Po co dziś nam Czesław Miłosz?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

od, a świerk lub podgląd itp, a Agnieszka Lichnerowicz serdecznie zapraszam państwa na światopogląd światopogląd zaczniemy dziś od rozmowy i wspomnienia Czesława Miłosza i trochę, szukając pretekstu przy okazji smutnej rocznicy jego śmierci ona miała miejsce 2 dni temu, ale dziś odzyskuje ramówka, więc swoją bardziej naturalną dynamikę, ale też, dlatego że przy okazji napisał Sławomir Sierakowski Hamlet wzywanie Ministerstwo Edukacji Narodowej pomyślałyśmy, Rozwiń » że warto jeszcze raz o Miłoszu opowiedzieć może w bardziej konkretnym zaraz powiem, jakim aspekcie i państwa gościem naturalnie jest teraz Andrzej Franaszek krytyk literacki członek redakcji tygodnika powszechnego, ale przede wszystkim w kontekście naszej rozmowy autor wybitnej biografii Czesława Miłosza łączymy się ze studia w Krakowie tam jest Andrzej Franaszek dzień dobry rzeczywiście jest ten dzień dobry państwu dzień dobry panie to 1 z pozwolę sobie wyciąć z grubej rury i nie być oryginalne dlatego, że to pytanie padało w ostatnich dniach często jak pan myśli z czego wynika to Hamlet zachowanie będę używał może tego sformułowania, bo wydaje mi się trafne Ministerstwo Edukacji Narodowej czy jak ustaliła nasza reporterka na początku już nic po prostu Miłosza nie było ruchu w podstawie programowej, aczkolwiek moment, kiedy zwróciliśmy mu na to uwagę powiedział rzeczywiście Miłosz się tam odnajdzie, więc nie do końca wiemy, o co chodzi, ale wiemy, że nie jest to pierwszy raz, kiedy władze polskiej jakoś Miłosz nie odpowiadać jak pomyśli z czego to wynika przede wszystkim nie będę usiłował wnikać w dusze tych konkretnych urzędników, którzy układali program i czy ktoś świadomie pominęli Miłosza czy jeśli nawet rzeczywiście nie zapomnieli co naturalnie zdumiewający to ten to możliwość w ogóle zapomnienia o nim też świadczy oczywiście prawda to znaczy nie jest autem, który jest dla nich czymś się całkowicie naturalnym jak cząstką naszego kulturowego dziedzictwa może jeszcze pani zaczęła pani mówi od oczywistego pytanie jak jednak też oczywistą rzecz czuje się zobowiązany powiedzieć, że Czesław Miłosz był niezwykle wybitnym poetą niewątpliwie 1 z najważniejszych poetów w całej historii polskiej literatury był wybitnym myślicielem w tym także myślicielem religijnym co akurat może dla dzisiejszego czasu ile też na dzisiejszej rejonu polityków mogłoby mieć pewne znaczenie, a żeby dowiedzieć się banalny szczególne to przypomina, że był również laureatem literackiej nagrody Nobla literatura Polska znowu nie ma aż tak niezwykłe ilości noblistów jest sobą o to kto to banalne przypomnienie natomiast myślę, że Miłosz się od zawsze tłumaczy od czasu, kiedy był młody człowiek w mieście wcale nie poetą, a albo rolkarze na pewno nie znanym poetą jedynie studentem prawa o winie uwierał wchodził w pełną konfrontację z taką konserwatywną, a już, zwłaszcza prawicową stroną naszego społeczeństwa najpierw do konfrontacji wręcz dosłowne, bo był takim modom lewicujący Mitek intelektualistą w Wilnie brał udział wręcz takich anty demonstracje przy demonstracjach po stronie żydowskiej po stronie, jaki powinien być liberalny to nie jest dobre słowo w odniesieniu do kontekstu historycznego starcia z młodzieżą Wszechpolską czy młodzieżą narodową, a później co oczywiście bardziej teraz nas istotne pisał, konfrontując się raz jeszcze to słowo ze średnimi polskimi mitami stereotypami i a przede wszystkim z tego łatwym polskim myśleniem o naszym narodzie w kategoriach ośmieszających sekret, że ją 3 wręcz był z tego powodu najzwyczajniej w świecie nie nielubiany czasem bardzo mocno krytykowany odsądzano od treści wiary zarzucano może jak mówi to słynne polskie przysłowie jest tym ptakiem, który Kala własne gniazdo i nawet jak by niektórzy z państwa na pewno pamiętają, kiedy odbywał się jego pogrzeb w 20 0 4 roku to obawiano nasz były się, że ma jakiś pikiety protesty rzeczywiście były tak niewielkie bardzo pikiety przed protestujący przeciwko pochowaniu go na Skałce w tym naszym skądinąd skromnym krakowskim panteonie, ale łatwo jest powiedzieć że, gdyby ten pogrzeb odbywał się dzisiaj w tej tonacji nie tylko politycznej, ale niestety ku duchowej czy społecznym jak i się dzisiaj znajdujemy to te protesty były bez porównania większe niż mniejsza jest zwracała uwagę nawet pobiegną w pewnej ideologicznej różnicy czy czy jest na pewno różnice formacji takiej ideowej myślowej między tym to on światem Miłosza światem części polskiego społeczeństwa czy części przy obecnej władzy nie Anthony Miłosz w wywiadzie dla gazety wyborczej jeszcze dodaje taką pozwolę sobie zacytować to taką 1 rzecz myślę, że ludzie, którzy go nie lubią w ogóle go nie czytają i dobrze, ale nikt nie zabierają młodym świat jest skomplikowany nie ma prostych rozwiązań, gdyby były dawno by je zastosowano na początku zniewolonego umysłu ojciec cytuje starego mądrego Żyda, który mówi, że jak 2 się kłócić o 1 ma 5 5 % racji to bardzo dobrze nie ma się co szarpać jeśli ma nawet 60 % racji, toteż licznie, że jednak sądzi, że ma 7 5 % racji no to już jest bardzo podejrzane ale kto twierdzi, że ma 100 % racji to jest ostatni łajdakiem wydawałoby się dzisiaj, że tylko tacy fanatycy jak członkowie Al Kaidy wyrosła stuprocentową rację, ale ewidentnie są inni, którzy wmawiają ludziom, że to oni mają pełną rację ci właśnie nie lubią Miłosza nie jest to w jakim sensie bardzo trudno zrozumieć przed takimi osobistej perspektywy, które może nie muszę specjalnie interesujące słuchaczy TOK FM, ale mnie się do bycia czymś całkowicie oczywistym całkowicie oczywistym, że jako naród powinniśmy się przyznawać do naszych grzechów trudnych stron słabości czy też osób konkretnych historycznych faktów, z których jedno co ukrywać nie stanęliśmy na wysokości zadania wszystkie narody cieszące się z Libią NATO Himalaje osobistości wszystkie narody mają takie karty w swojej historii my mamy pewną skłonność w razie duża część naszego społeczeństwa ma skłonność do myślenia o Polsce nowość w takich kategoriach Best grzesznych może to się bierze jeszcze z tradycji romantycznej jego właśnie wzniesienia Polski wtedy nieobecnej jakieś takie potrzeby krystalicznej czystości Miłosz nigdy mnie nie popierał tego rodzaju myślenie o nim na pewno nikt nie uważa, że ma 100 % racji, chociaż oczywiście też potrafią być apodyktyczny może niesprawiedliwy w niektórych w swoich ocenach sam nigdy bym nie wcześniej twierdził, że ich mamusie albo, że musimy w 100 % zgadzać z Czesławem Miłoszem wszędzie natomiast jest jakiś proces myślowy najzwyczajniej w świecie w zaledwie kilka miesięcy temu również tańsze ukazał się teksty pana autorstwa właśnie o Czesławie Miłoszu i zaciągnął się takiego wyznania, że jeszcze w 20 1 1 roku wytoczył pan spory na temat dziedzictwa Czesława Miłosza i mówił pan, że w zasadzie to ono już, chyba że po jego myśli już jest pewien sposób archaiczna to znaczy, że wydawał się panu, że dla młodych ludzi ona może nie być inspirująca albo może nie być już drogowskazem potem wyznaje pan, że ostatnie powiedzmy miesiące przekonały pana, że jest zupełnie inaczej, którą książkę szczególnie mam w swoim są studentom każe czytać poza poezją najpierw powiem, że niepokoi mnie pani Eufrozyna kompetencje na mój skromny dramat, a następnie wracając do zasadniczego tematu powiem, że ja pisałem rzeczywiście biorę ten przykład o tym, pani mówi dotyczy zresztą pani pewnie pamięta konkretnie właśnie książki, czyli w rodzinnej euro tak, ponieważ chciałabym zaraz Otóż właśnie ja rzeczywiście polecam tym książkom studentom, a nawet zmuszam ich ostatnimi czasy do jej czytania, ponieważ dno dokładnie tak to znaczy mnie się wydawało kilka lat temu, że pewne na napięcia między Europą wschodnią Europą środkową jak wolimy nazywać się, a Europą zachodnią są już nieaktualne dla młodego pokolenia także jeszcze pokolenie wychowane w wolności bezwzględnej w gruncie rzeczy dostaw ze względnym komforcie dostatku w dostępności edukacji, a znający języki mogące wyjeżdżać na zachód jeszcze dla mojego pokolenia, czyli pokolenia starców urodzonych na początku lat siedemdziesiątych zachód był jednak czymś bardzo długo niedostępnym albo lekko mitycznym dla nich tak nie powinno już być, więc myślę, że 1 z tematów tej książki czy rodzinnej Europy, a więc właśnie to poczucie godności kompleksów, jakie mamy wobec Zachodu poczucie odrzucenia klęczeć czy braku zainteresowania ze strony Zachodu, że to jest to jest ważny temat, ale był zamknięty opisywane przez Miłosza, ale też oczywiście Gombrowicza czynna od Sławomira Mrożka wydaje mi się, że nic niestety ta książka także w tym w tej przestrzeni staje się boleśnie nieaktualna i że jest nie tylko przecież w Polsce doskonale to wiemy na wasze na całym świecie w mniej lub bardziej spektakularny sposób wraca takie myślenie w kategoriach zamknięto jeszcze oddzielenia ja przywołuję to meta to 2 metafory, że mieliśmy czas budowania mostów szukanie porozumień, a mnie spotkania z innymi dzisiaj mamy wyraźnie czas wznoszenia murów czasem te mury potrafią być nawet dosłowne niepokojąco materialne jak mur, który go prezydent Donald Tramp obiecywał wnosić na granicy z Meksykiem tam zupełnie inna jest mentalność kogoś, kto stara się budować jakieś kładki jest przerzucanie kładki porozumienia, a tego, kto wznosił mury myślę, że dzisiaj są także w Polsce właśnie w bardzo chętnie budujemy mury okresie część naszego społeczeństwa dobrze czuje się otoczona murem bezpieczna czy nie, konfrontując się z kimś, kto do nas mógłby n p. przyjść przynieść jakąś inność może wyzwanie może zagrożenie, ale jednak jednać się pojawić między tym sensie ta rodzinna Europa wydaje mi się nie tylko w tym, bo to jest bardzo pojemna, że tak powiem mniej ciekawa książka wydaje mi się na nowo ważną lekturą to, jeżeli pan pozwoli, choć też stoją też był z kolei pozwolę sobie na takie obniżki, ale bardzo to zrobię wyznanie, że ja po rodzinną Europę sięgnęłam po raz pierwszy kilka miesięcy temu dopiero ideał był z kolei słuchaniu bardzo młodą osobą jest niemożliwa, ale wiesz, ale powiem szczerze wysłuchali, bo korzystam z audiobooka i słucham jej na okrągło i w różnych fragmentach nikt o tym w sumie dlaczego bo myślę, że mnie moja perspektywa właśnie pokoleniowa może być trochę inna niż Czytelników o pokolenie ode mnie starszy, gdy oni czytali po raz pierwszy czy w latach pięćdziesiątych sześćdziesiątych czy potem już dziewięćdziesiątych Miłosza może być inna o tym wszystkim porozmawiamy już po informacjach Andrzej Franaszek autor biografii Miłosza z państwa gościem zaraz wracam, a światu podgląd itp w miłość przyszedł intelektualnie przez wszystkie piekła i niektóre kraje dwudziestego wieku cały nasz świat idei i wyobrażenie o niego zawartych bez Miłosza Polska doświadczona osobiście wiedza o dwudziestym wieku byłaby tak złożona, że nie wiem czy mogłaby się utrzymać na rachityczny chmur szkołach to jest cytaty ze Marii Janion, od którego Andrzej Franaszek zaczyna biografię Czesława Miłosza Andrzej Franaszek jest cały czas państwa gościem trasy z panem witam, bo był oczywiście nad nadal tutaj jestem wysłuchawszy wiadomościach wspominam miło sza ją właściwie tak najbardziej to mi zależało, żebyśmy porozmawiali o rodzinnej Europie to, dlatego że słucham jej w ostatnich miesiącach nieustannie ratusza, dlatego że też mam takie poczucie mówią też, bo wydają się, że żal, że mówił pan tak przed informacjami, że to jest tekst, który w ten sposób nawet nabrał jej aktualności dla mnie osoby urodzone już pod koniec PRL -u i niewiele z niego pamiętającej i która już do szkoły chodziła też się przede wszystkim w trzeciej RP powiem szczerze kontekst jest ogromnie ważne, bo jednak on opisuje Czesław Miłosz opisuje Polskę, której od tych uprawnień niż szkolenie uczono to znaczy to jest taka narracja, która jest silnym sporo rzeczy silnie rozbija taką opowieść o Polsce polskiej narodowej i od zawsze katolickiej choćby, gdy pisze o tym, że jako dziecko miał więcej empatii dla Pogan, bo poganie nie byli takimi szlachetnymi dzikus sami ofiarami chrześcijańskiego Mbank tych mu mordu gwałtu mówi Czesław Miłosz Rosja się z wybitnym genialnym świadkiem kimś, kto przypomina mi o świecie, o którym dziś jest łatwo zapomnieć pod naporem takiej prostej narodowo katolickiej opowieści niektóre bardzo z uniwersalnych nie powiem jedno zdanie najpierw jeszcze mogę, że to jest dla mnie ciekawe co pani powiedziała przed chwilą, ponieważ jestem od pani no właśnie starsze to umowne powiesz jedno pokolenie i chodziłem do szkoły podstawowej średniej w późnym PRL tak w schyłkowym już PRL co ma pewne znaczenie idealny opowieść o historii Polski ona wtedy już nie była w żaden sposób tak bardzo mocno naznaczony niejako z marksistowską perspektywą ideologiczną natomiast była w dużych paśmie krytyczna wobec Jacka dwudziestolecia międzywojennego i ale tego, jaki wyważony jak myślę już w krytycznym dość bliskich w gruncie rzeczy tego jak pokazuje to historia dwudziestolecia Czesław Miłosz jest dla mnie ta opowieść o dwudziestoleciu nie była tak zupełnie całkowicie nieznana w Lorek o nią przedstawia, ponieważ mój obraz nie był całkowicie wyidealizowany nie było też, że to lata międzywojenne w historii Polski jawiły się jako wolny kosz Arkadia prawda, którą należałoby odzyskać bardzo możliwe, że właśnie osoby trochę później albo zasiada siatkę teraz młode osoby, które tak chętnie się utożsamiają z prawdziwymi Polakami noszą koszulki z Orłem prawda i t p. akcesoria, że one przede wszystkim powinny czytać tę książkę, jeżeli zechcą uwierzyć jej autorowi, bo to nie jest takie pewne no, żeby jakoś zobaczyć, jakie są prawdziwe proporcje najrozmaitszych rozmycie tych ważnych wydarzeń czy mogę tylko banalnie plusów minusów ciemności i jasności Miłosz z 1 strony na jakimś poziomie daje w rodzinie Europie swoją własną autobiografię, ale oczywiście tak coś co mogło być Dziennikiem wspomnień n p. zostać podniesione na zupełnie inny poziom to znaczy daje pewną syntetyczną opowieść o 8 losie jest we wschodniej Europy i o dojrzewaniu młodego intelektualisty w konfrontacji w starciu z najważniejszymi problemami tamtej epoki dla Polaka to jest znaczka kokon konfrontacja ze Wschodem z Rosją szczególny rodzaj relacji jakie, jaki nasze łączne to jest oczywiście katolicyzm Polski wychowanie katolickie, jakie właściwie nieledwie każdemu z nas nadal w gruncie rzeczy w dzieciństwie przypada, że tak powiem i też podjąć co z tym bogactwem lub obciążeniem czasem robimy to jest stosunek do innych narodowości oczywiście nie o wiele bardziej realnym tak namacalnie w drugiej Rzeczypospolitej, kiedy tych narodowości mieliśmy postów w swoim Nordea w Polskim urzędzie państwowym dużo to jest pytanie o marksizm też pytanie o lewicy i to jest wreszcie pytanie o takie spotkanie z Zachodem taką symboliczną sceną pewnie pani na to zwróciła uwagę jest pierwszą podróż Miłosza jego przyjaciół na zachód, kiedy chcą wejść do przekroczeń granicy niemiecko francuską czy ten na taką starą tabliczkę na moście rzesze zabrania wchodzenia Polakom Cyganami jeszcze tam jeszcze MKiDN komuś to jest cały pakiet na 5 wyjść z Ameryki problemów budujących polską tożsamość i wydaje się, że duża część z nich nadal rzeczywiście aktualności zaskakującej boleśnie bym powiedział aktualne i Polski katolicyzm oczywiście trochę się zmienił, ale nie zmieni się aż tak całkowicie od czasu, kiedy Miłosz chodził z nim spór i podkreśla, że Miłosz schodził z spór z pełną wersją katolicyzmu tą związaną z polityką oczywiście bardzo konserwatywna zwierzę z prawą stroną sceny politycznej to nie znaczy, że już nie było myślicielem pisarzem poetą czy postu człowiekiem religijnym wręcz przeciwnie, tym bardziej może być im bardziej serio traktował religię tę bardziej oczywiste też był konieczność tej dyskusji czy czasem gwałtownego sporu nie mamy wielkich mniejszości narodowych, jeżeli w ogóle słowo mniejszości budowę słowem w drugiej Rzeczypospolitej wobec społeczności żydowskiej przy ukraińskiej ten struktura państwa się znacznie zmieniła narodowościowe, ale mamy teraz naturalnie oczy doskonale nam dany problem z imigrantami i choćby ten głęboko żenujący fakt, że nasze państwo nie chce wpuścić paru tysięcy osób uciekających od horroru wojny, bo uważam niektórzy z nas jak się okazuje uważają, że w ten sposób bronimy tożsamości katolickiej Europejskiej tożsamości naszego kontynentu pytanie o marksizm i o lewicowości lewicowa ani krytyka kapitalizmu wcale nie zniknęło w latach dziewięćdziesiątych było pewnie dziś zamknięte teraz wręcz przeciwnie pani wspomniała SM im Sławomira Sierakowskiego ileś tam lat temu może 10 lat temu właśnie krytyka polityczna odkryła dla siebie Miłosza pewnego Miłosza właśnie Miłosza zbuntowanego przeciwko gospodarce kapitalistycznej przeciwko bezwzględności tej gospodarki marzącego o jakiejś innej formy oczyszczenie komunistycznej nie marksistowskich, ale jakichś taką uwrażliwienie le lewicowym napisano pozwolę sobie zacytować Sierakowski wyborczy tak obiektem intelektualnego zainteresowania Miłosza niemal w równym stopniu będą komunizm kapitalizm nacjonalizm z tej trójki najbardziej w Polsce przyswojone będzie Miłosz krytyka nacjonalizmu Miłosz krytyk komunizmu zostanie zrozumiane opacznie Miłosz krytyk kapitalizmu będzie w ogóle pominięte wszystko przez Polski kontekst, ale po kolei i Najda władze zrobią nam przysługę majstrując przy Miłosza o jak mało, kto przyda się każdemu i tym, którzy sprzeciwiają się nacjonalizm owi stojącej z kolan polskich i tym, którzy buntują się przeciwko powrotowi do praktyk rodem z komuny i tych, którzy wrażliwi są szkody, jakie powoduje kapitalizm możemy do tego dodać jeszcze ktoś się wspomnieniem sprzed świąt, czyli wątek religijny na inny ton tektury znieść niezwykle ważny jest też jak takie poszukiwanie śliny pewnej tożsamości rzeczywiście nie wnikając w duszy poszczególnych ludzi, bo na żadną miarą nie czuł się do tego uprawnione Ależ może jest jak taka potrzeba wspólnotowości dlatego w mniej, dlaczego to tym wyższe są zapełniane bardzo często, więc jeżeli dodać jeszcze ten wektor proszę bardzo wszystko to, że znajdziemy Miłosza w rodzinnej Europie oczywiście nie tylko w niej na ogół można się naiwnie pocieszać to jak do końca to nie wierzy, że jeżeli pewien pisarz nie jest do końca lubiany przez oficjalne podręczniki i władze prawda no właśnie się im, że podmiot to wtedy paradoksalnie uczniowie zaczynają sięgać do de może tak jest może tak nie jest nie przesadzałbym z tym nie przesadzajmy z tą przysługą udawaną przez władze gmin i ja się oczywiście cieszy, że ziemi już jednak w tych programach będzie Dean wiadomo, że nie będzie one bardzo jakoś hołubione na, ale to też będzie wszystko zależało od konkretnych nauczycieli, a jeżeli jest także na to jak pani się nam wierzyła przecież wiąże pani właśnie odkrywa tę rodzinną Europę i słuchaj pani nieustannie się pani ciągle czegoś dowiaduje się sobie uzmysławiać jak żyć może on być szalenie pożyteczny, a co to znaczy, że żywy prawda to znaczy, że nie nie zostaje elementem tego podręcznika historii literatury czy do historii kultury, ale kimś, kto dalej ma nam coś do powiedzenia ja myślę że, toteż dlatego tak, by mi się wydaje poważne, że on mając krytyczny wobec tych różnych zjawisk, o których mówiliśmy w pewien sposób napełnia mnie dumą i empatią do tego naszego pochodzenia z tego regionu Europy, bo on ma bardzo dużo właśnie empatii dla ciebie i dla nas wszystkich, którzy mieszkamy w tym miejscu świata i takie mieliśmy doświadczenia przez te setki lat, jakie mieliśmy i Thomas właśnie ukształtowało dziś dla niego jako dla poety to było szczególnie ważne, bo ten język go tak trzeba z tym regionem, a ta krytyka nie oznacza, iż pogardy czy odrzucenia mam wrażenie, że odwrotnie ogromną taką czułość z, a on miłość jest bardzo krytyczny wobec Polski historia nie było też jedynym pisarzem tych wielkich naszych pisarzy, których jest bardzo krytyczna oczywiście krytycznym bo, chociaż winny sposób może Witold Gombrowicz, ale nawet Zbigniew Herbert parokrotnie czy nawet wielokrotnie wypowiadał bardzo krytyczne sądy na temat polskiej mentalności także na polskim jednolitej narodowościowo od takich po Polsce czy w ogóle państwo jednolitym narodowościowo mówi, że to jest ideał użył tego słowa faszystowski i że należy oczywiście od niego uciekać i że dla niego samego urodzonego w roku 19 2 4 we Lwowie Polska bez Żydów bez Ukraińców Ormian Otóż nie jest do końca jego Polska też jakiś inna formacja nie chodzimy teraz oczywiście jakich przekładanie tego 1 1 na naszą współczesność, ale taką także u nas od Herberta widoczną jednak zdolność do spotkania no właśnie z inną kulturą innym językiem z inną religią wcale nie twierdzę naiwnie, że to spotkanie zawsze jest udany i że zawsze jest łatwe, ale miłość wracając do niego nowości z całym tym krytycyzmem on równocześnie za dzień dobry tak sentymentalny banalnie przez całe życie tymi polskimi sprawami żył mieszkał w Kalifornii od roku 19 6 0 w gruncie rzeczy dość łatwo mógłby stać się jednostek pewne limity międzynarodowych intelektualistów no oczywiście zajmował się tam nie tylko z całej Polski nie tylko polską literaturą jak doskonale wiadomo wykładu Dostojewskiego nas na nas n p . ten pisał na nic na ten temat, ale jest i jest dom bardzo wyraźny tak jednoznaczne wspomnienia no, a jego syna wspomnianego przez panią przywołanego czytają Antoniego Miłosza jak to on z tego szaleństwa takiej Kalifornii lat sześćdziesiątych późnych lat sześćdziesiątych po sprawdzą się dziejącej się jedzie do domu na grę, jeżeli WIG w Berkeley i nad zatoką San Francisco, wznosząc się i chodzi, jakby do zupełnie innej rzeczywistości, bo tam ciągle trwają do Polaków rozmowy przyjeżdża jakiś gość do Miłosza oraz część nawet tego co się dzieje w Warszawie co się dzieje w środowisku literackim co z polską to ta refleksja na temat Polski jest u Miłosza radni nie niezwykle istotna Otóż rzeczywiście pani mówi empatii bardzo proszę, jaki związek z serca z naszą rzeczywistość myślę teraz zmierzamy, jaki taki znów się z łatwością sformułowania banalnych fraz powiem, że to jest jakiś dziwny właściwy rodzaj patriotyzmu w patriotyzm nie polega na tym, że mówimy sobie, że jesteśmy świetni i malujemy wielki mural Bóg honor ojczyzna gdzieś na takim się innym murze, że tylko potrafimy mówić o sobie krytycznie zmienia się dyskutować Romów nikt nie zatracając, żeby to nie znaczy, że przestrzennym w związku z tym Polakami w i na koniec cóż to jest to to jest dobrze rozumie, że pani nie może wytrzymać banał my możemy już po prostu no niestety czas kończy chcę muszę podkreślić, że to jest dzisiaj jest to wspaniały napisano, że taki 1 z rabatu oczy zwiedzających w ciągu wielu wieków, kiedy nad morzem Śródziemnym powstawały upadały Królestwa, a niezliczone generacji przekazywały sobie wyrafinowanej rozrywki i grzechy mój kraj rodzinny był puszczał odwiedzaną na brzegach tylko przez okręgi drzwi okręt wikingów położony był poza zasięgiem map i należał do baśni, gdyby nam się wydawało, że Miłosz napisał w rodzinie Europie taki jakiś rodzaj wspomnień ze swego dzieciństwa to spróbujmy sami opisać swoją na mnie swój czas zobaczymy jak nam to wyjdzie Andrzej Franaszek krytyk literacki członek redakcji tygodnika powszechnego i przede wszystkim w kontekście naszej rozmowy autor biografii Czesława Miłosza, bo państwa gościem nasze studia w Krakowie bardzo dziękuję ja bardzo uprzejmie dziękuje, a światu podgląd kart Zwiń «

Po co dziś nam Czesław Miłosz?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: ŚWIATOPODGLĄD

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 22:00

Najnowsze Podcasty

Epidemia której nie było - o książce "Ojczyzna moralnie czysta. Początki HIV w Polsce"

Bywają krwawe i brutalne - jakie mechanizmy decydują o dynamice narodzin państwa?

Polityczna filozofia Tadeusza Mazowieckiego

Czy Legia wyleci z europejskich pucharów za zachowanie polskich kiboli?

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL