Przypominamy rozmowę prof. Wiktora Osiatyńskiego z prof. Januszem Czapińskim

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

katyński, witając w audycji zrozumieć świat naszym gościem dzisiaj jest pan prof. Janusz Czapiński prof. Czapiński jest psychologiem jest autorem badań panelowych diagnoza społeczna autorem licznych prac wywiadów i książek dotyczących i psychologii szczęścia i w psychologii polityki życia politycznego jest bardzo ważnym i widocznym komentatorem życia publicznego w Polsce utonęły w tych komplementach dzień wolny wykonał elementy to opisy nie powiedział, że dobry, że Rozwiń » na żadnym ze znanym, ale ich kadrze jest lista długa to po prostu rzeczywiście ALT, ale dużo, by zarobić nawet tak kiedyś, że mój starszy synek miał chyba w 5 lat to na pytanie, który dzień jak rzeczywiście zajmuje twój ojciec wiedział jak to się wszystkim się pan diagnoza społeczna jest czymś takim się pan zresztą to wszak dla widza, który ściąga w ekran powiem szczerze, że nie jest to rzeczywiście imponująca to 5 6 3 stron w badaniu na temat wszystkiego rzeczywiście wszystkiego co jest ważne w postawach ludzkich i one warte życia ludzkiego zajmuje się pan wszystkim taka byłam nie tylko moja zresztą ambicja, żeby wreszcie w Polsce zrobić takie panoramiczne badania, które na pokażą nie jakiś fragment społecznej na rzeczywistości, ale w miarę możliwości wszechstronnie dosyć pokażą jakość życia Polaków na bardzo wielu wymiarach także pokażą co w głowach Polaków, ale świeższy krzyczy cieszyłem, że UE, a także jak wyglądają te polskie domy z graczy co są wyposażane w inne jak się to wszystko zmienia w czasie, bo pan powiedział, że to jest ten projekt badań panelowych nad morze słowo wyjaśnienia chodzi o to, że co 2 lata wracamy w miarę możliwości do tych samych gospodarstw domowych i przepytujemy tych samych ludzi i w tym roku zrobimy to już po raz ósmy, więc niektórych będziemy mieli w zbiorze danych już w okresie od 2 0 klasa jednoznaczna za lat nie pojawi się w tym roku jak 1 z 20, dlatego że ja w ogóle tego typu badania zacząłem zaraz jak tylko się pojawiła taka możliwość dla stosunkowo jeszcze młodego wówczas naukowca dziewięćdziesiątym pierwszym roku wygrał pan 40 lat pewne nadzieje z głową młodego, bo boję jeśli chodzi o PRL to w finanse można było zdobywać jak się miało około 5 5 6 0 lat pieniądze na badania na objazdy na badania uważa, że było Podhale młodzież już uznanym uznany na dziś tak ciężkimi znajomości stosu umożliwić oczywiście można się do nas czasem przychodzą rzadziej, bo podczepić pod okiem starszego kolegę czy starsza koleżanka i chyba że szybka kariera partyjna Ćwielong był młody no tak szybko frajera oparta na dawała im możliwość zapomina tak, ale to wyjątki były raczej jak pan w ogóle wpadł mając 4 0 lat na potrzebę takiej diagnozy społecznej to fanki uchowało czy rząd studiów czy potem zaraz pan pomyślał, że dobrze byłoby to zrobić chce się bronić komunistycznymi jednak niebagatelne on inne złożyłem wniosek o Grant do odpowiednika ówczesnego Narodowego centrum nauki dostałem duży Grant co w takiej wysokości w jakiej wnioskował i postanowiłem w dużym badaniu pierwszym tego typu w Polsce na temat jakości życia umieścić wszystko co wydawało mi się ważne nie tylko my go punktu widzenia, ale także z punktu widzenia rodaków, bo wcześniej też w mniejszych duża w badaniach pytałem ich o to co jest dla nich ważne i ponieważ ja nigdy nie miał takich inklinacji, żeby się zasklepił jakiś w 1 psychologiczne jeszcze SC tylko z myślą o tym, świadczy również biblioteka w moim domu tylko interesowały mnie różne sprawy i społecznej politycznej i gospodarcze Noto jak miał taką okazję, bo dostałem te pieniądze na to wszystkie te swoje zainteresowania umieściłem w 1 dużym kwestionariusza i spytałem Polaków we wszystko co można było w inny wówczas pytać się z przyjacielem młodości mówili o tym, całokształt no tak niektórzy zresztą zarzucali, że stopy nie rozstawałem się coraz mniej psychologiem coraz bardziej się z logiem nawet niektórzy dziennikarze uważają pana ze związku socjalnego co z kolei koledzy psychologowie mają do mnie prezes pretensje, że zdradziłem środowisko medialne nie czuję, że kogokolwiek zdradził tak również prowadzę to coś się odbywa pod moim kierunkiem i prace magisterskie my i tak ukierunkowuje trochę moich doktorantów to, żeby spojrzeli na ten wyjściowy problem na w miarę możliwości szeroko, bo nie ma tak to takiej sprawy w życiu człowieka także tej, którą podejmują psychologowie, która nie ma kontekstu, która nie ma jakiś źródeł, a jakiś przyczyn te jakich konsekwencji na ich w związku z tym jak spojrzymy tak trochę szerzej to okaże się, że cała masa wniosków, do których moi starsi koledzy po fachu dochodzili, kiedy się w przyszłości okazuje się wątpliwa nie tylko je o 1 sprawie w wspomnę przez całe dziesiątki lat psychologowie, którzy się interesowali się dobro stanem psychicznym, a mówiąc bardziej publicystycznie poczuciem szczęścia zadowolenia swoich przyjmowali jako oczywiste założenie, że to poczucie szczęścia to jest ostatnie ogniwo w drodze od jakich przyczyn znaczy z jakiegoś powodu ludzie mogą się czuć bardziej czy mniej szczęśliwi na albo, dlatego że są bogaci lub biedniejsi albo, dlatego że mają dobre albo złe relacje z innymi albo, dlatego że są zdrowi lub, chociaż i t d. tak dalej tak dalej albo, dlatego że mam szczęście albo, dlatego że mają szczęście mnie od początku nurtowało czy to nie jest, aby w odwrotną stronę to znaczy szczęśliwy może mijali mam szczęście się powodzi, że ludziom szczęśliwym się powodzi większe prawdopodobieństwo, że dojdą do innej jak już majątku, a że zdobędą sympatię innych już szczęśliwości z nastawieniem albo dziedzicami ma ona być moim zdaniem duże w dużej mierze odziedziczony trochę, ale to może o tym, przy innej okazji rozmawiam tylko pokazuje, że jak spojrzę na to szerzej na to wtedy jeszcze dużo dowodów empirycznych na to nie było, ale te drobiazgi dowodowe, by uderzająco zgodne z moim sposobem myślenia, bo ja zacznę od pytania po cholerę człowiekowi poczucie szczęścia po co ich nazwano odpowiedź no właśnie tak jak zadałem w ten sposób pytanie to nie próbowałem wyłącznie szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego to się czuje szczęśliwy, ale co to by udaje się po to, poczucie szczęścia, żeby się w hałaśliwym tak dokładnie tak jak zwaną użycia tak no no no po co rodzimy się z wolą życia leży na po to, żeby żyć tak coś zrobić w tym życiu tak do czegoś dołożyć się stawiać sobie jakiś cele Wola życia nie jest wartością samą w sobie jest punktem wyjścia do robienia czegoś bardziej się mniej sezonowej to jest ten rdzeń Celeste rdzeń tak i wynagrodzenia oczywiście promieniuje podtrzymuje również takie subiektywne poczucie zadowolenia zżycia ilekroć się los nam trochę przetrącić to poczucie to potem ona sama się odradza ich ręce, ponieważ miałem dosyć szerokie zawsze zainteresowaniem i byłem przekorny, a czy ja nie kupować wszystkiego na tej zasadzie jakieś autorytety coś opublikowały tak zawsze szukajmy dziury w całym w tych różnych imprezach takich wydawało się bardzo oczywistych nad taktyką miałem okazję to znaczy to jak ze, żeby posprawdzać sobie te swoje wątpliwości te swoje krytyczne pomysły i w takim szerszym kontekście to po prostu zrobiłem jej i pierwszy duży sondaż na temat jakości życia z siebie dziewięćdziesiąty pierwszy roku, a potem to już tak pobiegła po dziewięćdziesiąty 02 03. czwarty piąte 06 07 . potem miał trzyletnią przerwę przygotowywaliśmy się do tego dużego projektu, czyli do diagnozy społecznej i zaczęliśmy realizację tego projektu w roku 200 0 długo szukaliśmy pieniędzy wreszcie premier Buzek zdecydował się desygnować odpowiednią sumę i wówczas właściwie w całości zostały sfinansowane z pieniędzy rządowych to ta pierwsza edycja w braku 2000 zachęciliśmy rząd premiera Buzka obietnicą, że sprawdzimy te społeczne psychologiczne efekty 4 dużych reform w społecznych, które tam też rząd wprowadził w życie samorządowej emerytalnej szkolny skończył tam czwarta zmiana dni podziału administracyjnego jednak i tak się zaczęła, ale wiara jest jednak droga przez mękę dlatego, że to za każdym razem, jakby odnowa trzeba szukać tych pieniędzy, a czy co prawda teraz jak oaza społeczne jest rodzajem instytucji, ale to nie znaczy, że wszystko idzie z budżetu nie ma gdzie no właśnie teraz czekamy na takie pieniądze stawać w dziale jest właśnie zaczęliśmy tych pieniędzy nie ma jeszcze w razie tak zdarzyło, że dostaliśmy pieniądze miesiąc po zakończeniu badania i przyjemna w dół wreszcie zaciągnęli czytały potem pieniądze na nie odroczona płatność lub integralnych takiego jak ryzykowałem we wzorze to teraz tak wiemy, jakie dotychczas dane, jakie ciekawe jak panu powstała i mamy 16 lat co rok tych diagnoz PiS nawet więcej w tym wcześniejszymi, jakie zmiany w społeczeństwie świadomości społecznej przez ostatnich 1 6 lat perspektywy tej diagnozy wydają się panu najważniejsze czy najpoważniejszy systematyczny nieprzerwany przez cały ten okres awans materialny i cywilizacyjny Polaków i brak jakiejkolwiek jakiejkolwiek istotnej w tym czasie zmiany w zakresie kulturowym, kto zna, ale to spragnionych po pierwsze jednak jakaś zmiana mogłaby wydać po pierwsze, wzmianki o brak zmiany w takich obyczajowych postawach, a część konserwatywnych zasad danych, aby społeczeństwo natomiast bardzo się rozwija materialnie i cywilizacyjnie raczej przez to rozumiem, że awansuje edukacyjny nie domyśla pobili wszelkie rekordy już nie tylko świata, ale chyba w historii ludzkości jeśli chodzi o tempo wzrostu osób z wyższym wykształceniem w całej populacji Ameryka w Polsce 40 latach po wprowadzeniu Komi tych odejść dla byłych weteranów tak szybko nie awansowała zaś chodzi o czynie za szybko, bo niektórzy twierdzą, że czym może nie nie to jest to kluczowe pytanie tylko na 3, aby ta szybkość spowodowała spadku jak nie jakości do pana pytanie moje pytanie po co społeczeństwo 30 % ludzi z wyższym wykształceniem oprócz tego, że 30 % ludzi chce być ślad, ponieważ w dalszym ciągu, ponieważ jeszcze dzisiaj nawet dyplom licencjata, który jest na trochę barwniejsze niż dyplom, a magistra daje korzyści tym, którzy poświęcają od 2 3 3 lata i kontynuują naukę po maturze trudniejsze poziomy pytano dalej zajdziesz może być natomiast po co społeczeństwo może tę korzyść trzeba byłoby przenieść na kogoś, kto ukończył technikum albo szkołę zawodową jak i ja uważam, że wszędzie na świecie mamy nadmiar absolwentów wyższych uczelni, którzy potem Chorus sfrustrowani i że w społeczeństwie wystarczy 10 % ludzi jest wysoko wykształconych, a wszystkim zgadzać normy nie zgadzam się zmianom jest agresorem niezbędnego, choć nielegalnie, bo pan lub po prostu swoje gniazdo pielęgnuje, a pan to co o Janie jak harem, a ponieważ właśnie, niemniej jednak być może to trywialnie zabrzmi, ale ważne jest, że ten, kto podjął ten trud dalszego ne dalszej nauki po maturze czy po maturze w liceum Ogólnokształcącym przy jakimś technikom potem w 2 3 3 latach będzie miał za sobą przynajmniej 3 książki więcej przeczytane to jest naprawdę ma to widzę to jest naprawdę robią wiem, że trzeba jakoś na czołach łatwiej się pan z nim będzie porozumieć m. in. hala po co ja mówiłem mu się w kolumnie z jego punktu widzenia oczywiście chodzi również pieniądze, więc jeżeli pieniądze to tylko, że winne są tylko, że o tyle w dzisiaj oraz sceptycyzm zaczyna być uzasadniany był bezrobotny, więc etat co rok to o tym, możemy za chwilę bardzo małej scenie wygląda tak jak w tekstach publicystycznych czy w wypowiedziach bardzo wielu polityków trochę inaczej wygląda, a z tym bezrobociem wśród młodych wykształconych, ale nawet jeszcze dzisiaj dyplom licencjata daje w zarobkach co prawda już niewielkie, bo tylko 8 %o we przebicie w stosunku do rówieśników, którzy skasowali na tej ścieżce edukacyjnej, uzyskując maturę, ale jeśli chodzi o dyplom magistra to jest w dalszym ciągu ponad 40 %o we przebicie jeśli chodzi o VAT od, a doktorat na doktoraty to co jest w 100 dwudziesto i procentowe przebicie i oczyszcza awiza chwilę ten licencjat już listę będzie dawał raczej nie będzie miał temu w tej wartości dodanej tak znaczy w wymiarze finansowym będzie nieuzasadniony z punktu widzenia tych, którzy podejmują trud robienia takich właśnie w dyplomów, ale studia magisterskie moim zdaniem długo się jeszcze będą mocno trzymać się nie mówiąc o studiach doktoranckich, więc teza 1 2 2 2 płaszczyzny zmian po pierwsze, awans materialny cywilizacyjny drugi awans wykształcenia, który się z tym wiąże, bo daje większe możliwości korzystania z awansu materialnego i nawet szybciej jeszcze niższe rósł odsetek dyplomowanych Polaków rosła Maćka znajomością języków głównie 1 i głównie języka angielskiego zapowiada się jak nasz sondaż, by łatwiej teraz emigrować za pracą n p . do Wielkiej Brytanii jak tak powiedział, jaka szkoda wraz z ich punktu widzenia na rozliczne, którzy nie mieli pracy tam mają teraz jeśli chodzi o Żydach wrócą i będą innymi ludźmi, a takich, których potrzebujemy, ale i w ślad za tym, ponieważ mogliśmy coraz większej w coraz większym stopniu zaspokajać swoje różne potrzeby także podstawowe dzięki głównie awansowi materialnemu to rosło zadowolenie zżycia w ogóle poprawiały się systematycznie wszystkie wskaźniki dobrostanu psychicznego spadał wskaźnika depresji n p . chociaż w Polsce akurat symptomy depresji są niesamowicie silnie związane z wiekiem czy się kurczą, ale współudział na całym świecie, a tym językiem tak wcale nie jest w stanach Zjednoczonych Kanadzie zależny jest krzywa liniowa dla osoby po przekroczeniu temperatury go w wieku są coraz bardziej wolne od wszelkich symptomów depresji zaczyna się wysyp w stanach zraszaczy w Kanadzie depresji wieku dziecięcego Tychowo 12 tygodnia obserwujemy na to może marginalne jest może, kiedy indziej będzie czasy bo, tym bardziej szczegółowo rozmawiać tam, gdzie się mówi o płci to wiele badań w tym niektóre pana pokazują, że tak u kobiet więcej depresji u mężczyzn alkoholizmu, ale ja znam mają doświadczenie to wiem, że 80 % alkoholików ma depresję tak źle się zgadza, jakby dodamy alkohol do depresji pełniły równowaga płci oczywiście, aby czuć się z tym zgadzam, a czy w jedno słowo jest lekiem na depresję albo inaczej, ale wóz albo alkoholizm przykrywa depresja tak, bo jak jest bardziej widoczny w sieciowej kiwa no a potem wytrzeźwieje znane to bardzo źle tak bardzo trudny dla trzeźwych alkoholików pijących wpada w dekretach, która bili oryginalnie, zanim to przykryli absolutnie się z Redy płaci się zrównoważy wszelkie uzależnienia owocują oczywiście Werner z głowy bardziej czy mniej ostrymi symptomami depresji także i uzależnienie nikotynowe w momencie, w którym ktoś postanawia rzucić palenie wpada w arenie zmiany w pana zdaniem były najbardziej zaskakujące szokujące, że zwróci się w tym roku przystępując do tych badań pasz nie spodziewał, że za 1 5 lat coś takiego się w pokazie nie spodziewałem się, że kondycja psychiczna Polaków po 15 latach będzie na poziomie średniej rozwiniętych krajów europejskich my jeśli chodzi o poczucie szczęścia zadowolenia zżycia dogoniliśmy już tak jak podskoczy tak u Niemców już dawno nasze narzekanie nieustanny właśnie to jest interesujące oczywiście, bo tak, zwłaszcza się jeszcze głębiej w przyszłość cofniemy do lat dziewięćdziesiątych, a ma takie dane właśnie z tych wcześniejszych badań na temat jakości życia to Polacy gotowi byli narzekać na właściciela wszystko, a potem stopniowo w bardzo się kurczy ten obszar narzekać z 2 i dzisiaj tak naprawdę skurczył się do wymiaru politycznego i jem ne takiego wymiaru, jakby to określić się poza rodzinnego wszystko co poza rodziną co poza moją zagrodą ładnie wysprzątana nową formę mini ogródek oczkiem i t d . tak dalej jest BOR znaczy garażu sąsiad sąsiedzi też są obiektem narzekania natomiast poszerzyliśmy ogromnie ten obszar wolny od biadolenia utyskiwanie i niezadowolenia w poszerzyliśmy tak dalece, że zadowoleni jesteśmy z miejsca zamieszkania zadowoleni jesteśmy z poczucia bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania zadowoleni jesteśmy na niewątpliwie bardzo jesteśmy zadowoleni z relacji z najbliższymi w rodzinie, a w zasadzie jesteśmy zadowoleni z sytuacji finansowej we własnej rodziny oczywiście średnia rzeźbę azbest z zarządzenia wyborów w dzierżawie rolnej w bogatych tak wszędzie się ten nastrój poprawiał tak wśród biednych też nie może w dalszym ciągu są zdecydowanie mniej zadowoleni z sytuacji finansowej niższe niż bogaci z poczucia bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania jesteśmy zadowoleni nic dziwnego, że jesteśmy zdrowi zadowoleni z poziomu własnego wykształcenia ze zdrowiem jesteśmy coraz bardziej zadowoleni z zależnie od tego jak ciągle świadczony jest przedmiotem narzekań atak, a w dlatego, że to już wykracza poza te osobiste, owszem, taki system ochrony zdrowia to jest loteria zawsze z USA nowych dobrych praktyk i tak w bardzo wielu innych wymiarach tak system jest, by państwo jest złe politycy są do niczego nie reformy się nie udały n p. zdanie tylko 8 Polaków dzisiaj znaczy w 20 13 roku w ostatniej edycji tylko, ale zdaniem 8 % Polaków reformy ogólny rzeźby raz, bo tak było sformułowane tak ogólnie rzecz biorąc reformy po dziewięćdziesiątym po osiemdziesiątym dziewiątym roku się udały czy to jest moja czytając rozmowę z panem i pana wypowiedzi zwróciłem uwagę na coś takiego co często korzystam, ucząc sam wy Polacy nie tylko Polacy pytani o sprawy publiczne takie sprawy świata mówią, że jest coraz gorzej taniocha osobiście życiem mówią, że jest coraz lepiej czy wiąże się to z tym, że sprawy publiczne, zwłaszcza polityka są jakimś sensie grą o sumie 0 i tam chodzi zawsze o to, że coś trzeba dać coś trzeba odebrać ci jest tam konflikt nieustanne podziały zasobów natomiast sprawy poza publicznym, zwłaszcza rodzinne związki bezpośrednie tam one żyją wokół wartości, które są nieograniczone w gruncie rzeczy, których miłość dobroć przyjaźń serdeczność i t d . kiedy ja im więcej tego mam to innym nie zabraknie wręcz przeciwnie one w ich w ich liczba narasta wraz z konsumpcją czy z użyciem i że tam po prostu mamy zupełnie inny system uprościł wartości, z których korzystamy tam mamy dobre nieograniczona dobranie ograniczone w lesie i prawości bardzo dobrze, że polityka nie wchodzi w tamtą sferę obowiązków budziła Bach Noto prawda no ale też o systemie demokratycznym polityka nie bardzo może w ogóle w wkraczać w w ten zieleń coraz bardziej, próbując arteria zapis, że chodzi w sferę tożsamości chodzi ludzka rejestry prywatność dziś tak jak tożsamości prywatność, ale dzisiaj w takich krajach Polska podobnie jak w krajach, które przeszły rewolucję na bliskim Wschodzie, że pozwolę sobie śmiałe porównanie coraz mniej zagrożenia wolności przez państwo czy przez władze państwowe, a coraz więcej przez różne prywatne instytucje korporacje korporacje kościoły związki instytucje społeczeństwa obywatelskiego które, korzystając n p . z przepisów o obrazie uczuć takich albo banki wchodzą na prywatną sferę Lubicz i tam dopiero powodują pewne zagrożenie jest tam tam też odbija się rykoszetem ten konflikt polityczny, ale w Polsce pod tym względem się niewiele zmieniło to znaczy moim zdaniem tak nas w wielu krajach zarówno Demokraci 3 Jagi niedemokratycznych ściągana jest uznała obywatelom, a czy także w stanach Zjednoczonych w barach i oczywiście tak czy poddawani są inwigilacji nie ma na każdym kroku i prawo i tułów władzom u różnych organizacji umożliwia także, ale z w Polsce pamięta pan o sprawę w aktach danych, gdy ważyły się ta losy tej międzynarodowej ustawy o inwigilacji w sumie obywatelami nie ważna sprawa, bo na tle tej sprawy ustąpiłem się z rady ZAIKS-u, a więc w tamte sprawy albo trzeba zajść odpowiadał za styczeń dawanie Hansa PET Lecha umiała dobrze, ale Polacy się we g kopa wiedzieli przeciwko i w związku z tym, że premier Donald Tusk nie podpisał tak co zaczęło zresztą proces lawinowy nadal tak, bo inni poszli w te w ślady naszego naszego premiera, a IEO sprawa Acta umarła śmiercią naturalną, więc FR w Polsce trend ten proces ingerowania w sferę prywatną z różnej postaci w zbierania danych także wrażliwych danych na temat obywateli nie posuwa się zbyt daleko w oczy ja sądzę, że przy cięty Polak na razie jeszcze w ogóle nie odczuwa takiej ingerencji sił zewnętrznych, a w jego prywatną domenę życia to chyba bardzo dobrze może po chwili przerwy wrócimy do tego tych roszad miejskiej rozmawia z panem posłem Januszem Czapińskim mówiliśmy przed chwilą o tym, się Polak przeciętnie nie odczuła ingerencji państwa sfery swojego życia, ale pan też mówi rzeczy dosyć się zdumiewającą, że z pańskich badań wynika, że państwo w ogóle znika ze świadomości, że coraz mniej ludzie myślą i mówią w kategoriach państwa, jakby stawało się obojętne dla spra w ważnych w pewnym wywiadzie pan powiedział, że w świadomości publicznej władza ma Fiat może mieć inny, ale nie możemy ich zasług za zasługi przypisujemy sobie, a innym przepisem państwa, ale mogę, że państwo gdzieś w tańcu z trybun tak tak w 3 w nocy totalitarnego wszech obejmujące wszechobecne, że znika ze świadomości Charliego Garda także zdaniem Polaków państwo może jedynie przeszkadzać w UE oczywiście, gdyby tak głębiej przepytać Polaków będą musieli przyznać, że jednak państwo gwarantuje im to poczucie bezpieczeństwa, bo w, a policja jest państwo wojsko to jest państwo niewątpliwie, więc w tych pozostałych wymiarach bezpieczeństwa Polaków przeciętny Polak musi przyznać się, że zawdzięcza to państwo uda nam nie sobie wolny jednak nie ma, ale bez milicji Obywatelskiej w UE w takim źródło w znaczeniu tego tak tego określenia prawda to nie jest tak, że sąsiedzi na potęgę w Polsce wszędzie tworzą jakieś grupy samoobrony i gminne i przeciwstawiają się wszelkim zagrożeniom także jeśli chodzi o bezpieczeństwo fizyczne to jest zasługa państwa, ale jeśli chodzi n p . awans ekonomiczny to nie większość Polaków sądzi, że do odbiła się tych pieniędzy, które dzisiaj ma wbrew państwu, iż chodzi awans edukacyjny to ja nawet z tą większością Polaków, którzy twierdzą też moja zasługa, a jeśli mówię o dzieciach, że się kształcą się wykształciły albo jeśli sam siebie kształcie to jest moja zasługa tak na nas chwytała mówi tym się zgodził, że ten awans edukacyjny dokonał się wbrew polityce państwa państwo palcem nie ruszyło, żeby wzmocnić ten proces awansu edukacyjnego, a szkoda, że palcem nie ruszyła bo gdyby ruszyła palcem i od początku od początku lat dziewięćdziesiątych wzmacniało czołowe najlepsze polskie uczelnie to dzisiaj mielibyśmy mieli powodów do narzekania, że te obecne dyplomy nawet magistrów są często nic niewarte, a w każdym razie dużo mniej warte niż dyplomy magistrów FOT w PRL, ale czy nie było także państwo, zwłaszcza w ostatniej tam 10 latach starało się uczelnie w gruncie rzeczy Rurykowiczów, wspierając prywatne niezbyt w ostatnich latach nie w ostatnich latach od początku od początku państwo powiedziało dobrze to my nie będziemy się zajmować edukacją w istocie tak powiedziało przynajmniej na poziomie wyższym, bo nie mamy takiego obowiązku, ale w związku z tym zaczęły rosnąć jak grzyby po deszczu różne uczelnie prywatne część z nich przetrwała test czasu i je na i kontynuuje te swoje usługi do dzisiaj, ale ogromna część ze zniknęła albo zaczyna znikać z rynku, zwłaszcza że jest niż demograficzny i te uczelnie mają coraz mniejszą liczbę kandydatów, ale 1 wskaźnik jest istotnym 70 % polskich studentów płaci za swoje studia w, czyli studia właściwie są niekonstytucyjne w jakimś sensie są w 70 % niekonstytucyjne ja zresztą, kiedy się nawet ogłoszenie jednoosobowy strajk profesorski właśnie w związku z tym, o czym teraz pan wspomniał w dacie niesie to w dni w roku 19 9 4 w głowie nie mieściło wtedy był taki radykalny wysyp tych prywatnych uczelni niż w głowie 2 rzeczy nie mieściły po pierwsze, dlaczego jedni płacą, a drudzy nie płacą i w dodatku nawet na tych samych państwowych uczelniach i płacą biedni bogaci i kultury tak no oczywiście, bo to mieć nie tylko za niezgodne z kanalizacją, ale jest niezgodne z poczuciem wrażliwości społecznej, a po drugie, byłem wkurzony tym, że moi koledzy, którzy przeszli na takiej pierwszej prywatnej uczelni z kierunkiem psychologicznym zarabiali od 2 do 3 × więcej tak na dzień dobry niż ja a, chociaż wtedy miałem dosyć długi staż pracy na Uniwersytecie warszawskim jako ogół się ten jednoosobowy strajk bez Polski w Gazecie wyborczej ukazał się wywiad ze mną przeprowadził pan Tochman redakcja nadała paskudny tytuł temu w wywiadach Dylewicza nie jestem dziwką w PLK powiedział, że nie chciał być skończy się sprzedać ten kolega seta do tytułów nie ma aż jedno tak, ale potem zaczęła sprzedaż jest nieśmiała, ale potem zaczął sprzedawać za czy te bytowe wymogi życia w konieczność zapewnienia, jakiego takiego standardu materialnego rodzinie po prostu zmusiła, więc poszedłem śladem tych moich kolegów i oprócz Uniwersytetu uczy pan prywatnych uczelniach tam poza w 1 z tak w 1, czyli jeszcze w tej wyższej szkole finansów zarządzania im może wynieść się pogodziłem z tym stanem rzeczy, ale w dalszym ciągu jak ja myślę o tym jak mogę je jako drogą mogliśmy pójść w latach dziewięćdziesiątych jeśli chodzi o dość ścieżkę edukacyjną to krew zalewa, że nie wybraliśmy właściwy wyhamowały wrażliwa i właściwa droga to byłoby radykalne wzmocnienie finansowe publicznych uczelni, bo przyjdzie się kadry prywatne nikt nie nie sprowadzały z zagranicy kosz na licznych uczelni za tylko zabiera z brzegu uczelni zostało na przeszkodzie, żeby Uniwersytet warszawski uruchomił jeśli chodzi o liczbę studentów 3 czy nawet siedmiokrotnie misja stała na przeszkodzie co to była taka prywatyzacja kosztem publicznych wartości ma trochę tak jak w PIT prywatyzacja Warszawy tak, że po prostu cwani ludzie dla nabierają fora kamienice Anglicy działki dyktują 13 do stanu w Locarno oraz brak rozrywek, owszem, ponad pan pisze często o tym, że Żyro reformy czy były błędy reform, jakie pan uważa, że głównym polem reform już o podziale edukacji bez wątpienia, że była błędem co jeszcze było błędami w domach zdaniem wszystko na tle oczywiście tego ogromnego awansu cywilizacyjnego, ale nikt nie byłby trzymaj zdaniem BU ogromny błędem było była zgoda, jakby na status quo w wymiarze sprawiedliwości, czyli podhasłem naprzeciwko wejścia nowych zajęć z praktyką będzie nowych prokuratorów tak pobieżnie robią to co do tej pory robili w Bojanie tak dzisiaj wreszcie robię w nogę to szybko wymienił w PZU szkodę pan udział w oddziale to samo pytanie, skąd pan, że Nowy Sącz, a nie musiał brać nowych sędziów tylko postoju pominę inne inne warunki tym, że byli teraz z stoję ja w obliczu tego na Ukrainie płyniesz na Ukrainie i komisja wenecka, czyli organ europejskich bardzo domaga się, żeby przyznać niezawisłość sędziowską skorumpowanym sędziom i mój wniosek propozycja jest taka, żeby nawet w przepisach konstytucyjnych będzie zasada, czyli przepisy o niezawisłości sędziowskiej Bell Dave dął i samorządzie województwa w szczycie pół roku po dokonaniu zmian w sądownictwie ponownego podobnego mianowania nie lustracji nie wyrzucaj go pełno w niej mianować ryby w postać walki podziemia z innymi warunkami pracy tak z innymi regułami wygrała mecz i warunkami jak można ponownie może zostanie mianować skorumpowanych oczywiście też bardzo bardzo ważne jest tam pierwszy bunt, ale tak jak widzę jeszcze większy największy błąd, który zaowocował tym, że mamy tak naprawdę gospodarkę na szlaku do wciągu jesteśmy bolid miał kolonialną i albo neokolonialnej GM i tak jak kiedyś powiedziałem, że Polska LZS taki moment w 2 wielki obszar outsourcingu i Nina zalecają na Jasienicę zrobimy, ale oni, ale oni biorą zyski w Karczewie Osiecki dużo tak głośnych ciszej mówi Otóż to jest taki mały spektakularny błąd, bo właściwie można powiedzieć nic nie zrobiono, żeby było inaczej, a nie, że zrobiono coś co przekreśliło nam szansę na inny rozwój nie tam tu nie chodzi o pozytywne decyzje z negatywnymi efektami kochać tak naprawdę brak decyzji brak decyzji, które po pierwsze, UE dotyczył ich mądrego inwestowania w badania rozwój odbywa się to Klich wziął na naukę tak, ale mądrego inwestowania nie tylko przydzielania grantów i rozliczania na sali, że ktoś się mogą pochwalić na koniec tego okresu rozliczeniowego z grantu ile masz publikacjami w prestiżowych czasopismach, bo można zadać pytanie co przeciętny Polak miał z tych publikacji wprost w prestiżowych czasopismach i syn miał mądre inne sfinansowanie badania i rozwoju powinna brać pod uwagę cały łańcuch od pomysłu do przemysłu, a ich i to na tej zasadzie, by się odbywało w UE byłoby więcej własnego przemysłu to on to mielibyśmy już przynajmniej zręby autonomicznej polskiej gospodarki, a tak mamy wyjątki od reguły w postaci Pesy n p. tak, ale to lot SA w Pa Nova producent tych w swych wspaniałych wspaniałych tramwajowa po na prywatkach w myśl mnie źle Euklidesa Solaris no nowy dom na na palcach 1, ale myślę z 1 strony presja z drugiej Pendolino, które ma Hardy nastrój, żeby jechać 20 1 5 minut szybciej a bo to jest jakby w drugi błąd na tych samych czescy mianowicie mały polityczny w Birmingham mały patriotyzm polityczny jeśli chodzi o ochronę, a tego co można było ochronić, a można było ochronić albo wzmocnić wręcz właśnie PSC, zamawiając u niej, bo ona była w stanie wyprodukować pociągi, które będą osiągały prędkość 1 1 30 km / h bez bez problemu, tyle że nie uchylne, ale się dowiedziałem że, a w tym zamówieniu lub przetargowymi, którym Pendolino wygrało był też warunek Pesa nie startowała, bo nie była przygotowana do produkcji pociągów uchylnych tak pan sugeruje, że zamówienie było pod gremialnie za nic sugerować się tego była jeszcze w morzu jak tylko mówię zamawiający zachowali się mało patriotycznie i mądre utopili masę pieniędzy w coś co wykracza poza naszym nasze potrzeby i nasz standard, jaki osiągnęliśmy także jeśli chodzi o około tej oto wykracza dotąd, a to może rozwijać 2 50, ale tutaj nie ma takich takich trakcji kolejowych na brak głosów niż, gdzie mogą, ale najśmieszniejsze jest to, że po jakimś momencie zamawiający powiedział nie nieba nie ma nic nie będzie nam potrzebna uchyla 6 już po ogłoszeniu tych warunków przetargowych i w związku z tym po Pendolino dostaliśmy robocie ginie uchylne no bo jak nie potrzebujemy Ewa, dlaczego nie potrzebujemy, bo w Polsce na tych zmodernizowanych liniach kolejowych jest tylko 1 taki zakręt, na którym niezbędna była uchylna aż przy tej ograniczonej dosyć prędkości nawet do 200 km, więc to łatwiej ten zakręt wyprostować może n p . tak albo wystarczy przed zakrętem trochę zwolnić itd i wyposażyć się ze źródeł tych błędów, ale chciałem to dziś, ale jeszcze w trzecim aspekcie, który sprawił, że nie mamy gospodarki innowacyjnej własnej gospodarki innowacyjnej albo ją mamy inne są w wymiarze, a który wymaga szkła powiększającego żeby, żeby to dostrzec sens mianowicie nie zrobiono prawdziwej reformy edukacji mówi pan teraz, wyrzucając pakunki tak no dobrze nauczyć Golan od przedszkola bocznym z, wrzucając do kosza model bis Markowski, który polega na tym, że jedyną realną postacią w szkole jest nauczyciel tak, a świat się podoba pan mówi, żeby ustawić krzesła w krainie, żeby dyskutują jak te rozproszone nauczyciele słuchacze nas wyrzuci ławki ustawić krzesła w kręgu, że będzie 0 twarzą zasiedli w niej dzieci będą twarzą do siebie nie w czasie między nimi się odbywać nie tylko między wami, a nauczanie powinien być idealny nauczyciel może to zrobić nauczyciele, którzy nas słuchacze nie potrzeba na to rozporządzenia ministra nie potrzeba to masz tam między ani nawet decyzji dyrektora tak to prawda Otóż pieniędzy to jest najprostsza rzecz jeśli chodzi o tę reformę edukacji, ale można było pomyśleć, że jeszcze wielu innych elementach, które do, czego doprowadziły doprowadziłyby do tego, że Polacy po pierwsze, MAEA nauczyli, by się najpierw ci młodzi, ale potem niby dorastali, więc to, by przeszła także te aktywne także inne zawodowo pokolenia nauczyliby się ze sobą rozmawiać o takich nie mają ducha słuchacz przede wszystkim słuchać negocjować i współpracować to jest najistotniejsze też źródłem źródłem takiej niemocy polskich chodzi o budowanie suwerennej gospodarki jest nieumiejętność współpracy Polski indywidualizm Polski indywidualizm o patologicznych Bojana takie powiedzenie, że 2 kraje są najbardziej indywidualista liczne w zachodniej kulturze stany Zjednoczone Polska tylko tam system gospodarczy polityczny wymusił coś co nazywam indywidualizm konstruktywny, a u nas jest destruktem co więcej w 2 jeśli chodzi o stany zaczęły tam mamy do czynienia z indywidualizmem i atrakcyjny, bo tak, ale na razie bakteria jest żoną ty jesteś sobą my dbamy o tę swoją indywidualną tożsamość tak, ale nawiązujemy relacje ze sobą i potrafimy się dogadać na Almy, a budowa zakończy się wyłącznie na tym ja jestem sobą snajpera duży ściągnąć tego do kadzi tak na Oliwie ladami nie powinien być sobą Hahn w liście były nie powinno być jak to zrobić grają jak na uczelni w Budapeszcie co prawda zadaje teraz są zdania, żeby prace pisali przynajmniej 2 albo 3 studentów bardzo trudne to jest model rozwoju jest model z najlepszych uczelni amerykańskich absolutnie w Spale zgadzam, ale co się powinno zaczynać się już w szkole podstawowej dla przedszkoli tak wspólne zadania kiedyś mi przysłała maila w UE, a taka Polka, która po 2 latach studiów w Polsce dostała się na Oxford i mówi że przez pierwszy rok była zszokowana, że nie mogła dojść do siebie w związku z tym, że od nich wymagano współpracy z innymi studentami da na jej roku, ale nie była w stanie tego zrozumieć jego mama z kolei rankami pisać jakiś esej na zadany temat jak to możliwe zeszyty i nikt żadnemu nauczycielowi w Polsce do głowy, by taki pomysł nie wpada na drugi ona była wychowana w takim modelu wszystko masz robić sama ile tych globalnych ściana dodatek, bo tak bardzo się ścigać z innymi jak Apple, a propos ścigania się w ten Polski awans edukacyjny sprawił, że Polacy coraz sprawniej ścigać się między sobą tak poświęciły się w lesie w latach na dalszą naukę masz większe szanse, żeby się wzbogacić się inne kupić lepszy samochód kupić mieszkanie i t d . tak dalej nie chciało ci się czy nie były zdolne wystarczająco pozostaje na bardzo niskim poziomie egzystencji, a tak naprawdę w Polsce powinno chodzić o rywalizację zespołową to znaczy my się ścigamy z innymi tak i szkoła ze szkołą może 6 garaży reszta dostała też miasto zmian w naszej bazie systemu, lecz ścigać Polska z innymi latami ścigać nazw, a w naszej kulturze wszystko postawione jest wyłącznie na 1 kartę indywidualiści będziemy ścigać się bardzo się wiąże w ogóle z brakiem zaufania brak społeczeństwa chciał pana zapytać Nigela aktualny Norwid jest dziś, w którym mówi, że narodem jesteśmy wielkim społeczeństwem żadnym z Kubotem intymność absolutnie coś absolutnie nie zdezaktualizowało, a nawet kiedyś napisałem taki artykuł do kwartalnika nauka Polska państwo bez społeczeństwa nie ma społeczeństwa narodu społeczeństwa, lecz także naród jest w Polsce, by ludzie z ról, ale społeczeńst w zniewolonych abstrakcyjnymi ideami i trochę negatywnymi czynnikami nieżyt nie Rosjanin Niemiec na ten cel, by zadać pytanie o istotę pozytywną tego substratu Narodowego byłoby niewiele w dobrze to jest naród to jest naród z takim głównie martyrologiczne w wymiarze do radnych razem cierpieliśmy po te ze strony innych ten naród definiują na męczennicy pragniemy dzisiaj męczennicy w latach wyjść ci co polegli z Zasola w mieście to przydaje, żeby budować społeczeństwo dzisiaj albo społeczeństwo przyszłości no ale znowu w źródła są w tym nurcie takiego indywidualisty rocznego patologicznie indywidualistyczny go wychowania i romantyzmu, który masz być indywidualnie, ale ponieść ofiarę na rzecz narodu, a ja się cofnąć jeszcze głębiej w przeszłość jedziemy do czasów sarmackich czyta tam tak naprawdę są korzenie tego polskiego przekleństwa, które polega na tym, że gra indywidualnie możemy błyszczeć fachowością na być niezwykle wysoko cenionymi pracownikami jak ktoś nas wynajmie do zrealizowania takiego zadania, ale nie potrafimy sami stworzyć się re Gula nie potrafimy Apple stworzy się i t d . Samsunga lub sarmackiej indywidualizm był też destruktywne dopiero skandal doprowadził do rozmiarów przelać własne oględziny wyższa będzie już niedługo kończysz mam pytanie to ponad takie, jakie pana byłyby 20 3 rady dla Polaków i polskiego społeczeństwa, żeby zwiększyć poziom zaufania wewnętrznego i ci bardziej scalić nas i przygotować na to, żebyśmy nie tylko byli dostawcą wysoko wykształconej siły roboczej do wykonywania dosyć prymitywnych czynność, a w 2 miejscach możemy zacząć robić na jedno to jest szkoła, czyli zmieniamy model edukacji z dobrym, w którym my liczyć się przede wszystkim współpraca uczniów ze sobą, a nie indywidualne przez gazetę każdego z tych właśnie wykonywanie poleceń wyrzucamy testy egzamin na przeludnienie Danka lokatorka tak, bo to tylko wzmacnia ten wyścig indywidualny, ale i drugie miejsce w główne to jest administracja publiczna włącznie z fiskusem oczywiście ktoś musi pierwszy zacząć ufać obywatelom, a no właśnie czy obywatel ma pierwszy zacząć u ufać instytucjom czy te instytucje powinny zacząć ufać obywatelom ja wiem, że to początek miał ze sobą spore koszty, ale to byłby koszt to inwestycyjnych to przykład zaufania do obywateli, że przyjmuje twoje schwytali zeznanie podatkowe Narodowy bank ma wiarę w niekoniecznie aż tak daleko na początek dnia na początek niebo to byłoby zbyt duży uszczerbek dla budżetu, ale my 1 przykład w ramach ustawy deregulacyjnej wprowadzono, a światłą wspaniałą zasadę ne oświadczenia zamiast zaświadczeń wiem, że pan ostatnio był jakimś urzędzie załatwia jakąś sprawę byłem i raczej mam dobre doświadczenia, więc słabo jestem słabym pdf dla pana świadkiem wpada w sprawie rażą pan prowadzi to dobre byliśmy w różnych urzędach, a raz niejakie doświadczenie jak na parterze byłem to wspaniale poszedł na trzecie piętro potrzebowałem zaświadczenie z trwogą rytuałach PRL, a właśnie, a właśnie jeśli sprawa jest w większej wagi wykracza poza odnowienie dowodu osobistego to oświadczenia oświadczeniami, ale urzędnik zawsze spyta pana o jakość pomaga w na potwierdzenie tego świadczenia no to może od tego rzeczywiście zaczniemy to jednak od urzędu powinna wejść w tym, że pisze pan książkę o szczęściu po 2 0 latach przerabiać pisze tak nie dopisze odnowa Terranova tam wszystko rzeczy się zdezaktualizowało z wyjątkiem teorii co, do której jest tam się przywiązać rozmawiać jak się ukaże się do tak jak skończy dam znać się umówimy się na spotkanie i podpowiadamy trochę o niej być może z jakimiś egzemplarzami dla kieruje się wsłuchać się panu dziękuję państwu moim rozmówcą był pan prof. Janusz Czapiński Zwiń «

Przypominamy rozmowę prof. Wiktora Osiatyńskiego z prof. Januszem Czapińskim

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: ZROZUMIEĆ ŚWIAT

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 14:00

Najnowsze Podcasty

Czy uda się przedłużyć rozejm w Strefie Gazy?

''Media publiczne wprowadziły ogrom toksyn w życie społeczne''

Wolność słowa to jedna z podstawowych wartości demokracji. ''Ostatnie osiem lat mieliśmy z tym duży problem''

Wodniki, ogniste salamandry czy Gluskap pokonujący potwora-ropuchę – płazy w mitologiach świata

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL