O Konstytucji marcowej z prof. Januszem Odziemkowskim

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Maciej Zakrocki dzień dobry dziś porozmawiamy trochę rocznicową o konstytucji kwietniowej bo, bo to po 23 marca 3005 . roku Sejm konstytucję uchwaliła, ponieważ w Polsce dzisiaj na temat konstytucji trójpodziału władzy czy konieczność może napisania konstytucji, czyli poprawienia się wiele mówi to on może warto sięgnąć do doświadczeń historii, a tymi doświadczeniami podzielić z nami pan prof. Janusz Odziemkowski Uniwersytet kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Rozwiń » więc, aby państwo konstytucja popularnie zwana kwietniową, ale może zaczniemy w ogóle tego, dlaczego się pojawiła Lipsk czyta uchwalona w marcu 2001 . roku rzeczywiście już była pod tych paru latach tak fatalne czy życzy beznadziejna, że nie było innej możliwości albo jeszcze inaczej czy, dlatego że tak szybko napisaną konstytucję marcową to po prostu był to nieprzemyślany i niedobre dokument na nie tak na pewno nie można powiedzieć konstytucja marcowa przede wszystkim jest dowodem w rzadkiej dojrzałości klasy politycznej w Polsce dziś możemy pozazdrościć naszym rapera dziadkom, że potrafili porozumieć się mimo bardzo rozbieżnych pomysłów na konstytucję i tego co powinna zawierać dla dobra państwa się porozumieli, bo był to ten moment, kiedy ta konstytucja była nam bardzo potrzebna też dla powagi polskiej na arenie międzynarodowej i dla przewidywanego przebiegu prawda sprawy Śląska i dla umocnienia w ogóle Polski w Europie, która była, a wartością nową i przez wielu obserwatorów sceny politycznej lekceważono mimo zwycięstwa nad Rosją bolszewicką po Polska wydawała się taki niezbadany jakimś państwem nowym nie wiadomo było, czego się po nich spodziewać atuty to się bardzo demokratyczna konstytucja 1 z najbardziej jak to się potem mówiła nie mógł tego słowa, ale użyję hitu tej gminy tego słowa postępowych ówczesnej Europie, dlatego że i prawica i lewica i centrum potrafił się porozumieć i teraz rzadkich naszych futbolowych zestaw ruchów można powiedzieć, że coś mnie z dzisiaj widoczne, ale ja dlatego wierzono szybko po szybko się pojawiła no bo jednakowoż listopad osiemnastego roku to przecież ma dość symboliczny początek państwa NATO marzec 21 to jest raptem tam 2 mniej lata z kawałkiem i nogi właśnie jest taki dokument bardzo na pewno potrzebny, ale przecież mija 5 lat już mówię o sierpniu 2006 . roku i zamach majowy jest m. in . efektem niezadowolenia z państwa, które zostało przestał konstytucję marcową pół kształtowane inna i stąd w sierpniu 2006. roku już mamy do czynienia z tzw. nowelą sierpniową tak tak na umorzenie nie jest przecież nie mniej nie zgadzam się stać określenia, że z niezadowolenia z państwa, bo to państwo było czymś bardzo drogim dla ówczesnego społeczeństwa Bono pamiętało czasy zaborów i to jak funkcjonuje bez państwa, więc z tą nie tak, ale sejmowa reakcja, a tak bardzo źle odbierana to już nie mówiąc Piłsudskiego konstytucji marcowej mówi konstytucja prostytutka to znaczy tak korzyść jest właściwie na długą rozmowę, dlaczego tak się stało, ale jak postaram się to bardzo krótko ująć Otóż jak jesteśmy przy Piłsudskim Piłsudski nie był wielkim zwolennikiem tej konstytucji marcowej w takim kształcie, ponieważ on ona zawierała wg niego no ten zasadniczy błąd, że m. in. w z prezydentem jak mówił Babiak kukłę to znaczy prezydent nie miał żadnych konkretnych uprawnień był w zasadzie fasadą dla państwa reprezentacją Józef Piłsudski uważał że, zwłaszcza w tym pierwszym okresie, kiedy Polska będzie tworzona formowana taka władza silna jest potrzebna, ale jednocześnie pytamy o konstytucję, bo nie krył swojego sceptycznego stosunku co do jej Manny skuteczności mówił tak no tak konstytucja zawiera w sobie to co zawierają i inne konstytucje państ w demokratycznych skoro tam się to sprawdziło to pewnie i u nas da się z tym żyć i można będzie to robić my 3 wzmacniać państwo to samo przebija w jego wypowiedziach i wystąpieniach przy otwarciach Sejmu wypowiedział do posłów, kiedy jest sceptyczny mówi do nich nasz wkład, otwierając Sejm w roku 1922 no, że dotychczasowy taktyki nie pokazały, że potrafimy się dobrze porozumiewać, ale ja życzę panom, żebyście potwierdzili swoją pracą, że właśnie można i pod tym w tej sytuacji również w Polsce dobrze dla kraju współpracować się porozumiewać i widzą swoją rolę tak jak zresztą my opisy w wywiadach dawał rozmaite do zrozumienia my jako kogoś miał zostać trochę romantyczne podejście nie polityka, a właśnie romantyka rządu z 1 strony pragmatykiem z drugiej niestety w tej romantyczne spojrzenia na 1 sprawy polityczne wypływała mówił tak ja chcę być kimś, kto wygładza spory nie dopuszcza do rozłamów przeciwnie godzi palet jest nawet zanim dojdzie jeszcze do wyborów, a w rządzie czy w porozumieniu rząd parlament będę negocjator tak moim ideałem jest to, aby rząd, który powstaje powstawał bez bicia żony i bez zwycięzców, aby nikt nie czuł się pokrzywdzonym, aby rząd zgodnie współpracował piękne słowa tylko na w tych warunkach rozdrobnionej walki politycznej w Polsce i w tych warunkach, kiedy myśmy tak naprawdę większość naszych elit politycznych nie miała, kiedy idzie nauczyć się funkcjonowania w parlamencie demokratycznym no to była trochę tak jest rzeczywiście na bujanie w obłokach zresztą Piłsudski ma jeszcze przed pierwszą wojną światową, kiedy mówiono o o przyszłej Polsce zawsze unikał jakiegoś rozważania głębszego, jaka ta Polska ma wewnętrznie być on w zasadzie przyjmować taką tezę Polska jest tak wielkim dobrem dla Polaków, że jeżeli zostanie odbudowana każdy będzie z całych sił kasował 2 pomyślności, a wtedy te animozje znikną zanikną i ciągle widzimy tę myśl jego korespondencji jak pisze do Polonii amerykańskiej musimy pracować jeszcze panowie musicie pracować nad zalaniem tych podziałów kraju, bo to jest niedopuszczalne, że teraz potrafimy i tak się kłócić, jakby 2 zaborcy stanęli naprzeciwko sobie Polacy się opowiadali po stronie któregoś z nich tak zajadle walczymy jest niedopuszczalny jest ze szkodą dla państwa, czyli ciągle jest niż tego że, że trzeba się porozumieć, ale wychodzimy na torach ważenie te lata właśnie wrażenie na 21256 to jest postępujący raczej psucie się tego tego życia parlamentarnego działania parlamentu mówi się do Sejmu władz jest demokracji mówiło się o korupcja i były takie mówiło się o tym, że nie da się o dobro Rzeczypospolitej i wielu było takich posłów, którzy dbali głównie o swoje dobra, chociaż było również wielu takich, którzy o tym, Rzeczpospolitą bardzo zabiegali był przecież wspaniały marszałek Sejmu Maciej Rataj, który noc cudów dokonywał, żeby łączyć ani dzielić, ale było zbyt wielu, którzy w swoim takim zacietrzewieniem myśleli tylko o partyjnej i po partyjnym interesie swoim własnym interesie no nie było to ciekawy i to wszyscy się zgadzali obserwatorzy sceny politycznej, że coś złego dzieje z polską demokracją z polskim parlamentaryzm, ale i tak jak już wspomniałem m. in . to jest przyczyną zamachu majowego zresztą w ostatnim dniu maja 2100 szóstego roku baśnie Piłsudskiemu parlament proponuje objęcie funkcji prezydenta no właśnie może po to, żeby ten mąż stanu jego własnością wziął sprawy Ferenca on tego nie przyjmują nowo dalej jesteśmy pod konstytucją marcową, która właśnie te uprawnienia prezydenta dawała niewielkie no właśnie nowela sierpniowa trochę zwiększa uprawnienia prezydenta m. in. daje mu prawo rozwiązywać Izby parlamentu co prawda na wniosek rady rady ministrów, ale też ma w prawo do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy w razie nagłej konieczności Państwowej, gdy Sejm Senat były rozwiązana, ale to wszystko jak rozumiem jest za mało, by właśnie dla kogo czy dla Piłsudskiego 3 za mało dla jego obozu politycznego, że rozpoczyna się pracach najpierw nad tezami do konstytucji, a w efekcie nad konstytucją pieniądze nie jest to jeszcze za mało wtedy to znaczy Anny Piłsudski ku zdziwieniu zresztą części obserwatorów i jego towarzyszy partyjnych byłych od razu oświadczył, że nie zamierza rozwiązywać Sejm rozgrzania Sejm może ten Sejm raczy mówił tak chcę temu Sejmowi dać tym składzie, jakim jest możliwość oczyszczenia moralnego, czyli właśnie tej sanacji moralnej chcę z tym Sejm współpracować wierzy, że tak się da właśnie uczynić, a zatem nie rozwiązuje Sejmu mówi o tym, że ani Senatu mówił o tym, że to co uczynił ten zamach majowy to jest taka rewolucja bez skutków rewolucyjnych AMD jednych rozczarowuje innych cieszy tym, bo właściwie mało, kto w Polsce chciał w tych i przeżywać znowu jak i wstrząsy rewolucyjne zresztą byłoby niebezpieczne dla państwa przypomina, że zamach majowy test nie tylko kwestia tego co się właśnie dzieje w sejmie, ale również poczucie zagrożenia państwa, bo lokalny jest ich układach mu właśnie ale, ale czy 3 zauważa pan jakiś taki moment, który w, które powoduje, że w tym obozie Józefa Piłsudskiego jedno pojawia się tak mamy ich dobranoc to albo jeśli chcemy, żeby już Polski w końcu został tym prezydentem to tak zmienił ustrój państwa, że było naprawdę otrzymał władzę, na jaką zasługuje jednoczy przynajmniej w ogóle pracujmy nad tym, żeby zmienić ustrój polityczny państwa, bo właśnie Sejm operacja, bo częste zmiany rządów, bo brak stabilności politycznej są szkodliwe dla, a czy w obozie nazwijmy to Józefa Piłsudskiego tak szerokim pewnie pojawiały się taki pomysł, ale nie miał nie miały przyczyny sprawczej, bo nie było intencji wprowadzania tych zmian jeszcze przez pewien czas po zamachu majowym sądzę, że to on dojrzewa powoli stopniowo w miarę tego jak się okazuje, że mimo tego, że pierwsze ruchy Sejmu wydają się obiecujące i w zasadzie Sejm tak naprawdę legitymizuje zamach i i Kocon uchwala jest pomyśli Józefa Piłsudskiego, a potem się okazuje, że partie polityczne działają nadal, jakby ten sam sposób, że zasada jest taka, że to co robi rząd to zawsze należy opozycja musi zwalczać i t d . tak dalej i gdzieś po 23 latach następuje kryzys zaufania i wtedy zaczyna się rodzić już poważniejsza niż trzeba to w ogóle wszystko przebudować to jest moment, kiedy zaczyna powstałym po kiełkować myśl ne powołania BBWR był Filip sport znają innego z bloku współpracy z rządem właśnie bezpartyjnego to co Piłsudski zawsze zarzucał polskiej scenie politycznej zbytnie upartyjnienie walki partyjnej teraz ten bezpartyjny blok ma stanowić początek nowego no właśnie, ale czy stanowił ich w jakim kierunku to poszło to odpowiem w drugiej części audycji, a Sierakowski witam ponownie przypomina, że rozmawiamy o konstytucji kwietniowej gościem audycji pan prof. Janusz Odziemkowski witam ponownie z 2 kończyliśmy w tym momencie, że oto pojawia się na scenie BBWR który to właśnie myśli o tym, planuje rozumiem, że w porozumieniu z hal Piłsudski, aby w Polsce doprowadzi do zmiany konstytucji na taką, która uczyni państwo bardziej sprawne, która powierzy w głowie państwa, czyli prezydentowi więcej kompetencji, aby jednocześnie w ten sposób trochę ograniczyć no właśnie wpły w na państwo oraz polityką ważnych polityków i wielu partii politycznych czy czy tak BBWR przede wszystkim ma zapewnić obozowi sanacji przewagę w parlamencie no bo jeżeli będzie przewaga w parlamencie mógł przecież siłą rzeczy będzie można wykonywać różne my przy przegłosować różne ustawy rozporządzenia, które nie będą zmieniać powoli po co trzeba zmienić w państwie mamy tu się okazuje, że on te pierwsze wybory na BBWR odzyskuje niezły wynik 130 mandatów na 444, ale taki sam dokładnie, o ile pamiętam 130 mandatów zyskuje lewica zyskują to rozmaite inne ugrupowania polityczne mniejszości narodowe nie ma tutaj takiej przewagi chce, aby cokolwiek gwarantowała my, ale budowę jest siłą taką istotną no i pot i zaczyna się właśnie coś co prowadzi do naj pier w do nel docent rolę wód do rent to w tego w epizodu brzeskiego prawda, a czy w z 1 strony mamy do czynienia z za zjednoczenie i jednoczenie się opozycji, aczkolwiek nie od razu jest to my takie, jakby uderzenie bezwzględne w obóz Piłsudskiego to znaczy jest próba porozumienia z BBWR czy właśnie nacisk z Józefem Piłsudskim proponuje się połączenie BBWR i centrolewu jest taka myśl i wtedy 260 posłów dawałoby zdecydowaną przewagę i wielu ludzi na lewicy w ten sposób rozumuje, bo przecież Piłsudski jest kojarzony z PTSM to jest ta lewica, ale zapominają o polityce o tym, że Piłsudski myśl nieco inaczej o państwie swojej roli w nim jak pamiętamy taki epizod z jeszcze z roku 1919 jest początek roku 900 dziewiętnastego Piłsudski leży chory influence tzw. off grypa tak wtedy nazywana leży przychodzą towarzysze partyjni z Pepeesu żalić się na prawicy, że ta prawica to jest taka zła, bo ci narodowcy robią odtrąca mają ich różne pomysły, że oni muszą walczyć z tymi narodowcami do nich Józef Piłsudski swoim autorytetem wesprze lewicy najpierw suskich Edytę denerwuje irytuje no nie parlamentarnymi słowami obrzucają wreszcie krzyczy nic nie rozumiecie ja nie jestem dla partii jest dla Polski, czyli nie żadne porozumienia partyjne którymi się do, do których czuł niechęć, bo to takie dzielenie Polski nasze matki jak i na kawałeczki tylko szukanie jedności, ale nie ceni się jakiś chwilowych partyjnych porozumień no to wszystko jeszcze potęguje się mu marszałka Piłsudskiego pod tym bardzo różnych wydarzeń okresu tego już niepodległości do zamachu majowego takim przełomem nawet wskazują biografowie Piłsudskiego podobno była śmierć prezydenta Narutowicza a kiedy coś czytam w nim przełamało, kiedy uznał, że sprawy idą bardzo złym kierunku potem niedługo mamy odejście Piłsudskiego od polityki poszukiwanie czegoś nowego no i teraz przychodzi ten moment, kiedy jest BBWR i to się stało, bo proponuje bezpartyjny, czyli formalnie to nie jest partia, aczkolwiek ma różne, jakby cechy partii poza 1 proszę pamiętać BBWR nie ma programu partyjnego nie ma czegoś takiego jest generalnie hasło naprawy państwa czy sanacji to można bardzo ogólnie rozumieć i nigdy tak nie było sprecyzowane bardzo dokładnie to nawet zarzucano później sanacji to pewien był błąd bo gdyby inne społeczeństwo ci świadomi wyborcy dokładnie wiedzieli na czym polega sanacja na czym ma polegać sanacja to może być to jakoś szybciej poszło być może tak trudno to dziś ocenić, ale nie ma odrzucił Piłsudski tt porozumienie z centralą nie wiem nawet tam odpowiednio ich jak to potrafił swoimi wojskowymi słowami zajście Daszyńskiego jeszcze tam zwymyślał za takie pomysły, bo wtedy Centrolew wynosiła rzeczy stał się tą twardą opozycją padały tam na hasło, a nawet takie, które mogły zburzyć porządek w państwie, a człowiek nigdy do tego nie doszło, ale powiedzmy, że było takie ewentualnie zagrożenie reakcja była na taką, jaką znamy inny były zatrzymania aresztowania posłów projekt ten wyzwala agresję to właśnie, ale z 1 strony mówi pan, że BBWR bezpartyjny blok współpracy z rządem nie miał inny jako właśnie struktura partyjna jakiegoś określonego programu, ale wśród posłów tegoż Wawelu był Stanisław Car powoli zmierzamy już w Choszcznie do pomysłu pisania jak to najpier w mówiono właśnie test Konstytucyjny i gdzieś rozumiem ta idea się żadne inne coraz bardziej wykluwać się od samego początku BBWR ma świadomość, że będzie opór opozycji nawet tej opozycji trochę w noc osłabionej m. in. właśnie wspomnianymi aresztowaniami procesem brzeskim i że trzeba będzie je no co w sumie ma miejsce potem, ale to co za chwilę o tym, powiemy o pewnej sztuczki, żeby nie powiedzieć parlamentarnego zamachu stanu, aby tę konstytucję przeprowadzić to znaczy ja sądzę, że tutaj ich mniej liczono poważnie nam magię nazwiska Józefa Piłsudskiego, że on w samym swoim nas tak zresztą chyba jak i sam Piłsudski liczył przy zamachu majowym, że samo pojawienie się jego, który ma takie w szerokie poparcie społeczne jest tak dobrze kojarzony zwycięski wódz człowiek, który ma niewątpliwie ogromne zasługi w walce o niepodległość postać wybitna, że to od razu wygładzi Opole i łatwo będzie coś przeprowadzić nie doceniono tych partyjnych już podziału zajadłości w co się nie udało po prostu Józef Piłsudski oczywiście był autorytetem, ale troszkę, jakby troszkę, jakby ponad powstał wyznaczania szczególne miejsce w państwie, ale już nie BBWR nie już działacze BBWR to już troszkę inaczej tych ludzi nie widziano no i wtedy rzeczywiście pojawiają się pomysły zaciemnienie nowe tylko wzmocnienia tego co już został zapoczątkowany nowelą sierpniową i wcielenia tych pomysłów wcześniejszych życie zarzuconych nie przeszły w konstytucji marcowej, które miały generalnie wzmocnić państwo wewnętrznie nie dopuścić do przewlekania sesji parlamentu do to co było utrapieniem wielu momentach Polski tzw. prowizorium budżetowego to znaczy Sejm tak długo dyskutował takie były z opory, że w końcu nie uchwalano budżet i przez 3 miesięcy trzeba było co miesiąc uchwalać kolejne wydatki państwa czy takie prowizorium budżetowe i miasto trwało nawet pół roku na to trudno było funkcjonować w takim państwie, więc to wszystko razem te doświadczenia negatywne powodowały, że taka myśl była coraz silniejsza i to, że spotkamy się z tak silnym oporem opozycji no tylko przyśpieszyło jak sądzę takie złe pomysły na z 1 strony przyspieszyła, ale z drugiej strony nogi volvo powiedzmy sobie szczerze ja nie wiem czy zachęciło czy to było bardzo dokładnie przemyślane i nowości obóz piłsudczykowskiej do maja w OFE pozwoliłem na koniec wtorek nazwać konstytucyjnym zamachem czy parlamentarnym zamachem stanu no bo jak się rzeczywiście czytam informacje z tego posiedzenia Sejmu tak 26 stycznia 3004 . roku aż to od nawet w porządku obrad, który był przedstawiany posłom niemożna było wnioskować, że to jest to posiedzenie Sejmu, na którym zostanie przyjęta konstytucja do ich we wspomnianym już z Stanisław Car miał co prawda przedstawiać właśnie tezy konstytucyjne, ale co dalej miała być tylko no właśnie taka dyskusja nad na temat ewentualnych zmian w przyszłości w ustroju w ustroju państwa no i w efekcie mamy posiedzenie Sejmu w marszałek Sejmu ogłasza przerwę, by pan Kazimierz Świtalski ręce opozycja właściwie jest do domu tak bombowych wyglądało na to, że już nic specjalnego się nie wydarzy, a tymczasem po spotkaniu właśnie grup Piłsudczyków to właśnie z udziałem Świtalskiego Sławka premiera Jędrzejewicza wracają na na salę no i właśnie tutaj Stanisław Car recytuje oświadcza wysoka izbo, ponieważ tak wynika z oświadczeń wszystkich odłamów opozycji opozycja nie interesuje się zagadnieniami ustroju przeto sądzę, że nie ma przeszkód, aby załatwić sprawę od razu wnoszą, a żeby tezy, które dzisiaj przełożyliśmy, a które były przez 3 lata dyskutowane w naszej komisji uznać za projekt konstytucji i chętna cóż to mi przypomina tak szczerze mówiąc trochę odległą inną sprawę uchwalenie konstytucji 3 maja w 2 przecież w ten sam sposób ten może niedokładnie tym samym myśl była podobna jak nie ma opozycji tony to łatwo i szybko zrobimy w ten sam sposób działali ci, którzy uchwalili konstytucję 3 maja, narażając się wtedy na rzeczywiście jest zarzut złamania prawa Rzeczypospolitej i wtedy to miało istotnie podstawy nart była podobna sytuacja, bo zerwał się na to Stanisław Stroński znany narodowiec i publicysta i mówić, żeby ustawa konstytucyjna była przegłosowana to muszą być 3 czytania i musi być uchwalona większością 23 głosów wszystkich posłów, a nie tylko obecnych na sali, ale jakoś się ani Stanisław wcale ani specjalnie tym głosem Niechżyje dlatego mówię to mi przypomina o uchwalenie konstytucji 3 maja w przy czym jeszcze chciałbym 1 rzecz w tej przypomnieć, bo na ogół to się, mówi że jest konstytucja Józefa Piłsudskiego dobra tak się łączy to z jego osobą, o ile w niepamięć nie mieli Józef Kos marszałek Piłsudski miał tylko raz w ręku i to tak pobieżnie przerzucił ten projekt konstytucji i nic nie powiedziałam nie zabrał głos był dosiąść się schorowanym przez ostatnie lata 23 nie w ogóle nie obniży się nie nie zajmował często nie są pomysły, a akurat Józefa Piłsudskiego to wszystko, chociaż wiele tam jest jego realizowanych wcześniejszych stać ich założeń, ale wiele też jest dodatków grupy ludzi, którzy nad tym pracować, ale m. in . pan prezes Adam Bosiacki to jest historyk prawa z wydziału prawa Uniwersytetu Warszawskiego mówi tak to konstytucja kwietniowa to jedyny w historii Polski przypadek, kiedy ustawę zasadniczą napisaną pod osobowość 1 człowieka Józefa Piłsudskiego no niekoniecznie przepraszam ja się nie zgodzę z panem profesorem, bo z kolei konstytucja marcowa była pisana przeciwko osobowości Józefa Piłsudskiego, czyli też pod niego tylko w sensie negatywnym wtedy zrobiono wszystko, żeby on nie sięgnął po prezydenturę w, a jeżeli się nie to, żeby był ubezwłasnowolniony, bo wiadomo było, jaki jest jego stabilny stosunek do prezydentury tutaj zrobiono coś odwrotnie no rzeczywiście napisano list do osób pod Piłsudskiego pod silnego człowieka, który będzie nowy system mógł to wszystko numer trzymać rękę uganiać ty zawsze niebezpieczne, bo po pierwsze, wiadomo, że ta wielkość potknął się pisze ustawę zasadniczą co już jest samo w sobie niedobre przecież odejdzie kiedyś ci co wtedy może nie pojawić się ją kolejarze już nie pojawi się kolejna wielkość i co wtedy i wtedy to wszystko zaczyna fatalnie działacz na wasze nie było tej świadomości czy w ogóle nie w momencie uchwalania konstytucji kwietniowej tak mało było wiadomo na temat rzeczywistego stanu zdrowia Piłsudskiemu, a czy pierwszy raz zauważono, że coś z Piłsudskim jest niedobrze ze stanem zdrowia roku 3004 . przy okazji defilady gdzieś jesienią także to stosunkowo późno dopiero i w zasadzie wtedy on tylko troszkę tak zasłabł postawiono mu krzesełko i przesiedział do końca defilady no w jego wieku no co się mogło zdarzyć, więc było troszkę komentarzy, ale na ucichły, ponieważ otoczenie marszałka nie opuszczało żadnych informacji na temat jego stan zdrowia z ani społeczeństwo ani zdecydowana większość ludności świata politycznego nie miała pojęcia o tym, że to jest tak poważna sprawa, ale tak czy inaczej inny nawet gdyby Józef Piłsudski miał 10 lat jeszcze np. i nie byłoby wojny to wiadomo było, że przez to już jest jego schyłek życia nie początek aktywności politycznej dlatego pisanie jakikolwiek ustawy pod kogoś zawsze ma krótkie, acz zawsze jest niebezpieczna jest rola dla nas takie oczywiste dzisiaj, dlaczego nie było oczywiste w dal, a dla nas dziś oczywistych jest bardzo wiele rzeczy, a mimo to się robi inaczej i cóż stąd to po prostu zrobisz dla własnego interesu niestety partyjnego politycznego czasem osobistego są animozje polityczne, które rozdzierają scenę polityczną najgłupszy sposób z możliwych animozje między ludźmi, dlaczego tak się dzieje jest to głupie i remonty ale gdyby tego nie było świat polityki byłby piękny to inaczej świat wyglądał cały ziemia zatem, że to tylko utwierdzanie w przekonaniu, że historia to jest rzeczywiście taka nauczycielka życia, które jeszcze nigdy nikogo niczego nie nauczyła, ale w myśl o samej konstytucji treści mojej reakcji oczywiście ówczesnego społeczeństwa opowiemy w naszej trzeciej części audycji, a Sierakowski witam ponownie zaprasza na trzecią część naszych rozważań dzisiaj o konstytucji kwietniowej w studiu po PSL Janusz Odziemkowski witam witam was no właśnie wiedzieliśmy o tym, że konstytucja pod nieobecność opozycji raczej ze złamaniem prawa została przyjęta przez Sejm co ciekawe ciekawa jest właśnie to reakcja tych obozów politycznych to wiadomo ci sympatyzujący z GW RM bezpartyjnym blokiem wspierania rządu byli zachwyceni prorządowa Gazeta Polska donosiła o spontanicznych manifestacjach w całej Polsce w wielu województwach, gdzie lud naród miał się cieszyć z tego, że konstytucja została przyjęta, ale już np. robotnik, a więc każda Gazeta lewicy na pisała odsuwa się lud pracujący od rzeczywistej władzy od rzeczywistego wpływu na kształtowanie życia politycznego i gospodarczego państwa to taka krótka recenzja co lewica rządziła o tej konstytucji, ale i po drugiej stronie wspomniany w poprzedniej części Stanisław Stroński jak, więc przedstawiciele obozu Narodowego w Kurierze warszawskim 27 stycznia punktował wszystkie naruszenia procedury podczas uchwalania konstytucji pisał o oszustwie albo ostatecznie uchwalona konstytucja została przestawiona opozycji nawet jako projekt, ale zaledwie szkic projektu no właśnie czy siła obozu piłsudczykowskiego samego samego Józefa Piłsudskiego była tak ogromna, że mimo tych głosów, o których wspomniałem o tym, społeczeństwo ucieszyła się, że oto pojawia się konstytucja, która dała Polsce rządy silnej ręki skończy się właśnie ten polityczny bałagan w kraju, a to w taki zysk netto jest na co spoglądamy troszkę z naszego dzisiejszego punktu widzenia jej naszych dzisiejszych reakcji społeczeństwa wtedy nie inaczej wygląda Polska inne, bo społeczeństwo winna była opinia publiczna była zresztą opinia publiczna inaczej traktowano różne sprawy inaczej rozumiano nawet demokracje w pewnym sensie na pewno cała opozycja ile Ewa Lis lewa i sprawa była tutaj krytycznie nastawiona w stosunku do konstytucji nie tylko, dlatego że została uchwalona bez jej niejako udziału, ale również rolnik z konkretnych powodów, które tam się jak w zapisach pojawiają i ich dopóki żył marszałek, ale to właściwie jest niemal z kilkanaście dni, jeżeli śmierć marszałka od uchwalenia konstytucji jest to jest szczere było powiedzmy była ta osoba, która może to nowa twarz ten plan krytykę, a potem był ten moment przeżycia śmierć marszałka dla wielu ludzi kończyła się pewna epoka Piłsudski utożsamiał z sobą takie bezpieczeństwo dla państwa na pewną stabilizację dla wielu osób on prawda tutaj znika no zostają dostaje konstytucja kwietniowa chyba ostatni podpis, który złożą dziś, bo 1 z ostatnich na pewno na tym dokumencie naczyń nie było jakiegoś przełomu w nastrojach nie wychodziły żadne demonstracje przeciwko konstytucji nie było czegoś takiego, ale to jak mówi był wtedy nie było jeszcze takiej skłonności do demonstrowania przy każdej okazji partie polityczne też tak nie wyprowadzały na ulice swoich zwolenników, bo mogło się na nas spotkać z reakcją władzy, która wtedy była naturalna dzisiaj to jak policja wjedzie tuż przy czym wtedy jak policja wychodziła to dopiero się zaczynało prawda coś więcej to było troszkę troszkę inny świat męskiej albo z bazy profesorze, bo to jest to no to jest kluczowe dla lat dla zrozumienia też tych nastrojów, o których mówimy, gdy kilka słów na LO od tej od tejże konstytucji jej treści no bo w takim potocznym odbiorze na to się właśnie wszystkim na ze szkoły chyba już tam utkwiło to powiedzenie, że prezydent był odpowiedzialny tylko przed Bogiem i historią, że sprawował niemal władzę absolutną tak mówiło się jednolitą niepodzielną mógł mianować premiera ministrów zwoływać rozwiązywać Sejm Senat wyznaczać terminy z sesji powoływać nawet 13 senatorów, ale się też, mówi że to, że ta konstytucja odrzuciła ten Monteskiusz Ławski trójpodział władzy który, który nowy obowiązek nakazać uważa zgadza się obowiązywał w demokracjach także nawet władza sądownicza przestała istnieć RAŚ jako taki samoistny segment struktura waży państwo rzeczywiście można powiedzieć, że to była właśnie na taka konstytucja dyktatorską 3 z drugiej strony można powiedzieć też takie ruchy były czasy niezależnie od samego Józefa Piłsudskiego i to, o czym byśmy mówili o tym, pisaniu trochę pod wodą pod jego no tylko takie otoczenie tak coraz groźniejsze bo, bo Niemcy coraz groźniejsze, bo rosnący w sufit w siłę Rosja sowiecka, że dziś Jeff, bo klimat był tak do takiego na porażkę w tym prezydent z ulg we wszystkim co panel dachu hali podium jest cząstka tej właśnie prawdy przede wszystkim pamiętajmy, że to co zawiera konstytucja to co pan redaktor mówił o wzmocnienie władzy prezydenta jego prerogatywy dalej wzmocnienie władzy premiera, bo to też była nie tylko z prezydenta, ale jednocześnie zachowanie kontroli parlamentu nad rządem tego nie zniesiono rządu odpowiedzialny przed parlamentem to dotyczy to KO tak naprawdę niewielką grupę działaczy politycznych, którzy w tym tkwi w dla przeciętnego obywatela nie była jakaś rewolucyjna zmiana prawda takiego przeciętnego zjadacza chleba co najwyżej jak posłuchał kłótnie polityków to mógł sobie jakiś tam zdanie wyjawiać, ale to nie tylko kawał życia codziennego, bo był kaganiec na inny czy kaganiec może inny system wyborczy zaczyna się od roku 3005 . i toteż uderza w opozycję to znaczy do tej z ograniczoną parlament z 4044 posłów do 2 stół 638 system wyborczy był taki, że w każdym okręgu można było wystawić 5 kandydatów głosowali na 2 i tych 2 wybierano 104 rokiem ich wieś 2108 posłów to były te zmiany, które dotykały klasę polityczną więc, gdybyśmy spojrzeli na to od strony społeczeństwa to on miał inne problemy to Bóg koniec kryzysu jeszcze ekonomicznego, który bardzo dotkliwie odczuwano to były problemy ze zdobyciem pracy już ostatnie to ostatni taki czas, ale jeszcze był to byłoby też to co pan mówił świadomość rosnącego zagrożenia zewnętrznego to znaczy dojście Hitlera do władzy i w kaftanie bezpieczeństwa, kto się pojawiają na Zachodzie łącznie ze zbrojeniem początkiem zbrojenia Niemiec w pojawienie się trzeciej rzeszy, więc to wszystko razem jest z 1 strony dał wynik jest w 2 zlotych w konstytucji nie było nic takiego co marzyć bezpośrednio wpływało obywatel, a z drugiej strony dla części on był to jakiś obja w wzmacniania państwa dlatego w noc reakcje były bardzo różne nie były jednoznacznie pozytywny jednoznacznie negatywna nie było protestów przeciwko tej konstytucji protestowała opozycja polityczna, ale było też chyba przynajmniej taką wzmiankę szczytami takim pierwszym tomie o PRM datowane bardzo ciekawa książka pana Piaseckiego przyjaciela Jana Karskiego milczą ten w tym pierwszym tomie opisuje pierwsze lata z życia Karskiego Ion ani m. in. właśnie, pisząc o tym, okresie wejścia w życie konstytucji kwietniowej, mówi że że była międzynarodowa reakcja dość negatywna, ale oczywiście pewnie nie w takich państwach jak jak Niemcy wtedy Alemu pisze Karski, że wspomina Karski w tej książce, że z tą w stanach Zjednoczonych źle przyjęta w konstytucji zleconych panie rektorze stany Zjednoczone czy tak się interesował Europą jak my na nich jak dzisiaj republiką bananową za przeproszeniem stany Zjednoczone, jeżeli się czegoś obawiał to o ewentualnej wojny na, ale to jeszcze było daleko portret ta wojna jeszcze nie pojawiła się na horyzoncie, a wtedy Ameryka mogłaby ściągnięta wojny natomiast na stany Zjednoczone wycofały się generalnie z polityki Europejskiej po pierwszej wojnie światowej ciężko obrażony na to, że mocarstwa kolonialne nie tworzy kolonii przed ich kapitały, że nie pozwalają zarabiać Amerykanom, że Amerykanie nowości żadnych korzyści z tego zwycięstwa, a kre w w obronie demokracji zachodnich przelewała na medal z audycji na temat Polski w stanach Zjednoczonych mamy wielokrotnie w okresie międzywojennym jeszcze przypomnę rok 1919 dwudziesty ile było negatywnych reakcji, a że myśmy napadli tak naprawdę na Rosję bolszewicką, że u nas się praw mniejszości narodowe gmach traktuje, że różne rzeczy, więc ten to on w co jakiś czas się zdarzało konstytucja kwietniowa nie była jakimś ewenementem natomiast do obserwowano wzrost o życie polityczne Europy z pewnej odległości tak negatywnie oceniano to co było w Niemczech negatywnie oceniano to co się zdarzało w Austrii, ale też negatywnie oceniano politykę francuską czy brytyjską w odpowiedzi nie było w niczym nadzwyczajnym na opinii publicznej Stanów zjednoczonych, że negatywnie oceniano kogoś za oceanem, a właśnie no w w Europie 3 czy wtedy w ogóle jeszcze było coś takiego trochę też nawiązuje może do emocji dzisiejszych tak szybko czy ktoś się tak interesował właśnie tym jak wyglądał ustrój polityczny Polski czy właśnie fakt, o czym mówił wprost Stanisław Car wspomniany 1 z twórców tejże konstytucji kwietniowej, że rzecz, że ta konstytucja odrzuca ten Monteskiusz boski wzorem dla uznawany za za właściwy dla demokracji, a tak odrzucała ten wzór to prawda miejsc, a to okres we Francji i ich były takie odgłosy, ale znowu nie pierwsze negatywne w stosunku do Polski wpisywał się w ten rozmaite negatywne oceny Polski jako kraj jako sojusznika Francji, które pojawiają się, zwłaszcza na lewicy francuskiej i od lat dwudziestych i posłowie znowu nic nas zwyczajnie nowego dziś nasza ocena konstytucji kwietniowej czy nasza Jana k, która przed znał już odwołują się tutaj do takiej mnogości publicystycznej oceny tego dokumentu może właśnie ona tak takim jak zapisy, które w Polsce z Polski czyniły nowości autokracji, że no i ryzykownie oddawała władzę w ręce prezydenta, który jak dziś już mówić wcale nie muszą być tak takim mężem stanu jak był Piłsudski zresztą Mościcki, który w poście przejmuje dobrodziejstwa tejże konstytucji trudno o nim powiedzieć, że to był wybitny mąż stanu w po pierwsze, oczywiście, że z punktu widzenia czystych zasad demokracji, bo konstytucja obok tkaczem wstecz na pewno taki to było odejście od tej mody już czas i zasady z drugiej strony pamiętajmy, że właśnie zapisy konstytucji dotyczące prezydenta, a zwłaszcza 1 zapis, że prezydent wyznacza ma prawo wyznaczenia swojego następcy, by tam były różne obok mnie jeszcze zastrzeżenia, ale nie o to chodzi był taki punkt prezydent może wyznaczyć zastępcę to uratowało naszą sytuację wcisnąć wyjątkowo Carbo dzięki temu zachowaliśmy ciągłość państwa dzięki temu można było tworzyć rząd na uchodźstwie i nie można było temu rządowi zarzucić władzom polskim na uchodźstwie niech konstytucja dla ludności w debacie prezydent wskazał, gdyby nie było tego nie było ciągłości władzy i byłby duży kłopot i dla Francuzów jak traktować polskiego sojusznika i dla nas jak tworzyć władze uznawany przez świat na uchodźstwie jest przede wszystkich negatywnych pamiętajmy też od tych punktach, które nam pomogły w historii i to już nieodległy, chociaż wtedy nie przewidywał oczywiście katastrofy wrześniowej dzisiaj oceniamy słusznie konstytucję kwietniową jako krok wstecz w latach trzydziestych wpisywała się ona no i w pewną tak jak pan też buty redaktor zauważył pewnie taki okres w Europie, gdzie następuje kryzys demokracji parlamentarnych w w wielu państwach innych tam, gdzie one funkcjonują też się mówi o pewnych niedoskonałości tego systemu jest też poszukiwanie przypominam, że i wtedy i faszyzm nawet, który dziś oceniamy jednoznacznie czy Narodowy socjalista nie były kontestowane jako żadnych usterek zbrodnicze ani ustroje, które należy zgłosić potępiać tylko jako drogę poszukiwania 1 się ona podobała innym nie albo to poszukiwanie wyjścia właśnie z tego kryzysu i moralnego kryzysu wartości kryzysu parlamentaryzmu, który dziś ta zaczyna przeżywać, a nowego jeszcze nowych sposobów inny nie widziano na jego naprawę i wiele było błądzenia oczywiście w tym pójście drogą konstytucji kwietniowej pewnie gdyby nie było wojny Polska, by nie upadła dziś, by się skończyło i poszłoby to w drugim kierunku demokratyzacji no ale te okoliczności lat trzydziestych, o których tutaj mówiliśmy te doświadczenia również Piłsudskiego, ale też jego towarzyszy partyjnych pchnęła nas na tą drogę czy to było dobrze czy źle nie wiemy co dla nas element, który pan mówi kontynuacji państwa po wybuchu wojny drugiej wojnie to jest bardzo ważne bardzo ważne bardzo ważne jest właśnie tak myślę sobie 33 czy poza tym elementem, którego przecież, uchwalając konstytucję raczej nie mogli przewidzieć pełne czy można no i znaleźć jakąś wartość rzeczy czy właśnie Polska lepiej sprawniej została ona wyrażona w realnym dorzucił wartość tego jadam inny przykład czegoś co dało nam niewątpliwą wartością było w czambuł potępiane przez zachód jako niedemokratyczne rok 19191318 powierzenie Józefowi Piłsudskiemu władzy naczelnika państwa, czyli w i władzy cywilnej i władzy wojskowej Naczelnej suchej nitki nie zostawiano na tym przez 2 lata wojny polsko-bolszewickiej, że to jest niedemokratyczne, że Polacy powinni to natychmiast zmienić Francuzi nas naciskali demokracje europejskie naciskały, a dzisiaj wiemy, że to, że Piłsudski miał te 2 władze w 1 ręku tak naprawdę uratowało Polskę w roku 1920, bo dzięki temu nie trzeba było z każdą prawda sprawą uzgadniać wszystkiego z ministrami Sejmem decyzje zapadały natychmiast, zwłaszcza w czasie, kiedy sam się cofa i te decyzje muszą natychmiast zapadać, gdyby u nas funkcjonowała demokracja parlamentarna na wzór francuski toby pewnie z Polski niewiele zostało do nas dążono do kraju uratować Clive musi niestety kończy, ale z drugiej strony na taką instytucją i silna władza w 1 ręku nie uchroniła naszej klęski we wrześniu nie oczywiście jak też mówię to niebyła demokratyczna tylko mówię, że w innej sytuacji takie rozwiązanie mogłoby się o wiele lepiej sprawdzić niż te rozwiązania demokratyczne pokazuje tylko na jak dobrzy bywają różne oceny w zależności od sytuacji w jakiej znajdzie się demokracja dwudziestym roku potem błogosławioną takie rozwiązanie, aczkolwiek wcześniej krytykowano również i u nas, że to, że to za dużo w rękach 1 człowieka, a tak za dużo w rękach 1 człowieka to czasami może być ratusza pan przez Janusza Żukowski był gościem audycji dziękuję panu dziękujemy państwu dziękuję za uwagę luksusie i Zwiń «

O Konstytucji marcowej z prof. Januszem Odziemkowskim

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: HISTORIE POLSKI

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 03:00

Najnowsze Podcasty

Po prostu posadź. Czyli przepyszna rozmowa o nietypowym sposobie na stres i przepracowanie

Jak powstał Memoriał? A także o demoralizacji społeczeństwa powojennego

Nie będzie nas, będzie „Last of Us”?

Już 17% z nas podjęło dodatkową pracę w związku z rosnącymi kosztami życia. Czy Ty również?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL