Od jakich wartości Unia Europejska odeszła w wyniku swojej ewolucji? O tym prof. Michał Kleiber

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

post factum jest 6 minut po godzinie szóstej 1806 słuchamy Radia TOK FM dziś dwudziestego 8 czerwca w poniedziałek dzień dobry mówi Paweł Sulik witam serdecznie pierwszego gościa w naszym studiu pan prof. Michał Kleiber wiceprezes Europejskiej Akademii nauki sztuk ambasador komisji Europejskiej ds. nowej narracji Europejskiej były minister nauki były prezes Polskiej Akademii Nauk w dzień w dzień dobry państwu dzień dobry chciała skorzystać z części po długiej wizytówki, a Rozwiń » mianowicie, z jaką jest pan ambasadorem komisji Europejskiej ds. nowej narracji Europejskiej drobnymi proszę powiedzieć z pana perspektywy czy ktoś z perspektywy tejże narracji co się wydarzyło w wielkiej Brytanii skoro w ubiegłym tygodniu referendum większość Brytyjczyków stwierdziła, że chce, żebyśmy wystąpił z nieba w niewątpliwie jest to tak jak zresztą większość osób w Polsce właśnie we wszystkich krajach unijnych odbieram bardzo emocjonalnie to zła struktura, która w tej chwili, którą mamy do czynienia jeśli chodzi o sam fakt brexitu, czyli czy w wyniku referendum to dla mnie jest oczywistą rzeczą, że to są 2 zasadnicze sprawy, które złożyły się nad tym, ale na to nieszczęsne, a to niesie są sytuacje pierwsza to jest to, że wielka Brytania ona i nigdy nie była taka Europejska czy tak unijna jak jak inne kraje to jest oczywiście związane z historią z wyspiarskim charakterem tego kraju może dojść ja mam na mandaty takie efekty nigdy nie mieszkałem długo w wielkiej Brytanii, ale mieszkam na gaz Japonii, która w pewnym sensie jest w podobnej sytuacji, bo jest w Azji, ale też jest na Wyspach i tam jest również coś takiego jak jak pewna era pewna rezerwa w utożsamianiu się z Azjatami i tutaj w oczywisty sposób to wszyscy wiemy tak było ja niedawno wczoraj, chyba że słyszałem wypowiedzi różnych Brytyjczyków, w której ze stacji telewizyjnych i jej to było potwierdzenie tego oni twierdzili, że oni są Anglikami, bo to głównie Anglików dotyczyło, ale nie czują się Europejczykami oni wprost mówili dzisiaj, więc to była niewątpliwie ta przyczyna, że my nie przy potrafiliśmy przez dekady i przekonać się mieszkańcy Wielkiej Brytanii, że oni są taką samą Europą jak my próbowaliśmy mam namyśli oczywiście instytucje unijne myślę, że może paść za mało tutaj zaraz dojdziemy do tej, gdy w drugiej sprawie jak się jak się nie zachowywał, ale to niewątpliwie był 111332 to oczywiście to, o czym pan redaktor zaczął już mówić to jest sama ma system unijny i tu jest cała masa najróżniejszych aspektów Unia stworzona została wiele lat temu w świat jest zupełnie dziś inny inne są emocje inne dynamika życia i tutaj brak takiej twardej refleksji na temat tego jak Unia powinna być zorganizowana jak powinien funkcjonować system unijnej jak należy uznać w szczególności temu odmienność w wielkiej Brytanii tak, żeby ją przyciągnąć w rezultacie do współdziałania w moim przekonaniu to wszystko zawiodło jak wiemy, że parę razy publicznie ja byłem też przy okazji różnych posiedzeń negocjacji ponad 130 × w Brukseli to pewnie jestem rekordzistą pod tym względem mamy bogate doświadczenie i muszę powiedzieć, że przy moim naprawdę niezwykle pozytywnym nastawieniu do Unii bez Unii nie wyobrażam sobie Boga przyszłości Europy Polski w szczególności ilości niedostatków, który latem dostrzegają jest naprawdę szokująca to musi być poprawiony, zanim pan profesor włączy się w tym chóru w zasadzie chór tysiące 41 000 000 głosów krytykujących unijnej instytucji biurokrację i t d . tak dalej to zdąży mam nadzieję, że takie pytanie poco powstała Unia Europejska, ale ja myślę, że to w opinii ojców założycieli tech tt nazwiska na jej najbardziej znane, które dzisiaj przytaczamy Unia to był bardzo ambitny plan, ale realia były takie, że mnie, że ona zaczęła funkcjonować jako wspólnota gospodarcza tak naprawdę i nie ta ta wspólnota gospodarcza to był pewien wspólny mianownik, który dobrze funkcjonował i szczerze mówiąc wspólnota gospodarcza do dzisiaj dobrze funkcjonuje rej to jest rzecz, która jest w moim przekonaniu nieodwołalna i te unikatowe Anglikom nie powiedział no, więc to jest kolosalna wada, że myśmy nie potrafili Anglików do tego przekonać się do Anglików mówimy tutaj nie przez przypadek, bo tak naprawdę nie mówię do Wielkiej Brytanii o Anglikach prawda to jest to zdumiewające oni oni, iż stanowią przecież w końcu wielką siłę w unii jest masa zatrudnionych Anglików w komisji Europejskiej i oni wiedzą dokładnie, że są pewne wady, ale jednocześnie, że korzyści, które ponosi wielka Brytania jest przynależność do Unii są są olbrzymie i oni się oczywiście w przekonaniu o tym, teraz wiadomo, że 2 panie Tusk może nie chodzi o pieniądze nie chodzi o to, że nowym Margarita czy stuka ciosem torebką krzyczała, gdy z nim tak my moralnej tu nie chodzi chyba wyliczenia, bo tabloidy na Wyspach co innego pokazywał pokazywały imigrantów z innych krajów nie tylko zresztą europejskich być może pokazywały od czasu do czasu to coś co teraz wychodzi z takich antypolskich rasistowskich wybrykach łączy Polaków mieszkających może coś innego nie chodziło o pieniądze no i niewątpliwie ten element emigracyjny gra tutaj no ale ja muszę powiedzieć czy wielka Brytania była bardzo otwarta na emigrację już, zanim ta fala ostatnio się rozpoczęła to zupełnie inna sytuacja przecież tam 510 lat temu jak się pojechało do w Londynie są całe dzielnice, w których mieszkają ludzie o odmiennym kolorze skóry i Londyn zagłosował za tym, żeby zostać wolniej no właśnie to inna część, bo tego kraju, który nie widzieliśmy dokładnie dokładnie tak dokładnie takiej idei to jest wina jednak samych Brytyjczyków głównie czy polityków brytyjskich wrze, że oni nie nie potrafili w swoich rodaków przekonać do do korzyści do tego, że Unia nie jest zagrożeniem, ale Unia do tej popełniła też bardzo wiele wie ale gdy ktoś, kto dziś zaczął czytać gazety to przede wszystkim mówienie do ręki Rzeczpospolitą i przeczytać, że odpowiedzialni są inni Brytyjczycy tylko urzędnicy Unii Europejskiej, bo tak mówi Jarosław Kaczyński w Rzeczpospolitej mógł posłać pana ministra Waszczykowskiego, który mówi, że oczekuje dymisji wręcz w niektórych w unii Europejskiej normy wiadomo kogo ona ma namyśli, czyli czy pampersów uważa rzeczywiście tak jest, że to Brytyjczycy ich dojrzałość tutaj zawiodła w tym sensie czy też nie czy też to urzędnicy unijni powinni bardziej tłumaczyć co robią, dlaczego to robią jak być mowy o przyczynach jej nie podejmuje się rozstrzygnąć, które z nich była ważniejsza zapewne ta odmienność brytyjska była ważniejsza natomiast Unia Europejska popełniła wiele błędów, ale znowu nie byłbym skłonny obarczać tutaj poszczególnych osób oto w szczególności tych, które są dzisiaj tam przy przy władzy byłoby to trwało przecież przez dekady to były błędy, które zostały popełnione przez całą strukturę unijną jest winą także państ w narodowych członków poniżenia potrafił dostatecznie silnie domagać się zmian mówią też parokrotnie troszkę żałuję, że ta ma w tym momencie te tel 12 lat temu już jak żeśmy jak jak Unia dochód do dróg dokonała tu swoje zasadnicze rozszerzenie, że może wtedy był moment na to, żebyśmy my jeszcze mając troszkę takie wariackie papiery jako takiej zupełny outsider, że wtedy razem z innymi krajami powinniśmy domagać się najróżniejszych zmian w funkcjonowaniu Unii to był chyba dobry moment nasza pozycja nie była za silna ale, ale mieliśmy wtedy trener ten status obiektywnego obserwatora, a potem się w to wszystko wejdzie jak się ma już polityków, a w szczególności urzędników, którzy z natury rzeczy lubią to co robią to to wtedy jest bardzo trudna artykułować takie konstruktywne konstruktywne podkreślam głosy krytyki tej mamy sytuację taką, której dziś Jarosław Kaczyński w wywiadzie w Rzeczpospolitej pisze, że Europa powinna być supermocarstwem cóż za paradoks pisze tak też modne mówi Europa powinna być supermocarstwem na państwa narodowe powinny mieć więcej suwerenności wewnętrznej, która dziś jest bardzo ograniczona szpital odpowiedzialny za nową narrację musi sobie radzić z taką sprzecznością jak to się odnieść do takiego zdania z 1 strony szef największej partii w Polsce mówi rządzącej mówi Europa musi być supermocarstwem i wszyscy wiemy, że tak powinno być, ale z drugiej strony w tym samym zdaniu mówi i państwa powinny mieć więcej suwerenności przez parę bardzo trudne zadanie w tej sprzeczności jakoś do dziś i generalnie ten wodny paradoksalna sytuacja, bo my jesteśmy z niezadowoleni z Unii wszyscy narzekają wszyscy ją chcą zmieniać natomiast ja jako człowiek, który możecie tak układa, że podróżuję dużo czy do Stanów zjednoczonych krzyczy do krajów Azji to muszę powiedzieć zawsze mam w sobie wielką satysfakcję, że Europa jest traktowana jako modelowy przykład sukcesu integracyjnego, ale i Reja tam do innych stale spotykał się spece z pytaniami takimi wręcz na pograniczu złośliwości co do diabła w tej Europie robicie wam jest tak dobrze znany i Renata nie ma dobrych odpowiedzi to jest my my my powinniśmy sami siebie zacząć lubić Europie, ale do tego potrzebna jest w moim przekonaniu wypracowanie Europejskiej tożsamości co najmniej równoległej do tożsamości narodowej uważa, że to nie jest sprzeczne to jest możliwe to jest możliwe można kochać swój kraj, a jednocześnie czuć się Europejczykiem i wg mnie też u nas zaniedbane na wszystkich możliwych poziomach i to jest coraz gorzej coraz mniej osób utożsamia się z wartościami europejskimi z Chin wrócimy do rozmowy z antresoli układ jesteś gościem wiceprezes Europejskiej Akademii nauki sztuki ambasador komisji Europejskiej ds. nowej narracji Europejskiej były minister nauki były prezes Polskiej Akademii Nauk za chwilę wraca na rozmowy post factum w godzina 1824 słuchamy Radia TOK FM w naszym studiu przypomina prof. Michał KLAG wiceprezes Europejskiej Akademii nauki sztuk ambasador komisji Europejskiej ds. nowej narracji Europejskiej były minister nauki były prezes Polskiej Akademii Nauk jest teraz dzień dobry dzień dobry dzień dobry państwo skoro w ubiegłym tygodniu przeważającą część obywateli obywatel brytyjski stwierdził, że ich tam powinien być z Unii Europejskiej to ktoś mógł powrócić do pytania, które już padło w trakcie pożyczać rozmowy z panem profesorem, jakie są wartości, które konstytuują Unię Europejską po co stworzyliśmy nie inne Europejską od lat dlatego też istotne wydaje mi się, że albo za mało mówimy albo nie wtedy, kiedy trzeba o tym, mówimy i z perspektywy chociażby teraz reformy edukacji, który ma miejsce, gdyby pan profesor mógł powiedzieć co do zawartości, przewożąc tak banalne pytania, ale moim zdaniem tych banalnych pytań nie wzorowaliśmy się nie promowaliśmy Poznań przez ostatnie lata wzrost wartości europejskich jest co też podstawowym tam podstawowy problem my tak naprawdę poszukujemy tych wartości, a przynajmniej poszukujemy sposobu, żeby o nich mówić, kiedy w przyszłości były takie wartości i one dzisiaj nie są powszechnie uznawane te te były wartości to niewątpliwie było chrześcijaństwo to niewątpliwie była wyłożyć do naturalnej śmierci to są rzeczy, które którą, który dzisiaj są kwestionowane jako nośniki i tak jako ten wspólny mianownik dla Azora wymienił na tej liście co tolerancję teraz w 2016 roku i daty dziś jako wartość, którą chcielibyśmy mieć tak to bym wymienił natomiast jeśli chodzi o przeszłość to to mam z tym kłopot oczywiście, bo było zbyt wiele elementów braku tolerancji w historii Europy prawda, ale dzisiaj niewątpliwie niewątpliwie troska o pokój niewątpliwie walka z wykluczeniem we wszystkich formach niewątpliwie równości rozumiana jako równość szans niezależnie od upodobań i t d. sama wszystkiego toż to wydaje mi się rzeczy, które konstytuują trendem system wartości europejskich w pytaniu już się to wystarcza i 3 to on jest w stanie zastąpić np. 1 silną religie, które wiemy czy to w krajach arabskich, ale także także wiele do pewnego stopnia w Rosji n p . odgrywa rolę takiego cementowa Ania społeczeństwa prawda u nas u nas tego nie ma dzisiaj w Europie jej to jest niewątpliwie pewna nasza słabość patrząc na Europę 1 i jako jako tomu wymarzoną jedność pracę może Viktor Orbán ma rację, który mówi trzeba pamiętać, że wartość Europejskiej zawsze opierać na korzenie chrześcijańskie w Polsce też znacząca część prawicowych polityków mówi Europa może być razem wspólnie pod warunkiem, że właśnie chrześcijaństwo będzie zawsze zaznaczone jako ten fundament na sygnały, że nie jest bardzo wielu ludzi, którzy wierzą w to jest też bardzo wielu ludzi, którzy uważają, że to jest po prostu nieuniknione czysto pragmatycznych powodów, że to jest po prostu ten cement, który nas powinien wszystkich wiązać nie, ale pytanie nie jest dzisiaj wobec wobec tak dużego odsetka mieszkańców Europy, którzy nie są chrześcijanami czy i czy to jest realne i czy to nie spowodowało większych konfliktów ci dam się wydaje mi się wydaje osobiście, że w do chrześcijaństwa należy się odwoływać się, bo to jest rzecz, która w, które niewątpliwie niesie ze sobą w tym takim sformułowaniu właśnie wartości trudno zastępowane czy w ogóle nie zastępować natomiast kto nie może niestety być sprzeczne z tolerancją dla dla innych planach jest tu trzeba znaleźć taki sposób mówienia, który by nie zaraził innych, ale wypowiedział korzenie Europy są chrześcijańskie to jest dominująca religia, a was wszystkich innych witamy stwarzamy mam szansę na nasz zespół użycie, ale tylko od domagamy się do szacunku dla dla naszej tradycji co oznacza Solidarność w kontekście tego, że mówi mówi się w Polsce dużą suwerenność odzyskiwanie suwerenności Polski Sejm uchwala, że Polska będzie suwerenna Lecha i o to się tak tak wiele mówi, że to dla niektórych odbiorców w Polsce mówi z Czytelników prasy przed wchodzi pewną sprzeczność to Solidarność suwerennością oba słowa i USA, ale te pojęcia jakości wykluczają zwanego czek odpowiedzialny za nową narrację Europejską, jakby pokazał związek Solidarności, gdzie mamy być jako Europejczycy Solidarni a gdzie nasze państwa, tworząc Unię Europejską mają być suwerenne insiderzy suwerenność to jest słowo skądinąd pięknej Deja, który jest troszkę nadużywana albo nie do końca rozumie, a my żeśmy przecież przystępując do Unii świadomie zrezygnowali z części suwerenności i tego, iż nie ma co wstydzić się dzisiejszy świat w szczególności dzisiejszy świat Europejski wymaga od tych nazw ze względu na nartę postępującą globalizację na świecie czy europeizacji na naszym kontynencie rezygnacji z pewnych elementów, który normalnie właz uważamy za za za domenę suwerennych państw i bardzo dobrze tylko jest problem z po pierwsze, żeby z Acta to, żeby znaleźć poziomo odpowiednie do ich tego co do wania suwerenności, a po drugie, żeby się z tym pogodzić realia w tym nie widzę żadnego żadnego dramatu że, że część naszych decyzji będzie uzależniona od solidarnie podejmowanych decyzji w większym gronie, czyli nie tylko przez następnych teraz są podejmowane w tym Lecha w Tychach w tych mechanizmach funkcjonujących w unii teraz są solidarnie teoretycznie tak teoretycznie tak praktycznie nie są bardzo boi, bo Unia ma swoje wady jest zdominowana przez najpotężniejsze kraje i często ta Solidarność tam nie jest łatwa do dostrzeżenia natomiast patrząc n p . na transfery finansowe no to trzeba powiedzieć jest Solidarność oraz daje to jednak nie możemy od tego abstrahować my korzystamy na tym, że jesteśmy w unii bowiem nawet te największe kraje są solidarne w tym wymiarze finansowym to trzeba pamiętać ja uważam że, że ci, którzy tego próbują mnie nie nie próbują o tym, zapomnieć są to nie nie postępują uczciwie parlamentach i na Wyspach mówiono tam starać mówił bardzo wyraźnie, że jak tylko przestaniemy dokładać się do budżetu unijnego to oni solidarnie pomagać różnym innym krajom to tylko to wtedy wystarczy pieniędzy na publiczną służbę zdrowia w wielkiej Brytanii ten argument przeważył nic na to, że to jest prawda więc, więc głosy takie które, które tak rozumianą Solidarność kwestionują to co we wszystkich krajach jest u nas też są głosy takie, że ośmielę się da, ale jak się skończą pieniądze unijne to możemy spokojnie wystąpić z niej, bo ona tego nam przeszkadza prawda nie chodzi o pieniądze, bo wierzy też nasze rozmowy to wprost powiedział, że początkiem była gospodarka jeśli chodzi o wspólnotę Europejską okazuje się, że nie chodzi o pieniądze tak naprawdę coś innego chodzi w tej wspólnocie Europejskiej no więc, więc w dużej mierze wydaje, że jest tu nie ma między nami czystości to znaczy, że rzeczywiście jest także, że my mamy okres uczenia się życia wspólnotowego i powinniśmy już dzisiaj być o tym, głęboko przekonani na szczęście jesteśmy przecież w końcu Polska jest jest krajem bardzo silnie prounijny mimo wszystkich możliwych przecież turbulencji politycznych i innych w to jest to jest rzecz, którą my jesteśmy pewni, że się wzorcem dla innych krajów w nie ja się będzie teraz czytam jakiś sondaż przed przed referendum w wielkiej Brytanii i komu ku mojemu miłemu zaskoczeniu zobaczyłem, że właściwie w Polsce odsetek ludzi, którzy w ogóle nie dopuszczam myśli, że wielka Brytania wyjdzie z nie był najwyższy do wszystkich krajów unijnych, a co to oznacza to znaczy, że my chcemy Unii, żeby chcemy, żeby ona była i nic więc tutaj tutaj jest dużo optymistycznych sygnałów, iż chodzi o Polskę natomiast no one niewątpliwie jest tyle głosów w drogich populistycznych takich nie rozumiejących sedna funkcjonowania Unii we wszystkich krajach dzisiaj ich że, że to jest powód do zmartwienia tutaj wielkie zadanie dla polityków jak i niestety muszę powiedzieć, że jestem rozczarowany wieloma politykami zarówno w poszczególnych państwach członkowskich, jaki na forum unijnym, bo nie ma w tej chwili takich idei nośnych, które mogłyby zastąpić to co siedział 5060 lat temu, kiedy kiedy, kiedy mówiliśmy o tej wspólnocie naprawdę nie ma tak strasznie silne emocjonalne argumenty, twierdząc że rola, że wspólnie musimy zbudować tak wysoki mur, żeby te wszystkie one inne obce nacje nie zalały nasze naszej Europy Czyż to bardzo to kto jest system potrafiłoby odpowiednio sprzedane połączyć Europejczyków i ludzie, którzy myślą, że można samemu dać radę w zglobalizowanym świecie wobec potęgi Chin Rosji i krajów BRIC i t d. w moim przekonaniu, że są w są wielkim błędzie musimy być siłą naszej wspólnoty na świecie i co zatem nie ma wątpliwości natomiast chodzi o to, żeby nie nauczyć się artykułować to w sposób, który będzie atrakcyjny dla obywateli oni ukryć, że muszą w to uwierzyć do końca, a po drugie musi być wciągnięci w cały ten system to jest niezwykle ważne misie udają, że sam fakt nauczka, że u nas wybory do parlamentu Europejskiego nie cieszą się popularnością to jest bardzo istotny sygnał naziemnej, gdyby tyłem czy chudną może bokiem odwracamy się do do instytucji unijnych to jest olbrzymi olbrzymie zadanie do wykonania w tej chwili, żeby je raz, żeby to z z unowocześnić w pierwszej części naszej rozmowy chwilę rozmawialiśmy Vonnegut pampersa mówiły edukacja jest niezwykle istotna nowość tak się składa, że to dzisiaj właśnie miała miejsce prezentacja w Toruniu nowego i gmin takie masowego to był pomysł na reformy edukacji i tam z wielu różnych bardzo ważnych istotnych rzeczy, by był fragment dosłownie zdanie czy też 2 dotyczące powrotu do tego, żeby wychowanie obywatelskie właśnie te wartym pokazywania wartości w szkole po powróciło, żebym będzie centralny program na cały kraj taki sam i by ta godzina wychowawcza czyja, jakby to nie nazywać ta 1 lekcja, która bardzo mówią o wartościach postawach ani samochodu cyfrach o roślinach i t d. w tu powrócić i to był zaskakujący, a z drugiej stąd to nie jest czas potrzebny jest także pan ambasador właśnie powinien zwrócić się teraz do ministra edukacji i poprosić o ten program spojrzeć tam na tej godzinie wychowawczej będą mówić o Unii Europejskiej co nie myślę, że dobrze tego programu jeszcze nie ma to znaczy my nie wiemy, jakie to wartości będą promowane ja mam jak ja trzymam kciuki, żeby to był ten, który w, które ja akurat wierze i żeby było tam to, o czym mówiliśmy, żeby ta tożsamość Europejska była dostatecznie silnie akcentowana, ale szczerze mówiąc przeszkody widzę kolosalne, bo to jest nie tylko to tzw. minimum programowe, które tutaj będzie ważne, ale też umiejętności ze stron po stronie nauczycieli to jest olbrzymie wyzwanie elementy to to ja generalnie niezbyt chętnie wypowiadam się od tych dzisiejszych propozycjach, ponieważ zbyt wiele jest jeszcze niewiadomych w tej propozycji ona wygląda z punktu widzenia takie czysto strukturalnego dosyć często grane mamy mamy będziemy mieli nowy system, którym są argumenty za są też to z morza, który pewnie coś skrytykować, ale w PiS dla mnie kluczem jest to moja mi wtedy, że BOR entuzjastycznie się odniosę do planu reform jeśli ja uwierzę, że on będzie WWF młodych Polakach kształtował te cechy, które w dzisiejszym świecie są nieodzowne, jakie to są te po pierwsze, odwaga do artykułowania swoich poglądów nie może być także my mamy szablony na maturze jak ktoś użyje słowa nie takiego, który nie został przewidziany jest karany powinny być nagradzane jeśli ktoś mówi oryginalnie inaczej to nawet jeśli troszkę nie ma racji to już lepiej niż jak to się Apple to samo co usłyszał w tabloidach wyczytał to jest pierwsze drugie jest poza tą odwagą i kreatywnością taką indywidualną, którą trzeba wyrabiać od najmłodszych lat bardzo ważne jest oczywiście chęć i umiejętność współpracy to jest oczywiście nasza słabość to jest to co w co nazywamy niskim kapitałem społecznym co jest niestety prawdziwe, jakie czytam statystyki, że u nas właściwie tylko do 1 na 10 Polaków w ogóle kogoś lubi i ich cel chce ją dopuszcza, jakie z nim bliższe kontakty to ja jestem przerażony z to jest naprawdę jesteśmy do tej w negatywnym wyjątkiem na świecie potrzebne jest zdolność do komunikacji łatwość komunikowania się łącznicy z językami obcymi potrzebna jest wreszcie troszkę górnolotnie to zabrzmi miłość do samokształcenia do nauki Vocal nie może być tak, że w czerwcu jak się kończy rok szkolny przysłowiową wreszcie mam to zło bowiem dzisiaj trzeba się uczyć całe życie dzisiaj dzisiaj ta ta edukacja trwająca całe życie to jest fundament nowoczesnego społeczeństwa u nas odsetek osób, które się kształcą w dorosłym wieku jest dziesięciokrotnie niższy niż taki odsetek w krajach, którym słusznie zazdrościmy jak nasze kraje skandynawskie prof. Michał Kleiber wiceprezes Europejskiej Akademii nauk sztuka ambasador komisji Europejskiej ds. nowej narracji Europejskiej były minister nauki były prezes Polskiej Akademii Nauk o naszym gościem bardzo dziękuję pani w dziejach dziękuję bardzo mi o wodzie Zwiń «

Od jakich wartości Unia Europejska odeszła w wyniku swojej ewolucji? O tym prof. Michał Kleiber

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: POST FACTUM - PAWEŁ SULIK

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 03:00

Najnowsze Podcasty

Po prostu posadź. Czyli przepyszna rozmowa o nietypowym sposobie na stres i przepracowanie

Jak powstał Memoriał? A także o demoralizacji społeczeństwa powojennego

Nie będzie nas, będzie „Last of Us”?

Już 17% z nas podjęło dodatkową pracę w związku z rosnącymi kosztami życia. Czy Ty również?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL