Wojciech Bonowicz opowiada o nieznanych tekstach księdza Tischnera, opublikowanych w książce "Krótki przewodnik po życiu".

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

radio TOK FM Katarzyna Ahmad witam serdecznie no i jeszcze Łukasz Wojtusik również bardzo serdecznie witamy dzisiaj mamy nie lada wyzwaniem przyznaje myśl tego Wskaż mu norm bez bicia, dlatego że w naszym studio gość, który opowie nam o nieznanych tekstach księdza Józefa Tischnera te teksty odnaleziono i spisano w książce wydanej przez wydawnictwo znak zatytułowanej krótki przewodnik po użyciu ksiądz Józef Tischner naszym gościem jest człowiek, który nazywany jest Rozwiń » biografem księdza Tischnera poeta publicysta związany z tygodnikiem powszechnym państwo się pewnie domyślacie Wojciech Bonowicz witamy witamy serdecznie dzień dobry krótki przewodnik po życiu nieznane teksty księdza Józefa Tischnera proszę mi powiedzieć jak to jest, kiedy piszesz książkę na temat człowieka, którym pan wie wszystko musi pan znaleźć teksty, które do tej pory były nieznane, chociaż dla pana znaną od zawsze w pewnym sensie FTK nie jest już odpowiedź, ale nikt nigdy nie jest tak, że my nawet, zajmując się jakąś postacią wiele lat wiemy o niej wszystko co chwilę się, jakie się od odkrycia zdarzają cios czasem jakiś tekst odłożyliśmy na bok chaos po latach wraca do nas przypominamy sobie, a tak rzeczywiście kiedyś napisał tutaj konkretnie zacytuję taki tekst o Kalinie i AdBlue n p. jeszcze innych dawno temu jeszcze w połowie lat osiemdziesiątych nigdy go nie przedrukował, bo od, czego innego wtedy Tischnera oczekiwano nie, żeby opowiadało o katastrofie świata tylko, żeby opowiadał Polak był pobudza ducha polskiego rodu do przetrwania trudnych lat osiemdziesiątych, a teraz ten tekst może zabrzmieć aktualnie to jest taki to jest bardzo przejmujące dla mnie, bo on mówi o tym, właśnie, że to świat jest zawsze jakoś na granicy katastrofy to jest taki 1 przykład, że czasem tego w tę postać, którą znamy, z którą się już właściwie zżyliśmy ja często nawet mówią, że Tischner stało się prawdę mówiąc prawie moim zawodem czy zawody w strefie zawodu wykonywanego, że mimo to ta osoba coś jeszcze nam ciekawego pokaże jak by ona się na nowo aktualizuje za każdym razem, kiedy sytuacja jest też nowa czy myśli pan, że takie książki są popularne przez to m. in . że żyjemy w czasach, kiedy brakuje autorytetów i Tischner jest takim autorytetem, do którego sięgała ją całe pokolenie na pewno jest to 1 z takich postaci, które są trochę uprzywilejowany rytm, bo jednak Norah minęło w tym roku 17 lat od jego śmierci i kiedy jak Widzew ludzi, którzy nie mają prawa go pamiętać mając 2 0 lat 18 16 nie mają prawa pamiętać go jako tego bohatera mediów czy 3 3 czy polską publicznych spotkań, a jednak sięgają po jego książki to znaczy, że on ma w sobie coś takiego, że może się także z tymi ludźmi porozumieć, bo ta starsza publiczność no myślę o sobie też w końcu to oto ona jednak, pamiętając go ma dużo łatwiej, bo przypomina sobie pewną aurę człowieka natomiast tutaj jakby w tych młodych ludziach tu pani ma rację jest potrzeba kogoś kto by to jakoś uporządkował wszystko coś się w tym świecie, gdzie ta książka nosi tytuł ten krótki przewodnik po życiu w czasie muszę powiedzieć trochę wzbrania to nie nie ja wymyśliłem ten był tylko panie redaktorki Gaja nas znakuje się początkowo trochę wzbraniał zawsze staraj się dziś 0 i wyszukać jakiś taki tytuł z pewnym pomysłem taką jakość metaforą, ale po pewnym czasie pomyślałem sobie, że dobrze, że to jest dobry pomysł, żeby tym razem jak zadziałać tak prosto, dlaczego dlatego, że rynek jest pełen książek, które mają w tytule rozmaite pytania o to właśnie jak żyć jak żyć efektywnie jak osiągnąć sukces pełnia życia i t d. prawda marynarze chodniki na wszystko na każdy krok Anka i poradniki i to jest trochę taki mój taka moja polemika z nim stało z tą częścią rynku książki, gdzie dominują tak wielu umówmy się takie propozycje wychodzące spod ręki coachów nie mówi o tych poważnych książkach, które piszą naprawdę psychologowie 3 psy psycholożki z autorytetem jak powiedzmy Ewa Woydyłło tylko mówi o takich rzeczywiście popularnych książkach, które są pełne złotych myśli tam do powieszenia na lodu rodzice, których mają tak uda ci w łatwy sposób, jakby siebie na sukces w 2 6 zlotym z spokojne życie na ziemi przesunęło się i w ogóle będzie zawsze sytych zadowolonych równocześnie szczupły jak miasto Głuchych i w ogóle wszystko się będzie udawać Otóż Tischner domowych był przewodnikiem, bo w życiu był przewodnikiem po prostu i tak zameldowałem nie zawiera ludzi, ale myślę, że dla wielu ludzi po prostu takim duchowym autorytetem w sensie bliskości nie żyje już tylko znam z ambony czy z katedry tylko po prostu blisko bardzo on po wielu ludziom podpowiadał co zrobić w różnych sytuacjach pomaga mi, by znaleźć odpowiedź, bo to raczej taka była jego metoda, bo po pomoc ludziom znaleźć właściwą odpowiedź w danym momencie, ale on nie był naiwny rondo doskonale wiedział, że życie także w tej książce składa się z rozdziałów o tytułach pogodnych jasnych dom miłość wolność, a z drugiej strony wzrost takich ciemnych aspektów życia jak jak właśnie nienawiść cierpienie śmierć z tymi po prostu trzeba się zmierzyć się czeka jakoś na to uzbroić przygotować ani opowiadać może, że ŻUŻEL kryzysów nie będzie no właśnie powiedział pan tych kilku tytułach książkę tak właśnie skonstruowana, że mamy po kolei tytuły miłość praca dom jest spotkanie rodzin miała, ale też to trudne jak nienawiść cierpienie śmierć czy to było także pan najpierw sobie wymyślił plan tej książki zagadnieniach, do których teksty pan chciał znaleźć czy to był na odwrót Awbud teksty, a później bank, jakby szukał tytułu do tego wbrew pozorom trudno na to proste pytanie o woli grać tak zastanawiam to pierwotny pomysł był taki od początku, że to bądź książkach, które jakby, w których dziś nerek towarzyszy różnym ważnym doświadczeniem życia jest towarzyszem naszych drogach ta znana różnych etapach i tam było też taki pomysł, żeby z góry n p . nie wiem jego licznych komentarzy czy kazania z okazji takich uroczystości rodzinnych jak Bijak jakoś tak jak koszty jak rozmaite świętowania śluby nie no właśnie, ale potem zobaczyłem że, że to co powoduje, że ta książka z kolei jest staje się już trochę za bardzo tak właśnie przewodnikom w tym popularnym znaczy, że to to trochę za przeciek w istocie sprawy ponownie przy okazji ślubów tuszą kazanie ślubne pani zauważyła w rozdziale miłość czy kazanie pogrzebowe w rozdziale śmierć, ale jak być nawet przy tego typu okazjach oni jednak zawsze proponował to rodzaj czegoś głębszego, jakby takie głębszego namysłu nad życiem w ogóle jest pomyśleć, że to będzie trochę nieuczciwe wobec niego w tego typu książki, bo nie mówię, że tych tekstów nie nie nie opublikuje kiedyś, ale że tego typu książce zależało mi, żeby te 3 pokazał się jako taki głęboki myśliciel równocześnie bardzo taki prosty rzeczywiście towarzyszący temu co przeżywamy, o czym może nawet często nie myślimy widzę widzę, że pani redaktor ma otwarte niedawno książkę na oddziale dom my nie wiemy właściwie czasu poświęcamy, żeby za stanowić się nad tym czym jest dom no poświęcamy w tym sensie, że robi mi śniadania kolacje składnia brak w 2 SFIO w zdobywanych ten dom, gdy zdobywamy pieniądze, żeby spłacić kredyty na złe, że coraz większy dla urządzamy go coraz piękniej im itd to wszystko jest w porządku efekt tego cel tego z tym nie ma co w ogóle polemizować czy walczyć, ale dobrze, by było robić to wszystko jednak krążyło wokół tego jądra czy właściwie ten dom ma być brak nie jest miejscem Niewiem spotkania napromieniowania pewnej więzi no to wszystkie te pozostałe rzeczy tracą jakoś jakoś znaczenie dlatego też poproszę tak kolej, żeby wreszcie nam się chce oddać do normy ochrony bardzo zaintrygowały drodzy państwo rozdział p t . gra idzie nie ma gdzie gry planszowe natomiast jak się panu zdarzy na rzeczy mi niedawno wpadła w rękę taka książka co grają ludzie Berna pewnie panu dobrze znana realizm psychologiczny podejść do tego jak my gramy między sobą czy taka analiza transakcyjna w pozycji rodzi dziecko dorosły jak się z tym zastanowić to wszyscy takie gry gramy między sobą co o tym, mówić, iż na działkach to, że to jest jednak książka filozofa jest nawet się ona jest popularny jest napisana to pojęcie graj nie znaczy tego samego co psychologia psychologowie jednak co bardzo też określone, jakby elementy naszych zachowań biorą pod uwagę dziś używa tego pojęcia w takim bardziej generalny w serwisie no powiedziałbym w sensie stosunku do życia, jaki stosunek masz do życia w ogóle i myślę, że gra oznacza u niego taki stosunek, w którym bardzo się angażujemy wydaje się, że właściwie całym sobą, a równocześnie tak brzmi nie brali odpowiedzialności do końca za ten świat za skutki naszych działkach n p. gramy o władzy, ale nie zastanawiam się tak naprawdę, jakie szkody po drodze możemy wyrządzić, bo mamy ten 1 cel, do którego właśnie do żywej i w tym sensie to nie wyczerpuje wszystkiego co tam jest tych tekstach, ale myślę, że zwraca uwagę że, choć są to cechę współczesności, w której człowiek nie chce być do niczego za bardzo przywiązany nawet pojęcia co do idei Hahn nie tylko dotyczy polityków, którzy partie zmieniają co chwilę, ale w ogóle nas wszystkich ponowne są takie idee, które wzrosły używają, ale za chwilę to się schładza i właściwie my nie jesteśmy w stanie tak specjalnie dużo zaryzykować w obronie tych idei, chociaż nie wierzy w tym są więzi, które są dla nas ważny, ale w praktyce codziennej no to już tak niekoniecznie pro nowych do tej osoby zadzwonimy na końcu, bo ona zrozumie, że tak, że tak, więc wolne jest chodzimy na interesach załatwiamy przede wszystkim pod jesteśmy tak zmęczeni, że nie mamy sił, żeby ten serdeczny telefon wykonać i oczywiście średnia mówi o tych wszystkich przykładach, ale mówi o takich ludziach, którzy osiągnęli pewien sukces w wolnej Polsce i zapłaci za to wysoką cenę oni ich bliscy może jest czas w tym sensie, że zawsze trzeba się zastanowić po co właściwie to robi w Polsce właściwie robię to co robię jak sól 3 ZAK to pytanie to nie znaczy, że przestanie to robić, ale może na inne rzeczy będzie też z pracą uwagę i wsłuchać się nad przyjęła ster rozmowy na Wojciecha Bonowicza on niepublikowanych dotąd w tekstach księdza Józefa Tischnera zawartych w książce krótki przewodnik po życiu ksiądz Józef Tischner nieznane teksty to jest książka, która niedawno ukazała się nakładem wydawnictwa znak do rozmowy z wojskiem Bonowicza wracamy za chwilę poważnych tematów nie zabraknie no ale teraz chwilę przebrać taka dom rodzina przyjaźń spotkanie cierpienie to tylko niektóre z tytułów, jakie znajdziecie państwo w krótkim przewodniku pożyczą nieznane dotąd teksty księdza Józefa Tischnera no właśnie teksty te zostały opublikowane niedawno nakładem wydawnictwa znak bardzo ładna okładka książka taka wsparli całą ulgę w krakowskim studiu Radia TOK FM to ważna, a Łukasz Wojtusik z nami Wojtek Bonowicz, który niedawno z naszego twórczości księdza Tischnera, bo jest biografię księdza Tischnera i co ważne także przygotował opracowanie na tych tekstowi dorzuca jeszcze 2 rozdziały miłości co ważne szczególnie współcześnie wolność Tischner zmuszona do myślenia do zadawania pytań do odpowiadania sobie czasami na te pytania czy w panu też są te są takie momenty zdarzają się takie chwile, kiedy czytając, śledząc tekst Tischnera po raz kolejny znajdzie pan nową odpowiedź na zadawane pytania o nową perspektywę to jest ciekawe, że rzeczywiście, bo czasem mysz może nie jest nowa Malek kontekst powoduje to koszt świadczenia przeżywa świat zachwyca aktualny kontekst osobisty co znaczy to co się ze mną działo, ale też to co się dzieje, jakby dookoła nie powoduje, że człowiek zaczyna bardzo nad pewnymi sformułowaniami, których przez, które kiedyś przeleciał bardziej się zastanawiać zdecydowałem się w tej książce w porozumieniu z redakcją na to, żeby pojawiły się chorągiewki nigdy tego wcześniej nie robiliśmy, ale zależało, żeby pewne sformułowania Tischnera wydobyć i są to takie sformułowania, które może się nie wydadzą na pierwszy rzut ucha rewelacyjny, ale przed Spodkiem z książki wynajęcie Tischner cytuje takie zdanie Tischnera być może w ufności dziecka jest więcej mądrości prawdziwej mądrości niż podejrzliwości człowieka dojrzałego no niby nie jest to jakieś odkrycie dnia, ale ono bardzo wiele mówi o tym jak jak w ogóle Tischner myślał to znaczy co jest początkiem tego myślenia zaufanie 1 zaufanie do drugiego człowieka do świata jako takiego, że on jednak ma sens mimo tych wszystkich katastrof i t d. mimo rozmaitych nieszczęść, że to jednak wszystko ma jakiś sens jak się znajdzie taki punkt wyjścia to wtedy powiedziałbym łatwiej jest rozmaite tej kategorii 3 naszego świata przełknąć natomiast kiedy punktem wyjścia to jest nasz problem dzisiaj w Polsce, ale myślę, że w ogóle w Europie w świecie punktem wyjścia jest podejrzliwość lęk i za którą kryje się generalnie taki stosunek do do życia pełen strachu niepewności no to wtedy wszystko wiek jest staje się argumentem, dlatego że mogę jest bardzo ważny rozdział dla mnie nienawiść włożyłem do tego rozdziału takiej tekstury Tischner pisał już późno w chorobie mianowicie w Krakowie zorganizowano koncert dla Kosowa dziewięćdziesiąty dziewiąty rok Anna Dymna zwołuje swoich przyjaciół kolegów, żeby zorganizować taki koncert, z którego dochód miał być przeznaczony na poziom gry na pomoc uchodźcom, kiedy go też była ogromna fala uchodźców większa nawet niż dzisiaj oczywiście trochę nie pamięta i Polacy się zaangażowali brali udział w tych koncertach zbierali pieniądze nawet polscy przyjmowano przecież uchodźców z Kosowa i dziś jak pisze poproszony przez Anię dymną, żeby napisać takie słowo wiążące n p . o tym, skąd się rodzi nienawiść jest bardzo ważny tekst także w naszym kontekście dziś żona nie rodzi się tak od razu z poczucia zagrożenia tylko na siebie z fałszywego obrazu drugiego z tych krzywych zwierciadeł używa takiej metafory Krzywego zwierciadła, które się zsuwa pomiędzy ludzi nagle APA 3 ofiary konfliktu i widzą agresora na okna Baczyna człowieka, który zagubiony cierpiący i widzę kogoś, kto mi zagraża przede wszystkim do widz nie chce widzieć innych elementów tylko widzę to właśnie jest Tischner mówi to jest bardzo ciekawy, że jakby demontowanie nienawiści trzeba zacząć od tego nie będziesz dawał fałszywego świadectwa w Chinach jest bardzo głęboki Exxon właśnie znowu to jest taki tekstury, jakby uderzył mnie szczególnie w ostatnim czasie pomyślałem, że warto go w takiej książce umieścić to zapytam jeszcze rozdział cierpienie innym, bo to też ważne mamy takie czasy, że niemal każdy czuje się czasami cierpiący i zadaje pytanie, dlaczego nie spotyka, a już nie wspomnę o tym ile osób choruje i walczy z różnymi chorobami ostateczny sens Robem musi każdy człowiek oprócz sam dla siebie samotności inni ludzie mogą to tylko podprowadzić ku temu odkryciu jak należy rozumieć no myślę, że to jest bardzo realistyczne w gruncie rzeczy nikt nam nigdy nie powie, kiedy cierpimy, jaki jest sens możemy słuchać tego lub owego, ale nie wiem n p. mój wujek zmaga się z rakiem trzustki i ból jest niewyobrażalny w zasadzie leki nie pomagają i teraz jak coś nie tak wyobrażał go miał przyjść do wujka powiedziałem wujku drugi ofiary to cierpienie za kogoś albo Wierzbno pocierpieć, ale nie znając plusem jest jakiś dach to byłoby coś okrutnego może nawet, gdybyśmy tak do człowieka o bezpośredni awans owali takie oczekiwania człowieka, który jest w bólu pogrążonych, ale z drugiej chcemy możemy sobie coś podpowiedzieć kisielu jedno na czym polega podpowiedź na tym, bo tu cytuję Kempińskiego, że gonimy jedynie w rolach w rozpaczy nie jesteśmy ani pierwsi w historii, którzy cierpią w pewnym sensie ból jest taki absolutny prawda ból jak człowiek cierpi 1 ząb boli to żadna sprawa na świecie nie jest ważniejsza niż wiedzą jak dziecko jest chore to żadna sprawa na świecie nie przesłoni tego, że dziecko choruje, ale z drugiej strony nie jesteśmy pierwsi ileś osób przeszło przez te doświadczenia my możemy się im przyjrzeć posłuchać Kiełpiński właśnie to w chorobie powiedział Tischner owi Antoni Kępiński wybitny psychiatra, że to jest właśnie fenomenalne, że my nie dzielnej piersi TUW w 3 są w takich granicznych sytuacjach życia uświadamia i drugą w pewnym sensie przynosi jakąś ulgę, że iluś ludzi no no musiał tę tezę tę drogę przejść Legię lub gorzej sobie z tym radzą sobie, że też mamy w okół siebie i innych prawda, którzy po, których pomoc możemy sięgnąć to są rozmaite takie pociechy, które nigdy nie będą ostateczne są tacy ludzie, których nie jesteśmy w stanie pocieszy, toteż czasy powszechna jak znaleźć ten w chorobie, jaki ma sens choroba milioner z niezależną od człowieka tu jest bardzo trudna sprawa, bo rzeczywiście tu tu Tischner no bo dziś do roli pomaga perspektywa religijna, że osy i zacznie on mówi tak wiara, że to, że właściwie każde cierpienie można ofiarować w związku z tym człowiek ma jakiś tajemniczy sposób nadaje musem z o mnie się wydaje, jakbym nie był w stanie powiedzieć od wielu lat o tym, myślę moje życie związany bardzo blisko z osobami, które z nich są niepełnosprawne intelektualnie wiele o tym, myśleć wie o tym, dyskutuje z różnymi ludźmi nie umiem powiedzieć, jaki jest sens cierpienia takich osób wiem, że wiem większość cierpienia, jakie one przeżywają to my sprawiamy, że zakres cierpienie, którego mogłoby nie być Stomil interesuje, żeby tego było jak najmniej, ale z miejsca trzeba być życie graniem, by pełnić coś tu już wychodzę trochę poza Tischnera pełni we wspólnocie coś w rodzaju kleju to znaczy wobec tych ludzi cierpiących musi jednak jakoś mobilizujemy wszyscy do jedności to widać bardzo pięknie może tak spektakularnie, w jakich akcjach ratowniczych Jurka Owsiaka, że ludzie są podzieleni, ale jednak to jest dobry cel ten prawda, że to, by jednak chodzi o te dzieci od tych starszych i to tak widzę, że nie wiem kościół w Polsce podzielone, ale jak idzie siostra Małgorzata Duda byłby dużym Chmielewska polega to wszyscy będą tam kręcić nosem, ale ostatecznie każdym na finał z koła bieda, bo wie, że to jest racja zdarzy to jest ktoś Domaradzki do tych trudnych rozdziałów dotyczących wcielenia śmierci daje pan nadzieję daje on tekst, który mówi o radzie byłaby to, że orzekając, iż raju mówi się nadzieją nie kończyło to jest zawsze lubię cytować swojego powiedzenie, że jakby górale pisali Antygony to może na końcu Stryczek górowała tygodnik, gdyby było szczęśliwe małżeństwo z kraju młodymi, gdyby mieli dzieci bierze to jest bardzo ciekawe, bo kultura góralska jest melancholijna dosyć jest duży ładunek też takiego świat duża świadomość, że życie w ogóle jest bolesne, ale z drugiej strony jesteś taki gest to w radiu to trudno pokazać, ale w zasadzie takiego ruchu ręką w górę żyje, a po było z RO Wa 6 lat, że jedno jest jak jest, ale ostatecznie w tym świecie jesteś tyle piękna powiedział dobrze, że u Tischnera nadzieja wiąże się trochę z pięknym także z piętnem człowieka, że po prostu człowiek jest zdolny naprawdę do rzeczy niewiarygodnych i oglądam rozmaite widowiska w telewizji, a także w radiu słucham rozmaitych dziedzin, które nas sprawiał przygnębienie, ale brzmi tak pomyśleli o wielu pozytywnych przykładach jakie, jakie w życiu spotkaliśmy czy widzieliśmy to kto to człowiek zdolny do niewiarygodnych rzeczy, choć nie tak dawno są troszkę wyjdę poza Tischnera to sprawa, która nie bardzo jakoś tak uderzyła była ta historia, że w kościele są w stanach Zjednoczonych jakiś młody człowiek otworzył ogień to do ludzi prawda zamordował kilkanaście czy kilkadziesiąt osób w tym córka pastora i 3 dni później ten pastor wychodzili i mówić takie rzeczy, że łzy idą ci do oczu same prawa jak słyszy, że jako mniej tym, że to jest autentyczne przebaczenie nie Ion mówi z troską także o tym, chłopcu o tym, bo o jego rodzicach i myśli sobie kurczę no to rzeczywiście w człowieku jest to co pisze opisywał jest taka możliwość, że ty możesz być większy niż twój ból niż cierpienie właśnie no i Tosię nazywa tak sądzę jednak Tosię nazywa się z nadzieją po rozum w tym słyszymy często ostatnio narodowej Dumie nawet na manifestacjach często się krzyczy duma duma narodowa duma prawda i tak ma tak często ma taką refleksję, że jak być dumni jesteśmy akurat nie jest z tego miejsca w swoje znajdę liczniejsze w naszej kulturze nie n p . z takiego poczucia siły Niemiec naprężenia muskułów, a tu myślę z książki Tischnera przypominają o tym co coś co jest naprawdę warte uwagi, że to jest naprawdę kultura mądra kultura Polska jest kulturą mądrą ona ma wiele bardzo takich elementów pięknych, z którymi ma rzeczywiście mógł moglibyśmy, o których moglibyśmy powiedzieć, że jesteśmy z niej dumni no to jakość jest przykryte tymi emocjami negatywnymi przeciwko komuś skierowanymi i t d. jest jeszcze zapytać co to w ogóle Borek 4 do tekstu to jest to co mnie najbardziej uderzyło, że Biel dowolny rozdziału i on jak żywo dotyczy czegoś co wydarzyło się w przestrzeni społecznej politycznej albo ludzkiej tydzień temu 2 tygodnie temu miesiąc temu, a te teksty tak naprawdę są w jakiś czas nos i głównie z lat osiemdziesiątych kilka chyba starszych i trochę z lat dziewięćdziesiątych to była też taka okazja, żeby wydobyć trochę rzeczy, które są zapomniane n p. kazanie na pogrzebie Krzysztofa Kieślowskiego i my mamy dzisiaj też bardzo duży problem w Polsce jak mają się porozumieć ludzie, którzy wierzą z tymi, którzy nie wierzą Krzysztof noga z wielu powodów, o których nie już niestety szeroko mówić jak ty w mam wrażenie, że oprócz tych różnych naszych pęknięć także to pęknięcie się bardzo poszerzyło i nagle na pogrzebie Kieślowskiego Tischner wygłaszam bardzo przejmujące kazanie o kimś, kto no właśnie nie wiadomo, do którego świata przynależy, ale jego twórczość we wszystkich, jakby porusza sumienia nie porusza sumienia porusza taką korektę taką chęć poszukiwania tego co prawdziwe no i wracając do tego co pytasz mnie się wydaje, że to jest trochę może na wyrost powiedziane, ale w zasadzie każdy prawie dobry tekst jest ponadczasowy hit to znaczy jeśli człowiek pisze jakiś przenikliwy esej i to wszystko jedno, czego dotyczy czy to będzie prawda własny pokój Wirginii Woolf to czy to będzie Tischnera ludzie z kryjówek to to zawsze będzie trafiać w coś istotnego nawet jak się ten świat zmieni Pragę zmieni się kontekst i t d. to jakieś elementy zostaną, bo w końcu umówmy się już natura ludzka się nie zmienia zaborców, ale w tych tekstach też widać je, żeby Tischnera jako człowieka współczującego takim dobrym tego słowa znaczeniu w bo to się wydaje też tak bardzo ważnym wyznacznikiem tych w zasadzie wszystkich tekstów, które są teksty, które mówią zabaw drugiego człowieka przekroczyć siebie bądź aktywny w miłości, nawet jeżeli przy tarczach historyka maja blat to nie jest historia nie on pokazuje niejako z nienawiści tylko on pokazuje jako historię zawiści tak, a to czego z czego ta zaś wynik jeśli dobrze rozumiem to jest rzecz związana paradoksalnie z dobrem, a 4 stref, w których no to jest cechą Tischnerowskie go myślenia w ogóle było jak jak ja pewnie pamiętacie, że że, żeby pokazać też że, żeby dramat życia polega na konflikcie wartości, które są jednakowo ważna zmiana to błądzenie w żywiole piękna słynne tytuły jego rozdział błądzenie żywiole dobrano człowiek nie chce jakiegoś specjalnie zła na tym świecie po sobie zostawiać, ale okazuje się, że zostawia n p. ogromne zniszczenia i Tischner był na to wrażliwy, dlaczego myślę, że w ogóle jego siłą jako myśliciela było tu było to, że to myślenie powstawało w 1 z 1 strony w bardzo tak ścisłym dialogu z wybitnymi filozofami światowymi on rzeczywiście bardzo intensywnie czytał Husserla Heideggera lidera wielu innych, ale też to nigdy nie było oddzielone od doświadczeń życia, a to znaczy to się bierze też po prostu z rozmów wróci w piątek i powiedział nawet tak mimochodem, że żyje, jakby swoją wiedzę o człowieku zawdzięcza tyleż tamtym autorom co konfesjonał i innym, że konfesjonał dał mi bardzo głęboki wgląd w człowieka większy niż u nich niż inne sposoby 1 i myślę, że to jest prawda to wszystko jednoczą, gdy był księdzem czy przeprowadziłby z ludźmi głębokie rozmowy nie można powiedzieć, że był też takim wielkim terapeutą trochę dla ludzi tak sądzę wiele rozmów i które prowadził był w swoim mieszkaniu nie miała charakteru spowiedzi tylko po prostu przychodzili ludzie jakoś jakiś problem miał on on próbował na to odpowiedzieć i z tego wszystkiego się ubrała, jakby jego hobby jego filozofia jego spojrzenie na nasz człowiek rano przed szereg spojrzenie jednak afirmatywny to znaczy, że ostatecznie to jest piękne stworzenia tęczowych przy wszystkich swoich wszystkich swoich głównych cechach to na świecie zatrzymanej pozwolicie, że pozostawimy państwo w takiej filozoficznej niepewności każdy na dach nad rozmawia z Wojciecha Bonowicza na tej rozmowie towarzyszy Łukasz Wojtusik za chwilę wraca na przypominam rozmawiamy o niepublikowane dotąd księdza Tischnera Józefa w tekstach, które ukazały się niedawno nakładem wydawnictwa znak wracamy do Radia TOK FM nie do krakowskiego studia po krótkiej przerwie możecie przegrać zawsze chciałem być po góralsku, ale żona zawsze mówiłem, że to, że papież mówił tak rozległym wniosku w Les man Greatest Mono to świetny góralski akcent ma Łukasz Wojtusik radio TOK FM Katarzyna Hall witamy ponownie zapraszamy na ciąg dalszy rozmowy z gościem w naszym krakowskim studiu Wojtek Bonowicz 3 rozmawiamy o niepublikowane dotąd tekstach księdza Józefa Tischnera no właśnie już publikowane nakładem wydawnictwa znak się ukazały nowym jest o czym rozmawiać w 1 z tekstów pojawi się taka metafora twarzy to znaczy, że każde spotkanie z innym jest spotkanie w kość twarzową klną, że warto w to spotkanie zainwestować warto tą twarz innego odkryć dzisiaj mówiąc innym bardzo często odkładamy sobie również takie medialne kalki, że inny to uchodźca żeliwny to ubogi, że inne to jest ta osoba, która ma inne poglądy właśnie jest wierząca niewierząca chcieć zapytać czy dziś na twoim zdaniem odnalazłby się w takiej twarzą w ich na kładce, jaką jest n p. Facebook notuje się kawy tanieć jak sprawdzać czy rząd zlikwidował 3 0 i to także młodzież toalet w szkole zapytała on bowiem tych seriali ma 3 zlotych byłyby esejach wypowiedziach w tekstach humoru, jakby opiera cały wszystkie swoje założenia na tym, że jednak za dochodzi do jakich relacji z jakiego spotkania tak tymczasem wielu teoretyków mówi o tym, że na Facebook jest imitacją spotkania jest czymś co jest pewną formą spotkania jest pewnym skrótem w mniej jest bliskie takie myślenie, które promuje, bo to nie, bo ich do istoty swojej z Facebooka czy podobnych portali to nie należy, że próbuje jednak traktować te miejsca jako jako miejsce spotkań jako takie współczesne Agory, że to nie jest znaczy, że to albo inaczej takie miejscach, w których można się umówić na spotkanie także nowe powiedział też uwagę, że w tam także wiesza się artykuły do pisma, który współpracuje nam przez młodzież z tygodnika powszechnego są poważne teksty niekiedy i tam jest zachęta, żeby się, jakby wszedł w ten tekstów wszedł głębiej w to jest podejrzewam, że byłoby nie inaczej z tekstami liczne groby pisał dalej tak pisał prawda nie sądzę, żeby się dał namówić granat litować Ślązak w ogrodzie jest w szkole dlatego rząd w ogóle nie było dobrego zdania o ludziach hodowanych na aforyzm gmach, choć czasem jest autorem mnóstwa aforyzmów w gruncie rzeczy, o czym mówiliśmy, ale jednak jednak myślę, że to talk talk talk to było trochę obcy naturze czy dla niego bardzo ważne, żeby z myśliciele przejść pewną drogę, że to nie jest także, że myślenie Ts UE coś łatwego i za pomocą 1 gema załatwić swoje problemy może być interesującym punktem wyjścia do spotkania z danych znany myśliciel, ale to oni same nie wystarczy co do twarzy no to jak wiecie problem z twarzą jest generalnie itd itp nawet nie chcesz wiedzieć, jakim jest wyraz twarzy jak tu wszedł w nocy z przechodzeniem pod kątem uproszczenia nie wycinać z Argentyny to, że tego dnia wygasną, dlaczego dlatego, że twarz ma, bo to jest ciekawe ciekawe pytanie, dlaczego zaczyna to jakby mu oszukiwać i dlaczego Tadeusz to, że rzeczywistość wirtualna jest tak atrakcyjne dla człowieka, bo twarz bardzo dużo znaczące i w związku z tym możemy się możemy zasłonić się i do tak naprawdę bezpieczny sposób zwrócić się uwagę, że kiedyśmy pisali listy ręcznie to także styl pisania nos zdradza to jest jak trochę jak kawałek naszej twarzy dzisiaj w zasadzie ani nie piszemy ręcznie coś źle jak my z krajami to co chcemy takie zdjęcie, jakie wybierzemy spośród setki innych, które nas najlepiej pokaże albo pokaże nas takimi, jakimi chcemy, bo nie wszyscy chcą być dobrze pokazali niektórzy pokazują jak by pewną stronę swojej natury mamy dzięki temu możemy się paradoksalnie dużo lepiej kreować chować w tych twarzach z różnego rodzaju maskami tak jak zawsze tak nie jest maski dla siebie nakładamy i mam ważny jest działanie teraz dużo bardziej świadoma tego zastanów się po co to robimy no bo jest to dla nas po pierwsze, bezpieczne jest atrakcyjna jakaś gra właśnie w tym jest prawda możemy prowadzić z pewnym pewną grę z konkretnymi ludźmi albo ze światem w ogóle ja myślę, że za jakiś czas coś się nam znudzi, dlaczego dlatego, że po prostu jest tego za dużo w niej znowu będzie i dziś jest trochę tak jak ta książka to się w niej też tak myślę, że na przychodzi do dna był też do takiego czytelnika, który się trochę zmęczyły chciałby się znowu mu zrobić krok w tył prawda jednak na moment wyłączy dziś i po pobyć z jak jest czymś takim tradycyjnym bardziej, ale to gra zadać pytanie, które będzie trochę to włożenie Możejki w mrowisko czy to jest również książka dla takiego czytelnika, który jest wierzący i który jest zmęczony tradycyjnym polskim kościołem chybabym nie chciał takiej ustawiać się zna Andrzeja zaś jak ci wszystko co pisze staram się na ogół tak ustawiać, żeby ten czytelnik był jak najszerszy co pisze co redaguje to znaczy jak najwięcej ludzi zaprosić raczej nie wygrażać i myślę, że dużym sukcesem tego, czego te z Tischnerem w ogóle jest to, że przy wszystkich podziałach oni jednak po różnych stronach tych polskich barykad ciągle ma swoich sympatyków nie zawsze słuchają uważnie złowrogą władzę, a to jest inna kwestia, ale być może taka takie są koszta sympatii właśnie się nieuważnie słucha Radia, ale to jest ważne, że oni, jakby kojarzony wszędzie jako człowiek, który miał dobrą wolę przynajmniej po dach, który też nie jest pewien pewien ideał w sobie czy pewne ideały opisywane ogólnie jako etos Solidarności, ale się wydaje, że dla tej kategorii, o których ty mówisz ta książka będzie bardzo dużym wsparciem, bo ci ludzie trochę się miotają się także osobie pomiędzy tym co jakby słyszą z ambony 3 3 3 z z listu przez wystąpienie rozmaitych biskupów czy czy prominent nie tylko duchownych, ale alei świeckich przedstawicieli kościoła czy ZUS władzy, która się na religię powołuje, a tym co sami czują wewnętrzny i wtedy taki człowiek, który przychodzi porządkuje i po, mówi że tam to jest jednak trochę przemijające taką, a tu jest, a jest to co jest jakąś mądrością wieków to co wtedy człowiek odzyskuje taką wewnętrzną równowagę sił pocieszy lepiej, jeżeli n p. idąc do przypadkowo wybranego kościoła zamiast cytatu z Jana Pawła II albo opuści to z mapą od drugiego i papieża Franciszka usłyszysz co do wszystkich naraz oddać wszystko zależy, jakie się cytaty wyciągach nie myślę, że wszystko zależy od tego jakie te cytaty rozum ja mam taki cytat, który często noszę przy sobie któryś z przemówienie, które w Polsce rzadko jest cytowane przemówienie papieża Jana Pawła drugiego wygłoszone w ONZ i tam jest piękny fragment poświęcony odmienności jak ważne jest spotkanie z odmiennością, że spotkanie z odmiennością nie jest zagrożeniem dosłownie doktor to właśnie słowo pada ani żadnych innych, że przeciwnie on jest dla nas właśnie szansą otwarcie z papieża można też bardzo różnych Libia traci wszystko zależy od tego czy co chcemy tak naprawdę usłyszeć ja bym powiedział, że sytuacja nie jest zła o, tyle że jak z n p. czytałem list Episkopatu dotyczący patriotyzmu albo niektóre wypowiedzi czy wywiady obecnego prymasa to jasne myślę, że tego Tischnera jest nawet w kościele więcej niż kiedykolwiek, a także może nie jest tak źle może morze może to jednak dochodzi do głosu także i taki sposób widzenia spra w karnych ostatni rozdział, który jest takim pięknym zwieńczeniem wszystkich tych tekstów mądrość ludzi gór trochę odwołań do legend trochę takich uniwersalnych prawd trochę przywołanie różnych postaci wszystko tu jest jak ja ten rozdział to się waha się też przygotować, bo mam też w zamyśle taką książkę w ogóle góralską Tischnera jeszcze bez bardzo duży jego Kazań góralskich z żużlem w gwarze mówionych i myślę sobie, że może to by był nawet dobry wstęp do tej kolejnej książki, ale z drugiej strony w tym rozdziale zatytułowanym mądrość ludzi gór gór kumulują, jakby wszystkie te wątki praw do ludzi w całej książce pojawia i ten pojawiały i ten wątek wolności, a najwolniej około 5 wolny wolny Jakub Kosek Paul Strachan przyśpiewki pomyślna wydają takie niby nic by oni 3 1 alergiczne w interpretacji Tischnera nagle one się z tym stają takie bardzo prawdziwe, bo to jest taka jest tutaj 1 z moich ulubionych pelikany się winne Kany się obróbce to jedno zbocze seat drugą zaś z po nie jest to prawda, bo ma z inżynier naszych relacjach prawda no i to jest, więc on się odbija od tych góralskich przyśpiewek go z przypowieści Tetmajera od literatury podhalańskiej, ale idzie w taką stronę, żeby pokazać nam, że jest taki świat świat, do którego my chyba wszyscy tak naprawdę tęsknimy opisujemy go często takim sformułowaniem, że to świat prostych wartości ostatecznie to chyba najbardziej chodzi wiele do święta się zbliżają nie będzie wiele takiego w telewizji będzie aż morze do przesady albo w sklepach albo wszędzie tych obrazów takich świątecznych oraz systemy tęsknimy za takim spokojem, który jest ze świętami związane z postaci, czyli co chce przychodzić do domu, który z rozbitych pełnych zdenerwowania do niego chcemy przychodzić do domu, w którym jest jest pokój, w którym można ze sobą musisz nawet na chwilę no bo dzisiaj życie tak wygląda także moje rodzinne życie, że każdy ma trochę inny kalendarz każdy trochę inaczej funkcjonuje, ale te momenty takiego takiej prostoty, że siadamy, że właściwie nic nie potrzeba wiele wspólne słowo na wspólne zjedzenie czegoś okazuje się ważniejsza jest wszystko inne mówi o tym, że ta książka bardzo mocna zmusza nas do myślenia do zastanawiania się nad różnymi rzeczami do szukania odpowiedzi tam jesteś taki ładny widok ładny tekst mówi o tym jak Tischner porównuje naukę myślenia do nauki chodzenia nago, ale w ogóle taki dar, że potrafił znajdować takie metafory właśnie wżyciu codziennym praniu na razie to nie sięgał po takich jak wyrafinowany bardzo obraz tylko brał, jakby z codziennego życia obraz czy metafory, którym się posługiwał i tutaj rzeczywiście, kiedy mówi o myśleniu w tej książce pojawiają się postaci Sokratesa Diogenesa i innych filozofów w zestawieniu n p. stawał brak jest nadal zamknięta, dla której non Schengen z takim symbolem może nie tyle dojrzewają do myślenia, ale w Kanadzie dowolności i teraz jest dziś mówić coś takiego, że to, żeby się nauczyć myśleć trzeba dokładnie tak postępować tak samo jak przy przy nauce chodzenia złapać się jednak za rękę kogo się na kogoś mądrzejszego i oczywiście, kiedy uczymy się chodzi oto po pewnym czasie ktoś jest to przestajemy być pop potrzebna już Th podpórka, nawet jeżeli chcemy, a przy uczeniu się myślenia w pewnym sensie ta ręka ciągle spocznie on jest dlatego wracam do Tischnera i dumnych z resztą myślicieli chcę powiedzieć, że od razu, że mamy w Polsce wielkie szczęście, bo mamy naprawdę po kogo sięgnąć przypomnę Leszka Kołakowskiego przypomnę wiele takich postaci pięknych może nie myślicieli, ale poetów jak Wisława Szymborska Czesław Miłosz był już ostatnia zmarłych Andrzej Wajda Władysław Bartoszewski do mamy takich ludzi całą gamę Game, którzy po prostu zostawili też pewien rodzaj Niewiem wyciągniętej ręki wzrost rynku do stron można chwycić IKE oraz prowadzi albo przynajmniej na Pomorze, iż trudna, bo to jest ważnym bardzo istotne w tej metaforze, że Tischner nie, mówi że ta osoba weźmie nas za rynki będzie nas ciągnąć tam, gdzie woda chce albo Kościerzyna Ełk jedno zaśnieżone pokazie albo, ale też będzie nam towarzyszyć na tej drodze, którą my mamy dostać się na każdy ma swoją ma swoje sposoby chodzenia i t d . no, więc ja wierzę w to, że wśród tych wymienionych za smycz rozmaitych przewodników można, by wiele innych też wymienić, że dzisiaj to jest taki dobry przewodnik Rzeźnik się dobrze idzie kiedyś napisał, że z góralami może nigdzie się łatwiej, ale na pewno SLD LPR był to tak samo, choć jest szmerem to wcale nie jest łatwe życie, bo dorzecza zmierzyć z wieloma sprawami trudnymi bardzo tak realnie Real jednak na bardzo dobrze pani powiedziała realnie nas też bardzo takie realistyczne myślenie o życiu, ale z drugiej strony muru na luzie jest brak jest ewenement, że PiS śmiech, ale było bomba bomba rannych ostatecznie nie jest tak źle mówił pan o tym, że być może będzie to wstęp do tej góralskiej książki to dopiero gdzieś tam się rodzi w pomysłach na jak też chyba do tego nawiązuje sama okładka z piękną stylizowaną warzelni są na przedzie, skąd taki pomysł to była pana sugestię, że znowu wydawnictwa znak to jest w dużej mierze zasługa wspomnianej już Indiana w murach i chciała jakoś inaczej trochę Tischnera opakować z 1 strony oczywiście, nawiązując do tej stylistyki góralskiej, ale właśnie też do takich książek, które dzisiaj się pojawiły na rynku typu jakoś to będzie prawdziwa, że to jest też nawiązują do naszej tradycji i na podstawie tej tradycji próbują coś podpowiedzieć jeśli chodzi o to właśnie jak sobie w życiu radzi czym się w życiu kierować mniejsze szaleniec okładka pod uwagę tak anegdotycznie powiedzieli, że ktoś na widok tej okładki mówi no dobrze, ale ciągle są motywy łowickie Głuchych itp są mieszane mówiąc śmieszyło, ale to pokazuje, że motywy góralskie i nie są tak bardzo oczywiste jak by się nam wydawało to znaczenie dla wszystkich te motywy i już są w tej chwili czy ten myk mnie bardzo zależy, żebyśmy góralszczyzny i kultury Podhala nie kojarzyli tylko z taką ozdobę, że to jest taka ozdoba prawda, że opel jak jest impreza jak często nawet na państwowych imprezach przemówienia przemówienia potem wychodzą górale zatańczą zaśpiewają i to jest kultura, w której kryje się wiele ciekawych elementów powiedziałbym nawet do oparzeń są one się wydaje taki bardzo prostym motywem ona kryje bardzo dużo ciekawych takich motywów, że jest inna w każdej nieraz wioski obok siebie różniącymi parze z Niemcami wzorami kolorami jest bardzo dobrze, że tym Tischner tutaj jest oni zresztą jak pani Anny pewnie zauważyła samo jego nazwisko wygląda tak jakby było trochę wyżłobione w dynastii, ale tak bardzo pięknie stos miała sens, jaka piękna stylizowana w ogóle tutaj trochę to wygląda jak kawałek nogawki spodni góralskich tak nabijając AK Kozienice pięknie wyglądaj tak właśnie, by żywcem wzięta z kultury góralskiej z Zakopanego zasiądzie żywa jest odważna stylizacja chwalić jest bardzo będzie ważne, żebyśmy się też tego nie bali ja myślę, że Czyże każdy znajdzie tutaj coś dla siebie w tym czasie, kiedy wszyscy są indywidualistami jednak rząd znaleźć coś co jest uniwersalne i dla każdego, a tymczasem wiele słów dobrze zamkniętych w książce ksiądz Józef Tischner krótki przewodnik pożyczyło nieznane teksty, o czym opowiadał nam Wojciech Bonowicz wielkie dzięki dziękuję bardzo z krakowskiego studia bardzo serdecznie pozdrawiamy go Łukasz Wojtusik Katarzyna Ahmad miłej lektury rzeczy o tym, wszystkim, którzy chcą zajrzeć do nieznanych niepublikowanych tekstów księdza Józefa Tischnera o wydanych niedawno przez wydawnictwo znak książce krótki przewodnik po życiu ksiądz Józef Tischner teraz czas na informację rady druga fala Zwiń «

Wojciech Bonowicz opowiada o nieznanych tekstach księdza Tischnera, opublikowanych w książce "Krótki przewodnik po życiu".

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 23:00

Najnowsze Podcasty

"UE chce nam zabrać władzę nad lasami". Prawda czy fałsz?

Przylatuje jerzyk do gniazda a tam "termomodernizacja". O ochronie ptaków mieszkających w budynkach

''Literatura uwalnia nas od determinacji i ciasnoty''. Prof. Koziołek o książce ''Czytać, dużo czytać''

Rosalie.: "Potrzebuję kobiecej energii"

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL