Rewolucja w Królestwie Polskim. Co się wydarzyło w 1905 roku? Gościem Agnieszki Lichnerowicz był Piotr Kuligowski

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

1 i światu podgląd kart w Agnieszka Lichnerowicz bardzo serdecznie państwa pozdrawiam z Poznania, ale teraz sercem czy centrum naszej rozmowy będzie Łódź, bo Łódź obchodzi kolejną rocznicę jej tzw. powstania łódzkiego, które było takim finałem 3 głównym wydarzeniem rewolucji 19 0 5 roku nic się wtedy działo, jaki charakter miała ta rewolucja to powstanie co się działo w innych miastach Polski, dlaczego się działo, jakie były tego skutki o tym wszystkim Rozwiń » rozmawiać będą z Piotrem Kuligowski historykiem doktorantem w Instytucie historii Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu dzień dobry dzień dobry no właśnie zacznijmy może od tego, że tak naprawdę ten 19 05 roku to co to jest po co się działo nazywamy to powstaniem rewolucją czy Duda oczywiście należałoby uściślić pewne pewne kwestie terminologiczne bagno, bo z 1 strony była to taka dziwna być może nietypowa rewolucja, której de facto nie doszło do obalenia istniejącej władzy to by władze cały czas była taka sama nie jest to taka rewolucja jak nie wiem w 100 0 w roku 19 17 w Rosji, która doprowadziła do całkowitej implozji istniejącego systemu politycznego, a z drugiej strony nie jest również takie powstanie do jakiego byliśmy przyzwyczajeni do jakiego do, jakiego skłoni jesteśmy we wniosku nie chce wymyślać tak czy to pana, rozważając powstanie listopadowe czy powstanie styczniowe czy powstanie warszawskie traktować jest to taki powstanie, w którym na walki zbrojne, a walki zbrojne regularnych armii nie były, a nie nie były dominującą częścią tak raczej walki uliczne dacie powstania barykadą owe raczej rozmaite formy samoorganizacji społecznej były tymi elementami, które napędzały tę temu interesującą rewolucji tutaj warto może wspomnieć o tym, że na swojej niezwykle interesującej książce, a badacz tych wydarzeń Wiktor marzec zastosował taką dwoistą kategorie rozumienia procesów ewolucji, czyli z 1 strony jak właśnie owej spontanicznej ludowej rebelii, a z drugiej, a jako, a reakcji właśnie reakcji na tym, że tę ludową rebelię pokazując, że te 2 zjawiska łączą się, jakby czymś co skłoni byśmy już są skłonni bylibyśmy określać mianem rewolucji wrócimy do tego jak tylko, żeby stało się zadość faktom powiem, że zaczęły się w Rosji w Petersburgu tak doszło do krwawo stłumionych demonstracji nazwać ją w krwawą niedzielą wyszli ludzie, którzy byli sfrustrowani przymusową mobilizację czy wystraszeni zdesperowani przymusową mobilizacją do wojny z Japonią domagali się też poprawy warunków ekonomicznych w kraju i tak się rozlało czy przyniosło również do Królestwa polskiego to jest czas, gdy nie istniała Polska państwowość dotarło przede wszystkim, o czym mówimy do Łodzi, ale też do Warszawy do Zagłębia Dąbrowskiego w dużej mierze do tych największych ośrodków przemysłowych i zaczęły się demonstracje robotnicze i tutaj od razu są 2 pytania były bardzo często się o tym, rozmawiać był charakter ich tych wystąpień czy tych wszystkich wydarzeń mówimy o wystąpieniach robotniczych, czyli czy byłby to byłaby taka rewolucja powstanie socjalne robotnicza przeciwko uciskowi obronie czy domaganie się z żądaniami ośmiogodzinnego dnia pracy czy jednak i jak to możliwe, że razem obok tego były też hasła takie niepodległościowe przeciwko rusyfikacji no dotyczące emancypacji narodowej, choć oczywiście katalog tych ludowych roszczenia, o których mówimy był bardzo długi, jakby zaskoczoną zdaje się nawet z elity ówczesnych, a ówczesny stronnict w politycznych, który był kompletnie nieprzygotowany na to ma on ona po prostu w rewolucyjnym wybór z 1 strony oczywiście był to cały katalog haseł rozmaitych haseł socjalnych co tutaj niezwykle istotne robotnicy na w dobie rewolucji w CIT rozmaite problemy z dnia codziennego tak typu, a molestowanie seksualne pracownic przez inspektorów fabrycznych typu właśnie, a zwolnienia z pracy typu zaniżanie płac typu wydłużanie dnia roboczego i t d . i t d. promować jakiś całościowy projekt w ramach pewnego całościowego horyzontu politycznego tak dzięki temu, że zyskali takie kategorie analizy jak rewolucja socjalizm kapitalizm tak dalej taki to jest to jest oczywiście 1 strona właśnie, a 1 strona medalu ten szereg obostrzeń szereg roszczeń pracowniczych z drugiej strony oczywiście dostanie narodowe one się wpisują zresztą już nawet bardziej trój zawodowo tak no bo również w Wielkopolsce 19 0 6 roku odnotować można, by wzrost zjawiska, które określa się mianem strajku szkolnego tak mamy zazwyczaj pamiętamy ten strajk rzeczy rzeczniczki, zapominając o tym, że to był kilkuletni proces, który ostatecznie prowadzi do tego że, że zna ten język Polski mógł być stopniowo używany w coraz większej, a w coraz większej liczby tych przestrzeni zamkniętych tak w trzeciej strony budowy za cały katalog rozmaitych odcieni politycznych wokół robotnicy zobaczyli, że nie są -li tylko bierną masą, którą się podporządkowywać wreszcie poczuli swoją sprawczość wreszcie zauważyli, że w sytuacji, gdy podejmują w 2, kto całe miasto po prostu stoi w miejscu, że to oni są tym tymi, którzy napędzają na życie miejskie Nate owoce musi być przekładać zdefiniowanej pewne pewne obostrzenia polityczne, więc ja bym tutaj przede wszystkim taką dwoistość na bardzo upraszczając taką dwoistą naturę tych ludowych dostępu do kwestii i właśnie wspomniał pan trochę poznali, ale mówimy o Łodzi głównie o Łodzi, bo tam doszło w tych dniach 20 02 . 2 4 czerwca no bo dojdą do ulicznej rewolucji w barykady wojsko przeciwko ludziom wysłane łącznie były protesty to już były walki uliczne, ale mógłby coś działo w innych miastach, które dziś nazywamy polskimi przy czym to było czuć się wpisuje oprócz tych narodowych takich emancypacji trendów czy można tu inne wskazać, choć oczywiście było tutaj fenomenu Łodzi wynika z faktu, że na nie bez powodu jest ona przez część historyków określane mianem polskiego MEN Chester także dane, by ten dynamika rozwoju tego przemysłu była, jakby na najbardziej żywotna najbardziej taka uderzające ma dość wspomnieć, że w ciągu tak naprawdę stulecia Łódź od osady liczące kilkadziesiąt domów rozrosła się do miasta liczącego 300 000 mieszkańców, tak więc na tym polega specyfika Łodzi, ale oczywiście wielu innych miastach właśnie Zagłębia Dąbrowskiego właśnie na ulicach Warszawy i też szeregu szeregu drobniejszych miejscowości również wymienia się nie da górny Dolny Śląsk dochodziło do dochodziło do szeregu do szeregu wystąpień, a wystąpień robotniczych warto też tutaj podkreślić, że na to co działo się w Białymstoku tak, czyli gdzieś tam do dziś istnieje są w Białymstoku pamięć z tej ani wielkiej takiej można powiedzieć po wyrwanej z na pewien czas wyrwanej z lokalnego kontekstu politycznego tak jakby osady z komuny tak długo przetrwała krótki czas lektura była 1 z takich eksperymentów i tego typu też osoby taki właśnie wyemancypowana komu na morzu tej, a na morzu terytoriów w 2 polskich powstawało wtedy znacznie więcej, więc to rzeczywiście były bardzo wydarzeniem bardzo różnorodny charakter właśnie od strajku w fabrykach od odmowy pracy właśnie poprzez powoływanie różnego typu stowarzyszeń warto tutaj też podkreślić 19 0 6 roku, a Koper artyści polscy Edward Abramowski na czele powołali Towarzystwo kooperatyw tu tak aż wreszcie poważnie próby na powoływanie różnego typu na komunę śledczy z społeczności eksperymentalny Bytom to w takim duchu pytam prowokacyjnie, ale po prostu wykorzystać ich zaatakować uczci jutro przygotowuje przygotowuje m. in. krytyka polityczna różnorodną obchody zaproszą obraz państwa do wysłuchania jutrzejszego poranka organizatorzy będą gośćmi, więc będziemy dalej opowiadać, ale do Łodzi udało się czy w Łodzi udaje się przywracać pamięć o 19 0 5 roku, ale czy, dlatego że w zasadzie to jest jednak pamięć lokalna ze względu na skalę tych wydarzeń w Łodzi przy panu marzyłoby się albo czy uważa pan, że mi powinno mieć większe miejsce ważniejsze miejsce w naszej pamięci historycznej cokolwiek to jest nie będziemy teraz dochodzić, bo z 1 strony co trzeba oczywiście podkreślić pewną determinację na łódzkich środowisk które, która od wielu lat rzeczywiście od kilku lat muzeum mozolnie od wielu rzeczywiście konsekwentnie krok po kroku starają się odzyskać rzeczy wydobyć może można zrobić wydobyć tę pamięć o tych Pa od tych niezwykle ciekawych wydarzeniach z drugiej strony oczywiście uważam, że tak postawione pytanie jest pytanie nieco marszów kod genetyczny, ponieważ jestem w stanie wyobrazić sobie taką sytuację że, gdybyśmy mówili właśnie n p. powstanie warszawskie traktujemy jako na powstanie, które miało wpły w na całą naszą powiedzmy państwową narodową historię tak Anną powstanie robotników Łodzi traktujemy jako jako epizod lokalny, więc to właśnie pytanie czy na wydarzenia na taką skalę wydarzeń, które miały miejsce w Łodzi, gdyby pana na analogiczną skalę miały miejsce w Warszawie czy trafiłyby do szkolnych podręczników w 2 czy nie ma na to pytanie pozostaje otwarty dom moim zdaniem jak najbardziej, a całokształt, jakby tych wydarzeń ich ogólne ogólne doświadczenie polityczne plebejskie doświadczenie polityczne, które za nimi stoi Marek Poręba i jak najbardziej wymiarem nie waham się tego powiedzmy niewiasta i powiedzmy jeszcze może upartyjnienie my to niejako byłyby to mu podkreślamy robotnicy, bo to oni się emancypację walkę o upodmiotowienie -li wówczas, ale jednak wsparli te wszystkie protesty i wydarzenia i demonstracje strajki Polska partia socjalistyczna Socjaldemokracja Królestwa polskiego i Litwy oraz bunt, czyli powszechny żydowski związek robotniczy, a co z endecją, a tak to tutaj przede wszystkim trzeba byłoby podkreślić wyższa to, że rewolucja była takim momentem, gdy Polska polityka rzeczywiście uległ osłabieniu taki od takich kadrowych elitarnych ugrupowań, a przyszła ku właśnie masowym partiom politycznym, bo można tutaj wspomnieć na Socjaldemokrację Królestwa polskiego i Litwy, która na początku 19 05 roku -li ne liczyła około 10 0 działaczy ma już 2 lata później około 20 000, więc to jest po prostu eksplozja popularności natomiast co do tej na złotej endecji endecja również przeszła taką drogę od takiego, a dość elitarnego kręgu politycznego do rzeczywiście nowoczesnego masowego, a ugrupowania ugrupowania politycznego co jest tutaj niezwykle istotna rewolucja 1 90 5 2 tym momentem, który wyznaczył podziały na polskiej scenie politycznej podziały, które przetrwały do 19 3 9 roku tak to znaczy, o ile jeszcze na kilka lat przed rewolucją było możliwe okazyjne na bardzo praktycznym poziomie, a była możliwa współpraca pomiędzy środowiskami socjalistycznymi, ale greckimi o tyle rewolucja położyła temu kres tak, a w najbardziej krwawych tygodniach rewolucji w wyniku walk pomiędzy polskimi stronnictwami politycznymi ginęło po kilkadziesiąt po 40 50 osób tygodniowo, więc skala tych wydarzeń było do ogromnej tutaj endecy, jakby ostatecznie rzecz biorąc endecja okazali się w tym wszystkim najbardziej sprawnymi, a graczami być może najbardziej sprawnym manipulatorem i tak, którzy potrafili wykorzystywać bardzo zręcznie nowoczesne środki propagandy na propagandę politycznego z 1 strony były to były to ulotki pisane bardzo zręczny sposób zawsze odwoływały się do braci rodaków zawsze tym braciom rodakom coś nakazywały wy musicie hamować z taką rewolucją, bo jest to rewolucja podsycana przez Żydów i tutaj ci Żydzi są też niezwykle istotnym aspektem narracji endeckiej, a która, jakby narodziła się czy jakby została doprowadzona do pewnego okresu w czasie tej właśnie rewolucji to znaczy Ano wtedy narodził się nowoczesny Polski antysemityzm, który przez Sandecję na masową skalę wykorzystywany oczywiście ja ten antysemityzm był wykorzystywany niezwykle cynicznie paktu w nocy z 1 strony, a endecy skłonni byli podkreślać, że Żydzi masoneria to jest jakby jedno i to samo walczyli do Żydów należy cały przemysł na ziemiach polskich, a z drugiej strony ich nawet nie chodziło się z takim przekonaniem, że to właśnie Żydzi są tymi, którzy namawiają polskich robotników do strajków, które to strajki właśnie powodują pewien nieporządek czyhało sny to też wpisuje się w pewną bardziej taką na Europejską logiki funkcjonowania tej radykalnie, a prawicowej, a sceny nacjonalistycznej w tym okresie grzewczym w okresie międzywojennym tak to znaczy z 1 strony obsesyjnie podnosimy hasła porządku wymierzone w ugrupowaniu, które nazywamy anarchistycznym żydowskimi czy są to głównie ugrupowania lewicowe i ugrupowanie liberalne, a z drugiej strony walczymy z ową anarchią metodami bojówka czeskimi podejmujemy działania uliczne, które do działania w efekcie zazwyczaj pogłębiają jeszcze tę anarchię, tworząc własne pole do tego, żeby radykalna prawica zdobywała coraz większe poparcie, więc była rola endecji była właśnie taka, że oni tak naprawdę było to jedyne ugrupowanie wyszło z tej rewolucji naprawdę wzmocnionej można powiedzieć, że jest jednak uznać, że endecja rzeczywiście poczuła się jak ryba w wodzie w tej nowoczesnej na placu politycznym Piotrek Kuligowski historyk doktorant w Instytucie historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza, bo państwa gościem tutaj w Poznaniu bardzo dziękuję dziękuję serdecznie jutro to główne obchody odbędą się w Łodzi radiu TOK FM ma patronat nad tymi obchodami, więc będziemy państwu m. in. w poranku jutro opowiadać o tym co się będzie działało ich jeszcze więcej o rewolucji 19 05 roku opowiadać bardzo serdecznie państwa zapraszam do wysłuchania, a potem do brania udziału są to siedzi już od wielu dni w Łodzi i tyle co co nam dzisiaj dla państwa razem z Pawłem Wiśniewskim Joanną Piotrowską przygotowaliśmy program realizował Jacek Kozłowski tutaj w Poznaniu Kamil Wróblewski w Warszawie co tydzień nadawaliśmy z festiwalu Malta Festival trwa do niedzieli, więc proszę korzystać oglądać brać udziału, a w radiu TOK FM teraz informacje o świąd lub podglądu kart Zwiń «

Rewolucja w Królestwie Polskim. Co się wydarzyło w 1905 roku? Gościem Agnieszki Lichnerowicz był Piotr Kuligowski

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: ŚWIATOPODGLĄD

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 14:00

Najnowsze Podcasty

"Szalik. O Wisławie Szymborskiej dla dzieci"

Dzyndzałki, brukowiec oraz królestwo ryb słodkowodnych. O kuchni Warmii i Mazur

"Napięcia na granicy z Kosowem to sposób Serbii na odciągnięcie uwagi społeczeństwa od problemów wewnętrznych"

Odczarować Kolumbię. Obalamy stereotypy o tym wyjątkowym kraju

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL