Chłopi pod butem pańszczyzny - o przywilejach toruńskich (powtórka)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

niedzielny poranek w radiu TOK FM słuchamy Radia TOK FM i programu koło historii dziś w niedzielę 4 grudnia jeszcze dzień dobry mówi Paweł Sulik, a po drugiej stronie w studiu w Łodzi w studiu Radia TOK FM jest dr Sebastian Adamkiewicz portal historyk dział historyczny muzeum tradycji niepodległościowych w Łodzi halo dzień dobry dzień dobry panie redaktorze dzień dobry państwu chciałbym, żebyśmy dziś porozmawiali o skoro 4 grudnia o 4 grudnia 1500 dwudziestego roku, kiedy Rozwiń » to miało miejsce przyjęcia raczej zatwierdzenie na scenie w Bydgoszczy przywilejów toruńskich najpier w chciałbym szczególnie ważnych dla słuchaczy w Toruniu w Bydgoszczy, dlaczego na scenie w Bydgoszczy zatwierdza się przywileje, które się później nazywa historią i do dziś przywilejami przymiotu toruńskimi ani bydgoskimi no ale sprawa jest i prosta i skomplikowana przywilej jest wydawane przez króla pop Neo wydany był w Toruniu prawie rok wcześniej, bo w styczniu tego samego roku 1500 dwudziestego roku natomiast w grudniu 1500 dwudziestego roku na Sejmie w Bydgoszczy tam przywilej został potwierdzony przez Sejm, bo tak jak mówiła konstytucja Nihil Novi bez zgody Sejmu 3 Stanów przejmujący, a więc króla Senatu Izby poselskiej żadne prawo w Polsce nie mogą funkcjonować, więc wydanie przywileju przez króla nie było wystarczające do tego, żeby prawo obowiązywało musiał jeszcze potwierdzić ten przywilej Sejm, a więc kolejny Sejm, który po wydaniu tego przywileju miał miejsce, czyli Sejm w Bydgoszczy to prawo przyjął, a było to w grudniu 1500 dwudziestego roku rząd tzw. przywileje toruńskie, o których czasami można przeczytać, że stał się takim symbolicznym początkiem takiego długiego okresu opresji i wyzysku dla polskich chłopów a o czym te przywileje stanowiły, o czym mówił dokładnie w Indianie do końca bym się zgodzić, że jest to początek tak naprawdę wszelkiego rodzaju ustawodawstwo, które godziło w sytuację chłopów w Polsce powstawały już wcześniej i wzmacnia gospodarczą pozycję szlachty chociażby trzeba tutaj wspomnieć o Sejmie piotrkowskim 1400 dziewięćdziesiątego szóstego roku, który szereg przywilejów gospodarczych szlachcie już w tym okresie dał natomiast faktycznie za datę symboliczną może uchodzić się 4 grudnia 1500 dwudziestego roku, dlatego że w ramach tego przywileju ustanowiono 1 bardzo ważny element Otóż każdy z każda własność ziemska, jaka istniała nakładała na chłopów, którzy w ramach tej własności ziemskiej mieszkali nakładała 1 dzień pańszczyznę obowiązkowy 1 dzień pańszczyzny w tygodniu i to niezależnie od tego jaki to był charakter własności niezależnie od tego czy to była własność królewska prywatna czy duchowna taki 1 dzień pańszczyzny chłopi, którzy mieszkali w tej własności musieli odpracowywać i m. in. dlatego ta data jest częściowo symboliczną datą początku czegoś takiego co moglibyśmy nazwać początkiem pańszczyzny na koronie Królestwa polskiego czy początkiem obniżania pozycji społeczeństwa chłopskiego w dawnym królestwie polskim, a to w praktyce oznaczało ktoś może głośno 1 dzień w tygodniu to jednak nie jest jakieś niesamowicie, jakie obciążenie co w praktyce oznaczało dla chłopa, który podlegał temu dodajmy może, że to był 1 dzień w tygodniu złamana, czyli około 17 ha gospodarstwa, które miał mi miało mieć 17 ha może zaczniemy od wyjaśnienia, skąd w ogóle pańszczyzna i skąd w ogóle taka pozycja chłopów Otóż musimy sobie uświadomić, że ówczesne królestwo polskie to było społeczeństwo stanowe i to było społeczeństwo stanowe, które narodziło się z czegoś takiego co nazywało się kiedyś monarchią Patrick Modiano monarchii matrymonialnej właścicielem ziemi w danym państwie był wyłącznie władca tylko wyłącznie władca był właścicielem ziemi on sam ziemią mógł robić co się żywnie podobało jednak nie tylko ziemia, ale ludzie, którzy mieszkali na tej ziemi byli jego własnością stąd rozbicie dzielnicowe choćby za czasów Krzywoustego, kiedy w majątku Królewskim zaczynało brakować pieniędzy no to jakoś jego wojowie ci, którzy stawali w obronie ojczyzny musieli być dla jego państwa może nie tyle ojczyzny tego państwa musieli być wynagradzani hojnie wynagradzał ziemią nadawał im ziemię w zamian za to oni musieli służyć mu pomocą i radą tak to się nazywało tak zaczął się kształtować system len chłopi nie byli właścicielami ziemi nie mieli prawa własności właścicielami ziemi był wyłącznie król duchowni, którzy od króla otrzymywali ziemię i rycerstwo, które tam ziemię posiadał oczywiście rycerstwo samo nie mogą tej ziemi obrabiać stąd też kmiecie czy chłopi, a tak mi ich nazywamy mogli otrzymać ziemię w dzierżawę części ziemi dzierżawionej oczywiście jeśli otrzymywali dziele ziemi w dzierżawę dotąd musieli jakoś tym właścicielom ziemskim się odpłacić za to, że mogli to będziemy użytkować przez całe swoje życie ma już w różny sposób mogli się odpłacać mogli się odpłacać jakąś rentą, czyli jakąś formą daniny, którą oddawali ćwiczeń ze swoich dochodów mogli oddawać na część powinna leżeć pana feudalnego i w królestwie polskim faktycznie w okresie średniowiecza część chłopów taką daninę od dawało ćwiczeń ze swoich dochodów mogłabyś taka renta Grodkowa, czyli np. cień ze swoich zbiorów mogli oddać no i wreszcie wreszcie ostatnia rzecz, czyli pańszczyzna, czyli przez jakiś czas musieli pracować na rzecz swojego jest swojego pana czy właściciela ziemi, z której część dzierżawi kaliszanie dobrze rozumiem, że w rundzie to oznacza że, gdy jednostką to jego wymiany tutaj po 1505 dwudziestym roku stała się po prostu takiej dzień pracy i to była taka jednostka weźmie wymiany tak czegoś co i tak widać nie był wcześniej chłop tak ty na tym polega system stanowej na tym polega system feudalny, że to jest taki system wzajemnych zależności chłop może użytkować ziemia w zamian za to musi po 1 dzień odpracowywać na polu swojego pana tak się stało po 1500 dwudziestym roku, a za wszystko, ale robili w czasie uciekł czy byli chłopi, którzy ciągnie mnie nie pracowali nie dodawać tylko mężczyźni wtedy nie szukali najmowali się koło Niemczy funkcjonowali w jakiejś innej rzeczywistości czy są oczywiście sytuacja w królestwie polskim jest dużo bardziej skomplikowana niż na tym prostym schemacie może takim stanowy moglibyśmy to opisać Otóż są oczywiście różni chłopi i różna jest rzeczywistość w królestwie polskim to też nie jest także od 1500 dwudziestego roku istnieje pańszczyzna pańszczyzna istniała już wcześniej istniał różny wymiar tej pańszczyzny i właśnie z powodu tego różnego wymiaru pańszczyzny tego, że np. chłopi w dobrach Królewskich w ogóle pańszczyzny nie odrabiali tylko płacili właśnie wyłącznie daniny, że u jednych panów feudalnych oni odpracowywania na 23 dni pańszczyznę, a u kogoś to było warsztat pół dnia pańszczyznę albo pańszczyzna była dniem był to 1 dzień na świat na 2 albo 3 tygodnie to oczywiście w królestwie polskim zaczęto stosować coś takiego chłopi, którym się przestało pana swego podawać zaczęli uciekać z jego dóbr zaczynali ucieka z jego dóbr innych tak tam, gdzie był mniejszy wymiar pańszczyzny czy mniejsze daniny najczęściej uciekali z dóbr prywatnych do dóbr Królewskich, ponieważ ziemie Królestwa polskiego były słabo zaludnione słabo zamieszkane no to oczywiście każdemu zależało, żeby tego chłopa mieć mieć w swoich rękach mieć na swoim polu mieć w swoim na swoim 1 w swoich włościach, więc ta ustawa z 1500 dwudziestego roku tak naprawdę nie godziła tyleż chłopa, bo za chwilę powiem, dlaczego dla chłopa wbrew pozorom ona była korzystna wtedy w 1500 dwudziestym roku ona najbardziej godziła w dobra królewskie, bo dobra królewskie najczęściej korzystały z tej formy danin natomiast dobra prywatne z pańszczyzny, bo ona była dla dóbr prywatnych tańsza i była bardziej korzystna dla właściciela ziemskiego dla rycerza dla szlachcica tak i po to, żeby utrudnić zbiega ostro chłopów do dóbr Królewskich narzucono taki wymóg, że odtąd wszystkie dobra, jakie są na terenie Królestwa muszą wymagać od swoich chłopów tego 1 dnia pańszczyzny, ale co pragnę również zaznaczyć nie oznaczało to, że wszystkie dobra wszystkie dobra od tej pory przestrzegały tego 1 dnia były dobra, które miały 23 dni pańszczyzny to 1 to było minimum, które należało mieć, chociaż zdarzały się i procesy sądowe, gdzie chłopi najczęściej w dobrach Królewskich, gdzie chłopi, powołując się na ten statut mówili, że król nie może narzucać więcej niż 1 dzień, bo przecież w statucie norweskim napisane, że tylko 1 dzień ma być państwo znacie dobrze rozumiem, że te ten statut to jest taka pośrednia forma przywiązania jednak chłopak do ziemi skoro do Oscara to problemem były te ucieczki chłopów i to to jest jakby rozwiązaniem tego problemu ucieczek czy też migracji Targ jest to 1 z form próby próby powstrzymania tzw. zbiega stwarza tylko, że jeżeli się popatrzy na ustawodawstwo koronne to takich prób jest bardzo wiele później to już są ustawy ewidentnie skierowane przeciwko bigos w USA, które przewidują szereg kar włącznie z karą śmierci dla chłopak, który ucieka od swojego pana tylko, że tak jak w królestwie polskim bardzo często bywa takie prawa są często powtarzane, a jeżeli w ustawodawstwie koronnym bardzo często jakieś prawo wraca na wokandę wraca do ustawodawstwa to znaczy, że nikt nie przestrzega, a może przestrzegać takiego prawa jest bardzo trudno i w królestwie polskim bardzo często zdarzało się, że chłop uciekał od swojego pana, jeżeli ten pan był dla niego zbyt surowe zdarzało się, że uciekał na taras, gdzie uciekał Stasia historiografia mówiła, że na Ukrainę z tym, że jeżeli popatrzymy n p . na terytoria Wielkopolskiego to na Ukrainę to jest kawałek drogi no i chłop razem powiedzmy z rodziną, gdyby chciał uciekać z atomu krainy lodu trwałoby to bardzo długo i pewnie zostałby prędzej czy później złapany Otóż najczęściej taki chłop uciekał sąsiada, a sąsiad, któremu zależało na rękach do pracy no niechętnie do sąsiada w sensie do szlachcica, który mieszkał obok tego pana feudalnego, którego wcześniej pracował chłop ma, więc uciekał tego szlachcica, który mieszkał obok, bo to też taki już go z rąk swoich nie wypuszczał tak jak u nas mamy procesy np. sądowe między szlachcic sami o chłopa ciasto się kończyła jakimś odszkodowaniem, że wypłacane było temu szlachcicowi, od którego chłop uciekł odszkodowanie, więc te powtarzające się legislatywy dotycząca uchodźstwa chłopów czy ucieczek chłopów bigos 2 pokazuje, że praktycznie do końca trwania Rzeczpospolitej problem zbyt słabą ciągle aktualny i był pewną formę oporu chłopskiego przeciwko zyskom z chwilą powrócimy do naszej rozmowy przed nami skrót informacji Radia TOK FM przypomnę, że są ramy programu koło historii naszym gościem jest dr Sebastian Adamkiewicz podnosi smak korki dział historyczny muzeum tradycji niepodległościowych w Łodzi za chwilę wracamy do rozmów i ta w niedzielny poranek w radiu TOK FM w słuchamy Radia TOK FM koło historii program dziś w niedzielę 4 grudnia w naszym studiu w Łodzi dr Sebastian Adamkiewicz z portalu przysmak org i dział historyczny muzeum tradycji niepodległościowych w Łodzi jeszcze raz dzień dobry dzień dobry witam państwa witam pana w pierwszej części naszej rozmowy mówił pan na uchodźstwie chłopów, które było spowodowanych ciężką sytuacją, a chciałem zapytać czy to, o czym pan opowiada w pierwszej części, czyli przymus przebywania w 1 miejscu i obecnie świadczenia pracy szlachcie, ale też rozumiem Kościołowi czy innym właścicielom ziemskim czy to n p . czy jest powód, żeby używać teraz w 2001 . wieku określenia niewolnik niewolnictwo wobec chłopów, którzy wtedy, że jak pan reaguje, kiedy pan słyszy takie określenie czy pan reaguje ambiwalentny to znaczy z 1 strony z 1 strony ten termin niewolnictwo pasuje generalnie do systemu pańszczyźnianego takiego, jaki wytworzył się na terenie Królestwa polskiego czy późniejszej Rzeczpospolitej, bo faktycznie prawa chłopów były ograniczane ani kiedy zdarzało się, że w dokumentach chłop podobnie jak niewolnik chociażby w stanach Zjednoczonych uważanej za 1 z inwentarza uważany za kła i element inwentarza w Barcinie traktowane wręcz pozbawiany spra w ludzkich to jest bardzo ciekawe zresztą zagadnienie myślę, że dużo wartościowsze od badania gospodarczego samej pańszczyznę taty stosunek szlachty do chłopów potem faktycznie był bardzo często bardzo urągające sama Sarmacja, która ukształtowała się w siedemnastym wieku to pojęcie Sarmacji miał charakter od dzielenia się szlachty od chłopów pokazania ziem etnicznie nie pochodzimy od tego samego przodka etnicznie, że to jest bardzo rysy etnicznie od tego samego przodka tak, czyli chłopi są kimś zupełnie innym niż my bardzo się innej rasy rzecz wręcz tak wręcz tak to był element takiej dał wręczyłem właśnie oddzielenia się, że my oni są kimś innym Szlachta twierdziła, że są potomkami feta tak, czyli 1 synów Noego natomiast chłopi mieli pochodzić od chama tak ci mieli pochodzić od zupełnie innego korzenia tak to tłumaczono stąd to zresztą pojęcie chama oznaczającego chłopa więc, grając w ten sarmatyzm siedemnastowieczne było jedno, jaka to powiedzieć wręcz ksenofobicznych tak to znaczy to są jacyś obcy chłopi są obcymi, więc to jest bardzo ciekawy element to jest ciekawy element tego myślenia szlachty dlatego tak rewolucyjne konstytucja 3 maja, która mówi, że oto lud włości Pański spośród narodu największą stanowi ludność tez rewolucyjne, bo nagle Szlachta, która przez cały siedemnasty czy część osiemnastego wieku starała się udowodnić, że to nie jest ten sam naród to jest ktoś obcy nagle w konstytucji pisze, że to jest ten sam naród i tak jest rewolucyjne to nam otwiera jakiś zupełnie inne nowe możliwości, ale albo będziesz chodził po aż o do po torze prawdy trzeba by wspierać nasze rozmowy była omawiana przez pana, czyli pańszczyzna jej wymiary tej pracy i przywiązanie do ziemi to czy konstytucja 3 maja dokonała jakiejkolwiek rewolucji konstytucja 3 maja zapowiadała rewolucję i tak naprawdę konstytucja 3 maja to miał być 1 z dokumentów miała jeszcze powstać wielka konstytucja społeczna, która tą sprawę miała regulować, ale niestety wydarzenia polityczne nie pozwoliły na to, ale i tak naprawdę w czasie insurekcji kościuszkowskiej tę sprawę chłopską próbowano rozwiązać na korzyść chłopów stworzyć sądy Patryk Monia lektury, by które, by były pewne sądem rozjemca 3 miał planowano uwolnienie chłopak tak, czyli metan cały proces uwalniania chłopak miał nastąpić na letnim sytuacja polityczna to my niestety nie pozwoliła zresztą takich prób rozwiązania sprawy chłopskiej w ciągu całego trwania Rzeczpospolitej było kilka chwil już w szesnastym wieku Andrzej Frycz Modrzewski np. zauważa, że sytuacja chłopa jest zła w siedemnastym wieku Piotr skarga w swoich kazaniach sejmowych wspominał właśnie o tym, że za to jak Szlachta traktuje chłopów, kiedy spadnie na nasz kraj kara, a chociażby równie śluby lwowskie Jana Kazimierza Ziobry ze zapowiada, jakby poprawę sytuacji ludności wiejskiej ma też były wyrazem tego, że społeczność dziś rozumiała to sytuacja, ale z drugiej strony jak sytuacja gospodarcza czy plany gospodarcze przyzwyczajenia, a też pewna mentalność, bo system Fronda z feudalnych pisał Bloch jest pewną ery również ich mentalnością czy szlachtą naprawdę sądziła, że są kimś innym, a chłopi to w zasadzie w swojej skórze czuli się całkiem nieźle zaczął mnie uważali, że zostali stworzeni do pracy, że taki jest ich cel ich funkcjonowania co oczywiście nie znaczy, że w sytuacji, kiedy tej pracy wymagano od nich za dużo to nie oznacza, że nie potrafili się buntować czy np. nie unikać tej pracy albo np. uciekać tam ludzie uważali, że obciążenia będą mniejsze jedno z nazwą sięgać tam, gdzie o sądzili, że obciążenia będą mniejsze dokładnym starali się jako rzeczywiście z tą sytuacją sobie poradzi zresztą są takie pisma z szesnastego siedemnastego wieku, które przecież mówią o lenistwie chłopów, ale to lenistwo było właśnie też próbą walki z obciążeniami, które rosły to uciekali jak to jak to jest teorią, kto mógłby gdzieś tam obcojęzycznym przeczytałem, że tak naprawdę rozbiór Polski to było nic innego jak próba reakcji Rosji w Prusy Austrię naturze chłopi z ich krajów uciekają do Polski albo z trzeba się tak taką teorią bronić, że rozebrano Polskę właśnie, dlatego że była miejscem, do której zbiegali chłopi runie Tarra czy zakaz fantasmagorie mówiąc szczerze Tatary to jest chyba zbyt daleko posunięta teoria, chociaż faktycznie taki ruch następował teraz w ogóle rzecz ciekawa, bo z 1 strony mamy właśnie decyzja dlatego ja się czasami buntuje, kiedy słyszy o niewolnictwie, dlatego że z 1 strony faktycznie mamy dość opresyjny system, a z drugiej strony widać, że np. chłopi z Prus uciekają do Korony Królestwa polskiego do Rzeczpospolitej podobnie jest z Rosji już dzieje się tak, dlatego że chłop pomimo tego opresyjnego systemu w na terenie Korony bywało całkiem zamożne bywał całkiem zamożne około 23 ludności chłopskiej to byli tzw. kmiecie, którzy jak się okazuje sami taki pańszczyzny bardzo często nie odrabiali pomoże wymiar tej płaszczyzny rósł fani byli na tyle bogaci, że wynajmowali parobków którzy, zanim to pańszczyzna odrabiali także ich sytuacja była zupełnie inna oczywiście to zależało też od miejsca w Rzeczpospolitej w zupełnie inna sytuacja była chłopów dziś w Wielkopolsce czy na Pomorzu, a zupełnie inna, a w Małopolsce, gdzie sytuacja chłopa była o wiele gorsza i dużo większa była ilość tych chłopów tzw. małorolnych, którzy faktycznie tam pańszczyznę musieli oddaje musieli obrabiać także w Polsce płaca skomplikowana, bo z 1 strony chłop oczywiście wolnościami się nie cieszy często nie jest nawet uważany za równorzędnego partnera my 1, ale wie pan czasami bywa i tak, że jakiś bardzo ubogi szlachcic jest biedniejszy od chłopa i zdarzają się lepka małżeństwa między chłopami, a bardzo biednymi szlachcianka ami zdarzają się takie sytuacje dlatego właśnie siedemnastym 17 wieku Walery Trepka pisze słynny Libera h-moll, gdzie opisuje właśnie rodziny szlacheckie, które tak naprawdę jego zdaniem to były rodziny chłopskie taki siedemnastowieczny lustratora jak o nich pisał Janusz Tazbir także ta sytuacja między chłopami, a szlachtą jest bardzo płynna i czasami trudna do uchwycenia i takie próby jego bardzo ogólnego opisu tego zjawiska no czasami spotykają się z przykładami czy spotykają się z takimi postaciami stronie później trudno dyskutować bo, bo co prawda próbujemy jakoś ogólną wizję stworzyć np. mówią, że ta jest niewolnictwo, ale nagle okazuje się, że spośród tej dużej społeczności szlacheckiej to duża część tej społeczności była na tyle uboga, że często była równa chłopom ma wręcz biedniej sza, bo nic nie posiadała taka osoba mówi o statusie materialnym tymczasem w wymiarze prawnym to jednak była zasadnicza różnica tak oczywiście w wymiarze prawnym to jest zasadnicza różnica i dlatego w ogóle całe 19 wiek, kiedy Polska próbuje odzyskać niepodległość i kiedy ta idea niepodległościowa towarzyszy głównie grupie szlacheckiej to 1 z podstawowych elementów jest to w jaki sposób przekonać chłopów do tego, że jesteśmy wspólnym narodem i w jaki sposób stworzyć nowe państwo tak, żeby chłopi poczuli się współ obywatelami odebrałam zadała tacie, że jej dać im prawach chciałoby się pożar gasił ziemię można oczywiście to jest bardzo proste, ale z drugiej strony no trzeba zawsze pamiętać o tych, którzy żyli w tej gospodarce i z tej gospodarki korzystali tak łatwo ze swoich praw dotychczasowych rezygnować nie chcieli, by sprawa też rzeczywistość, w której my funkcjonujemy TOPR po to, co pan powiedział mówiono i szesnastym i siedemnastym i osiemnastym wieku, ale co innego jest mówić co innego, żeby jakaś idea funkcjonowała akcyjnego w drożdżach pewną rzeczywistość społeczną, która wtedy funkcjonowała to mentalność szlachecką bardzo trudno było bardzo trudno było przeskoczyć w tym okresie ich mało tego od Cienistej mentalności pewnie do dzisiejszego dnia została pewna taka duża niechęć do społeczności wiejskiej czy właśnie uważali ją za coś gorszego, a z drugiej strony mamy inną mentalność, która czasami wydaje mi się równie irytująca pewną chłopom, a nie, czyli wręcz, wywieszając są sytuacje ludności wiejskiej czy pokazującą, że ludność wiejska jest takim źródłem jakichś ideałów i Dell PL i realizowanie nawet tej ludności wiejskiej także mamy 2 takie przeciwstawne mentalności, a tu muszę uważać, bo to jest tak barwionych mentalności tymczasem i wspomniał pan 19 wieku i wydaje się, że warto, by było chyba się chwilę zastanowić nad tym czy ten dziewiętnasty wiek z racji tego, że Polski nie była ona była w 3 różnych organizmach państwowych to tam zaczyna się dziać coś takiego, że sytuacja chłopów i zaczną być radykalnie różna inna rzecz w cesarstwie rosyjskim inna gwałty inna niż w Prusach i czy to też nie wpływa to chyba ma fundamentalne, szczególnie że w niektórych z tych państ w chłopi można powiedzieć na dokonanie swoistego awansu cywilizacyjnego czy to jest daleka za zadanie, że za mocno powiedziane oczywiście Eleos we wstępie dokonano tego awansu cywilizacyjnego przede wszystkim w Prusach tylko, że jak np. rozbiorów jest bardzo ciekawy przykład tych 3 zaborów, dlatego że sprawę chłopską w tych 3 zaborach rozwiązano w różny w różny sposób ip sposoby też pokazywały, że takie proste uwolnienie chłopa z nadaniem ziemi no nie jest nie jest takim idealnym rozwiązaniem, dlaczego Otóż w tym czym różni się Rzeczpospolita od świata Zachodniego nawet do wcześniejszych epokach jeszcze przed dziewiętnastym wiekiem to jest to, że w zachodniej Europie chłop zasadnicza jest wolny posiada wolność tutaj tej wolności nie posiada i ciasta dzisiaj w publicystyce, jakby to się porównuje zobaczcie na Zachodzie chłop nie miał wolności, a u nas miał, ale miało to swoje konsekwencje, ponieważ po zachodniej Europie klęski głodu chodziarz być bardzo duże daniny, które na chłopów narzucano ich sytuacja materialna to, że oni byli rugowanie np. z ziemi w zachodniej Europie Bochum powolnemu iść tu na polskich ziemiach on miał gwarancję posiadania ziemi dopóki odrabia pańszczyznę mam gwarancję, że w tym miejscu pozostanie mało tego szlachcic był np. zobowiązany, że jeżeli chłopu spali się chałupa to musiał dać mu materiał na nową chałupę taki on miał pewne zabezpieczenia w ten sposób i np. w dziewiętnastym wieku to doskonale widać, kiedy Car Aleksander po powstaniu styczniowym wydaje taki dekret, kiedy daje ziemię to nagle pojawia się klęska, by głodu wśród chłopów jest setki chłopów, którzy stają się z dnia na dzień nędzarzami to z drugiej strony napędzana przepadł Łódź, bo oni wszyscy idą do Łodzi, bo w Łodzi rozwija się przemysł, ale tam rozpoczyna się wyzysk kapitalistyczny, a trzecią rocznicę tych, którzy nie rozumiem tego czy, dlaczego chłopi, którzy otrzymali ziemię i Stali się nędzarzami przecież oni nie dostali jeszcze ziemi to znak, że on i zwalnia z pańszczyzny to jeszcze nie jest uwłaszczenie nie jest nadanie ziemi, ale zwolnienie z pańszczyzny uwolnienie chłopów, bo to chłopów zaczynamy pozbywać ze swoich pól tak skoro są zwolnieni węża w kat uciekają wychodzą i okazuje się, że tam nowa rzeczywistość ta rzeczywistość poza swoim poletkiem ziemi, które się dotychczas miało jest bardzo brutalna w zaborze austriackim jest jeszcze gorzej, dlatego że okazuje się, że nawet ziemia, którą dostali to są bardzo małe kawałki ziemi kawałki ziemi, które nie pozwalają mi wierzyć, w które ich nie po nie mogą oni nie mogą wykarmić z tej ziemi dlatego chociażby z Małopolski potężna emigracja do Stanów zjednoczonych chłopi zaczynają są wolni, ale zaczynają szukać miejsca dla siebie w świecie ich sytuacja materialna z powodu uwolnienia czy z powodu nawet uwłaszczenia nadania ziemi radykalnie się nie poprawia gdy, więc to był bardzo wyraźny problem jak z 1 strony skłonić chłopów do tego społeczeństwa obywatelskiego jak w swoje włosy dziś w nowe tryby gospodarki, a z drugiej strony, żeby to społecznie naniesienie odbiła to zrobiło bardzo dobrze to to bardzo dobrze zafunkcjonował w Prusach, gdzie te ustawodawstwo uwłaszczeniowe było dużo delikatniejsze było rozłożone na lata, gdzie pozostawiono chłopom dużo większe fragmenty fragmenty ziemi, gdzie jednocześnie rozwijano przemysł dzieci chłopi, którzy wychodzili ze wsi mogli bardzo szybko znaleźć pracę i tam ta sytuacja stosunkowo najłagodniejsze rozwinęła natomiast w cesarstwie rosyjskim jak w austriackim było to dużo gorsza ja dlatego mówię, że czasami pańszczyzna wbrew pozorom była dla takiego chłopa korzystniejsze, a od lat danin n p . dlatego że jeżeli miano wypłacić panu feudalnym daninę, bo to taki chłop musiał na to daniny zarobić, a tak niczym się nie przejmował nie szuka już rynków zbytu on musiał odrobić swoje na polu pana część to po to, odrabianie na polu pana przespał starał się unikać tej pracy albo wynajmowało do tej pracy parobków, ale miał gwarancję istnienia później ta gwarancja istnienia zanikła tak, że z 1 strony oczywiście to było zniewolenie i tak należy na to spojrzeć tam było pozbawienie praw obywatelskich niewątpliwie to była ksenofobia wręcz pewien rodzaj rasizm stanowe takim niewątpliwie, ale z drugiej strony konsekwencje społeczne nie są już tak oczywiste i czasami tutaj ta ocena musi być bardziej z nią zrobić bardzo panu dziękuję za rozmowę dr Sebastian Adamkiewicz portal odcisnął korki i działu historycznego muzeum tradycji niepodległościowych w Łodzi, bo naszym gościem bardzo panu dziękuję dziękuję bardzo w niedzielny poranek w radiu TOK FM Zwiń «

Chłopi pod butem pańszczyzny - o przywilejach toruńskich (powtórka)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: WEEKENDOWY PORANEK - PAWEŁ SULIK

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 18:00

Najnowsze Podcasty

Prof. Sławomir Kalinowski: Rolnicy nie mogą ani zboża sprzedać, bo ceny są zbyt niskie, ani przechować, bo silosy są pełne

Krzysztof Kwiatkowski: W Trybunale Konstytucyjnym nie ma osoby, która jego pracami kieruje

Robert Korzeniowski o decyzji MKOl-u w sprawie rosyjskich i białoruskich sportowców

Czy zatrzymywać pracownika, który chce odejść z firmy?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL