REKLAMA

"Całkowite pożarcie", czyli zagłada Romów podczas II Wojny Światowej

Wieczór Radia TOK FM
Data emisji:
2018-02-26 22:00
Audycja:
Wieczór Radia TOK FM
Prowadzący:
Karolina Lewicka
W studio:
Andrzej Grzymała-Kazłowski
Czas trwania:
37:30 min.
Udostępnij:

Zakaz handlu w niedzielę - wraz z początkiem marca - staje się faktem Przezroczyste urny, kamery i dwie komisje - co nas czeka podczas wyborów?

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Transkrypcja podcastu
z Radia TOK FM banku wewnątrz ciała narodu niemieckiego od wieków Pudzisz o społecznych psychopatów i kryminalistów, których niska wartość w żadnym razie nie ustępuje rzece chorych psychicznie i wariatów, których zaburzenia są dziedziczne, a Robert Ritter psychiatra lek. Sadowski badaczy Cyganów przekonuje, że należy ich bezwzględnie usunąć z niemieckiego społeczeństwa skończyć z psuciem krwi w przygotowanym do władz trzeciej rzeszy w raporcie radzi zgromadzić Rozwiń » przeważającą większość społecznych i do niczego nieprzydatnych jednostek krwi mieszanej w dużych obozach pracy, gdzie należałoby ich przetrzymywać, zmuszając do pracy i zapobiegające raz na zawsze w dalszemu rozmnażaniu się tej populacji Schindler bierze sobie te słowa do serca wprawdzie kiedyś rozważał rezerwat w odległym zakątku Europy, ale teraz zmienił zdanie Cyganie podzielą los Żydów niechęć do Romów to w państwie niemieckim żadna nowość za cesarza Karola szóstego urządzano cygańskie polowania Fryderyk Wilhelm pierwszy zezwolił wieszać Cyganów Cyganki po ukończeniu przezeń osiemnastego roku życia żelazny kanclerz Otto von Bismarck zaostrzył dyskryminacyjne prawo, kiedy cesarstwo niemieckie, choć wiek dwudziesty ma już pełen spis cygańskich szumowiny w granicach imperium i wytyczne, by bronić czystości germańskiej rasy całą bezwzględnością znajdą Romów także naziści do obozu rodzinnego w Auschwitz-Birkenau właśnie dociera pierwszy transport niewielka grupa deportowanych mężczyzn kobiet i dzieci jest z 2 6 lutego 19 4 3 roku z nami jest już Andrzej Grzymała Kozłowski Cygana LOK założyciel muzeum kultury Romów w Warszawie dobry wieczór panie dyrektorze dobry wieczór mówi dyrektor to słowo, przy którym od razu mam trochę dreszcz założyciel lepiej brzmi jak na równie mądra Stefana pani założyciel Roman Tauber grożono, że w ogonie innych będziemy na pan pani po prostu ME tak, ale tak wesoło nie będzie podczas tej godziny jak n p. rozmowa zaczyna będziemy mówić o eksterminacji innych Romów podczas drugiej wojny światowej Romów czy Cyganów Romów Cyganów w tym szczerze, że tutaj nie ma powodu, żeby zamknąć się tylko w 1 określeniu słowo Cygan jest na tyle wrosły w języku polskim i moczy się tych oczywistych też konotacji negatywnych, a zbyt wiele też konotacji pozytywnej chciałbym bardzo żałował, gdybyśmy o nim zapomnieli o tym kto jeszcze w tej rozmowie w tym temacie pojawia się kwestia Romów z Chimki, czyli niemieckich Cyganów, którzy nie identyfikuje się jako Roma nie należą do tej wielkiej rodziny Roma, a jesteśmy studentami mówiąc nie, chcąc popełniać takich umów może trochę niestosowności uszanujmy ten wybór ale, żeby nie za każdym razem nie używać romańskim ćwiczy w domu wiejskim to wie nawet nie wiemy dokładnie go zmieniać w języku polskim słowo Cyganie najwłaściwszą, a nazwa tego co stało się podczas drugiej wojny światowej, czyli poranił spożywania no tutaj też mamy problem z tym słowem to jest określenie, które funkcjonuje oczywiście już od wielu lat i zdobywa popularność w tym takim obiegu publicznym, ale należy pamiętać, że to słowo wielu dialektem chorą umów szczególnie powiedzmy z tej rodziny bałkańskiej niesie też bardzo niezręczna konotacje które, które są oburzające dla Romów nie wymowne nie możemy powiedzieć przepraszam, jeżeli jacyś Romowie nas słuchają konotacje seksualne i to słowo zaproponowane przez wielu przez sprzed wielu lat przez Jana Hancocka atakiem wybitnego badacza z pochodzenia angielskiego Roma nów imię tak jak miłość nie za korzeni głosi, że sami Romowie po pierwsze, większość, by nie znają, a ci, którzy o nim się dowiadują wielu z nich ma właśnie ten drugi moralny wstrząs rzutów słowo wyjątkowo jest raniące i ich chyba chyba w związku z tym ja bym go tylko to wszystko nie zaczął się podczas drugiej wojny światowej Anne tanich chęć państwa niemieckiego wcześniej państw niemieckich do Romów Cyganów, a ona pojawiała się znacząco wcześniej chociażby w osiemnastym wieku czy to jest także anarchiczna tryb życia Cyganów powstał w sprzeczności z tym niemieckim porządkiem stąd romańską mentalnością oddłużeniu, gdybyśmy oddali się trochę stereotypom to to moglibyśmy tak powiedzieć my szczególnie już w momencie, kiedy pojawiło się państwo faszystowskie zorganizowany chcący totalitarne chcący kontrolować wszystkich wszystko, więc mają zagrać na darach czystość rasy co to za chwilkę się pojawi, ale już tylko o to, że mamy w cudzysłowie element niekontrolowane moczenia filmu, o którym wiemy mniej niż innych obywatelach rodzi obawy o tych ludzi, którzy chcą wszystko kontrolować, ale po jest tak naprawdę murów to jest w dniu 18 lipca 17 1 6 wiek czy tak naprawdę, kiedy kończy się średniowieczna wspaniała Europa i dokumentów Góra, która w, których się może odnaleźć każdy, kto się pojawi to będą Ormianie to będą rządzić to będą Cyganie to będą cyrkowcy to będą wędrowni nauczyciele fechtunku ci tzw . ludzie różni, którzy wtedy pojawiał się w miastach i znikają, ale już w 16 1 7 wieku, kiedy nam się pojawia to nowożytna Europa i państwa narodowe już od odważnie się tak nazwać chcących kontrolować obywateli granice to nagle się okazuje, że ci ludzie różni wśród nich Cyganie są właśnie tym elementem niebezpiecznym niedający się wpisać w żaden rejestr żaden rejestr mniej przywiązani i nie przynależą dużymi do dołu do uszu udała do władcy do adresu do dołu warsztatu rzemieślniczego oczywiście to jest jeszcze też, że Europa o reformacji na, ścigając są w diabła czarnoksiężników czarowników mocno nietrudno się nadal fenomenalnie, żeby ich namierzyć tylko czcicieli diabła i znawców mocy piekielnych, a poza tym zagrożenie obcymi imperia mimo szkód Turcją, a więc być może trzeba znaleźć szpiegów piątą kolumnę, która się pojawia w każdym z takich państ w Cyganie po raz kolejny świetnie się nadają, żeby wpisać w tor Formuły, czyli Formuły kozła ofiarnego, któremu można przyłożyć wałów z różnych powodów a kiedy Romowie wpisali się pisklę -li się z figurą przestępcy kryminalni z nurtu jest dokładnie ten sam cios, czyli jeszcze krótko wróćmy do tego o do tej do tego wspaniałego od końca średniowiecza, kiedy są czymś ciekawym czymś interesującym kimś interesującym, którzy przynoszą jakąś wartość to, że to chociażby wróżby kosztu umiejętności muzykę taniec tresury zwierząt, a tutaj nagle się okazuje, że to zagrożenie, że to zagrożenie nie musimy już udawać, że oczywiście wędrówka tych grup była też związana z przestępczością z pewną dolegliwością to dla mieszkańców Gorzyc w autobusie przesuwa od miasta do miasta odwieść od wsi do wsi to gdzieś na trasie wędrówek po cygańska Górka ginęła w oczy ze sznurka zostały zdjęte rzecz to przestępczość nigdy nie była nadmiernie dolegliwe w mojej ocenie, ale też moją oceną jak się jest szeryfem starostą mułu burmistrz menu to być może ktoś właśnie pilnować tej kury i tylko bieliznę nagle się okazuje, że oprócz tego, że zginęła bielizna to jeszcze skarży się Cyganów oto czego oni nie dokonali, ale łatwo im to przypisać do eksterminacji chodziło już wcześniej przed drugą wojnę światową na długo przed tym okresem wspominał o tym, naszym słuchaczom we wstępie do naszej dyskusji to był rok 1 700 20 01 . cesarz Karol szósty, który nakazał eksterminację wszystkich Romów na terenie imperium to wtedy urządzano tzw. cygańskie polowania czy Fryderyk Fryderyk Wilhelm pierwszy 4 lata później to rok 1 700 20 05. był król pruski, który zezwolił wieszać Cyganów Cyganki jeśli mają ukończone 18 lat także wtedy, gdy nie popełnili żadnego przestępstwa, gdy potem oczywiście w wieku dziewiętnastym to zaczęło się porządkować, bo w 1 80 0 dziewięćdziesiątym dziewiątym roku została założona w Monachium cygańska agencja informacyjna pod kierownictwem Manfreda manna, która rozpoczęła zbieranie i katalogowanie albumach jednak w rowach i właśnie w 19 05 roku to powstanie tej książki o Romach tworzone są wiara to obóz PiS jednostek rodzin bardzo dokładnie z rozpisanymi pokrewieństwa między relacjami z inną od było w Szuf dobre pytanie wracamy do tego ktoś chce ciągle kogoś kontrolować co nam daje to wiedzą no tak, że będziemy ścigali tych strasznych groźnych przestępców nie wiem nie wiem tak naprawdę to są dla mnie troszkę jej racjonalne powody, ale być może to jest ten styl myślenia, który każe szukać zagrożeń i przygotowywać się go organizować przeciwdziałanie liczba tych osób spisanych nie był szczególnie wielką to było w ponad 3 000 osób ujętych w tym, że w tej księdze także 2 to była jakaś absolutna mniejszość Cyganów, którzy byli na terenie Niemiec, ale ona dała wyjście nie znam tego języka służb, ale i wyprowadzenie do dalszych poszukiwań prawdy, bo jeżeli mamy namierzone 3 i pół 1000 osób i relacji pomiędzy nimi na terenie Niemiec to dzięki temu możemy budować rozszerzenie tej bazy i takie rozszerzenie oczywiście było budowane w po tym, jak się okazało też nieskuteczne ale, ale dawał osób do tego, żeby organizować wtedy już w tej książce przestrzegano przed romską plagą i oczywiście przekonywano, że naród germański musi się bronić stosujące bezlitosne środki te bezlitosne środki zaczęła stosować trzecia rzesza, w którym momencie naziści zainteresowali się Romami dochód wyższy tak naprawdę się przenikało boję nie wiem czy Alfred Wilman był nasz stół to chyba były to to wspaniały mieszczańskie cechy, które właśnie domagają się w porządku czystości wyłudzonych miast i głodzony gospodarczy państwa, więc chyba to z nazizmem się w pewnym momencie zaczął przenikać i w momencie, kiedy Hitler doszedł do władzy już część prac było wykonano właśnie przez to organizacji przez różnego rodzaju komisje międzyrządowe między regionalne rozpisały GM Liszki teza o przestarzałe rozwiązanie i choć kiedyś się pojawiły i jeszcze te motywy rasowe to on został nałożony to co chyba w przypadku Cyganów było najistotniejsze to znaczy namierzeni i kotów to osoby o socjalne i tym wytrychem do późniejszego ich zgładzenie było właśnie ich przede wszystkim socjal w ich w problem rasowy, u których zaszyta coś powiemy moim zdaniem był niejako w drugiej kolejności nałożył się na to, że muszą zniknąć, bo szkoła socjalną mówi pan on linę czystości rasowej te badania dotyczące Cyganów prowadzi wspomniany już przeze mnie Robert Ritter inny i on też charakteryzował ich ze względu na kre w czyści rasowo mieli dokumenty brunatne krwi mieszanej brązowe niebieskie paski, a czym różnili się jednoczyć wśród drugich, bo tutaj mamy do czynienia z Cyganami czystej krwi z mieszkańcami o Chrystusie różnica też nierozwiązywalny problem nie realizuje rozwiązali, bo Cyganie byli Chińczykami to w toto to w ogóle się nie klei to kto to jest oczywiście cały problem w cudzysłowie naukowości podejścia rasowego, bo tam się nic logicznie ze sobą nie łączy, więc w momencie, kiedy próbujemy ich namierzyć właśnie jako ludzi obcych krwi, bo w komentarzach do ustaw norymberskich Hans glob król próbowano też zastosować z tego rodzaju określenie to jednocześnie okay powiem, że są obcy krwi, ale nie możemy wprost powiedzieć, że sorry czekałem ani wóz w tych kategoriach rasowych są najbardziej Aris we wszystkich tych ludów, które w Europie są to wielu tysięcy lat ona jak pojawi się ktoś tak jak Hans gender tory ty grasz z mułu, który stworzył teorię o pochodzeniu Romów od niższych klas realiów, które wymieszały się z odrębnymi ludami n p. zamieci, która ze to kto tak obniżyli właśnie obejrzeli chcemy zapłacić, bo to jest dla nas najważniejsze, bo są niepożądanym elementem społeczeństwa w dodatku są elementy Madejski z po aryjskiej no to musimy sobie znaleźć jakieś wydumane czarów, a Cienistą właśnie są gorszej chwili nie tak czystej, ale tutaj był spór też, że pomiędzy najważniejszymi, bo z nami tego nazistowskiego świadka pomiędzy Himmlera, którego fascynowała ta bliskość Cyganów, który zlecał dalsze badania już doktor i to właśnie przecież pracował w dużej mierze na zlecenie na zapotrzebowanie się źle, ale szkoda, bo Roman osłon chciał się pozbyć tych brudnych złodziei, którzy mu się tu plątały UPO po po jego wspaniały w Niemczech i on chciał szybko oraz terminy eliminować z powodu ich właśnie tejże socjalne część i ostatecznie to przeważyło, chociaż wspominała też państwo, że był pomysł Himmlera, żeby stworzyć rezerwat gdzieś tam w jakiejś odległej części germańskiego imperium utrzymamy w sobie taką wiązkę tenże właśnie rezerwa takich fotografii Cyganów to auto przede wszystkim mieli być sędziowie zainteresowani też, by były grupy wędrowne, skąd nasz los Tellarini z terenu bardziej od niemieckojęzycznych gol z po staremu Sudetów niemieckich, gdzie nazwijmy to ostatecznie trener Zawadka nie powstało pewne grupy, które nawet były jakoś tam wyłączony do dalszych badań w pewnym momencie wszyscy zostali wysłani do 1 lub drugiego oba obozy i zgładzenie lub rozstrzelani na miejscu czy był taki moment w przypadku zagładę Romów o jakiej miało miejsce awans ze w przypadku Holokaustu, kiedy do podjęcia decyzji o innych e-usług, a czy czy też po prostu działo tak badaczy próbują wskazać taki moment już dziś konferencję, która była kilka miesięcy połowa z Czech, gdzie spotkali się przede wszystkim esesmani nie nie mniej mnich no chyba nie chciałbym jakoś tutaj definitywnie wskazywać takiego punktu myślę, że to był proces to było kolejne decyzje, które już od lutego 3 6 07 . roku następował proces, który trwał jeszcze przed drugą wojną światową przed przed atakowaniem czy przed aneksją Łódź 3 Simon Emaus dziś spotykamy się przy okazji bardzo tragicznej rocznicy przybycia pierwszego transportu do Auschwitz Birkenau do niewykończonego jeszcze tzw. obozu rodzinnego to był pierwszy transport baraki były jeszcze niewykończone właściwie większość Romów, która tam trafiła nie wyszła już stamtąd celem używał Mann Opowiedz trochę o wydarzeniach, które właśnie miało to miejsce to może jeszcze ktoś w kontekście tej daty, który trochę poszukujemy potem ten proces trwa to spróbujmy go dosłownie w 2 zdaniach określić czy tak najpier w z koncentracją Cyganów nad terenami na terenie Niemiec Austrii protektoratu Czech Moraw razem zarząd znajdzie sią także obozy przejściowe można je tak nazwać obozy mieszkalnych chyba taki próbowano nazywać one były czymś w rodzaju właśnie takiego jeszcze nie domknie tego obozu koncentracyjnego, gdzie chodziło o to, żeby zgód prowadzi Romów w 1 miejscu miedzi pod kontrolą aż przyjdzie to moment deportacji on przyszedł deportacji na teren generalnego Gubernatorstwa mu jeszcze kiedy nie było obozów zagłady, czyli do gett, czyli Cyganie razem z Żydami do gett wyłapywanie tych, którzy wędrują na terenie Polski podbijamy go związku Radzieckiego i przychodzi ten moment który, który nazywa się rozkazom oświęcimskim, czyli koniec czterdziestego drugiego roku i decyzja o deportacjach ze wszystkich tych miejsc, które z tych obozów mieszkalnych, jeżeli jeszcze ktoś tam został już właśnie do Auschwitz Birkenau i Birkenau, który się rozbudowuje, gdzie Cyganie pojawiał się na początku czterdziestego trzeciego roku w jeszcze mnie nie mnie nie zbudowanym nie nie ukończonym fragmencie Auschwitz 2 3 i podobozów Birkenau 3 5 baraków ostatecznie, w których zamknięto Cyganów na terenie tzw. 3 godziny dla der Familie ladę my już o odróżnieniu od troszkę metody zamknięcia koncentracji innych więźniów innych grup fanów nie lager, czyli nie podzielono więź ze względu na płeć nie odebrano im ubrań nie obcięto włosów a dlaczego być może był to o nią taktyczny wybieg uspokajano, że to rolnictwo Gosi dolega szlak wiedzie, a może jest to grupa są to ludzie, którzy dla porządku bezpieczeństwa na terenie obozu mogą być groźniejsze niż inne grupy, że ich zresztą od okaże się prawdą okaże się już jutro w zlikwidowaniu tego, bo w maju czterdziestego czwartego roku w, więc być może właśnie było to gra było to to tata grał oszust w, które zresztą w Auschwitz-Birkenau były prowadzone nie tylko wobec Cyganów i rzeczywiście Niemcy to robi oszukiwali grali wykonywali logistycznie czasami skomplikowane manewry, żeby jak najdłużej utrzymywać w przeświadczeniu, że celem ich tam więzienie nie jest ich ostateczne składy Elisabeth Biton Berger, która była w tym nowości przeżyła wspominała potem baraki nie miały okien tylko wywietrzniki podłoga stanowiło gliniane klepisko z baraków, których można było zmieścić 20 0 osób umieszczano 80 0 i więcej oczywiście były głodowe racje żywnościowe 1 5 bochenka chleba 1 4 łyżki marmolady z brukwi 1 4 l herbaty i 1 4 l, a wodnistej zupy na zgniłych warzywach powód był przeraźliwy torf tak głód był przeraźliwy błyskawicznie warunki sanitarne stał się koszmarny, więc tam też błyskawicznie pojawił się tyfus powiedzmy nawet o jeszcze o tym, barakach te baraki to było konstrukcja przygotowana dla 5 0 koron to była konstrukcja obliczona na potrzeby Kawalerii w różnych okresach działalności funkcjonowania do obozu cygańskiego liczebność tam zgromadzonych Romów z Indii była różna, ale w tym apogeum to mu kilkanaście być może nawet 20  000 ludzi na tym stosunkowo niedużym obszarze, choć jak poziom wody na mapy i Birkenau tego pod obozu Auschwitz 2 to zobaczymy, że to jest 1 4 może 1 5 całość nie mamy świadomości że, że Bjoergen autor jest miejsce, w którym zgromadzono tak wielu Cyganów i tak wielu z nich zabito warto też sobie uświadomić kiedy, kiedy myślimy o martyrologii nas Polaków Żydów, żeby też proszę spojrzeć na to, że ten obóz był miejscem wyjątkowym dla bla bla bla martyrologii Cyganów, ale wracamy do tych strasznych warunków, tak więc wszystkie choroby, jakie to mogło się pojawić natychmiast się pojawiały tam zabiją świerzb tam była taka straszna choroba, którą zresztą zainteresował się dr Mengele to była norma inżynierowi era Wodnika, która wcześniej nie występowała nieznana jej od coś się do dramatycznego zapalenie jamy ustnej, które sprawiało, że właściwie pojawiała się ropa policzki dziury w kim razem znał od badań można było kości żuchwy zobaczyć dr Mengele był zainteresowany uczy się różnymi aspektami zniszczenia bo, bo nie można powiedzieć o zdrowotności więźniów wyjątkowo okrutne eksperymenty na dzieciach bliźnięta cygańskich na kobietach no to wszystko tworzy co znamy z tego piekła Auschwitz spotkało coś Cyganów cennych amanta próba oporu, która została, którą postawiono tu guma i tak przez miasto moje tak przyznaję czterdziestego czwartego roku to mu pierwszy termin, kiedy stwierdzono, że należy ten obóz zlikwidować likwidacja obozu oznaczała eksterminację wszystkich jego mieszkańców wsi nie pamiętam dokładnie, bo w kwietniu był Himmler w obozie i wtedy zapadła decyzja o konieczności likwidacji wszystkich więźniów oczywiście mówiono o tym, cóż prawda jako zagrożenie dla całości funkcjonowania obozu i rzeczywiście w tegoż 16 maja dzień wcześniej 1 z polskich więźniów uprzedził Cyganów, że szykuje się likwidacją i przygotowali się jak mogli to co było pod ręką łuk ostrego niebezpiecznego to wszystko zostało przygotowane i kiedy wieczorem pojawili się esesmani padła Komenda do wyjścia nikt nie wyszedł mówi się dzisiaj czasem próbuje się budować to wydarzenie jako powstanie na terenie wielka nowość taniec cygański boom Cyganów był to chyba można to nazwać, bo był to błąd było to niewykonanie rozkazu Niemcy nie odważyli się wejść do baraków nie odważyli się zareagować w jakiś inny sposób niż wycofanie się od hali i odjechali odjechali, żeby w ciągu następnych tygodni wyłączyć z tej grupy mężczyzn wśród więźniów było dużo żołnierzy niemieckich czy Stoch to też szmat historii powiedzieć, bo często byli także to byli żołnierze, którzy walczyli w Wehrmachcie byli ściągani do domu na rzekome przepustki i urlopy wracali z tego frontu był pewnie wtedy wschodniego tak i okazywało się, że nagle nie są obywatelami rzeszy to tylko są Cyganami przeznaczonymi do eksterminacji osób często obu sytuacji przypadkowym to jest właśnie może do tych ustaw norymberskich i do tego poziomu odniesienia się krwi cygańskiej w przypadku urzędów było także w czwartej piąte pokolenie gdzieś, gdzie pojawiała się bardzo przepraszam po raz kolejny używam tych kategorii niemieckich rasowych krewcy żydowska to jednak uznawano, że ona zanika w loży można stać się Niemców w przypadku Cyganów nie w przypadku Cyganów pojawienie się w bardzo odległej przeszłości rodzinnej 1 przodka cygańskiego oznaczało, że ten człowiek nieskażony krwią cygańską, która powoduje to, że będzie socjalny niebezpieczny będzie notorycznym przestępcą co oznaczało, że świat Puls integrowane z zasymilowanej rodziny cygańskiej dzieciom sami też nie było już nawet w pamięci tego, że ktoś przodków był Cyganem w dla administracji zaczynał funkcjonować jako Cyganie i podpadały pod deportacje i wywieziony do Auschwitz to człowiek przyjeżdża z frontu odznaczony krzyżem żelaznym będąc przekonanym, że świat nie służy ojczyźnie w mogli się okazało, że trochę przypadkiem wpada w pułapkę deportacji całych grup cygańskich i on gdzieś na liście funkcjonował jako ten pochodzący z rodziny być może gdzieś Siedlec do księgi Dilma z 19 05 roku i był wysyłany do Auschwitz i jeżeli mamy tych żołnierzy na terenie Bill kanał to są niebezpieczne ludzie z uśmiechem w oko Press Awards potrafi walczyć potrafił się zorganizować są zdeterminowani, więc ich w mniejszych transportach wysyłamy do innych obozów i kiedy na terenie Bjoergen zostali właściwie tylko starcy kobiety dzieci chyba niecałe 3 000 osób to na początku sierpnia następuje ten ostateczny moment, czyli prowadzenie ich bardzo brutalne przemoc owe z baraków i wywiezienie ich do komory gazowej i do krematorium północ są już drugiego na 3 0 sierpnia 40 czwartego roku inny pan powiedział, że to było około 3 00 0 osób wcześniej mówiliśmy o tym, że około 20  00 0 pozostałych prawda pozostał na remont drogi cała reszta to run to tyfus opiekunka głodowa szkarlatyna wywożenie też do innych obozów tak inne jeszcze tylko dodam nikt go pan potwierdził już ranny to wiem, że Romowie stanowili trzecią po Żydach Polakach grupę narodową deportowano do Auschwitz i transportu z niej przy jechał aż 14 państ w stały podbitej EUR on tak tak to byli Romowie ze wszystkich tych krajów o pojawieniu się nawet jakieś pojedyncze osoby w Cyganie hiszpańscy którzy, gdzie zostali uchwycenie wielkim mieście być może we Francji i nagle właśnie w związku z tym, że tak świetnie zorganizowana administracja miała swoje luki Toniego szczególnie silnie przyglądał, jakie mają obywatelstwo, więc obywatele włoscy hiszpańscy Cyganie, którzy gdzieś w trasie znaleźli się w Belgradzie w Montpellier 3 czy czepek w innym mieście mogli do takiego transportu trafić, ale generalnie oczywiście etosu te miejsca i te państwa, które najlepiej się do tego przygotowały, czyli Niemcy Austria protektorat Czech Moraw i oczywiście podbite nasza część Europy stąd transporty były kierowane do Auschwitz, ale czuł się też do innych obozów zagłady wreszcie przepraszam jeszcze przy tej dacie, bo tak się zawahał się przy czym o tym, powiedzieć czy nie rzeczywiście się coraz częściej się mówić snuła w tej zagłady data symboliczna z drugiego na trzeciego, ale ja mam wrażenie, że my nie wiemy czy to nastąpiło z drugiego na trzeciego przez pierwszego na drugiego dla mnie, kiedy ja od dziś wgryzają się literatury poznawałem temat wiele lat temu to data to bus pierwszy na drugi z sierpnia dziś coraz częściej mówią o 02 03. pisałem w zeszłym roku do Jerzego Adamskiego z muzeum Auschwitz-Birkenau w Podłężu spróbujmy ustalić jak było naprawdę nie dostaną odpowiedzi muszę przypomnieć nie wiem, ale to obu to był 01 02 . może 3 sierpnia to buty na ostatni moment, o czym my wiemy, jaka była liczba ofert czy też tylko szacunkowo, bo znalazłam liczby, które mówią o 500 600  000 osób, które zostały inne zamordowane podczas drugiej wojny światowej przez nazistów i on to byłaby nawet połowa populacji tak się przymus zamieszkujący oczywiście na tereny ruchomych zdjęć okupowany przez Niemcy połowa europejskich Cyganów tych wszystkich różnorodnych grup prowadzących różnorodne tryb życia tych najbardziej zintegrowanych z kamienic niemieckiej członek NSDAP, którego właśnie być może prapradziadek był Cyganem znaleźć się w Auschwitz to będą ci wędrowni najbardziej typ liczni tradycji unikał garaż lub warzy w Polska Roma wszyscy ci ludzie trafiali do obozów wszyscy ci ludzie są byli zabijani doraźnych egzekucjach nie wiemy, jaka była ich liczba nie znamy liczby Romów z Chimki i obsługa bez meldunku dokument, ale rzeczywiście to na pewno były setki tysięcy być może bliżej pół 1 000 00 0 w poszczególnych krajach oczywiście ta statystyka wygląda jeszcze z Bośni, bo czescy Cyganie Włosi zostali zabici wszyscy łotewscy wszyscy polscy być może 3 4, a także podniesie Stefek Atom bez utraty tkanki społecznej dla dla tradycji dla więzów społecznych no to co tu w ogóle jakaś strata, która by się mogło okazać siły ostatecznym przekreśleniem tego co było wcześniej w przypadku cydrów na szczęście tak się nie stało odrodzić, a jak to jest ciężarem na razie zagładę Romów nie wybrzmiała po drugiej wojnie światowej tak bardzo jak Holokaust i domów nie tylko chodzi o pamięć społeczności międzynarodowej czy o ukaranie sprawców, bo wannę, a Robert Ritter i jego kochanka już zaczynali mówił w cudzysłowie z organów, jeżeli działali jeszcze długo po drugiej wojny światowej nie będą ukarane miejsca, a swoje przestępcze działania UE i to nie tylko w pamięci społeczności międzynarodowej, ale przede wszystkim w świadomości samych Romów Romowie i przez to setki lat i w dużej mierze do dziś funkcjonują trochę historycznie w naszym rozumieniu jest to co się wydarzyło było kolejnym strasznym epizodem najstraszniejsze miękki doświadczyli, ale traktowanym trochę jak właśnie ten dopuszcza Boże to się stało płakaliśmy w rytuale pożegnania naszych zmarłych, a ci co przeżyli mają niejako nakaz, żeby żyć dalej, żeby odciąć się to chyba też ważne dla psychologii człowieka i wspólnoty tej wspólnoty romskiej, która ma tutaj pewien pewną specyfikę traktowania przeszłości zdarzeń okrucieństwa tych doświadczeń pojawia się dosyć regularnie, więc rzeczywiście w momencie, kiedy wszystkie siły zostały skierowane na to, żeby to w życiu odbudować my nie mamy w tradycji potrzeby przypominanie odwoływanie się do tego strasznie go czasu i przywoływania tuż tuż tych zmarłych, bo tekst dla tych tradycyjnych gromów mnie to trochę niebezpieczne nawet po pierwszym niepokoimy zmarłych i być może narażamy się na to, że to dusza znowu tutaj przyjadą i nie tylko będą same zaniepokojona, ale będą niepokoić też żywych z żegnamy uśmiechem chcieliśmy ich pamięć, ale żyjemy w co oczywiście ten proces też w jakimś wymiarze politycznym przywoływanie pamięci o zagładzie nastąpiło wiele wiele lat potem, ale są mu pojęciu Holokaustu i całą salę znaczenie, jakie zostały zbudowane przecież ktoś był spóźniony o 20 30 lat to też musiało niejako złożyć u leżeć, żeby wybrzmiało w przypadku domów to nastąpiło jeszcze później i to trwa to jest proces, który się tak naprawdę zaczyna w wymiarze politycznym publicznym być może on nie jest już w miarę utrwalonych ukształtowany, ale jeżeli chodzi o takie codzienne doświadczenie tych ludzi którzy, który wciąż Dudkowi zostali zabici to ten proces trwa on następuje to widz, ale to nie jest jeszcze powszechne poczytała o tym, że n p. kwestia pomników ona pojawił się na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat inne kwestie także tam no rozliczeń pewnej odpowiedzialności czy współwinę chociażby Rumunów w mojej i wszystkich Clubu Brugge kolaborujących z Niemcami, a państwo trzecie społeczeństwa oczywiście, że tak w Polsce, ale przypomnijmy też Bobo toto to jest ciekawostka i ważne rzeczy chyba w ogóle pierwszy pomnik upamiętniający zagładę Romów w Europie to właśnie owa w Polsce sześćdziesiąty piąty rok w i to była żywa i wdzięczna pamięć polskich sąsiadów o osiedlu, które współ grało współ towarzyszyło tej tej miejscowości niedużej niedaleko Tarnowa, gdzie 40 trzecim roku zabito wszystkich mieszkańców to była rzeczywiście społeczności osiedle przemieszane już z polskimi z polskimi sąsiadami już ich jeszcze raz tego słowa, więc w momencie, kiedy oni wszyscy zniknęli to pamięć po pierwsze, przetrwało i domagała się go upamiętnienie sześćdziesiątym piątym roku uroczyście ten pomnik nieduży na cmentarzu gdzie, gdzie tych ludzi zabito i gdzie zostali pochowani tam stanu potem powstawały następne w latach osiemdziesiątych jakieś tablice chyba Zakroczym to tu gdzie, gdzie ponad 200 Cyganów zabito tam się pojawiła jakaś tablica tak naprawdę to następuje w latach dziewięćdziesiątych w Polsce i w Europie w Polsce wymienimy tutaj Adam Bartoszek muzeum Okręgowe w Tarnowie, które zbudowało już pierwszą w Europie stałą ekspozycję poświęconą Sudanu w działalność Adama Bartosia jego współpracowników właśnie niedaleko mamy Szczurowa Dołęga Żabno to miejsce, gdzie zabijano Cyganów i Adam Bartosz po pierwsze, dokumentował przywoływał historię w i od połowy lat dziewięćdziesiątych organizował tabor pamięci Romów, gdzie w lipcu pomiędzy tymi miejscami odbywa się co w rodzaju przypomnienia taboru wędrówki wozami końmi i od miejsca do miejsca tam na grobach w miejscach zgładzenia Cyganów zawsze odbywają się uroczystości modlitwa o upamiętnienie powstają kolejne pomniki i oczywiście my doskonale zdajemy sobie sprawę, żyjąc na takim wielkim cmentarzysku pełno jest jeszcze takich miejsc, gdzie jest pełno jest ich pełno tu są często miejsca nieodkryte, o których wiedzą ministrowie i w ktoś coś pamięta, że tam leżą Cyganik dziś pod przystankiem autobusowym niektórzy Romowie w latach dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych, którzy poszukiwali śladów to było związane bez wątpienia jest nie tylko z potrzebą, choć żona tutaj moim zdaniem decydująca, ale też z procesami odszkodowawczymi konieczność udokumentowania zagłady Romów odnajdywali takie miejsca są takie miejsca, w których o jak wspomnę 1 z filmu Romów, z którymi rozmawiałem, z którym wiele lat też pracowałem współpracowałem on nigdy nie ujawnić tych miejsc, bo to są takie miejsce, które ranią pamięć i dzisiaj będą raniły tych, którzy ją na koniec wysłuchamy utworów, które pan dla nas przygotował cóż to jest to jest pieśni z obu Świt to jest lament sumy Auschwitz bardzo znana piszę mam wiele odmian była śpiewana przez Cyganów w w wielu krajach przeniosła się o to jest nagranie fragment z filmu to nagonka piszą o Lacie ROM dobra droga wspaniały piękny film muzyczny który, który pokazuje Cyganów ich wędrówce i też w muzyce, którą nieśli ze sobą i która się rozwijała na trasie ich wędrówek i przez Indie Egipt Turcję Rumunię Węgry nagle pojawiają się Czechy, a nie tyle Czechy są stara Cyganka WHO Library Khouri Romani, która przeżyła Auschwitz śpiewa pieśń bardzo przejmująca bardzo głęboka przyznał się, że rzadko jej słucham nawet staram się tego nie robić zbyt często byłoby strasznie zostaje gdzieś tam dusz my także za chwilę posłuchamy mają tra SA pożegnamy naszego gościa Andrzej Szymanek Kozłowski Cygana logik założyciel muzeum kultury Romów w Warszawie bardzo dziękuję za to spotkanie z listy w studiu państwa zapraszam na wysłuchanie tej pieśni potem oczywiście informacji Radia TOK FM wracamy po informacje Zwiń «
Transkrypcja podcastu

PODCASTY AUDYCJI: WIECZÓR - KAROLINA LEWICKA

Więcej podcastów tej audycji

REKLAMA

POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ

REKLAMA

DOSTĘP PREMIUM

TOK FM Premium 40% taniej! Dostęp do nagradzanych podcastów, wszystkich audycji z anteny oraz Radio TOK FM bez reklam w świątecznej zniżce.

KUP TERAZ

SERWIS INFORMACYJNY

REKLAMA

Najnowsze Podcasty

Więcej podcastów

REKLAMA
REKLAMA