Biosfera: Mustafa Kemal Atatürk. Opowiada Karol Wasilewski (powtórka)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

biosfera Karolina Głowacka zaczynamy audycje biosfera studio Karol Wasilewski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych dobry wieczór dobry wieczór z Ankarą będzie dla państwa opowiadał podjął się takiego wyzwania opowieści o Mustafy Kemala Atatürk mógł dosłownie, tłumacząc to nazwisko Atatürk ojcu Turków panie Karolu niż nam pan powie co się wydarzy jeśli w pojedziemy do Turcji fiata Turka krytykować będziemy to zależy z kim będziemy rozmawiać pamiętam jedno z Rozwiń » takich moich pierwszych moich pierwszych wrażeń takie, które mnie zaskoczyły wtorki było to, że spacerując po Stambule gdzieś tam z taką przypięto złą szkoła ta córka zostałem zrugany przez 1 z mieszkańców Turcji w sposób dość taki otwarty, że nie powinienem nosić takie przypinki, ponieważ mieszkaniec ten jako Kurc nie miał najlepszych wspomnień z toporkiem natomiast jeśli chodzi o stan formalny to przez bardzo długi czas było bardzo dość dużo procesów w związku, z czym ustawa, która zabraniała obrażenia to córka bo, zwłaszcza problem dla turystów, bo była taka sytuacja, iż dobrze pamiętam z przełomu 20000910 . roku, gdy brytyjskim, który stawia domek, w którym brytyjscy krytycy turyści bardzo specyficzne zwyczaje wspiął się na pomnik Atatürka za co groziła mu właśnie pod kątem tej ustawy kara więzienia w niedawno jeszcze w marcu Gerber wspominało, powołując się gdzieś tam, opowiadając o tych różnych środowiskach prawnych, jakie obowiązują w różne kraje, do których Facebook musi dostosowywać wspomniał właśnie o zakażenie obrażania, a autorka na jej, gdyby państwo czym obraża to jest właśnie dość szeroko traktowane zdaje się, bo problemy miał chyba też 1 z polityków, który powiedział do wyraził opinię, że reforma to Turka Strama wzywały społeczeństwo i to chyba trafił do zdarzają się takie rzeczy i właśnie, gdybyśmy zapytali początek o Statystycznego druk tego pytania to znaczy statystyczny Polak prawda, ale takiego Turka, który został wychowany w duchu szacunku dla Mustafy Kemala co on Atatürk sądzili oto usłyszelibyśmy oczywiście prawdopodobnie całą taką plejadę pozytywnych sformułowań natomiast to się też zmienia zwróćmy też uwagę, że w ostatnich latach sam Recep Tayyip Erdogan może nie sposób taki bezpośredni otwarty mówiąc Mustafa Kemal mówiąc Atatürk stoi tam to, ale bardzo tak wyraźnie jak ona taki można powiedzieć granicy, która mogła zostać odebrana za obrazę Atatürk on kiedyś wspominał m. in. o prawach stanowionych przez 2 pijaków i to zostałoby w Turcji jednoznacznie odebrane, chociaż MO no i zamiłowania Atatürk do alkoholi jest pewnym tematem tabu no to jak aluzja tajemnicą poliszynela, że została ujęta w czarnym snem Mustafa Kemal Atatürk urodzony w 1800 osiemdziesiątym pierwszym roku w Salonikach zmarły jedno doszło w domu przed sześćdziesiątką 1930 ósmy roku zdążył przeorać Turcję to jest człowiek, który dokonał tych radnych gruntownych reform, które stworzyły Turcja nowoczesną tak można powiedzieć, że jednocześnie no właśnie zrobił to w sposób bardzo takiej nagły tak to umowę o imię to może jest nie do końca tak oczywiście my mamy tendencję do podkreślania w ten sposób, że Apator był tą osobą taką przełomową i rzeczywiście trudno się z tym nie zgodzić, bo skala transformacji, jaką Turcja przeszła w trakcie panowania, a to Turka no bo po prostu bardzo radykalna najlepszym takim przykładem jest reforma alfabetu tak i wprowadzenie alfabetu łacińskiego, gdy padła taka propozycja i powstała oczywiście do tego odpowiednia komisja musiała powstać komisja, która prawda wyrazili swoją opinię na ten temat komisja przedstawiła Mustafy Kemala owi wniosek, że taka zmiana rzeczywiście może zostać dokonana, ale prawdopodobnie w ciągu 5 do 15 lat mniej więcej tyle to zajmie Mustafa Kemal swoim zwyczajem od pary na nie, aby zrobił to 3 miesiące albo nie zrobimy nigdy nie oczywiście zostało zrobione tak Mustafa Kemal tego chciał, czyli bardzo radykalni sąd jest to 1 część tak naprawdę to legenda ta córka natomiast bardzo dużym zaniedbaniem rozmawianie o zmaganiu Atatürk jest brak pamięci o tym, że on stanowił część pewnej historii imperium osmańskiego zmieniało się od jakiegoś czasu i gdyby nie stanie poprzednich reformatorów, gdyby nie stanie reformatorów Tacho tak odległych jak chociażby Mahmud drogi, które rządziły powiedzmy na początku tak w pierwszej połowie dziewiętnastego wieku to reformy, a to córka nie miałyby szansy na zaistnienie decyzja nie jest pierwszym, który na to wpadł jego pierwszą, którą się udało jest przede wszystkim pierwszym, który postawił na reformy tak jednoznaczne i tak radykalne w tak krótkim okresie czasu, chociaż to oczywiście też niektórzy, by wskazywali, że modernizacja czasów młodo Turków była no nie mniej może radykalna, choć z drugiej strony w czasach młodo Turków ważniejsze były powiedziałbym komponenty niematerialny debaty jak w Turcji toczyły niż ich rzeczywiste dokonania was jakiś tam materialny i czyste, jakby właśnie jednak też, że to było bardzo radykalne natomiast bazowało gdzieś na tych w poprzednich reformach i może nową taką jakością Pomóżmy sobie postawić pytanie, dlaczego układ Mustafa Kemal prawda co takiego spowodowało, że Mustafa Kemal był to osoba, która mogła sobie pozwolić na reformy tak radykalne, na które ich poprzednicy jego poprzednicy nie mogli sobie pozwolić jesteśmy po pierwszej wojnie światowej no i właśnie to jest kwestia prawdopodobnie legendy przede wszystkim popiersie bohatera, bo pierwszej wojnie światowej to była taka legenda przede wszystkim bohatera tak jedynego zwycięskiego generała niektórzy mówią o historii też mamy światowe imperium osmańskiego co jest drobną przesadą bardziej te właściwe sformułowanie, że jedynego, bo taka słaba też przy ulica miała data Turka jedynego generała, który pokonał Anglików tak o tej ją w trakcie tej wielkiej bitwy i ważnej dla konstytuowania się legenda autorka bitwy ograli Poli natomiast dużo ważniejsze, jakby w kształtowaniu legendy samego Mustafy Kemala była wojna wyzwoleńcza, czyli tzw . w Turcji kultu stała się, ponieważ ona tak naprawdę moim zdaniem wykreowała taki wizerunek, a to Turka to może trochę dziwnie zabrzmi, ale troszeczkę więcej niż bohatera być może nawet zbawcy narodu, bo tutaj musimy się przenieść się do tych uwarunkowań, jakie wtedy panowały imperium osmańskie było po pierwszej wojnie światowej i zwłaszcza po traktacie z serwery było bardzo mocno okrojony prawda tak to co w zasadzie dokonał takiego rozbioru imperium osmańskiego, a wcześniej też było bardzo słaby przybyło bardzo słaby natomiast i jak bardzo głębokie powiedzmy Elany z Społem w świadomości społeczeństwa osmańskiego mógł zostawić tak to co w może świadczyć chociażby to, że nowo obraliśmy sobie taką sytuację, że imperium osmańskiego została zabrana i była posłanka stolica medyny prawda, że tak to cel mówił o powstaniu wielkiej Armenii np. na terytorium wschodniej Anatolii czy wspominało o powstaniu wielkiego daru wielkiego po prostu w powstaniu Kurdystanu i w zasadzie Turcja była po traktacie wstęp na takim państwem kadłub Covent, ale też, jakby jedno uwarunkowań i możemy zadać pytanie jak do tego podchodzili obywatele imperium osmańskiego tutaj oczywiście w zależności od tego, jakiego historyka przeczytamy taką słyszymy różne opinie, ale mniej więcej można powiedzieć, że z tej całej historiografii wyłania się taki obraz, że obywatele byli z tym pogodzeni natomiast, o ile oni byli pogodzeni z tym, że są pewne mocarstwa zwycięskie o tyle troszeczkę trudniej było im znieść to co się wydarzyło 15 maja 1919 roku, czyli jeszcze przed traktatem serwery w, a mianowicie z inwazją grecką w momencie, kiedy w tej Grecy pojawili się na wybrzeżach Izmiru Tarczyna w celach może szerzej zachodniej Turcji to od lat wielu Turków oznaczało to taki jest w zasadzie była taka zapowiedź nadchodzącego Armagedon wystarczy tutaj mówię oczywiście pewnych reprezentację obrazach jak umorzenie nie tyle nawet fakt, żebyśmy mieli świadomość tego, że i był jakiś obraz Greka prawda, w jakich to było zresztą nie było obraz najlepszy krótko mówiąc tak społeczeństwo Osmański po prostu obawiało się inwazji Bierecki obawiał się po prostu tego, że Grecy przejdą no nazwijmy to bardzo eufemistycznie do bardzo mnie delikatnych metod pacyfikowania miejscowej ludności w no właśnie wtedy pojawił się Mustafa Kemal, który 19 maja 1919 roku wylądował w Samsonie wyglądało w tym sensu nie tak naprawdę na polecenie sułtana, ale tak naprawdę, żeby zdemobilizowani lokalne oddziały, ale postanowił podjąć walkę z ulicy sprzeciwił się sułtanowi i to jest właśnie kolejny bardzo ciekawy wątek, bo znowuż może powinienem zacząć od tego, że to jest zasadniczo problemy z, a katolikiem bo, bo jego życie jest tak naprawdę owiany mocną legendą legendą, kto otworzył sam Mustafa Kemal i mamy wiele sytuacji wiele historii tak z pogranicza prawdy na jakieś tam troszeczkę fikcji prawda często nam trudno określić co było to prawdą, a co to prawdą nie było, a myślę, że są takie kwestie w życiu Atatürk jak np. jego podejście do religii, które ostatecznemu wyjaśnieniu niezmiennie mnie nie ulegną nigdy po prostu natomiast to jest właśnie na takich kwestii w związku z tym, że sułtan powiedział do oka Mala pewne słowa także musi teraz oddać mecz może inaczej, że tak przynajmniej wiemy, że powiedział malowideł na słowo musi oddać pewne usługi ojczyźnie, że takie usługi już oddał w pierwszej wojnie światowej, ale to co zrobi teraz jest jeszcze dla ojczyzny ważniejsze niektórzy interpretują jako takiej z taką sugestię, że sułtan wiedział co zamierza Mustafa Kemal zrobić także wiedział, że zamierza zorganizować ruch oporu jednak pomysł z trudno się spodziewać się czy to może trudno określić czy rzeczywiście tak było prawdopodobnie raczej nie natomiast rzeczywiście Mustafa Kemal przystąpił niemal natychmiast do organizacji tego ruchu oporu w jakby domykają wątek grecki Bożeny Keff to musimy to musimy domknąć, żeby przejść dalej Mustafa Kemal był tym przywódcą, któremu się udało pokonać Greków natomiast decydująca bitwa toczona od 23 sierpnia do 13 września 2001 . roku bitwa pod galerią była taką bitwą można powiedzieć może troszeczkę na wyrost z NATO, by taka bitwa tureckiego narodu to znaczy w tej bitwie i teraz tak bardzo fajna zabawa z Wisłą troszeczkę tak i to właśnie mechanik, który się przewijało bardzo mu bardzo wielu historyków, że w tej bitwie tak naprawdę walczyli wszyscy walczyły kobiety, które wspomagały gdzieś tam mężczyzna wybierający się na front walczyły walczyli w Kampali chłopie, ale po prostu złym ofiara poniesiona przez społeczeństwo osmańskie czy kształtujących społeczeństwo tureckie w trakcie tej bitwy to znaczy wszystko było podporządkowane temu wysiłkowi wojennemu, ale ten wysiłek wojenny miał 1 lidera, ponieważ 4 sierpnia parlament już wtedy funkcjonujący w Ankarze dał Mustafy Kemala owi upoważnienie do kierowania tą bitwą w związku z tym ten cały wysiłek narodu tureckiego miał 1 bohatera to, bo Mustafa Kemal i to ukształtowało taką legendę powiedziałbym nawet zbawcy narodu już nie tylko bohatera to jest coś więcej i to jest coś co Mustafy Kemala owi pomogło w realizacji tych wszystkich reform w zeszycie potem potem władza Mustafy Kemala wniosek formalny wie pan najpier w trzeba jednak mają ich było swego wojskowego stać się zdecydowanie inaczej są tak naprawdę Mustafa Kemal tym przywódcą stawał się wcześniej wygląda w momencie, kiedy zaczął organizować ten ruch oporu ich może doprowadzić do tego, że 9 września torsy weszli do Izmiru i no po prostu zakończyli wojnę z Grecją, a ostatecznie tak naprawdę ten po wstępnym pomogą w punkt kulminacyjny zakończenia kultura stała się też oczywiście tak jak w Lozannie z 2003. roku z lipca, a konkretnie tak to w Lozannie, który stanowi, jakby kolejną część legendy Mustafy Kemala, chociaż tak to był negocjowany przez lata z jego bliskiego współpracownika, który też może w ramach ciekawostki warto powiedzieć, że można, by do perfekcji doprowadził sztukę zdenerwowania z drugiej strony w trakcie ich negocjacji, a miały się zastosował bardzo prosty na zdjęciu można określić mianem fortelu udawał głuchego w i niektórzy wskazują, że to jest 1 z przykładów inaczej jest z głównych przyczyn nawet sukcesu i meta w Lozannie dlatego też takie ważne i dlatego też takie ważne dla legendy Mustafy Kemala, ponieważ dzięki temu Turcja stała się tak naprawdę jedynym państwem, któremu udało się odwrócić te niekorzystne warunki pokoju z pierwszej wojny światowej tak to 2, zanim w zasadzie można powiedzieć ukształtowało to Republika Turcji w dzisiejszym kształcie co się dzieje z sułtanem skoro wszyscy patrzą tylko na kanale sułtanów 2003 . roku już pewne problemy miał to znaczy mógł się ich spodziewać po zaczniemy bez tego mordu może jeszcze raz przypomnę także w Lozannie teczki z 2003 . roku natomiast pierwszym 1 z takich pierwszych posunięć Kemala w tej polityce wewnętrznej istotnej bardzo to był zdaje się 1 listopada 2002. 1102. roku, kiedy zniesiono sułtanat natomiast to było dziwne, ale moment co to znaczy zniesiono sułtanatu to nie jest tak jestem po prostu wstrętne, że parlament znosi słuchamy obecne się okazało jest to taki styl natomiast, dlaczego nie jest to z drugiej strony z tego, bo zniesiono sułtanat natomiast pozostała ciągle instytucja kalifa prawda istotna jak dodaje jednak oddziałuje po pierwsze na wyobraźnię ludności, do której ludność jest przywiązana no bo jednak przez długie stulecia ten tytuł kalifa dynastii osmańskiej, mimo że nie zawsze był wykorzystywany, ale jednak i towarzyszu pojawiła się pewnego rodzaju taka może nie tyle lat próżnia władzy to co go władza nowości www władza jest raczej ta kwestia no bo nie ma sułtana tu, ale jest jednocześnie kalifat no coś trzeba było z tym, że rozmówca muzułmanów tak i trzeba było z tym co rzeczywiście zrobić i zostało to coś zrobione konkretnie 23 października 196029 października 1923 roku jest najważniejsza data w historii świata tak to Turcy mówią czy została powołana do życia Republika Turcji na któż mógł zostać pierwszym prezydentem jak i Mustafa Kemal no dobrze, ale co z kalifem kolejnym krokiem właśnie musiał być zniesienie instytucji kalifatu kalifat państwa, by z nich wyjechało ich oczywiście na nic nie nie ma ochoty tracić władzy prawda natomiast 3 marca 1924 roku kalifat został zniesiony jedno, a niestety dla dynastii Osmanów wszyscy członkowie zostali wybrani z Republiki Turcji, ponieważ wiadomo że, gdyby w tej Republice Turcji byli to jednak mimo wszystko byłoby to pewien problem, bo musimy pamiętać, że tak naprawdę nie wszyscy nawet w ramach tego obozu Narodowego sprzyjali radykalnym reformom Mustafy Kemala nie wszyscy byli zdania, że kalifat powinien zostać zniesiony zresztą zwróćmy też uwagę na jedno rzeczy te poczynania Mustafy Kemala one wydają się radykalne prawda w natomiast to nie do końca tak jest Mustafa Kemal rzeczywistości bardzo był ostrożny w trakcie tej kulturze stała się jej i szczególnie starał się być ostrożnym w odniesieniu dom i instytucji sułtana kalifa optymistą, bo są najważniejsze ten moment ten moty w Mustafa Kemal bardzo ostrożnie z kalifatem i Sudanem po prostu postępową, decydując się dopiero ona w tym momencie na pewnego o pewne bardziej radykalne posunięcia, kiedy miał pewność, że ma odpowiednią pozycję w polityce wewnętrznej i to zostało m. in . on ustanowieniu Republiki wcześniej jeszcze została przecięta kolejną można palić pępowina imperium osmańskim związana to znaczy przeniesiono stolicę ze Stambułu, bo do Ankary Ankary, który tak, aby kształtowały się ten ruch Narodowy my często bardzo mnie mówiąc o przeniesieniu do stolicy do Ankary stawiamy też zwracam uwagę na takie kwestie strategiczne także Ankara jest jednak troszeczkę lepiej położona z punktu widzenia ewentualnego oblężenia Turcji Stambuł natomiast nie da się nie zauważyć tego jak bardzo symboliczny był to akt prawda Stambuł czy tam najważniejsze można, by stolica imperium osmańskiego stolica, w której były te wspaniałe osmańskie meczety, w której która przeżywała tak naprawdę szczyt potęgi osmańskiej i była w całości legendarne miast właśnie stała się symbolem też tak po zdobyciu Konstantynopola no i nagle z dnia na dzień straciła swój taki wielki status tak, a nową stolicą stała się kara, która prawdę mówiąc nie wyglądała na stolicę jeszcze wtedy niektórzy wskazują, że nie wygląda na stolicę do dziś akurat Ankara drogie i może boi, że dobrze jest w niej czuję, bo w pewnym sensie przypomina mi Warszawę nam jasno nie da się nie działa z tego, że był to również pomimo tych strategicznych oczywiście kwestii był to również bardzo symboliczny gest co robię Atatürk poza tą zmianą nazwy betonować niski może cofniemy się dosiadł się wcześniej, bo znana jest ledwo zauważyli ciągle mamy kłopot, czego zacząć działać to jest gest typowe osiedle tej postaci, która jest tak szeroka jej biznes działalność rozprowadzać na wiele właśnie różnych dziedzin, więc jeszcze raz i może zacznijmy od podstawowego celu zdarzy Kemala, bo to jest tak naprawdę najważniejsze co było celem mata Turka po pierwsze, Republika ataki do powołania tej Republiki Turcji doszło natomiast celem było dołączenie Republiki Turcji do grona państ w cywilizowanych, a tak się składa, że państwa, które Atatürk uważa, że najbardziej cywilizowany ówcześnie, bo to był głównie państwa zachodnie, więc trzeba było Turcję upodobnić do tych państw i to zresztą był pewien kierunek kontynuacja pewnego kierunku jeszcze Osmański politycy, ponieważ to żenada jak powiedzieliśmy na początku tej naszej rozmowy to z państw modernizacja może zapoczątkować tak naprawdę modernizacje tras z czasem przerodziła się w stabilizację tak i to radykalne za pożyczanie wzorów z państ w zachodnich nie tylko po takim kątem materialnym taka też pod kątem niematerialnym w, czyli pewnego rodzaju przenoszenie pewnego pewnego rodzaju przenoszeni idei tak z gruntu powiedzmy Zachodniego na grunt turecki, ale wracamy do Mustafy Kemala takim symbolicznym troszeczkę poczynaniom była kre w i zarazem jedno z najważniejszych reform stała się ustawa z kapelusza owa z listopada 2005 . roku dlatego symboliczny, bo Mustafa Kemal wtedy wprowadził aż w nie wprowadził zakaz noszenia w ZUS tak, a wprowadził nakaz noszenia kapeluszy jest symboliczna, ponieważ dla co się wydaje tak naprawdę taka powierzchowna reforma prawda no no cóż może zmieniać ubiór natura hojnie z imperium Sobańskiego ubiór, a zwłaszcza nakrycie głowy było bardzo bardzo ważny jest fajnie nam się pojawił mowy o nas znowu cofa do czasów Mahmuda drugiego, który wprowadził tak naprawdę Fest to była kolejna reforma, która miała bardziej z Europy i dawać powiedzmy Turcja, a teraz ten sam cel został zastąpiony kapeluszem festyn z tej tematyki nakrycie głowy fonetyki tuby to jest taka akcja Szlachetnapaczka, którą bardzo często możemy za każdy oznaczać braku ułoży tureckich do dziś sprzedawców pada bardzo często i często sobie ludzie też wazy z Turcji Przymorzu jako pamiątkę jest nie widział, żeby w Polsce ktoś w fazie zasuwał po ulicach ale, ale wiem, że ludzie bardzo często przywożą tak dawno dróg mówi nie zostawia męża co to konkretnie Kamila już coś takiego musimy zwrócić Fest, który siedzi na naszej głowie niczym symbol ignorancji fanatyzmu i nienawiści wobec postępu i cywilizacji tnt tego właśnie upatrywało Atatürk staje się BofA skojarzą musi jednak z tą kulturą arabską Perską, a on tę kulturę arabską paryską obwiniał jednak za zacofanie imperium osmańskiego i stanowi jakby traktował jako przeszkodę na drodze do rozwoju Republiki Turcji tak samo było z religią już otworzyliśmy ten temat, że nie do końca wiemy, jakie były relacje Mustafy Kemala z religią tak naprawdę niektórzy wskazują, że był ateistą niektórzy wskazują, że ateistą nie był no bo chociażby parlament turecki otworzył się tak w jakby w atmosferę też znaczenie w atmosferze tylko poprzedzone zostało odpowiednimi modlitwami natomiast niektórzy te wskazują, że był po prostu chłodny wobec religii i nie miał ochoty i wykorzystywać go to spór, którego nie rozstrzygniemy faktem jest jednak, że wykonał bardzo dużo posunięć, żeby Turcję uczynić krajem świeckim zespole i syn stał się 1 z tzw. 6 strzałka nazizmu, które po rywalu rewolucję Canalys troską w pewien sposób porządkowały, ale dostał może jeszcze wrócimy, bo to jest jakby wątek troszeczkę w na późniejszy etap naszej rozmowy, ale jest to wątek bardzo ciekawe, więc więcej, więc do tego wrócimy w kolejną kwestią taką, która właśnie, bo skoro powierzyła nam się kwestia świeckości państwa to muszą nam się pojawić zakon, a tak dla zakonów, a może szczęście dla ataku Tarasa Turka było takie, że w międzyczasie w 2005 . roku, a dokładnie w lutym 23 piątego roku doszło do powstania szejka Saida takiego powstanie, które inne kraje z 1 strony miało gdzieś tam w tych swoich oficjalnych postulatach obrony kalifatu i obrony dawnego porządku, który może taki nawet to jest w ogóle rzecz, która przejawia się przez ostatnie 200 lat historii imperium osmańskiego to obrona dawnego porządku i ona występuje praktycznie przy każdym przy każdym Osmański władcy aż do Mustafy Kemala natomiast to był pierwszy aspekt tych haseł natomiast drugi gdzieś tam rzeczywiście zaczęło się pojawiać te hasła już kurdyjskie, bo pojawił się problem, bo skoro znieśliśmy kalifat taki skoro islam, który stanowił pewnego rodzaju taką wspólne czy może komponent pod wspólną tożsamość Turków i Kurdów i ona gdzieś tam się osłabia to też jednak pewien problem z ról problem jest taki, że nie są bardzo można było pokory dysku rozmawiać, więc ta tożsamość Kurdów gdzieś tam została pobudzona prawda natomiast, dlaczego jest tak istotna, bo postoje szejka Said oczywiście został stłumiony i to i to brutalnie natomiast w jego trakcie wprowadzono w wprowadzono m. in. trybunały niepodległości i zdecydowano się czy w zasadzie reaktywowano do Trybunału niepodległość tak powinienem powiedzieć, a z drugiej strony można było przystąpić do delegalizacji bract w muzułmańskich Poldek warto też zauważyć, że nie wszystkie te Bractwo muzułmańskie one miały nie wszystkie one miały negatywny stosunek do od rewolucji Mustafy Kemala tak ewoluuje Bractwo muzułmańskie to jak blisko 100 bractwa muzułmańskiego nieraz od osób po prostu takiego można to porównać do zakonów prawda takich, które zrzeszały ludzi przywiązanych do pewnej może to nie jest najbardziej właściwe sformułowanie ale, ale w wersji islamu tak i nie wszystkie te Bractwo muzułmańskie one były przeciwne tym reformom ponieważ, zwłaszcza te państwa mniej sunnickie traktowały reformy Mustafy Kemala jako taki oddech takie koło jako taką szansę na to, że ta sunnicka większość, która w pewnym sensie je może nie tyle bawiła co krępowało ich aktywności jest ona też będzie w odwrocie, a one będą mogły dostać te mniej sunnickie nie są niskie bractwa odetchnąć natomiast Atatürk postanowił być bezkompromisowej i rozwiązał wszystkie bractwa muzułmańskiego to byłby kolejny etap reformy Atatürka, ponieważ ważne było i to też sekcja z poprzednich modernizacja torów ważne było, żeby osłabić te elementy społeczeństwa, które mogły rzucić wyzwanie prawda rewolucji, która mogła rzucić wyzwanie tym zmianom, bo te zmiany były po prostu nie w ich interesie, a co z prawami kobiet w to jest też wątek, który bardzo bardzo rozwija się długo tak naprawdę w trakcie historie rewolucjach Waldemar Listowski to już kobiety też odegrały w nim bardzo ważną rolę, ale kobiety odegrały też bardzo ważną rolę w trakcie pierwszej wojny światowej no bo tak to bywa zazwyczaj, gdy mężczyźni wychodzą na front pada kobiety odgrywają dużą większą rolę, ponieważ to na nich spoczywa spoczywają pewne obowiązki, a które do niedawna należały do mężczyzn Atatürk był rzeczywiście osobą, która sprzyjała chyba emancypacji emancypacja kobiet to to jest odpowiednie sformułowanie ma też jeszcze 1 kwestia tak naprawdę to pojawianie się u kobiet w osmańskiej w życiu można powiedzieć czy te reformy na rzecz kobiet to są kwestie, które też działo się już dawni tutaj na szkodę istotne są poczynania młodo Turków, które może realnie nie przyczyniły się aż tak bardzo do poprawy sytuacji kobiet, bo obawa zachodziła głównie w obszarach takich dużych miejskich czytaj Stambuł, a niekoniecznie w całej Turcji natomiast stanowiła pewnego rodzaju wyłom wyłom, na którym później budował Mustafa Kemal i rzeczywiście on wzywał kobiety m. in. do tego, żeby się pokazywałem po prostu społeczeństwo wzywał nawet idąc dalej do odkrywania twarzy wyśmiewał to to też kreowanie natomiast nie zdecydował się na wprowadzenie zakazu zasłaniania twarzy to też musimy wiedzieć, że i, toteż pokazuje były bardzo fajną albo pokazuje rozsądek Kemal Atatürk natomiast Turcja rzeczywiście stała się dom z tego m. in. za swą zasłynęła Turcja Atatürk każe w 1930 roku kobiety po raz pierwszy głosował w wyborach to były wybory lokalne, a 3004 . roku otrzymały biernej czynne prawo wyborcze do parlamentu, więc to była zmiana jednak, na którą można prawda nawet z warunkach całego świata gdzieś tam plasować powiedzmy może nie tyle na stołówce no ale jednak 1 z pierwszych krajów jak się tak mówi o tym, że Mustafa Kemal Atatürk wspierał emancypacji kobiet to z drugiej strony trochę gorzej wygląda opowieść o prywatnym myjkę maluchu, który podobno nie no może nie bił, ale na pewno pił i wiele kobiet lubił swoją żonę jakoś tak specjalnie, a i t d. tak MO, ale z pewnością były były kobieciarza tak to tego się niemal nie da zaprzeczyć zresztą powstają u nas Staufów wciąż powstają na różne tematy nasi mali i religia Kamal i nie wiem samochody emalii coś tam jednostek i książek jest właśnie Kamal i jego kobiety są to do to też pokazuje jak można troszeczkę wolniejsze po jest w ramach na temat Mustafy Kemala debatować i rzeczywiście są takie historie autorka z tymi kobietami są one się całe życie jego przeplatał m. in. Kasia z takich historii przyjemne z pierwszych to jest to jest czas jego pobytu w Sofi, czyli w od roku 1913, kiedy tam wyjechał i krąży czy krążyła wśród niektórych biografów Kamala legenda, że nawet wtedy oświadczył się Mustafa Kemal twórcy bułgarskiego ministra wojny jak wiemy z listów Kemala do przyjaciela raczej ożenek nie był mu wtedy w głowie drugą taką postacią, która była istotna w życiu i kobietą istotną wżyciu Atatürka bądź fikcyjnie, która to zespoły przepraszam to zrobi takim nawiązką, bo może słuchacze będą mieli ochotę to zobaczyć jest taki 1 z licznych w sumie filmów biograficznych, ale bardzo ciekawe o Mustafy Kemala muły nazywa się Beda nie jestem przekonany czy jest to film z wnuczką zamieszki miały napisami ale, ale jeśli jest to zachęcam do obejrzenia tam jest fajnie pokazana m. in . ta relacja fikcji, która zdobyła zakochana w kanale zresztą nie ona 1 powiedzmy sobie szczerze, bo Mustafa Kemal był po prostu bardzo eleganckim mężczyzną, który w odpowiedni sposób ze swoich atutów potrafił korzystać nie był może za wysoki ma 64 wzrostu to chyba nie jest coś takiego co za bardzo wysokiego, ale prezencję miał podobno doskonałą w żona natomiast byłam tak jestem bardzo ciekawy wątek, bo właśnie ona była 1 z takich przykładów pokemony lubił bardzo dawać samym sobą przykład i to miał być właśnie jego przykład na tę emancypację kobiet, żeby wziąć sobie taką kobietę, która będzie symbolem prawda tych reform będzie wykształcona będzie wyzwolona Brigitte wyzwolona to tutaj proszę to oczywiście odpowiednich ramach traktować tak natomiast łączy się z żoną mu się z daną mu się nie układało, bo obok tamtej relacji może nie pojmuję tej relacji emocjonalnej nie było tak, ale w momencie, kiedy żona przestała być może nie tyle nawet potrzebna co stawała na drodze bardziej to tak można powiedzieć stawała na drodze w służbie wojsk NATO Turka dla państwa będą musiały zostać tak brzydko określa odstawiony na boczny tor wyścigowy beczką z kolei takie interpretacje, że jej przeszkadzał po prostu to, że co wieczorem pił z kolegami są również takiej interpretacji naturalnie no może podsumuje to w ten sposób lektury kobiecie, by takie coś nie przeszkadzało, a to rzeczywiście miało problemy z alkoholem jednak problem z alkoholem najwyraźniej dla niego euro miał problem ze stadionu to źle to problem natomiast z tym tak się umówili, że Atatürk pił od pół litra do litra dziennie dla mnie to jest bardzo ciekawe też wymiar jako dla osoby, które zajmuje się stosunkami międzynarodowymi Mot toi pokazuje w jak bardzo mimo wszystko mimo tej całej otoczki czy mimo tego o tych różnych cecha ta sztuka ta niezłomna Wola po osiemnastce, którą się wymienia jako pierwszą i jako ta jej jak ta chęć do zmiany rzeczywistości, że to był mimo wszystko człowiek i zawsze sobie o tym, wspomina, gdy ktoś mnie w telewizji czy w różnych no powiedzmy innych uwarunkowaniach przedstawia takich silnych liderów prawda tak, bo my znający to historia Tomka ja wiem, że oni też mają swoje, jakie słabości tylko po prostu może nie wycieka to aż tak bardzo na zewnątrz, gdy mówisz o relacjach z kobietami to trzeba wspomnieć o tej i innych relacji, która bardzo mocno wpłynęła na życie Atatürk, a mianowicie o relacji z matką i to jest coś, przez który niektórzy biografowie Atatürka nawet przez pryzmat tej jednolitej tej relacji z matką interpretują całe życie Mustafy Kemala to oczywiście rodzi skojarzenia z takim frajda Skinny modelem analizy prawda i wywołuje pewne kontrowersje to my z tym nie da się nie zauważyć, że ta relacja była bardzo ważna ona odcisnęła silne piętno na ustawie i choć jest w tym filmie włada takim bardzo, jakby krótki, ale dość ładny jednak o tym, które pokazuje głębi tej relacji z matką, gdy Atatürk jedzie pociągiem jego adiutant przychodzi do niego i chcą też pojęcia Mustafa Kemal mówi wiem wiem, że moja matka nie żyje śniło mi się i t d . jest relacja z matką też była silna i na Tomala wpłynęła, a wracając do reform jestem bardzo ciekawa czy przypadkiem nie mniej jest cel akcja powinna być reakcja jest skoro te reformy były tak szybkie tak głębokie mówiliśmy o tym, że byli oczywiście poprzednicy etatów kanał 1 nie inny wprowadził czy nie pojawiła się jakaś pozycja, którą my zaś tak nie można ich ochronie zwierząt porcja mogliśmy przede wszystkim o tym, ruch oddolny prawda czy powstaniu swej Hasa i dach taki postęp kurdyjskich jest to troszeczkę, bo w tej historii, ale koreańskiej tureckiej do czasów do Turka natomiast jeśli chodzi o powstaniach tureckie bardziej może chodzi bardziej o ruch w ramach powiedzmy tego ruchu Narodowego no bo to też podkreślali, że nie wszyscy zgadzali się na tę reformę i rzeczywiście doszło do pewnego rozłamu rozłamu, z którym Mustafa Kemal poradził sobie dość zręcznie, bo musimy też pamiętać w kontekście tych wszystkich po 2005 . roku i powstania szejka Saida w kontekście przywrócenia tych trybunałów niepodległości czy w kontekście wprowadzenia mniej, bo wtedy też wprowadzono ustawę o utrzymaniu porządku publicznego, która była dość restrykcyjne i powadze pozwalała władzom na zamykanie różnych instytucji, które stanowiły zagrożenie dla porządku publicznego dostałyby te ramy, w których musimy pamiętać, że we 2004 . roku powstała, by opozycja można powiedzieć powstała postępowa partia republikańska one się narodziła się z grona tych deputowanych, którzy nie zgadzali się do końca z polityką Mustafy Kemala, a teraz wróćmy po pierwsze, już uwagę na 1 rzecz postępowa partia republikańska nie bez powodu nazywa się postępowa, a mianowicie chodziło o to, żeby w nazwie nawet zaakcentować to, że nie jest oparty, który jest wstecznie Jacka pewien sposób gotują naturalnie narażało na cios Jenny i problemy polegał jednak na tym, że partia musiała zakończyć swoją egzystencję dokładnie stało się to już w zasadzie może powinienem wspomnieć tzw. spiskuje z miejskim, bo to jest bieg katalizator tych zmian tak spisek i miejskiej miał miejsce 2006 . roku dokładnie 15 czerwca Atatürk miał wrócić do Izmiru stało się tak, że wrócił dzień później zna się do nuncjatury 700 oznajmił, że był zszokowany spisek nażycie Mustafy Kemala w związku z tym, że był spisek to trzeba było prawda spiskowców rozliczyć w i zaczął się procesy dokładnie proces zaczął się 26 czerwca na ławie oskarżonych zasiadło niemal całe kierownictwo tej postępowej partii Republikańskiej wydano 13 wyroków śmierci nie wydano tych wyroków śmierci m. in . na takie postaci jak gaz gazem, który jest, który też w pewnym momencie przeszedł na mocno pojęciu pozycję względem mato Turka nie wydano pod kątem również obawy o to jak zareaguje na to co ciekawe opinia publiczna prawda natomiast to też pokazuje jednak te postaci, które nie dostał tych wyroków śmierci on wycofały się z życia publicznego oba stwierdziły, że nie ma sensu prowadzić tej walki no bo po prostu nie dadzą rady stawać wystawiać, jakby się w opozycji do do domu Mustafy Kemala musimy w naszej opowieści już się powoli zbliżać do śmierci samego Mustafy Kemala Atatürka, bo jeszcze musimy opowiedzieć o tym jak wygląda i stosunek do niego w uwspółcześnionej umiera w 3008 . no 10 listopada 2 tysiące siódmego roku o dziewiątej 5 serce wodza przestało bić tak to się zazwyczaj podsumowuje serce wodza przestało bić, ale najpier w wątroba wysiadła tak to było oczywiście marskość wątroby to była to była choroba, która na zasadzie nie jestem lekarzem z napojem po ich przyspieszyła śmierci Kemala natomiast naturalnie, toteż biografowie jego podkreślają, że po prostu tryb życia Mustafy Kemala ten dany rygor pracy jak sobie narzucił, gdy potrafią naprawdę stać bardzo krótko i to rzeczywiście on poświęcił w pewnym sensie życia datę swojej idei, że to było coś co przyspieszyło zdecydowanie zgon, a ta córka no bo po prostu na takich obrotach nie zawsze są literami różnych płynów wsparciu nie tak jak jego kariery natomiast nie da się po prostu w takim tempie życia i to jest oczywiście to jest rzeczywiście coś na co biografowie bardzo często zwracają jego uwagę na oczywiście gigantyczny pogrzeb Ontario znajduje się zdaje się w taki mauzoleum, który jest otoczony licznymi kamerami fotografa zawarli dokładnie monitorowana czekała aż do pani wyciąga, bo Atatürk umarł w Stambule o ironio można powiedzieć Bator bardzo długo był na Stambuł obrażony tak naprawdę po wojnie wyzwoleńczej jest dużo pań domu pojawił się w Stambule pierwsze dopiero po 2007 . roku wojna wyzwoleńcza przekonamy zaczęła się w 1919 roku tak natomiast chciał być pochowany w Ankarze, czyli można powiedzieć w swojej stolicy, ale z drugiej strony ze Stambułem się w pewien sposób jednak pogodzić i rzeczywiście Atatürk spoczywa w tym wielkim mauzoleum od 51003 . roku ciekawostką jest też taka w tym co pamiętam skądinąd, że Turcy podkreślają niektórzy, że w momencie, kiedy komisja otworzyła tu na katorgę wszak, bo odpowiednio ulokować oczywiście już tutaj Nakła swój, jakby skłania słuchaczy do zastanowienia czy to jest, aby na pewno historia prawdziwa, bo otworzyć trumnę, a to córka to nowy, ale może tak było rzeczywiście, że w Działoszynie rozłożyło w serwisie są złośliwe komentarze również pod kątem właśnie tego, o czym pani całe ciasto, mówi że ten rok ma się nie złożył, ale jest to rzeczywiście podkreślany przez niektórych, że to była taka postać nawet się po śmierci nie złożyła ją Witold Szabłowski napisał w swoim tekście eat to kuriozum cytował krytyków współczesne krytyków Atatürk, jakiego fanów i recytuje Witka Szabłowskiego krytycy mówią tak Atatürk Izmir zastąpił u nas islam zrobienie bóstwa z człowieka, który zwalczał religię to niezwykły paradoks kult Atatürk jest prymitywny i nas infantylizm czuje z kolei fani zwani 3 listami odparowuje ją, kto nie kocha to córka jest złym patriotą i złym człowiekiem tak, że są dobrze rozegrał doskonale został pokazany w 2, jakby ekstrema prawda to znaczy przeciwnicy i zwolennicy może trzeba zauważyć, że w rzeczywistości ta krytyka ta trójka ona pojawiała się gdzieś tam od początku oczywiście inna ze względu na pewnego rodzaju tabu w sposób po pierwsze bardzo wyciszony, ale ogniskował się wokół takich kwestii po pierwsze, że Atatürk nie wprowadził w Turcji ostatecznie demokracji, że to musi nie udało, ale gdzieś tam pojawiają się sugestie, że sam Kamal traktował jako swoją porażkę, bo tego świadom tego po prostu uwarunkowania to określenie na plażę wraz z Birmy zależało na tym, żeby jednak sobie spokojnie rządzić jako dyktator był dyktator patrząc na poczynania Mustafy Kemala można powiedzieć, że miał świadomość tego, że te zmiany muszą zostać przeprowadzone przez morze to tak okaże się, że ktoś musi mieć tę Republika Turcji na swoich barkach zresztą sam Kamal powiedział kiedyś, że będę prowadził swoich ludzi za rękę po drodze tak długo aż sami tę drogę poznają inne auto się nią iść wtedy moja droga będzie skończona pada deszcz nie jest taki eufemizm na prowadził za rękę może będę za kark Chase ciągną no rzeczywiście ta reforma może za Turka na metę ta skala radykalizmu telefon czy sposób w jaki radzi sobie z oponentami on nim niewiele miał wspólnego z demokracją Thomas Ian jest pewne, że była w u niego obecne świadomość ogromnej tej odpowiedzialności prawda i mówię niektórzy biografowie sprzedają się np. n p . z tym, powołując się na na np. o powołanie tej drugiej partii opozycyjnej inni wskazują, że sam Atatürk był wobec niej bardzo bardzo bardzo no może pozytywnie na początku nastawiony to miało miejsce w trzydziestym roku wolna partia republikańska i sam Kemal sam zachęcał do powstania do powołania tej partii i twórcą był Ali Szwecji, który wcześniej jednak są ratunkiem miał bardzo bliskie relacje natomiast oczywiście później okazało się, że partie trzeba było zamknąć, bo jak też twierdzą niektórzy historycy zyskali popularność przeraziła się Agata Tur no ale to jest 1 z tych tak naprawdę aspektów wokół, których buduje się temu krytyka Atatürk każe nie udało mu się demokratyzować Turcję z drugiej strony, a komu się udało w tamtych czasach tak naprawdę zdemokratyzować po pierwsze po drugie komuś udało przeprowadzić tak radykalne reformy pojawił się też różnego rodzaju zarzuty, że to był system tak naprawdę totalitarny na to jest jednak dość mocno kontrowersyjna opinia, bo przy całej, jakby non znamy prawda konstrukcji systemów totalitarnych i można się zastanawiać oczywiście można dyskutować można próbować porównywać, ale chociażby ten aspekt tym pojazdy techniczne wykonania tego systemu, że nie było możliwe technicznie w tych aspektach, żeby mieć taką kontrolę nad obywatelami jak np. piąte miejsce w lesie no to podaje wątpliwość po to, twierdzenie o czytelne kulce jednostki było nie było jest celem jak interpretować żony z górnych Cho dolne to jest po pierwsze, także bardzo fajnie podsumował Tomasz tutejszy guru jeśli chodzi o historii Turcji imperium osmańskiego prof. Kołodziejczyk, który pisał, że władze musiały jednak mieć świadomość tego, że to budowanie to budowanie pomników camaro, w które zaczęło się przecież jeszcze w trakcie jego życia ono w pewnym sensie w tej warstwie ideologicznej zastępuje islam tak, ale mieliśmy kult islamu powiedzmy to mecz Grzegorz mały VW Fox na pewno było jedno ze świadomych osunięć prawda to znaczy, żeby ten wóz był wszędzie patrzył na to swoją Republikę patrzył na nią też Investor Top to jest właśnie ten pomnik, gdy kolejny żywe, jakby pomnika to córka, do którego musimy wrócić, bo nie wspominaliśmy też aż strzałka maoizmu tacek, które w został wprowadzony ostatecznie do konstytucji i one wyznaczały pewne ramy przez kontrast decydentom, w jakich ta Republika Turcji miała się poruszać może warto wymienić te ramy test republikanizm laicyzm nacjonalizmem etatyzm populizm i rewolucyjnych reform niż to było tak jakby ramy wobec, których decydenci wszyscy decydenci późniejsi Korony był wpisany do konstytucji musieli się odnieść tę zmianę konstytucji niektóre z tych osób nadal w konstytucji etatyzm akurat, w którym reguluje te reguluje jakby chcieli oznacza zaangażowanie państwa w gospodarkę trudno byłoby w gospodarce wolnorynkowej nadal funkcjonowało natomiast nacjonalizm jest obecnie soleckiej w tureckiej konstytucji tak sama Republika Turcji już jest prawda obecne w konstytucji, a tu widzimy bardzo dobrze, ale współcześnie wspomniał pan o tym, że prezydent Erdogan może nie wprost, ale jednak sugeruje pewne Kret ne jak sugeruje inne, że może to Tusk nie był doskonały i w wieczystą krytyczne komentarze delikatnie wygłasza, a z drugiej strony trochę jednak szef zachowuje podobnie prawda nasz umieszcza się w tej pozycji takiego ojca Turków może powinienem zacząć od tego, że każdy ze współczesnych polityków Republiki Turcji odnosił się w pewien sposób, a to Turka każdego interpretował tak jak chciał dobre przykłady z Home chociażby sam tor, bo to zaś, czyli premier i prezydent w latach 8063 tak to państwo w skrócie, który też dla swoich celów odpowiednio przystosowany wał odpowiednie cytaty Schymalla mówiąc np. że strategia zator miał świadomość tego, że strategia Turcji wymyślona przez niego jest dobra dla policji, która ma 20 000 000 ludności a kiedy będzie Turcja 50 000 000 ludności celem będą inne prawda ile Warta, pardon jesteś taką postacią, która bardzo umiejętnie gra Mustafy Kemala od lat pojawiają się różnego rodzaju interpretacje po co to robi tak naprawdę czy robi to o to, żeby dał pamięci zatrzeć czy wrócić tak powiem siebie wy Atatürk i to on nie da się nie zauważyć te ambicje Recepa Tayyipa Erdogana on chciałby być nowym gatunkiem teraz inni wskazują, że on podąża jego śladami, ale właśnie taki sposób, żeby zatrzeć też ślady i żeby to jego ślady były na wierzchu natomiast, żeby to była, jakby ciągle część tej samej historii też może udać, lecz Type -R Dan jest w rzeczywistości dość mocno podobny do atutów jeśli chodzi o model sprawowania władzy to właśnie co pani zwróciła ona na to pani zwróci uwagę ten model ojca przede wszystkim to Orhan Pamuk bardzo fajnie powiedział kiedyś zapytany o wprowadzenie systemu prezydenckiego czy o zamiłowanie Turków do po prostu silnych liderów powiedziało, bo od dziennikarza, któremu za rok to pytaniem spustoszył kraj ojców tak naprawdę my potrzebujemy ojca od początku Atatürk ojciec Turków tak potem kolejni silni liderzy to jest jakiś taki sygnał, że my potrzebujemy tego typu lidera, bo coś mamy takiego w swojej kulturze politycznej w bardzo serdecznie dziękują Mustafy Kemala Atatürk opowiadał Karol Wasilewski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych dziękuję bardzo się również te audycje biosfera zdefiniowano informacje Zwiń «

Biosfera: Mustafa Kemal Atatürk. Opowiada Karol Wasilewski (powtórka)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: SOBOTNI MAGAZYN RADIA TOK FM - KAROLINA GŁOWACKA

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 20:00

Najnowsze Podcasty

Test: Volvo S90

Rozmowa z Malcolmem XD

Od wojny domowej do emigracji

Sport360: Iga Świątek wciąż jest numerem 1

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL