Biosfera: Ludwik XVI - król, krótego zmiotła rewolucja francuska. Ale czy istniał ktoś, kto dałby jej odpór? Opowiada prof. Tadeusz Cegielski

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Radia TOK FM i zaczynamy program biosfera Karolina Głowacka w studiu pan prof. Tadeusz Cegielski dobry wieczór panie profesorze, dobrze więc rola pani redaktor dobry wieczór państwu historyk z uniwersytetu Warszawskiego, a dziś porozmawiamy uwaga uwaga o Ludwiku szesnastym, kiedy pada słowo hasło Ludwik to od razu się tak na język nasz wtłacza czternasty jako ten król słońce, ale szesnasty oczy jest istotne w historii, chociaż raczej, dlatego że natknął się na to co Rozwiń » historia mu się tak można powiedzieć przysporzyła, bo był to ukrócić takie głupawe można powiedzieć o winie tutaj bronił bym nie każda jego zda go obronią historii jest podlegał on dzisiaj dysponujemy jakąś bardziej subtelną definicja inteligencji i moglibyśmy powiedzieć, że decyzji o Szczęsnym z szesnasty wśród rannych cechował się wysoką inteligencją inżynieryjną techniczną w gminnych, czyli bardzo ufa z liści nawiązał, więc osobą, która tutaj naprawdę miała duże duże osiągnięcie, ale no tak jak już w tym co pani redaktor powiedział ładne zabiera się taka sugestia, że to był człowiek, który nie był w stanie sprostać wyzwaniom czasów, a wyzwania były no w wyjątkowych wnętrz pewnie niewielu byłoby w stanie sprostać takim wyzwaniom gogle pytanie czy ktokolwiek byłby w stanie sprostać, ale można byłoby zaryzykować tezę, że może lepiej ne cokolwiek w morze zacznijmy od z takiej opinii w bardzo charakterystyczne dla epoki, w której żył król Lis działał w 1 ze świadków wydarzeń takich hrabiego dale owi, który stwierdził, że jedyną winną Ludwika szesnastego było to, że został królem no właśnie wynieść go do roli króla system rządów rządu dziedzicznych w ale równocześnie wyposażonych w teoretycznie, ale czy tylko teoretycznie tak winno nieskończony w mówiono absolutne zakres władzy w no i inne postawiłoby tego bardzo młodego monarchy Truty przypomnijmy może chronologię może ramy ramy czasowe wydarzeń którymi się będziemy zajmować oczywiście punktem szczytowym to jest wybuch rewolucji francuskiej w 1700 osiemdziesiątym dziewiątym roku w ale inny bohater inne atuty naszego wieczoru urodził się w 1700 pięćdziesiątym czwartym roku w Rio, kiedy miał 16 lat został zamęczony, a potem z ożywione z księżniczką bardzo piękną austriacką Marią Antoniną Habsburg jedenastą córką Marii Teresy i piętnastym dzieckiem piętnastym dzieckiem bardzo szczęśliwym związku mali Teresy z Franciszkiem Stefanem Lotte Ryński w atakach tych dzieci, bo to znacznie więcej, gdy były one na udanej to była bardzo udana piękna bardzo apetyt Synaj szalenie rozbrykana rozpuszczona osoba i ten szesnastoletni Nemo odleciały kompletnie nieprzygotowany ani do roli męża ani do roli kochanka w na ani tym bardziej do roli króla, którą już musiał przyjąć 4 lata później, czyli 1700 siedemdziesiątym czwartym roku na ospę dom to były czasy, kiedy się umierał na na czarną ospę zmarł jego dziadek był wyścig piętnasty w no i inny nasz dwudziestodwuletni młodzieniec jest ciągle objął tron w bardzo już trudnej sytuacji, ale w tamtych czasach 22 lata to tak silna, bo tak, ale nie miał żadnego doświadczenia w rządzeniu tutaj o niego przygotowane rząd teraz fazę Jupiter taki, że jakby cała władza skupiona w ręku króla i jego doradcy w jego i jego ministrów dziadek nie zadbał o edukację polityczną w swojego następcy dziadek w ogóle mało, o co dbał był w fatalnym monarchą przeszedł do historii jako trener, który miał cały harem cały zastęp nałożnic kochanek faworyt i które zaniedbywał w ne piękną Marię Leszczyńską w no właśnie z tego tytułu moglibyśmy powiedzieć Żegnaj król Francji w 14 był Polakiem, ponieważ po babce politycy prawda w i był prawnukiem króla Stanisława Leszczyńskiego, a z kolei po matce z domów Litwinów, czyli Domosławskiego w nas był inny prawnukiem króla polskiego z dynastii Wettinów, więc miało to też jakieś związki z polską no to potem może nie ma większego znaczenia w każdym razie nie był przygotowany do sprawowania rządów, a rządy przypadły na trudny okres w wielkich wydarzeń takich n p . jak wojna domowa czy rewolucja koloniach brytyjskich w Ameryce na wojnę, która przeszła do historii jako wojnę o niepodległość Stanów zjednoczonych w no i wobec której Francja sąd za swoje pretensje, że nie być mocarstwem musiała je zaczynała się jakieś stanowisko najmłodsza powiedzieli, że to chyba był jedyny sukces dyplomacji działający w imieniu króla jest, że zdecydowano się poprzeć rewoltę kolonistów no bo to wiadomo Brytyjczycy Anglicy śmiertelny wróg no więc, żeby troskę osłabić pozycję konkurenta przeciwnika brytyjskiego poparto tych Amerykanów to stąd w Lesznie wizyta Benjamina Franklina Wersalu tego wspaniałego prawda malowniczego przywódcy rewolucji amerykańskiej w no i podpisano nowe atuty i tak jest takie uznanie Stanów zjednoczonych 1983 roku, ale na tym się sukcesy końcową zaczynają się problemy z, która być może dałoby się rozwiązać, gdyby po pierwsze w otoczeniu z króla było więcej naprawdę poważnych polityków, a było kilku ja zaraz powiem z dna ale gdyby rzeczywiście w otoczeniu króla, który był słaby chwiejny nieśmiałej tutaj może te cechy jego charakteru w jego osobowości należałoby wyeksponować szalenie nieśmiałym w z trudem znajdujący się w sytuacjach w lenno taki rząd musiał przemówić do większego gremium wyobraźmy sobie monarchę, który nie mieliśmy śmiałości mówić do swoich poddanych Malewicz silne zahamowania w no ale to pewnie wszystko, by te nie miało większego znaczenia, gdyby z miał on od jakiegoś dobrego ducha opiekuńczego po to, by stał koło niego w byłemu doradcy mieli oparcie oparciem w żadnym dla niego nie była żona przeciwnie nie tylko była źródłem zgryzoty z wielkich i nawet wielkiej prywatnej tragedii, dlaczego już zaraz powiemy w ale w dodatku isc jedno była to w sympatyczna, ale była pilotka księżniczka, która nie mogła być dla niego w znanym doradcą podpalono odbijemy często, że wielcy mężowie w prawda nie tylko znajdują ukojenie w ramionach swoich partnerek, ale czasami jakąś dobrą radę tu trudno, a bywa, że inni wielcy mężowie chwile grozy rolowanie przy alei wiele żon no właśnie, ale te stosunki z synem Marią Antoniną je jeszcze miały 1 walor niestety publiczne to znaczy krótko mówiąc przez 7 lat od momentu zawarcia małżeństwa w metrze do 1977 roku małżeństwo królewskie nie zostało skonsumowane Góral, gdyż wiemy nie tylko z plotek dworskich w działalności wywiadów Doda przykład ambasador hiszpański przekuł pływał na złotym służbę, żeby zbadała pościel pary królewskiej 3, aby przypadkiem nie ma na niej śladów w no i miłości Otóż śladów nie było w zjemy również jest, że królowa skarżyła się swojej matce Marii Teresie LO Toruń w doświadczona władczyni matka 19 czworga dzieci w no raziła córce żona ma być właśnie taka albo zachęcająca atrakcyjna krótko mówiąc udzielała jej bardzo dobrych rad co ona powinna zrobić bez gola nieszczęsnego męża skłonić do współżycia natomiast prawdopodobnie mąż po pierwsze jestem nie miał jakiejś rozbudzonych potrzeb erotycznych, ale po drugie, miał pewien drobny feler defekty fizyczne, które dla to są takie plotki, ale akurat ta plotka w nie wydaje się dość wiarygodna można było łatwo usunąć się tutaj na doby Reala randa no kogoś z jego otoczenia jak to, że tak powiem wysłuchał nieszczęsnego monarchy w no sprawiła, że on mu normalne pożycie małżeńskie podjąć się ze swoją partnerką, ale w bok to sprawa zupełnie drugą jeśli nie chcecie żadna plotka, która dzisiaj, by w tabloidach Gazda i dotyka mówi kolejny wydaję Dresden życiu seksualnym monarchów bardzo modnych teraz, ale wszystko co się Tyc liderów szczególnie w badaniach słowa szczególnie monarchów absolutnych nabiera no jakieś wymiaru politycznego krótko mówiąc nieporadność króla i jego perypetie w waszych we współżyciu małżeńskim stały się przedmiotem plotek dworskich w dywizji różnych złośliwy wierszyk miasto podważa pozycję o o cóż to panie dach to pozycja króla została podważona w momencie, kiedy należałoby właśnie pracować nad jej umocnienie, ponieważ przyszły wielkie problemy te problemy się ciągnę już od czasów Ludwika piętnastego, ale jak się dzisiaj mówi zamiatane były pod dywan w no ale w nieskończoność nie można było ich zamiatać, jakie były problemy problemy były takie, że Francja w była najbogatszym najludniejszym mającym największy dochód na głowę w królestwie, które żyło się najdłużej średnia życia wynosiła 30 lat, czyli była znacznie dłuższa niż w innych krajach UE z 18 wiek prawda, a więc była krajem prosperujący my, a z tego się biorą kłopoty z dobrobytu przybiorą kłopot rewolucje zaczynają się nie w biednych nękanej głodem nędzą i katastrofami z klęskami żywiołowymi tylko sytych właśnie psy zawartych w krajach i tak było we Francji wszyscy pomału zaczynali mieć dosyć porządków, które później już po rewolucji nazywano starymi porządkami Rosję reżim to trochę z nostalgią Gazda, mówiąc że takie wspaniałe czasy Tosię już nie wrócą ba ale, gdybyście wiedzieli współcześnie, a więc współcześnie się buntują przez się buntują w to jest rzeczywiście wyjątkowa sytuacja kiedyś w takich schematyczne Zastal marksistowskich radę nie tylko faszystowskich takich ujęć jak mówiono tutaj o w z 1 strony burżuazji, która dawniej znajdowała dla siebie miejsca w polityce od odpowiedniego, a z drugiej strony od ciężkiej doli stanu trzeciego chłopa prawda przywoływano takie karykatury prawdziwe, ale tego nieszczęsnego Wiśniaka, który na swoim chudym grzbiecie dźwiga tłustego oparta jest prawda zwyrodniałego arystokratę i chciwego pieniędzy, bo Jolie w PISF to wszystko prawda chłopi nie mieli najlepiej to znaczy chłopi mieli gorzej liczyli chłopi mieli źle, bo stoimy w twierdzy tak przyjrzymy się okazuje, że duża część chłopów to byli ludzie wolniej, którzy wykupili te prawa feudalne w stosunku do nich właśnie facet był taki dziwny kraj, którym handlowano prawami w feudalnym i czyli prawa feudalne były na wolnym rynku w Osace było kupić np. szalenie ważne prawo, które było rannych nierówny dostęp z bardzo nierówny dostęp do tego prawa był 1 z przyczyn rewolucji to wcale nie najmniejszą prawo gołębnika w żar tuje pan zdaje się dobrze to wydaje dziwnego Ślązacy hodują gołębie prawda w ale jakąś rewolucję dla PiS z tego powodu Otóż w prawo do hodowania gołębi miała tylko Szlachta w i jej teraz Szlachta zaczyna handlować prawem wody było szalenie prestiżowe, szczególnie że nie było już na co polować w lasach, by nie było lasów w rolnictwo po zdanych hodowla bydła zajęła też przez Sejm kiedyś pokryta przez wspaniałe tłuszcze jest to, żeby synek już biednego Lisa można było zaplanować cel to Anglicy podawali Melissa Francuz powiedz mi się nie zniżał do takiego poziomu, więc Francuz hodował gołębie i teraz się okazuje, że Szlachta zaczęła handlować z tym prawem okazuje się n p . że w tym dziwnym kraju UE większość ziemi nie należy ani do szlachty, a lider mieszczaństwa, a raczej nie do szlachty nie dość, że do chłopów tylko do mieszczaństwa w na krótko mówiąc jest to kraj, w którym się bardzo wiele zmienia prawa się nie zmienia i o nią jest 1 problem, z którym trzeba koniecznie coś zrobić, gdy deficyt budżetowy deficyt budżetowy, że państwa wiemy to dobrze dziura budżetowa o jest wielki problem to się może grać abstrakcyjne prawda są tacy górale dodrukuje pieniędzy nie ma spraw i bezbłędnie niestety tak się nie da w Ludwik 16 wrócimy tutaj do naszego bohatera w zaangażował w charakterze ministrów 2 znakomitych finansistów Anna Robert pilota w bieli Żaka Nykiel 1 był zwolennikiem no i likwidacji w ogóle absolutne zło i przywilejów szlacheckich to znaczy turbo w drugi raz 3 Becker w dąży do tego samego celu, jakim było wyrównanie tutaj francuscy podatkowych od tak można, by powiedzieć w tą drogą niż stopniowych zmian tak czy owak należało coś zrobić z tym budżetem vox populi głosił, a to nieprawda, że deficyt budżetowy wziął się z straszliwy wydatków dworku i tu wskazywano na małżonkę królewską w Marię Antoninę Anna, która rzeczywiście została pilnie z Błażejem okrężną bardziej niż nieszczęśliwą szukającą gdzieś tam w nos jakiś przyjaźniach niekoniecznie platoniczny w nos zaspokojenia swojego temperamentu, bo temperament dnia po mamie w prawda w no ale to nie było tak dzisiaj my wiemy dzisiaj my wiemy, że wydatki dworu to było poniżej nawet 10 % tego deficytu w nowe opinia publiczna ma on widziała sprawy zupełnie inaczej deficyt się bierze deficyt się bierze z 1 z straszliwie rozpustne i prawda konsumpcyjne dwoi się fakt jest faktem, że do systemu należało przed UP White i zarówno arystokracji francuskiej po to, że bada się nie buntowała to zaczął już Ludwik 1417 wieku kupował sobie arystokrację, ale ją Koszarową w Wersalu otrzymał ją w Wersalu i nie pozwalał jej spiskować stał w willi i dobra dla wrogów zima jeszcze bliżej tradycyjnie król musiał już ze swojej szkatuły utrzymać tę arystokrację nam utrzymać tutaj 20 Książąt krwi 40 książek mają wymagania no chyba dalej Francja kupowała sobie przyjaźń z Chin w szczególnie w Niemczech, ale także n p . w Polsce budowała swoje Stronnictwo prawda Leszczyński tutaj należał Stanisław Leszczyński ten dwukrotnej nieudanej król Polski był takim stronnikiem francuski niewątpliwie kupionym za 0 za pieniądze francuskie, a więc to były te realne wydatki dworu 3 było z nich zrezygnować i tutaj król nie był w stanie się zdecydować w wartość nowo oceniający sytuację powiedział, że w król powinien było albo zlikwidować z przywilejów szlachty, żeby ratować państwo albo z ratą w Chinach te i w ten sposób się też jakoś utrzymać natomiast on nie zrobił ani 1 ani drugiego w no i tutaj właściwe rewolucja się zaczęła już tak w roku 1700 osiemdziesiątym siódmym ósmy, a my, kiedy po pierwsze, zwołano takie zgromadzenie notabli, czyli szlachty w nadzieję, że Szlachta zgodzi się na reformę podatkową to znaczy nie zgodzi się na opodatkowanie jej dochodów z okna, bo ona mnie była zwolniona z targowych rolety trwa stan uprzywilejowane kościół katolicki i ślad w sztok bulwarze ze szlachetnych, żeby ratować monarchię należało się zgodzić na opodatkowanie na to jakoś zgody nie było Szlachta, owszem, dużo mówiła o konieczności reformy o zniesieniu absolutyzmu Szlachta była przeciwko absolutnie władza jest on, że w targach nie życzyła sobie tej władzy no ale dobrze no ale jest ktoś to państwo musi mu się utrzymać stąd był pomysł, żeby zwołać na stany generalne, czyli zwołać przedstawicieli wszystkich statutów wszystkich to znaczy zarówno duchowieństwa pierwszego stanął szlachty i stanowczy czego, w skład którego właśnie chodziło zarówno mieszczaństwo jak chłopiec jak chłopi, którzy jak w każdym kraju w tamtym czasie stanowili większość prawda w i takie powstały dokumenty niesłychanie ciekawe zwanych Kajetan skarg właśnie, w których poddanie opisywali co ich tam boli i król dostał jego otoczenie fantastyczne materia fantastyczny materiał ono, na podstawie którego można było wyciągnąć jakieś wnioski no i tutaj właśnie te najgorsze cechy króla się ujawniły od momentu, kiedy te stany generalne zaczęły w 1700 osiemdziesiątym dziewiątym roku obradować w po kursie nie mógł na nią zdecydować nie może zdecydować ani do współpracy z tym parlament prawda szczególnie ze stadem trzeci, który w pewnym momencie ogłosił się zgromadzeniem Narodowym o słynne historie z salonu gry w piłkę prawda w Wersalu przedstawiciele stanu 0102 . byli gośćmi króla mieszkali w Pałacu wersalskim dla stan trzeci gdzieś po hotelach w rozrzuconych w najmniej była straż pożarna ulewa oberwanie chmury szlak zajęli i duchowni poszli w grę swoich apartamentów w Pałacu wersalskim na biedę mieszczaństwo nie miał się dostać i zgromadziło się w sali, gdy piłka i tak nie da się tworzy historię da się zaczęło i teraz król powinien był albo w po traktować z tymi, którzy zgromadzili w sali gry piłkę i ogłosili ze zgromadzeniem Narodowym i spróbować stanąć na czele tego warunku prawda w, a ten ruch domagał się wielu różnych reform w wyniku, których Francja zostałaby monarchią konstytucyjną, czyli z ograniczoną podległą prawu władzą monarchy albo powinien wykazać stanowczością to znaczy to co w głębi duszy chciał zrobić to znaczy zgromadzić wojsko co nawet by uczynić około 20 000 wojska ściągnął ściągnął do Paryża to bardzo dużo prawda w ich rzeczywiście siłą gwałtem rozdrażnić rozprawić się z rewolucją w zarodku, a on co znowu nic, a on nic mało tego i tutaj byłem troszeczkę zastanowić się nad z tym co pani redaktor powiedział na początku, że był trochę przecież Skawy na umyśle to znaczy on w tym, by nie chwytał tego co się dzieje na zewnątrz róże to był mechanizm był towar jest zdrowy wytyczne do czego zmierzam Otóż wszyscy wiemy na ziemię symboliczną datą oczywiście wszystko zaczęło się wcześniej wybuchu rewolucji jest katar żyje 114 lipca 1700 osiemdziesiątego dziewiątego roku, kiedy zrewoltowanych lód w paszczy podniecony tym, że wojsko inne otoczyło stolicę ruszył na Bastylię starą twierdzę, która już właściwie nie pełniła tej swojej funkcji nie była specjalnie wydzielone zostaną, ale była symbolem da z myje wiemy nie tylko została zdobyta, ale nawet po kawałeczku sprzedawał na suweniry co później się powtórzyła się Gazy muru berlińskiego prawda ten ten sam zabieg w Otóż król k prowadził dziennik zachowały się też, gdzie mieściła się z ostatnich lat jego życia i ciekawe co król zapisał pod datą 14 lipca, a król zapisał jedno tylko słowo Rayem nic nic nic się nie wydarzyło no bo tam jakieś były rozruchy doszły do tego przywykł to może ktoś go odcina od informacji w twarz brzmi nie prezes właśnie nowy zacznie, więc tutaj na pewno król był odcięty od informacji czy jeszcze inaczej był otoczony pochlebcy armii ludźmi, którzy sprzedawali monarszy tylko dobrej informacji dla monarchy nie był dość inteligentny dość stanowczy dość energiczny, żeby wyrwać z tego zaklętego kręgu Dawida i dowiedzieć, że naprawdę dzieje na świecie w UE i pędem ten zapis dostęp do lipca doskonale oddaje jego sytuacji wyda w Bell czeka bardzo spokojnymi inna sprawa to znaczy on nie reagował histerycznie on tylko reagował tak przez wycofanie się w oczywisty, jakby ucieczkę w no i właściwie całe dalsze losy rewolucji wyznaczone są przez kolejne błędy kroków, aby się można, by napisać historię wydarzeń przez -li tylko przez pryzmat błędów Królewskich jak broń Boże nie chcę powiedzieć, że nie byłoby rewolucji 3 inne tylko błędy króla decydowały biegły wyda się nie mówił pan o tym, całym tle innych czynników działających było mnóstwo prawda tych czynników działających było mnóstwo, ale na pewno dziś ostro ostatniej instancji był ten monarchę, który do pewnego momentu do września 1800 dziewięćdziesiątego pierwszego roku, kiedy zgromadzenie na uchwaliło nową konstytucję prawda i król stał się monarchą konstytucyjnym badać zakres jego władzy został bardzo ograniczony inne muszą działać ruszyli tylko w ramach konstytucji w no ale do tego momentu w tle oczywiście miału tory do olbrzymiej władz PUM mógł z niej jakoś skorzystać najlepiej, gdyby mądrze skorzysta z PiS, ale myślę, że nawet złe środki niewłaściwie użyte są lepsze niż żadne środki prawda, czyli szczególnie w sytuacji, gdy dzielona będzie zła nie w polityce mogę w życiu jest lepszy i żadne działanie niż zaniechanie król dał się nieść biegowi wydarzeń, które to mnie wydarzenia zaniosły go ostatecznie wszyscy wiemy aż na koniec życia, więc w pewnym momencie ta historia zapukała do niego i już chemią i ona zaś od razu zyskała prawda tylko pytanie jak długo można można było udziałem wymyślił nic się mylę, że się nie widzi nie słyszy się chce odnieść do takiego słynnego się zdalnie elektrody, jakoby miała wypowiedzieć małżonka klęska w w momencie, kiedy na lód żylną bardzo zdenerwowany i wygłodniały, bo obozy wzięliście ten problem aprowizacji Paryża był właśnie jedno z tych problemów, których rozwiązanie mogło powstrzymać rewolucję po danie rozwiązanie problemu aprowizacji w prawie milionowego miasta no oczywiście musiało nakręcać nagradzać wydarzenia i kiedy my królowa zapytała, o co im chodzi o odpowiedzialność, że oni domagają się chleba miała odpowiedzieć, a to niech jedzą ciastka Otóż jest to wszystko wyssana bo gdy z palca historia to jest anegdota, którą już różni autorzy przytaczali dobrych 100 lat w pasie, żeby pokazać alienację Monach z, ale bez względu na to co się wydarzyło Stolat leśnicy akurat w czasie rewolucji do doskonale pokazuje ulży umysłowe człowieka, który na olbrzymiej dobre intencje, bo nie sposób powiedzieć, że król czy królowa mieli złe intencje go nie pojmuje w ale próby są oni nie nie oglądali sytuacji nie rozumieli tego tego wszystkiego co się dzieje w i dalej poniosą król nie rozumiał to nie akceptował, żeby zaakceptować 3 w Dębicy bardzo komfortową Malle nową sytuację trzeba rozumieć na czym ta sytuacja polega mit Otóż wydaje się, że król nie zrozumiał na czym polegałaby jego rola, jaką monarchy Konstytucyjnego o jakie możliwości działania, by miał, bo mandat miałby olbrzymie możliwości działać prawda klasyk pełen potencjał zaufania, a przywiązanie Francuzów do władzy daje jedno były olbrzymie tutaj przypomnijmy, że monarcha w osiemnastym wieku tak jak było tam jakiś zwykły prezydent PL, dla którego wybrano większością głosów do tego się potem lubi włącznie monarcha to był pomazane nic, bo 3 tutaj w teologii z nawet takie pojęcie ósmego sakramentu lubelskiej o osobach króla namaszczona była świętymi olejami i była święta i rzeczywiście lud bardzo długo był przekonany o tym, że osoba, która jest święta prawda wierzono w to, że dotknięcie królewskiej osoby 13 skoro formułuje i inne brzydkie inne schorzenia prawda i król mógł być debilem ale, ale był osobą świętą w trudnej rzeczywiście trzeba było wielu wydarzeń, żeby świadomości ogółu ten kraj, który był symbolem stał się zwykłym człowiekiem na tyle zwykłym zamożnego było postawić przed sądem i to jako obywatela z jak go jako obywatela musiało się coś jest wydać Szyc i gminne wydaje się, że tym co było gwoździem do trumny królewskiej była jego nielojalność wobec z narodu wobec społeczeństwa wobec tych nowych elit, które się wyłoniły wtoku ewolucji i to, że ta nielojalność się wydało w, a wydała się przy okazji wydarzenia notesy dla, które kompromitują sekretu mamy taką serię wydarzeń, które przypieczętowując los króla i które miały miejsce w lecie 1700 dziewięćdziesiątego drugiego roku król, któremu ta nowa sytuacja wcale pewne konstytucja, który miał podlegać zgodnie, z którą miał rządzić ci nowi rewolucyjnymi rewolucyjnie politycy, a obowiązywało takie twierdzenie Katarzyny drugiej, że przecież państwem nie mogą rządzić szewcy król nie pogodzi wszyscy się właśnie z tą nową sytuacją postanowił uciec, ale górnicy nie rozmyła, bo uciekł szuka zorganizował ucieczkę w no to było tragiczne zorganizowany to znaczy w Paryżu wszyscy wiedzieli, że jakaś tajemnica kareta, choć kilka karety w opuściło tu 1 i bo tutaj tylko trzeba wspomnieć, że paryżanie już nie, ufając królowi osadzili go w Starym Pałacu Królewskim w środku Paryża bo, żeby mieć króla nauk EFTA w no, więc uciec z gry można było trzeba się było przebrać nie wiem za służącą tak jak to wielki książę Konstanty zrobił w uciekają z Belwederu co prawda przed powstańcami w nocy są listopadowe i skutecznie się to udało prawda pew no Anieli chadecji kilka powozu, więc tak, że wszyscy wiedzieli, że król wyjechał z daleka dziś po drodze jeszcze inne nie wiedziano mojej miejscowości wiarę, która znajdowała już blisko granicy z rzeszą niemiecką, bo do rzeszy podążał monarcha ktoś tam rozpoznał króla prawda dawny dawny Dragon teraz jako mobilne w no i natychmiast prawda ludzie przybiegli doszło do obywatelskiego zastrzeżone w stał się więźniem i to właśnie bardzo charakterystyczne zachowanie dla dla niego, bo żeglarz został aresztowany i dziś już właściwie powinien podsunąć zimne ostrze noża wbił ostrze gilotyny na swoim karku to najspokojniej w świecie zażądał sera i winda i Rosja 3 do kolacji prawda, jakby w ogóle ignorując, a także szaleństwo dla branży się zbiegli i taki orszak towarzyszył w lesie z tego władający znad znad granicy niemieckiej aż do Paryża cały sens zwyżkom wojujący król i to w to był pierwszy gwóźdź do jego trumny 22 gwóźdź do jego trumny znajdował się w Wersalu bo kiedy król opuścił opuścił pan jest szczery to zaczęto przeszukiwać wszystkie jego rezydencję i oczywiście znaleziono dowody na to, że król korespondowało tutaj jest inny monarcha mit niemieckiej nic dyplomata mi ni w cesarskiej mini z re i przygotowywał swoją ucieczkę na przygotowało mało tego jakieś noc czynił przygotowania do interwencji zbrojnej przeciwko przeciwko rewolucji to, że uznano za zdradę, ale mój Boże no w normalnych warunkach byłby tylko skandal prawda król utraciłby zaufanie ciało to rzeczywiście w inny z ujawnieniem tych dokumentów ujawnienie tych tajnych dotąd dokumentów na pewno było nie przysporzyło zwolenników, ale coś tam się już takiego wydarzyło, że elity rewolucyjne, a teraz na czele rewolucji stanie na jej szlachetniej jest najbardziej nieprzejednanych syn rewolucji Maksymilian Raben wspiera wydadzą wyrok na króla tak, by tu bardzo charakterystyczne jest zarówno publicystyka Jagi mowy, jakie zostały w konwencji, czyli w tym nowym zgromadzeniu Narodowym wygłoszono też są olbrzymie było ciało liczyło ponad 700 deputowanych w tam było wielu zwolenników hotele szczęśliwe były tak, ale no Cis lub anarchiści rojaliści przydzielić hot-dog nie przychodzili rok na zebranie, bo bali się aresztowania w rajdach komitet ocalenia publicznego od kierowany prawda sygnowany przez lobby zbierano czuwał, by szukał wciąż nowych winnych w rynnach i w bardzo znamienne są zdania wygłaszane przez scenarzysta Jordan młody bardzo zdolna niesłychanie radykalny publicysta i polityk i który mówił, że monarchia jest zbrodnią i my sądzimy nie osobę nie króla nie człowieka my sądzimy instytucję, która jest zbrodnicza, czyli wracamy do tego początku, że winą Ludwika szesnastego było to, że był królem Vuelty Otóż to Otóż ta prawda z rzeczywiście sądeccy jakiś odbył w styczniu 1700 dziewięćdziesiątego trzeciego roku w nad królem był sądem będzie nad instytucją, a tu muszą być szokującej dla króla i dla całej Europy w właśnie co prawda zdarzyło się już z 0 król za głowę to w czasie wojny domowej francuskiej prawda przedstawiciel stylu Artus Karol z, ale to było inaczej to było inaczej w poza tym inne, bo ustrój polityczny inna była kultura polityczna w na Wyspach brytyjskich w, a i inne było oskarżenie króla oskarżono o to o co np. wielokrotnie oskarżano polskich monarchów to znaczy, że łamie prawo, że łamie praw pełna w Polsce w artykułach Dymkowski był taki zapis Łacińskiej po dat Zenon k Stańdo oby więcej, czyli o możliwości wypowiedzenia posłuszeństwa monarszy, który łamie praw takiego zapisu co prawda w prawodawstwie nie było konstytucja, ale prawodawstwie na brytyjskim angielskim szkockim nie było, ale ówcześni legioniści nie mieli co do tego wątpliwości, że król, łamiąc prawo popełnia no zbrodnię zdrady stanu prawda, że to jest najcięższe przestępstwo, jakim może być z cyklu łamie prawo w w we Francji podejrzewa, że tak, jakby prezydent złamał konstytucję to tak jakby prezydent złamał konstytucję Belga najcięższe zbrodnie tak było walk, ale we Francji inne były tradycje tradycje monarchistyczne właśnie to, o czym mówiłem, że osoba króla była święta, że monarchia była w miała ten wymiar sakralny władza była absolutna, nawet jeżeli absolutną w praktyce nie była, bo wiadomo, że niebyła sprawa leży klucz jest władzą dzielić z najróżniejszymi kryteriami, ale i grupami społecznymi choćby z nową szlachtą w i duchowieństwo katolickie ma nie tylko katolicki w i tutaj rzeczywiście inna przewidziano pewne rzeczy to też musimy sobie uzmysłowić jak wielką ewolucję przeszli Francuzi czy liderzy o w elitach politycznych ciągle raptem kilku lat prawda, która jeszcze w 15 lat wcześniej uważała, by tak jak w inny uważali niemieccy klapę dyscyplin, więc coś luminarzy oświecenia, że najlepszą formą rządów monarchia absolutna, a zastrzega absolutna nogą monarchia to oczywiste dane od Boga po zdanej i bezdyskusyjna forma rządu Agassiego absolutna, ponieważ król musi mieć niesłychanie szeroki zakres władzy, żeby móc reformować państwo, bo tutaj rzeczywiście oświecenie przykładał wielką wagę do tej idei reformy, a więc król dobrowolnie wiedziony mądrością Daniel Tkacz Józef drugi Habsburg, który w tym czasie panował dokładnie prawda opanował obcy w tym czasie w Austrii w pochyla się prawda nad problemami swojego państwa i degraduje, ale na tamten wydał, czyli pół 1000 dekretów i zreformował swoje państwo absolutyzm nie jest mu potrzebne, żeby jemu było dobrze tylko, żeby obywatelom, bo to jest właśnie najtrudniej ma pogoda rzeczywiście takie dramatyczne przewartościowanie w, czyli od tej pochwały monarchie absolutyzmu do stwierdzenia, że monarchia jest zbrodnią, a rada, czyli mamy nowe o 180 stopni przesunięcie się tutaj tego tego wskaźnika wartość czy wiemy, kiedy Ludwik szesnasty zorientował się, że to już jest na tej ścieżce do Gila no już w tym momencie kiedy, kiedy stanął przed Trybunałem natomiast myślę, że w Orient dawał się, że jego los jest w ręku na ludzi, którzy będą żądali jego głowy trudno powiedzieć czy miał jakieś nadzieje czy nie miał, ale trzeba bardzo wyraźnie stwierdzić, że zarówno on jak i jego małżonka w no bardzo młodzi ludzie bez król panował 18 lat miał lat 39 od kiedy stanął przed Trybunałem ma z wyniku my werdyktu na szafocie prawda i jego małżonka w miałam zgoła rok młodsza, więc nie byli starzy ludzie, ale przedwcześnie podstarzali i powiedzmy sobie, że rzeczywiście z wielką godnością się, zachowując łatwo się domyślać, że zlecenie króla te ostatnie dni godziny na poprzedzający egzekucję no i zapisały się jakości w pamięci potomnych mamy mamy szereg relacji wiemy, że król zwie wielką godnością się tutaj zachowywał bardzo tylko niech strzałów takich symbolicznych gestów ze strony katów, które by czyniły z niego niewolnika on np. prosił, żeby go nie wiązać z Niechciał, żeby było szczelnie włosy to były takie rutynowe z rutynowe działania, w które poprzedzały egzekucje przez ścięcie należało zdjąć frak w należało zwiększyli krawat czy jakąś chustę prawda, którą wtedy zazwyczaj mężczyźni nosili pod szyją zostać samej kamizelce obnażyć czyje położyć głowę tam chce nowotwór pewne negatywne wszystkie te same czynności, które wykonał sam, ale w alians z łoskotem bębnów towarzyszył tym dosłownie z ostatnich sekund do mojego życia on zwrócił się do oprawców było 44 katów, bo towarzyszy głos z broni wydali rozkaz, aby te bębny przestały bić nie uczynili tego nie uczynili tego, bo bali się, że król powiedz coś król mimo to przemówił i no wydaje się, że inne te słowa, które w, które utrwaliły się, które tradycja w inne o utrwaliła były rzeczywistymi jego słowami w, a mianowicie on powiedział, że on umiera spokojnie, że trzeba trzeba przebadać trzeba je swoim oprawcom i mam nadzieję, że Bóg też trzeba 3 pragnę, by moja kre w przyniosła pożytek z Francuzami uśmierza gniew Boga no właśnie to robi wszystko brzmi bardzo pięknie na zawsze mam wątpliwości czy rzeczywiście człowiek umierający dosłownie ze strachu przed śmiercią, ale mówi Jerzy Hoffman nie zagra w zaraz za dobrą monetę dużo się nie bał żony już godnie spokojnie się na śmierć, żeby w jedno pewne napięcie w prawda nadzieja pomieszana ze strachem inny wyrok zapadnie nie było już odwrotu oczywiście w dworze jest wyobrazić człowieka, który mogą już przeszedł okres dojrzałości niesłychanie szybko dla idei, który rzeczywiście jedno w derby sprostał temu wyzwaniu temu wyzwaniu sprostał w w każdym razie tak tradycje chciała rząd tak pięknie pięknie się zachował no i potem bardzo ułatwiło nie jest już z 1800 piętnastym roku, kiedy została przywrócona monarchia prawda jej inne zapanowało na jej kolejny Bourbon jako Ludwik osiemnasty bardzo ułatwiło, jakby w derby to nazwać rehabilitację osoby królewskiej prawda to znaczy, gdy Burbonowie Restaurant na stałe ruch, rozbudowując monarchie z wykonania i znowu szereg symbolicznych gestów, które miały tego nieszczęsnego króla z niebytu przywrócić po pierwsze, dokonano ekshumacji jego zwłok, a rannych zostało później Maria Antonina także pochowana pochowany na takim zwyczajnym na 1 cmentarzu przy kościele bazę w zbiorowej mogile no ale inne rozpoznano po zdaje go jego ciało ubrane w taką białą wełnianą kamizelkę no i w nerwach i po m. in. prawda potem go rozpoznano w Leeds i następca w Ludwika szesnastego, jakby rozpoczął taki oficjalny formalny państwowy kult pary królewskiej w Realu w katedrze, bo w, których tradycyjnie odbywały się koronacje królów Francji, bo wzniesiono 2 wspaniałe posągi pewne jest, żeby mieszkanie idealizują Nysy wygląd królewskiej pary Wardak, która w dno jest tym pokazana z ludnej wydumane Maria Antonina kowboja rządzących modlących się prawda pięknych dumnych nieskazitelny ich to rzeczywiście jest legenda monarchistyczne realistyczne legenda z, ale jak mówię rzeczywiście klisze nadawał nawet czynnika tu w bez względu na jego winny da na błędy jak wiemy, jakie popełnił prawda z po to, mniej historycy także o takiej orientacji arystokratyczną konserwatywno -li stycznej nie kryli, że klub popełnił masę błędów prawda z, ale równocześnie uważali, że osoba, która stworzy taką z ofiarą ma złożoną na ołtarzu przyszłego przeszłego pojednanie dla przyszłej jedność musimy już kończyć panie profesorze ja wiem, że historycy są często sceptyczni wobec takich pytań co by było gdyby, ale w obliczu tego, o czym pan mówił o tych licznych błędach czy może raczej zaniedbaniach Ludwika szesnastego nasunęła się takie pytanie czy ta fala rewolucji musiała się rozlać czy był ktoś, kto mógłby powstrzymać falę i oto Francja jeszcze przez czas jakiś byłaby absolutna statycznym krajem, gdyby nie doszło do rewolucji i drogą ewolucji tak jak w wielkiej Brytanii zmienia się ustrój z na pewno świat byłby inny Europa byłaby inna, ale spośród wielu możliwych konsekwencji jak wskazał na jedno to dla nas najważniejszą jestem absolutnie przekonany o tym, że nie byłoby rozbiorów Polski to znaczy nie byłoby drugi nie byłoby trzeciego rozbioru pojawi się przyziemne mechanizmowi, który doprowadził do drugiego i konsekwencji trzeciego rozbioru to widzimy, że jego podstawowy element to była rewolucja we Francji i Serba i jako Prusy i Austria w PiS zażądały za udział w interwencji przeciwko rewolucyjnej Francji, ponieważ jak wiadomo im nie poszło prawda ojczyzna w niebezpieczeństwie to hasło zmobilizowało rzeczywiście rewolucja naród francuski z to w związku z tym nieudane ekspedycje wojenne, choć było sobie powiedzieć były zwrócone i kto miał je zapłacić w nowo Rzeczpospolita polsko litewska oczywiście za zgodą Katarzyny tutaj oczywiście zdanie Rosji przeważał, a vis byłoby tego samego mechanizmu, że my musimy doprowadzić powrotem do równowagi kosztem Polski nie byłoby rozbioru tych 2 ostatnich, a pan prof. Tadeusz Cegielski historyk z uniwersytetu Warszawskiego opowiadało o Ludwiku szesnastym rewolucji francuskiej i nie konsekwencjach z nią związanych dziękuję serdecznie panie redaktorze dziękuję w informacji po informacjach program klasyki dla grzeszników i po pierwsze, proszenie włączyć radio z tej przyczyny, że za chwilę będą właśnie informacja po nich klasykę będziemy rozmawiali Szanowni państwo przez gminę z wiatrem w 2 Zwiń «

Biosfera: Ludwik XVI - król, krótego zmiotła rewolucja francuska. Ale czy istniał ktoś, kto dałby jej odpór? Opowiada prof. Tadeusz Cegielski

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - KAROLINA GŁOWACKA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 11:00

Najnowsze Podcasty

Polonia alarmuje: Może być problem, by wyrobić się z policzeniem głosów za granicą

Jutronauci: A co, jeśli w Polsce zabraknie migrantów?

Obniżka cen paliw. "Po wyborach rynek odreaguje"

Transformacja energetyczna. Czy politycy traktują ją serio?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL