburzeniem wyjaśniając, że Żydzi są tacy jak inni ludzie, a zachowują się w taki sposób w jakim warunki umożliwiają im była taka wymiana artykułów listów między balami polemika, w którym Ernest na bardzo silnie identyfikowała się ze swoją żydowską ością dostała za to podziękowania środowisk żydowskich stara się identyfikowała z każdym, kto był krzywdzony albo niesprawiedliwie traktowany czy to był czarnoskóry czy kobieta czy ateista czy właśnie Żyd i to było w niej naprawdę wspaniały drodzy państwo czekamy na książkę to prawdopodobnie w październiku tymczasem polecamy racjonalista TV tam druga godzinna rozmowa Ernest nie Potocki wziął sobie gdzieś jeszcze można szukać informacji tymczasem na stronie Towarzystwa i na nich również oni doktor w internecie dostarczy zna tej strony ich wersji wersji anglojęzycznej strony Towarzystwa humanistycznego jest całe przemówienie w obronie ateizmu na razie po angielsku AZA kilka dni będzie po polsku tłumaczenie zgoda owej długo jeszcze pracuje redaguje to pierwszy raz w tym numerze recyklingu idei artykuły LNG była w amerykańskiej Żydówki, która pisze o o Ernest nierozsądnych przetłumaczone na polskich trzeba też powiedzieć, że w oddziale dostępny jest pismo we Wrocławiu takie lewicowe Wojsa i Trynka Borys modli się wymawianie panie marszałku w recykling jedni i byli drodzy państwo polecamy, by śledzenie sylwetki małe inne badanie działalności na scenę Potockiej House, a oni dzisiaj opowiadali nam dr Halina Postek z Akademii pedagogiki specjalnej dziękuję bardzo rozmaicie panuje im gen Andrzej Dominiczak Towarzystwa humanistycznego tłumaczy dzieł Ernestem Potockiej House dziękuję bardzo dziękuję bardzo jak teraz zapraszam państwa na informację Radia TOK FM, które będą za 3 minuty, a zaraz po nich magazyny oraz dzieci będziemy rozmawiać o upolitycznionym rodzicie Zwiń «

Ateistka i feministka doby romantyzmu. O Ernestynie Potowskiej-Rose opowiadali Andrzej Dominiczak i dr Halina Postek

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - HANNA ZIELIŃSKA

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 08:00

Najnowsze Podcasty

Kolejny morderczy grzyb zagraża nam globalnie. "Bardzo mało opcji leczenia"

Wody czystej i pitnej nie ma. "Czasami trzeba za nią płacić i chodzić do źródła godzinami"

Dzień dobry

"Samotne oceany. Historia Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz, pierwszej kobiety, która opłynęła świat solo"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL