Hieronim Dekutowski, Józef Kuraś, Anatol Radziwonik - Żołnierze Wyklęci, różne biografie

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

chcieliśmy robić serdecznie państwa zapraszam teraz na rozmowę z prof. Rafałem wnukiem związanym z katolickim uniwersytetem lubelskim, ale też muzeum drugiej wojny światowej, którym rozmawialiśmy kilkadziesiąt minut temu dzień dobry panie profesorze dzień dobry pani dzień dobry państwu 1 marca już od kilku lat spotykamy się i rozmawiamy przy okazji msza święta nazwanego Narodowym dniem pamięci żołnierzy wyklętych z 1 strony mamy władze, które od rana w bardzo Rozwiń » podniosłych jednoznacznych wystąpieniach chwalą jej bohaterstwo jej niezłomność uczestników tamtego antykomunistycznego podziemia, a z drugiej strony mamy apele różnych środowisk, które byłyby prognoza z zaniepokojeniem przyglądają się temu hasłu żołnierzy wyklętych w dół, które mieści w sobie ludzi o bardzo różnych biografiach ludzi, którzy zginęli bardzo różnych okolicznościach i w tym zbiorze są również ludzie, którzy mają na sumieniu zbrodnie na cywilach, żeby nie powtarzać, żeby właśnie po raz kolejny tego rozróżnienia poprosiliśmy profesora wnuka o o to żeby, żebyśmy wybrali 23 biografie i jakości opowiedzieli w ten sposób trochę słuchaczom, że przypomnieli i okoliczności ówczesne tamte czasy, ale też to jak bardzo niesamowite są biografie niektórych z tych ludzi i na początek pan profesor wybrał Hieronima Dekutowskiego zapytam, dlaczego jego pewnie to jakaś młodzieńcza miłość, bo to był 1 znaj wcześniej przeze mnie odkrytych jeszcze gdzieś w dziewięćdziesiątym dziewięćdziesiątym pierwszym roku na ludzi, którzy mieli nieprawdopodobnie interesującą biografię do tego wszystkiego działał na Lubelszczyźnie ja zaś pochodzę spod Zamościa wszystko co się złożyło w zainteresowanie człowiekiem z biografią niebanalną jest bzdurą osobowością i nie leży w pierś w pewnym momencie nawet powiem co tak najbardziej mnie w nim zauroczyło w ale no żołnierz ochotnik września 3009 . roku, który przez Węgry trafił do Francji potem wylądował w USD w Szwajcarii, ale postanowił nie przekrzykiwać tam wojny tylko do Wielkiej Brytanii się udał jest jako cichociemny został rzucony na Zamojszczyznę 3009. roku, a potem już żył tylko i wyłącznie jako Partyzant do chwili swojego o broni do schwytania go w czterdziestym siódmym roku w w maju otrzymał karę śmierci żołnierz kochany przez swoich podwładnych i szczerze szczerze im oddam ja dodam że, gdy wykonywał wyrok śmierci miał 31 lat bardzo młody człowiek dziś tak jak bardzo wielu cichociemnych to jest 1 z tych 300 kilkunastu innych ludzi, którzy wybrali walkę metodą konspiracyjna u w Polsce to byli ci, którzy podejmowali największe ryzyko i byli z tego rodzaju elitą tak armii polskiej na Zachodzie jak i następnie elit koło polskiego państwa podziemnego i armii krajowej trzeciego czterdziestego czwartego roku, gdy byłyby do zmienia się Vuk walczył już Dekutowskiego kijki wielu z nich nie tyle z euro Sowiety z nazistami z Niemcami co właśnie Chara zaczynają powoli WL walczyć z Sowietami z armią radziecką, która chce przejąć kontrolę nad tymi ziemiami, więc w lipcu 4 tego czwartego roku o Bem po decyzji takiej właśnie dowódców składa broni jak pan krótko powiedział co co co mu jak wyglądała tego walka z tym po podziemiu antykomunistycznym, czyli w tym czasie, którym dziś nazwalibyśmy go żołnierzom wyklętym trzeba tak nazwał na Lubelszczyźnie na Zamojszczyźnie był po prostu bohaterem był człowiekiem, któremu się oddawał cześć, a Annie osobą, którą się zapominało lub wykluczało wycinał no właśnie co co się stało mianowicie potem my jak wziął udział w akcji burza jak rozwiązał oddziału zgłosił się do wojska polskiego do tego Belli gorzowskiego Ludowego wojska polskiego chciał dalej walczyć jako żołnierz na froncie ten wszedł do komisji poborowej natomiast tejże komisji pracowała dziewczyna jak chmura była członkiem AK w dół myślę, że istotą skierowana przez wywiad organizacji i dach podeszła do niego powiedział co pan robi jak dowiedział się kim pan jest to pana aresztują albo wywiezie wjazd na Syberię, by zatłukł więzień i jestem pierwszy moment żołnierza nie polityka, który chce walczyć z Niemcami i otrzymuje taki sygnał w momencie, gdy zgłasza się do wojska jako zostaje wypchnięty natychmiast poza nawiasem ludzi do przewidzianych w nowej politycznej rzeczywistości tworzą zaczyna robić ukrywa się, ale nie podejmuje przez dłuższy czas walki zbrojnej i dopiero na przełomie 4 z tego stresu piątek 4 z czwartego i czterdziestego piątego roku w momencie, gdy po tzw. zwrocie październikowym takim komunistycznym przykręcenie śruby wobec akowców i polskiego państwa pod ziemnego na tychże członków AK zaczynają spadać coraz większe prześladowania i coraz więcej jego podkomendnych jego podkomendnych ląduje w więzieniu albo ucieka do lasu w efekcie w styczniu czterdziestego piątego roku otworzył oddział niejako oddolnie z potrzeby ochrony własnych podkomendnych i wiosną czterdziestego piątego roku przeprowadził taki olbrzymi rajd po Roztoczu, gdzie praktycznie zlikwidował całą sieć posterunków milicji ten rajd się skończył w Kazimierzu nad Wisłą rozbiciem rozbiciem tamtego posterunków i z tego rodzaju defiladą na na kazimierskim rynku także była to była to postać w pełna inicjatywy człowiek, którego żołnierze kochali, ale który wcale mnie chciał tak bardzo ciągle bezustannie walczyć on próbował uciec na zachód wyjechać i dwukrotnie próbował wyjechać, zanim został aresztowany raz wrócił inny z Kielecczyzny, bo tam zaszły wypadki, które go zmusić do tego powrotu po raz drugi dotarł do Pragi i po i wrócił z Pragi krótko mówiąc to nie był człowiek, który uważał, że należy za wszelką cenę prowadzić walkę zbrojną z drugiej strony miał ten dylemat, że odpowiada za żołnierzy próbował wyprowadzić z kraju tych, których uważał za najbardziej zagrożonych w momencie, gdy się nie udawało wracał z powrotem do podziemia i tutaj dojdę do momentu, dlaczego tego tak bardzo szanuję ludzkie szanuje Mater w przepastnych materiałach urzędu bezpieczeństwa znalazłem, a my czekamy meldunek z powiatowego urzędu bezpieczeństwa w Kraśniku w, w który to meldunek opisywał sytuację następująco w cmentarz żołnierzy radzieckich, którzy zginęli 2 polscy z Niemcami stresem czwartym roku został zbezczeszczony przez młodych ludzi z pobliskich wiosek nie będą widzieli jak powracali nagrobki i o dom Muz miała to być działalność patriotyczna wskazująca ich nienawiść do komunizmu do związku Radzieckiego cóż zrobił zapora przeprowadził szybkie śledztwo zebrał tych młodych ludzi kazał im nagrobki naprawić cmentarz przywrócić do stanu normalnego i wygłosił do nich przemówienia, że to są żołnierze obu walczyli z wrogiem możemy do siebie strzelać jesteśmy przeciwnikami na wojnie natomiast po śmierci stajemy się równi i należny jest nam wzajemne szacunek to co zrobiliście wykracza poza wszelkie normy, jeżeli zrobicie teraz jeszcze raz to konserwatorzy mówił tak o swoich przeciwnikach dla mnie człowiek tak myślący jest niezgodny z szacunku bardzo dziękuję panie profesorze wspominaliśmy Hieronima Dekutowskiego m. in . o pseudonimie zapora, który pan wymienił jego ciało czy czy szczątki zostały znalezione dopiero w latach dwutysięcznych mnie po podczas poszukiwań przez Instytut Pamięci Narodowej na warszawskiej łączce informacja po informacjach wrócimy z kolejnymi biograf Agnieszka Lichnerowicz z epoki państwa gościem jest prof. Rafał wnuk z katolickiego Uniwersytetu lubelskiego, ale też z muzeum drugiej wojny światowej czas dzień dobry panie profesorze z natury i też powinnam powiedzieć 1 z pierwszych historyków już po obaleniu poprzedniego systemu, który zaczął badania czy rozwijał badania nad podziemiem antykomunistycznym i przywracaniu pamięci żołnierzom partyzantom miałyby być tego podziemia w poprzedniej części naszej rozmowy rozmawialiśmy o hymnie Dekutowskiego inny, który zaczął 3009 . roku walka w ramach kampanii wrześniowej, a skończył życie po czterdziestym dziewiątym roku w warszawskim mokro na warszawskim Mokotowie torturowany rampę jest to o tyle wydaje się ważne nie wiem jak pan profesor docenia, ale mam wrażenie, że taka pamięć powszechna, czyli byłyby to innym nie niepamięć historyków tylko uczestników takiej debaty publicznej obywateli RPA, ale też polityków bardzo koncentruje się na w sumie tych SBB postaciach najmniej no chyba nawet zbrodniarza jak w przypadku Burego albo tych bardziej kontrowersyjnych natomiast mniej chyba rozpoznawalny są nazwiska takich ludzi jak Hieronim Dekutowski innowacji zastanawiam dlaczego, dlaczego Bury będzie tym nazwiskiem pseudonimem, który będzie znać pewnie najwięcej Polaków, a nie zapora Dekutowski mija nas naprawdę nie potrafią odpowiedzieć na to pytanie z 1 strony takie postaci jak Bury czy ogień one one są łatwe do krytykowania dlatego rzucają się mocno oczy inne postaci to kategoria świętych osób, których życiorys jest w bok gotowym przewodem kończącym się one wyniesieniem na ołtarze to jest inka czy czy Pilecki i łatwo się o nich mówi, bo albo nie wzbudzają żadnych kontrowersji albo im imię i męczeńską śmierć prawda po niemal świętym życiu albo też takie postaci, które bardzo mocno dzielą one się wybijają na pierwszy plan natomiast takie osoby takie postaci, która była bardzo się innymi żołnierzami, ale nie wzbudzają emocji one one się dużo trudniej przebijają natomiast one są mocno obecne w pamięci lokalnej i gdybyśmy zapytali gdzieś na Roztoczu w Zwierzyńcu, w jakich już w jakiś huśtawce dużej siły czy na Lubelszczyźnie w Bełku Bełżycach to tam ten Hieronim Dekutowski będzie mocną lokalną pamięć o w bardzo pozytywną, żeby był drugą drugim człowiekiem żołnierza uczestnikiem walk antykomunistycznych, którego pan wybrał do tej naszej dzisiejszej rozmowy był Anatol radzi Wolnik pseudonim Olech radny to o tyle biografia ciekawa czy najmu może stosunkowo mało powiedziane, że to jest człowiek, który walczył na tzw . Kresach, czyli tam, gdzie Grzelak, który zostały już wcielone do związku Radzieckiego no gdzie mi część ludzi nie była gotowa się z tym pogodzić i czekała na tę trzecią wojnę światową, która ewentualnie przywrócić tam polską jurysdykcję, dlaczego jego pan właśnie wygrał teraz to pewnie też trochę prywatna miłość z tego powodu, że w no jak zacząłem się zajmować podziemiem antykomunistycznym na Wschodzie po 400 czwartym roku to z aktem KUB, która działa w rękach do domu 20 lat temu dom wyłonił się obraz, który się całkowicie nie spodziewałem okazało się, że między czterdziestym piątym 400 dziewiątym rokiem na terenie powiatów szczuczyńskiego Libickiego zahaczą również Grodzieńszczyzny lożę na Białorusi obecna Białoruś działał niezwykle interesujący oddziały niezwykle interesująca organizacja narodów będąca przedłużeniem armii krajowej obwód AK Szczuczyn Lida, który organizował i właśnie, kto Anatol narodziło nikt o radzi Monika Olech, który był prawosławnym wśród, których obraz na wyznania prawosławnego, gdybyśmy dzisiejszych kategorii używali pewnie byśmy nazwali Białorusinem on pewnie nie sądzę, że miał białoruską Odra miał zdecydowanie polską tożsamość przecieram rząd przeszedł na katolicyzm Eliane Elias son wierzą, że on od musiały w nią gdziekolwiek przechodzić ja przynajmniej nie znam nie znam żadnego źródła, które by mówiła, żeby wyszedł z 1 wyznania, a przeszedł do drugiego zresztą myślę, że temu było zupełnie niepotrzebna on dlatego m. in. rubieże on jest takim nic Polakiem i litewskim rozumiemy w rozumieniu mickiewiczowskiego się w ofertach takich taki potomek wielkiego Księstwa, dla którego polskość nie wiąże się ani z katolicyzmem ani z prawosławiem ani, jakby z takim czysto LM narracyjnym kluczem i tak też miał zorganizowany swój oddział w wielu jego podkomendnych było prawosławnymi są ciekawe miał u siebie Rosjan, którzy wystartowali oraz zdezerterowali z armii czerwonej i walczyli, pod jaką mam rekomendował dowódcą 1 ne spot oddziałów był Peter Fic, czyli mogę to właśnie pewnie powiemy Francuz, ale to był człowiek z Alzacji, który zdezerterował z Wehrmachtu i dołączył do oddziałów armii krajowej i dopiero w czterdziestym i dobrze pan na dziewiątym roku ten mieszkaniec dzisiejszej Francji zginał na Kresach krótko mówiąc to była grupa nawiązująca wywodząca się wprost AK, ale wielonarodowościowej wielo wyznaniowe, których łączyło łączyła Niezgoda na kolektywizację dekomunizację na przeora ani Europy Środkowej jak trzeba jakoś ważne alibi ciekawe, że tam również dołącza do tego oddziału chłopi, którzy walczyli nie zgadzali się na kolektywizację no pamiętajmy, że w dostawie 19481949 na ziemiach wschodnich ma akcje wielka akcja kolektywizm tylko aktywizacyjne miejsce efekcie obok tego elementu walki z o polskości walki z komunizmem dochodzi bardzo ważny czynnik przeciwstawianie się o zabieraniu ziemi w ci ludzie, którzy trafiali do do Olecha to nikt w żadnym wypadku nie stało, jakby bardzo bogaci rolnicy, ale to są ci ludzie, którzy uważają, że ziemia jest świętością, a rozbijała zabieranie ziemi jest działalnością przeciwko człowiekowi Bogu i temu porządkowi, który jest porządkiem naturalnym przetrwał do czterdziestego dziewiątego roku był otoczony został jego oddział zresztą z boimy się w działalność agentury bardzo istotna w całej sprawie, ale zginął też takim filmowej scenie Baja w pojedynku na pistolety z oficerem NKWD wspominaliśmy Anatola radzi Monika Olechno wybrał pan 2 takie niezwykłe biografie też ludzi właśnie w tym, że radni z nie odwoływali się do tych bardzo narodowo katolickich wartości bo, bo to są te, które powodowały u niektórych ataki trzyma się w białoruskiej czy ukraińskie, ale na koniec dnia musimy się zmierzyć z biografią Józefa Kurasia zwanego MO ogniem, który walczył na Podhalu i chciałbym, by pewnie już wielu słuchaczy słyszą od lat korzysta 1 z bardzo kontrowersyjnych postaci człowiek, który walczył w Kompanii wrześniowej, ale potem właśnie zaczął współpracować z armią ludową i partyzantką sowiecką aż system obrócił się niejako przeciwko niemu i re on uciekł i po raz mu jednak uporządkować sobie wiedzę o takim Kuraś z 1 strony jest oskarżany właśnie o bandyckie ataki, ale też ataki na Słowaków, a nawet AK AM obawia się czy podejrzewa, że podczas współpracy z armią ludową ME miał donosić na akowców, a z drugiej strony są jego obrońcy, bo walczył i to całkiem skutecznie z tym podziemia z komunistami już w latach po drugiej wojnie światowej jak mogą tak nie było ocenia czy ja go zrozumieć, iż media pani kilka elementów z jego biografii ja też bardzo skomplikuje jeśli pani pozwoli, a więc przedwojenny strzelec podhalańskiej człowiek z szkopuł rodzina Kuraś ów w tamtym regionie była drożna rozpoznawalną i była jak na tamte warunki Podhala rodzina lewicową myślę, że ojciec Góra się należą do przywódców wiejskich wtedy podział polityczny na podhalańskich wsi, który się odnową uwidocznił tam polegał na krótszy miejscowego proboszcza całować należy każdorazowo w rękę jak się go spotyka czy też nie ojciec Kurasia był przywódcą frakcji, która mówiła, żeby nie całować z tego powodu był wycinany w z ambony krótko mówiąc mamy takiego jak na tamte czasy lewicowego ludowca on był człowiekiem ruchu Ludowego co ciekawe w latach dziewięćdziesiątych właśnie PSL starał się zagospodarować to postać jako ważną w ich tradycji historycznej później jest człowiekiem, który wchodzi do SZ Pa trafia krętymi drogami do armii krajowej jest 1 z tych, który pierwszy zaczyna strzelać do Chin aktywistów górale folku jest pierwszy 1 z pierwszych obrońców polskości na Podhalu przeciwko tej akcji germanizacyjnej Mel, która próbuje stworzyć naród góralski w momencie, kiedy oddział armii krajowej pierwszy powstaje on jest jego współtwórcą, ale błyskawicznie wychodzi z niego Janosik człowiek, który ma swoją własną syn był cła własne ster wartości własnych kompas i który nie poddaje się i władzy zwierzchniej ono zdezerterował z oddziału armii krajowej i został przez armię krajową wskazał na karę śmierci ochronę znalazł w Batalionach Chłopskich, które były częścią polskiego państwa podziemnego i został dowódcą czegoś co byśmy Stali podziemną policją delegatury rządu na kraj i armia krajowa wycofała się wtedy zaskarżymy i Ethana wyrok śmierci anulowano jako lewicujący ludowiec działający w ramach BH rzeczywiście zaczął współpracować z armią ludową z partyzantką sowiecką przeprowadził grupę armii czerwonej, by o skrzydła Nowy Targ w efekcie miał taką kartę, która w otwierała mu na wszelkie drzwi w nowej władzy Polska, która przyjechała na bagnetach sowieckich sama siebie nazwała Polskę ludową polską ludową taki semantyczny trik sprawił, że on ludowiec uważa, że to Polska ludowa jest polską, a jego on może się w niej odnaleźć to jest jego Polska wymarzona w efekcie trafił do Lublina w tym, że w Lublinie już rząd komunistyczny zaproponował mu stanowisko wpier w szefa urzędu bezpieczeństwa w nowym Targu i on postawił biskup przyjął i objął błyskawicznie jednak się okazało, że on i jego podwładni zupełnie nie pasują do nowego systemu w afekcie po posterunek urzędu bezpieczeństwa w nowym Targu poszedł niemal cały do lasu i stał się stał się zaczątkiem największego chyba w Polsce oddziału partyzanckiego stałego w pewnym momencie to jest jakiś 400 można w 500 osób i stał się liderem walki na Podhalu z umowy z nowym komunistycznym ustrojem, ale znowu liderem własnej organizacji nikomu nie po nie podporządkowanej dla mnie ogień jest takim chwila, ale mogę z Janosikiem naszych czasów, ale z drugiej strony oskarżenia ze strony Słowaków atakach na Słowaków o oskarżenia o gwałty napady ze strony jeszcze m. in. Jan Tomasz Gross, ale też żydowski Instytut historyczny oskarżają go Moore w okolicy Krościenka rocznie jego tylko jego podkomendny jest jego podkomendnych dom wszystko to jest prawda, że kochała o jego oddział taki uczciwy mordował Żydów nie wiemy to jest jedno z tych tych problemów, z którymi zawsze się muszą zmagać historyk nie ma nic historycy nie mamy dowodów na to, że żadnych, że to była inicjatywa obija co do tego, by tego nie wiemy wiemy też, że ten, że dowództwa tego dowódca tego oddziału został przez ognia rozstrzelany, ale czy został rozstrzelany za to, że zabił Żydów przy Zatorze bank stał się pospolitym bandytą tego nie wiemy jeszcze nigdy nie dowiemy, bo po źródeł na ten temat nie ma sprawa słowacka też jest bardzo skomplikowana, bo znowu Och, to są okolice ba Babiej góry, a Czechosłowacja rościła sobie prawa do tej części Polski i część ludności słowackiej wybierała opcję Czechosłowacką co z punktu widzenia polskiego podziemia i polskiej policji przeprasza milicji czy w UB było działalnością przeciwko 2 terytorium ówczesnej ówczesnej Polski czy przekroczył przekroczył jego oddziały i on sam to co jest dozwolone pewnie w wielu przypadkach tak krótko mówiąc o zdarzało się, że obu oprócz mężczyzny, który był zaangażowany w działanie na rzeczy państwo Słowackiego jednocześnie, a jednocześnie mordowano niejako od tych zza BU Zabi całą rodzinę nie tylko 1 jedno osoba kolejna rzecz w oddziały ognia, uciekając przed NKWD czy Uber przechodziły na Czechosłowacką stronę i tam robiły akcje akwizycyjne, które z punktu widzenia od ludności słowackiej były działalnością nieuprawnioną bandycką tak rzeczywiście ten ogień Polaków Słowaków dzieli bardzo ostro, ale powtarzam po raz kolejny to jest Janosik, który na tamtym terenie działa jak Janosik, czyli przychodzi i bierze swoje w niektórym się to bardzo podoba innym nie konflikt ognia nie jest konfliktem dzisiejszy konflikt ognia bardzo głęboko dzieliła Podhale praktycznie od czterdziestego siódmego roku większość żołnierzy o armii krajowej uważała go za człowieka, który zdradził albo za człowieka, który działał nieodpowiedzialnie jednocześnie jest na Podhalu olbrzymia ilość osób, dla których tenże ogień jest wcieleniem Góral z kości i najwspanialszym bohaterem historycznym, jakiego sobie można wymarzyć jest nieprawdopodobnie skomplikowana i kontrowersyjna postać dlatego dla historyka bardzo interesująca bardzo dziękuję panie prof. prof. Rafał wnuk z katolickiego Uniwersytetu lubelskiego muzeum drugiej wojny światowej był państwa ranny gościem i tyle co rano, by ktoś kończy dla państwa przygotowałyśmy Zwiń «

Hieronim Dekutowski, Józef Kuraś, Anatol Radziwonik - Żołnierze Wyklęci, różne biografie

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: ŚWIATOPODGLĄD

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 03:00

Najnowsze Podcasty

"Podróże z pazurem." O podróży stopem z psem dookoła świata ... nie tylko samochodem

"UE chce nam zabrać władzę nad lasami". Prawda czy fałsz?

Przylatuje jerzyk do gniazda a tam "termomodernizacja". O ochronie ptaków mieszkających w budynkach

''Literatura uwalnia nas od determinacji i ciasnoty''. Prof. Koziołek o książce ''Czytać, dużo czytać''

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL