Co z tymi kartami do głosowania? Po wyborach samorządowych. Gościem był dr Jarosław Zbieranek

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

niedzielny poranek w radiu TOK FM w kieszeni po godzinie jedenastej słuchamy Radia TOK FM w naszym studiu gość tandem, który zna Jarosław Zbieranek ekspert fundacji Batorego dzień dobry dzień dobry i przyznam się pan wzrost zadłużenia w głosie cieszę się, że rozmawiamy i jestem na to kto będzie brązowej, dlatego że ponad rok szczerze mówiąc czekałem, a myślę, że wielu słuchaczy wielu słuchaczy wielu wielu Polek wielu Polaków w ogóle czekało na taką rozmowę Rozwiń » właśnie teraz będziemy je może przypomnę co się stało ponad rok temu mieliśmy wybory samorządowe w Polsce prawie połowę głosów nieważnych w wyborach samorządowych stanowiły puste karty z wcześniejszych doświadczeń wynika, że wielu obywateli wyrażało tutaj pewne, chociaż mieliśmy się zamieszanie popiersia, ale efekt zamieszania były ciekawe jak przypomną słuchaczom, że powiesz odbyła się w Warszawie tak manifestacja wielka manifestacja jak to mówiono, że sfałszowano wybory to po wyborach samorządowych w mało tego ich o oskarżano o fałszerstwa, ale też było zamieszanie z szefem komisji wyborczej ktoś poda do dumy z Ernst von Ott od wydania gazety stare i w cudownych tytuł wielkimi literami dużymi literami w Super expresie szok PSL wygrywa wybory samorządowe to Super Express pisze Janina Paradowska napisała, że zamiast oficjalnych wyników mieliśmy taśmowe dymisje członków PKW zamiast święta demokracji my mieliśmy okupację gmachu komisji do czasu aż po to w cudzysłowie leśne dziadki nie opuszczą stołków przypomnijmy to atmosfery to rzeczywiście było nas w kraju taki, że procedury nie działają w systemie działa technologia nie działa we wszystko źle, ale minął rok ponad rok i w państwo fundacji Batorego teraz się w porze wywalczyli dostęp do kart wyborczych i poddali badaniu czy mogę tak w skrócie powiedzieć tak, przypominając wydarzenia sprzed roku warto wspomnieć, że nowe przy okazji wyborów samorządowych, które odbyły się 16 listopada 2014 roku nastąpił zbieg różnych takich negatywnych okoliczności, które miało wpły w właśnie na taki negatywny też odbiór samych wyborów przez wyborców przez obywateli przypomnijmy, że awarii uległo system informatyczny, od którego operatorem, bo krajowe biuro wyborcza co spowodowało właśnie problemy z rozliczaniem głosów z treści podaniem wyników wyborów do wiadomości co było z ich ogłoszeniem ta procedura się przedłużała powodowało to bardzo duże właśnie niepokoje i szereg różnych krytycznych uwag m. in . wobec funkcjonowania szeroko pojętego aparatu wyborczego, ale również osób zaangażowanych w organizowanie wyborów natomiast to była pierwsza taka kwestia, która budziła wielkie kontrowersje nowy również równolegle można, by było wskazać na kilka innych kwestii, które budziły takich kontrowersji 1 z nich bardzo mocno eksponowane w debacie był spory odsetek głosów nieważnych i ta kwestia budziła bardzo duże kontrowersje nasz zawód sezonu największy odsetek głosów nieważnych 4 polskich wyborów, czyli więcej oraz samorządowych tak rzeczywiście tutaj można było zauważyć poważny wzrost liczby głosów nieważnych i temu w fundacji Batorego poświęciliśmy projekt badawczy natomiast trzeba od razu powiedzieć, że wybory samorządowe pozwanym głosów nieważnych są to po mają pewną specyfikę od wielu lat można zauważyć, że właśnie wyborach samorządowych ta liczba głosów tzw. nieważnego, bo tutaj jest klasyfikacja w ustawach wyborczych teraz w kodeksie jest teraz w kodeksie wyborczym no wskazuje, że pewien rodzaj zachowań wyborców no właśnie klasyfikuje się jako głos nieważny i ta liczba tych procent ten procent głosów nieważnych jest właśnie wyborach samorządowych w porównaniu z innymi wyborami jak np. wybory do Sejmu Senatu wybory PiS na prezydenta Rzeczypospolitej w wyborach samorządowych ta liczba jest największa i to jest tendencja zauważalna już od wielu lat 200220062010 rok szczególnie w wyborach do sejmików województ w ten odsetek jest znacząco wyższym ono oscyluje w granicach od 12 no właśnie w wyborach w 2014 roku był on najwyższy, bo prawie 2 ,51 000 000 głosów które, która była oddana przez przez polskich wyborców, bo właśnie głosami nieważnymi także niejako obok problemów z informatyką i z systemem informatycznym pojawił się również ten problem głosów nieważnych i to w większej skali niż w ubiegłych na lekcjach tak w 20102006 roku Jagoda lampą to kwestia głosów nieważnych w 20062010 roku było tam kilka takich ciekawych tendencji, które która, na które zwracaliśmy uwagę, bo wówczas komisje obwodowe miały obowiązek wpisać przyczynę nieważności co nas nie tylko wskazywać, że to są głosy nieważne, ale wskazywać też i przyczyn, więc wskazuje zdecydowana większość głosów nieważnych w wyborach do sejmikowych to był głos tzw. puste, czyli to takie takie zachowanie wyborcy nie on nie wskazywał żadnych preferencji po prostu oddawał zupełnie nie ruszą w karierze i wrzucał ją do górnej i wówczas znowu taka lekka pusta karta mogła głosem nieważnym, ale czasem to duży wymiar w Alicante interpretuje w ten sposób trybu wyrażenia pewnej postawy wyborcze świadomych był nie pomyłka nie były tego rodzaju interpretację ja akurat zgadzam się z taką interpretacją, która wskazywała, że dla części wyborców w ogóle w organ, jakim są sejmiki jest nie zrozumiał badania opinii społecznej wskazują, że w tym ogromne wydarzenie, jakim są wybory samorządowe możemy rozróżnić kilka takich jak w mniejszych wyborów tak to mamy wybory wójta burmistrza prezydenta miasta mamy radę gminy mamy rada powiatu wreszcie sejmiki i o ile wójt burmistrz prezydent miasta też tak bardzo bliskiej obywatelowi i bardzo dobrze rozpoznawalne przez niego onych test i te wybory wzbudzają zainteresowanie emocje można, by powiedzieć, że są magnesem przy przyciągającym obywateli do wyborów samorządowych o tyle rada gminy jeszcze jest rzeczywiście tutaj też jest zmiana blisko natomiast rada powiatu, a w szczególności sejmik stają się takimi organami, o których raz i to bardzo jasno wynika zbadań opinii społecznej Polacy niewiele wiedzą nie mają też nic dopowiedzenia, jeżeli chodzi o ofertę wyborczą są różne zachowania i część z tych wyborców po prostu, otrzymując kartę dostajemy w zależności od słów od miejsca zamieszkania 3 lub 4 karty głosuje na tę organy, którym można ich i która chce zagłosować natomiast reszta kart częściowo w wówczas zostaje pusta, bo po prostu wyborca niejako nie wyraża zainteresowanie i wówczas głosy nieważne no no odruch w takiej liczbie trafiają do urn, a my i powodują pewne pewne zaniepokojenie tym największym skrócie wygląda to tak oddaje głos nieważny wybory do sejmików, bo oddaj głos nieważny, bo uważam, że te czynniki są nieważne w największym skrócie można to z morza tak to powiedzieć co znaczy w badaniu nie spożywa się dokładnie to myślenie potwierdzają nie znam nie wiem czy czymś zajmował się śmieci głosuje wówczas na wójta burmistrza prezydenta miasta no bo znamy nawet badania do opinii społecznej pokazują, że w dużej większości Polacy znają swojego prezydenta miasta burmistrza wiedzą, kto to jest znają też kandydatów głosują później, więc często ma takie przełożenie natomiast tak było w 20062010 roku, czyli w sejmikach województ w, bo to jest właśnie takie znamienne, że w wyborach do wójta wójta burmistrza prezydenta miasta tych głosów nieważnych jest niewiele, więc no tak takie zachowanie jest bardzo prawdopodobne natomiast myśmy wówczas wiedzieli, bo Państwowa Komisja Wyborcza podawała przyczyny tej nieważności wiedzieliśmy, że zdecydowana większość tych głosów nieważnych jest pusta natomiast jest niestety w 2011 roku 3, kiedy uchwalano kodeks wyborczy zdjęto obowiązek informowania przez obwodowe komisje wyborcze o przyczynie nieważności w 2014 roku mieliśmy oto taką sytuację jest duży problem z systemem informatycznym budzącym ogromne kontrowersje ogromne tutaj głos z takiego niepokoju jednocześnie wiemy, że wzrosła liczba głosów nieważnych szczególnie w wyborach też jest duża jest w wyborach do sejmików, ale teraz mamy mniej danych, bo nie wiemy dlaczego, jakie są przyczyny my tutaj leży tak naprawdę geneza tego projektu o, w którym o, którym rozmawiamy, czyli to grupa badaczy grupa naukowców po co dla specjalnej fundacji Batorego postanowiła spróbować zajrzeć za niejako za kurtynę i zajrzeć, jaka jest struktura tych głosów nieważnych właśnie wyborach 2014 roku i dlatego dzięki niej na bardzo taki był pozytywny przychylnej postawie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, która przyjęły materiał związany właśnie jest z wyborami samorządowymi 2014 roku z po takim wyrównał w wyjątkowym wyjątkowe procedurze, bo to projekt badawczy naukowy więc, żeby przygotować takie badania naukowe to jest to materiały zostały z 1000, bo w oczywiście było jasne, że z 27 000 obwodów nie jesteśmy w stanie tego sprawdzić natomiast z takiej próby te z reprezentatywnego to była metodologia dobrana pan prof. Haman był odpowiedzialny w zespole za za przygotowanie takiej metodologii została wybrana w 1000 powodów do głosowania szczegółowo takim pierwszym etapie reprezentatywna setka została zbadana w ten sposób, że wszystkie karty do sejmików zostały zostało no tak naprawdę przebadane tak jeszcze raz policzone jeszcze raz sprawdzone pan widział te karty w taki jest cały zespół badawczy badawczy składał się w 40 osób dokonywaliśmy tak naprawdę przeglądu tego jak te karty ma najpierw w ogóle zwracać uwagę jak one zostały zabezpieczone zostały przygotowane jak one zostały zapakowane później już zajęliśmy się taką kontrolą już konkretnie tych kart łaźni o tym, panie doktorze to porozumienie za chwilę poczuć informacji Radia TOK FM podjął pan atmosferę w sposób niesamowity napadach na pytania, które niektórzy mają w głowach czyli kto sfałszował wybory za chwilę pewnie padnie odpowiedź lub też coś się po prostu stało wydarzyło taki, że tak tak duża część kart po prostu była oddana czubek głos nieważny, ale o tym za chwilę w rozmowie z wojny z naszym gościem, którym jest teraz pan dr Jarosław Zbieranek ekspert fundacji Batorego oknami skrót informacji Radia TOK FM niedzielny poranek w radiu TOK FM niedzielny poranek w radiu TOK FM słuchamy Radia TOK FM 22 minuty po godzinie jedenastej 6 grudnia w niedzielę w naszym studiu dr Jarosław Zbieranek ekspert fundacji Batorego czas dzień dobry dzień dobry w przypomnę, że rozmawiamy o tym co się stało ponad rok temu w Polsce wybory samorządowe 2014 roku i bardzo wiele bardzo różnych pytań Fundacja Batorego miała dostęp, a raczej zespół ekspertów zgromadzonych przez fundację Batorego miał dostęp do kart wyborczych, o czym mówił pan w pierwszej części naszej rozmowy no i przyjdzie czas najważniejsze informacje, bo któraś rozmowa mianowicie COS analizy tych kart wynikało przy 40 wiemy zwróćmy też zwrócić uwagę przede wszystkim nowa na karty do sejmików województw ma tutaj ten ton materiału otrzymaliśmy łącznie przebadaliśmy 52 000 kart, czyli swoistej reprezentatywnej grupy stół obwodów wyborczych tam 90 kilku, bo toczyły się na protesty wyborcze gęsto, a łącznie było tych kart 52 000 też ponad pół 1 000 000 stron do przejrzenia także tutaj ten zespół pracował dlatego opracowaliśmy też kilka miesięcy wg bardzo konkretnej metodologii mieliśmy instrukcje jak kodować jak sprawdzać no i sprawdzaliśmy różne kwestie zwracaliśmy uwagę m. in . na to ile jest głosów nieważnych w tej naszej próbie, jakie są właśnie przyczyny, czyli staraliśmy się odnaleźć w odpowiedzi, które mu, w których nie otrzymaliśmy, w którym na, które dane nie otrzymaliśmy z oficjalnych źródeł, bo chce je wspominaliśmy Państwowa Komisja Wyborcza nie podawał przyczyn nieważności na fundusz zgodnie z kodeksem wyborczym zmusza tego robić natomiast my chcieliśmy zwrócić uwagę na to właśnie, jakie są w tej próbie przez nas badanej przyczyn i tutaj są ciekawe ustalenia to znaczy to wiedzieliśmy, że tych głosów nieważnych było więcej w wyborach sejmikowych niż w 2010 roku to są twarde liczby podane przez Państwową Komisję Wyborczą 2010 roku to było 1 700 000 w 2014 roku prawie 2 ,51 000 000 natomiast co ustaliliśmy, jeżeli chodzi o liczbę głosów tzw. pustych, czyli właśnie tak jak rozmawialiśmy w tym pierwszym w pierwszej części stanowiących 2010 roku do zdecydowaną większość tak teraz liczba bezwzględna pozostała, czyli było mniej więcej tyle samo natomiast no i już nie to to niebyła taka jest przeważająca grupa, bo nagle zwiększyła się liczba głosów tzw. wielu księży to, jeżeli wyborca z ZUS w ramach swojej wskazywania swojej preferencji zaznaczyć kilka kilku kandydatów na różnych listach wówczas, że głos jest nieważna to była wpływów w ubiegłych latach ubiegłych lekcjach jednak mniejszość głosów natomiast w 2014 roku do blisko połowa tych głosów nieważnych to były właśnie głosy, w których wyborcy wskazali na kilka kilku kandydatów z różnych list, a tak ważna 52 000 kart, na które eksperci patrzyli dzień z dniem godzina za godzinę, ale wg tych kart na 52 000 kart przebadanych tyle kart, że koszty bez żadnego krzyżyka ile było, a ile było tych graczy łącznie było 8 dziś o 8800 głosów nieważnych około 80081452 000 tak tak także tutaj mniej więcej Motyl to było tyle tych taki procent głosów nieważnych było też podane do rozwoju kraju natomiast oglądaliśmy właśnie na te przyczyn i tutaj połowa to był głos pustynię nie jak wcześniej 75 %, a połowa to były głosy tzw . wielu księży Kowal inne przyczyny jak tam inny znak niż x nieważności no to były marginalne czy dane państwo Halina znaki, jakie byłyby bardzo się państwo to skutek co tam ludzie wypisywali oni Jeślinie krzyżyk, o co przede wszystkim taki tik czyli, czyli w walutach dokładnie o kodeks wyborczy wskazuje, że musi być, aby uznać głos za ważne to muszą być 2 kreski przecinające się w kratce, więc jeżeli ktoś wskazał uchwał może to było wydaje się oczywistą oczywistością natomiast jedno niestety zgodnie zgodnie z polskim prawem te tereny takie takie głosy nie były zaliczane natomiast to była marginalna grupa bardzo bardzo niewielka natomiast przede wszystkim tutaj co zwraca uwagę bardzo duże dziennych odsetek bardzo duża liczba głosów tzw. wielu księży Kowal co to w praktyce oznacza, że patrzyli państwo na karty i na każdej kartce był 1 krzyżyk większość z tych przypadków, które myśmy badali to właśnie taka ta tak taki model zachowań było dominujące to znaczy, jeżeli była właśnie taki głos nieważny z przyczyny wielu krzyżyków to było 30 wiele preferencji na wszystkich kartach i z tego wniosek, że ma ewidentnie tutaj te karty zboru sznurowane, jeżeli chodzi głównie wzrost głosów nieważnych nabył był przyczyną po prostu była duża grupa wyborców, dla których Note karty w i sposób głosowania wciąż go na takim niejasnym nieznane część wyborców po prostu myślała, że musi na każdej ze stron każdy grosz murowanego wskazać swoje preferencje i są tutaj było dosyć znaczące i wydaje nam się, że to była ta tendencja która, która spowodowała wzrost liczby głosów nieważnych w całości, a to możemy się przy tym pamiętać, że awans do zatrzymania doszło wspominałem przed w pierwszej części naszej rozmowy, że w Polsce bardzo wiele kontrowersji bardzo gorąca atmosfera była po wyborach pan pan mówił zresztą kilka powodów na trasie zebrało, ale myśmy tuż przed wyborami samorządowymi w radiu TOK FM rozmawiali z szefem Państwowej Komisji Wyborczej to dosłownie kilka dni przed wyborami samorządowymi gościł w radiu TOK FM Stefan Jaworski posłuchajmy co mówi co dalej korzystać z fajką w Gostyniu nie mógł zarządzić, żeby na takich kartkach było wyraźnie na początku napisane proszę nie wrzucać pustych kartek, bo wtedy głosy nieważne, bo burzenie starych drugiego krzyżyka, bo wtedy głos nieważny panie redaktorze na każdej karcie do głosowania jest połączenie jak należy głosować i kiedy głos jest nieważny nawet to właśnie co pan redaktor zwraca uwagę jest na każdej karcie do głów nietykalnych film wideo Sieniawska bo gdyby czytali to jest pełna informacja są obwieszczenia w każdym lokalu wyborczym jak głosować komisja informuje głosować naprawdę nie ma żadnego problemu, czyli bez większego wysiłku intelektualnego można się dowiedzieć właśnie jak zagłosować były szef naszej komisji wyborczej Stefan sędzia Stefan Jaworski tak mówił tuż parę dni przed wyborami samorządowymi i co pan o to by o tym, wysiłku intelektualnego powiedzieć, że na 52 000 to kilka tysięcy wyborców prostu mnie nie przeczytał tego dosyć mówi coś na lata tutaj w re rum miał się, że to jest kilka kilka przyczyn natomiast pamiętajmy o tych głosach tzw. pustych to znaczy w moim przekonaniu zdaje głównym główną przyczyną oddawania głosów pustych co jest nie tyle nie wiedzą o tym, że oddawanie głosu pustego to są akurat głosy nieważne natomiast no i brak wiedzy o sejmikach w ogóle i to od chwili i to co jest przyczyną ich na wdrażanie zgodne z jego prowadzenia tak to jest tylko, ale może uda się AlKaidy w GM Sejny pytania może ktoś chciał wyrazić w ten sposób swoją postawę wyborczą mówiąc głosuje na na radnego na burmistrza tak, by nie głosuje na sejmikach tak zgadzam się, ale no weź też mogą być takie Tatar taka grupa także tutaj w tej liczbie głosów pustych możemy tego rodzaju postawy wyróżnić duża część da to są badania opinii społecznej mało Polaków w ogóle nie wie czym jest sejmik nie wie czym się zajmuje dlatego, toteż łatwiej im do takiej postawy właśnie, o której panda redaktor wspomniał natomiast jest to grupa głosów nieważnych i to się nic nie zmieniło to znaczy w 200620102000 wreszcie w 2014 na podstawie naszego szacunków wynika, że tych głosów pustych było tyle znam natomiast no właśnie poważnie prawie trzykrotnie wzrosła ta liczba głosów wielu księży to, o czym mówiłem, czyli wyborcy w przeważającej większości wskazali w nocy z każdej karcie zaznaczyli swoje preferencje, a to już wydaje się nie było intencjonalne to znaczy tutaj nie chcieli wyborcy no i oddać intencjonalnie głosu nieważnego tylko po prostu uczynili to z braku wiedzy z braku informacji o tym, wiele się pani, że to że, żegnając moim zdaniem ten trop część wyborców zrobiła to nie z braku wiedzy tylko, dlatego że usłyszała pełną wiedzę i tą wiedzą tym komunikatem jest coś co też proponuję zgrabnym właściwej wiedzy proponuję może to proponuję przypomnieć to, bo po to, znacząca ich w telewizji radiu emitowane spoty a, a c przed wyborami samorządowymi, które nam o tym, mówiły zresztą co Polacy usłyszeli w spotach radiowych telewizyjnych no to posłuchajmy 16 listopada wybieramy radnych gmin powiatów i sejmików województ w wójtów burmistrzów i prezydentów miast w lokalu wyborczym zostaniesz poproszony o dokument ze zdjęciem komisja wyborcza sprawdzi czy jesteś uprawniony do głosowania w danym obwodzie jeśli tak otrzymasz komplet 4 kart do głosowania na każdy skarb stawia znak x przy nazwisku tylko 1 kandydata wtedy głos jest ważny potem rzucasz komplet kart do urny i musi więcej informacji znajdziesz na stronie Info PKW gov PL to jest spot przewrotu sprzed wyborów samorządowych na każdy start, chociaż 1 krzyżyk przy nazwisku kandydata no, więc człowiek dostaje w lokalu wyborczym książki do głosowania ten cały zestaw przekłada kartki na każdej skargi tu cytuję na każdy skarb stawia krzyżyk przy nazwisku kandydata takiej i widać, że spora grupa wyborców nowe, kierując się być może tymi spotami oto rzucił się na takie tego rodzaju spot natomiast my nie jesteśmy w stanie tego tak sprawdzisz tak jak było bezpośrednim wyborze lub 3 panów natomiast możemy wskazać że, że tutaj to błędne zachowanie wynikające no właśnie dworku wydaje się na błędne informacje bądź co do tego się zgadzamy w pytaniach jest źródło czy źródłem były te spoty ja akurat uważam, że niestety, ale w ogóle kampanie informacyjne mają bardzo niewielki skutek macie niewielkie przełożenie na sądy są optymistyczne założenie bo gdyby było, aby pesymistyczne mówią, że w panu, że mają duży skok taki właśnie ludzie słyszą w Poznaniu na każdej skargi zaznacza, że krzyżyk przy swoim kandydacie oznaczało, że po prostu może okazać salonu malarzy z rzeki, ale że nie pomogły też prezes lot tak natomiast natomiast no te liczby centrów ta zwyżka tych głosów nieważnych był w była w wyniku właśnie błędnego błędnej informacji o tym jak oddawać głos to się wiązało z tzw. właśnie kartą do szorowania, która była stosowana w wyborach samorządowych w większości województ w po raz pierwszy, bo wcześniej tylko na Mazowszu była ona stosowana jest wyborcą otrzymali taką kartę moich no właśnie, ponieważ to warto też podkreślić w innych rodzajach wyborów no te karty były pojedynczo n p . głosując na tak jak rozmawialiśmy na najważniejsze dla wyborców wybory na wójta burmistrza prezydenta miasta w rozumieniu najważniejsze no to była 1 karta tak tutaj potem ów do rad gmin to też często była jednak akurat da się pojazd nagle mamy broszura książeczka i wówczas i wówczas jest problem widać, że Nobla część z tych wyborców to był duży problem i tutaj to nasze nasze wyniki nowym tak, by tłumaczyły ten przyrost głosów nieważnych, ale ta historia jest o tyle smutne przygnębiające, że tempo, bo pan wspomniał w barażu pierwszy raz jest rozczarowany książkowe lekarze pojawiły na w wyborach na Mazowszu tak wyborach samorządowych, bo w ogóle takiej karty bez rozczarowany są znane już od wielu lat, ale czujni, dlatego że równie pokazywały, że jest zbyt duży procent nieważnych głosów można było już powoli takie właśnie właśnie konkluzja też w 2010 roku ma wskazywać także list do lata przed tymi formalnymi wyborami samorządowymi dostaliśmy sygnał jednoznaczny, że ludzie mogą być zdezorientowani rządzi państwo w ogóle kwestia wyboru głosów nieważnych no była wielokrotnie podnoszona w ciągu m. in. tych 4 lat przed przed 2014 rokiem w szatni była w F 1 wielu konferencjach na wielu spotkaniach podnoszone właśnie obawy, że no tutaj brak informacji dla żartów nie ma obaw tych pań robota ekspertów bardzo solidna konkretne niezaprzeczalne przejrzenie karty za kartę tak tutaj jest tak bardzo barwne widowisko było także, że w razie siedział młody zespół roboczy łącznie było na 40 muszą się oczywiście zmieniali profesorowie doktorzy magistrowi siedzieli studenci wszyscy liczyliśmy te karty po torze były też ich naocznie przekonać się wszelkich możliwościach o o tych samych samych zachowania wyborców, bo jak Zadrogi wg danych kanapki donosili ci z dymem mgr. Lee student AWF Wrocław Wrocław, ale konkluzje, jakie są, gdy można było coś w piśmie tylko z PSL komisji wyborczej to co pan doktor powiedział przede wszystkim w paru znanych, a pierwsza sprawa móc to jest jednak edukacja informacja edukacja jest informacja i to na 2 poziomach Boras mówię, że tak jak wspominałem głosy nieważne pusta no biorą się w dużej mierze z braku wiedzy też o o samym organie warto o tym, pomyśleć, że to nie tylko przed samymi wyborami trzeba rozpoczynać takie kampanie edukacyjne o tym, czym są np. sejmiki województ w rok zapraszamy wyborców i prosimy o to, żeby się wypowiedzieli na temat budowy decydowali o wyborze, a kwotą trzeba im za zapewnić taką rzeczywistą czytelną wiedza takich na takim poziomie ogólnym natomiast bardzo duże zrobienia właśnie, jeżeli chodzi o kwestie samego sposobu głosowania na tak wspominaliśmy te kampanie informacyjne muszą być dobrze przemyślane oparte na bardzo takich rozbudowanych analiza, gdzie pytamy wyborców na odpowiedni czas przed wyborami trze ci co jest problem tak czy widzą w tym głosowaniu problemy, jakie są niejasności i tutaj tak długo zdąży przygotować kampanię informacyjną ażeby uderzały uderzała swoją treścią właśnie w tym najbardziej newralgiczne miejsca i przekazywał najważniejszą jednak, że musimy kończyć naszą rozmowę tylko jeszcze wyniki państwa prace przekazane zostaną kompresor komisji wyborczej również są w ogóle dostępne bo, bo z machają publicznie ma wszelkie wszelkie możliwe możliwe dane są na stronie dostępne fundacji Batorego natomiast będzie w w lutym przygotowany raport końcowy, gdzie nie będzie to są takie najważniejsze nasze ustalenia natomiast raport z rekomendacjami taki bardzo rozbudowany będzie ogłoszony w lutym bądź marcu tego przyszłego roku, więc są też będzie dostępny natomiast, że tylko chciałbym dopowiedzieć, że cały materiał badawczy jest dostępny dla wszystkich innych naukowców organizacji społecznych od miast zdeponowany w Archiwach Państwowych i on jest dostępny każdy, kto chciałby też taką taką pracę badawczą dokumentacja możesz sprawdzić pojazd został dr Jarosław Zbieranek z fundacji Batorego u nas rośnie bardzo dziękuję za rozmowę Zwiń «

Co z tymi kartami do głosowania? Po wyborach samorządowych. Gościem był dr Jarosław Zbieranek

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WEEKENDOWY PORANEK - PAWEŁ SULIK

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 19:00

Najnowsze Podcasty

Czarny humor, czy przytulny kryminał? "Poker Face" i "Zbrodnie po sąsiedzku"

"Pójdę sama" Chisako Wakatake

O polskich powrotach z Francji

Czy Wiedeń w Warszawie jest możliwy?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL