Ślad po pierwszych gwiazdach. Rozmowa z prof. Krzysztofem Meissnerem.

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

czy państwa mają gości jest prof. Krzysztof Meissner wydział fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przewodniczący rady programowej festiwalu nauki w Warszawie dzień dobry witam serdecznie panie profesorze witam pana witam państwa sprawa, o której dzisiaj będziemy rozmawiać w Borach początek w sumie na początku tego roku, ale ostatnio dostały też pisał tygodnik ne w scientist, więc proszę sobie, że wrócimy do niej także, dlatego że niektórzy uważają, że to może być w Rozwiń » ogóle przełomowa sprawa, która wywróci naszą wiedzę o wszechświecie o wieku wszechświata z Aleppo kolei tak pewni jak na to tak bardzo naukowo opowiada pan profesor wie to 3 składy z prostych coś się kiedyś wydarzyło, czego wynikiem jest to, że jesteśmy dzisiaj na ziemi niektórzy mówią o wielkim wybuchu inni mają inne teorie no dobrze, ale nawet, jeżeli ten zry w wielki wybuch był i po później to materia zaczęła się rozszerzać, gdyby od siebie odchodzić no to wiadomo było, że im dalej i jest to n p. o ton to wiadomo n p . że światło okienkiem okiem pięknie, ale ktoś z dala od analizy wstępnie kipiało tu się coraz dalej i rozumiem, że w początki, gdyby te przebłyski tego co się kiedyś stało dopiero docierają do nas teraz zaś tak, bo on może warto powiedzieć po pierwsze, jak taka atak to taka wcześniejsza historia wszechświata wyglądała, bo potem przejdziemy do tego co rzeczywiście zostało zaobserwowane i o czym to świadczy Otóż w sieć świat na takim tak jak my to to rozumiemy do samego początku początku, czyli do chwili 0 cofnąć się nie umiemy, dlatego że niema odpowiedniej teorii fizycznej, która by to opisywała natomiast opisują wszechświat o OFE daje się w bardzo taki, gdy jesteśmy przekonani, że to chyba jest dobry opis od bardzo bardzo wczesny film o tym, że to bardzo wczesny chwile wyglądają kompletnie inaczej niż nasz obecny wszechświat to nie jest nasz obecny zagęszczony tylko on wyglądał kompletnie inaczej jest powiedzmy do 1 sekundy potem po tej umownej chwili z RO ku niemu można odliczyć od chwili 0 i nie umiem opisać, więc nie wiemy czy był prawdziwa prawdziwy początek wszechświata taką osobę miłość z czegoś, czego już czy też świat wszechświat ma historię dla czasów ujemnych kościół dającą się, a wtedy był jedynie bardzo gorący barszcz wobec tego nie wiem, więc zaczynamy od wszechświata bardzo gorącego i bardzo gęstego z tym rząd wygląda zupełnie inaczej jest praktycznie jednorodne jest to grupa złożona ze wszystkich cząstek, które znamy, a plus być może cząstek, które nie znamy i ta zupa to nie jest tak znowu chciałam podkreślić już wielokrotnie o tym, mówiliśmy, a towar to zaś chyba za każdym razem, że wielki wybuch to nie jest także spakowaliśmy cały wszechświat do 1 kulki w malutkiej, która potem eksplodowała to zupełnie jest fałszywy fałszywy obraz należy sobie wyobrażać ile pijemy mrówki na wielkiej gumie każdy jest przyczepiona do swojego kawałka gumy, a guma się rozszerza, ale nie ma nigdzie środka rozszerzania ani brzegu rozszerzanie żadna wróżka nie mówi ja poruszam się względem tej gumy każda jest przyczepiona to po prostu norma się rozszerza ani mrówki poruszają się względem przestrzeń jest tak źle, więc to jest ten ten obraz, więc nigdzie nie ma środka rozszerzanie nigdzie nie ma brzegu rozszerza n p. gęsta zupa stopniowo stygnie Bosch rozszerza i po kolei różne cząstki masywne przestają w niej istnieć rozpadają się i t d . i zostajemy w czasie 1 sekundy mniej więcej już też jest bardzo dużo rzeczy się zdarza żyło po drodze w czasie 1 sekundy jak żyli wszechświat ma jedno sekundę to temperatura spada na tyle, że to co było poprzednio n p. swobodnym protonami swobodnym neutrony zaczyna się ze sobą łączyć po przedtem temperatura była tak duża, że takie połączenie, czyli Deuter rozbijało się natychmiast, bo uderzała tak energetyczna cząstka, że ten układ rozbijał teraz już tak energetyczny wciąż tak nie ma związku z tym jak już raz złączy to już jest jak Deuter się wyłączy zdał teren, tworząc jądro Helu to już zostaje jądro Helu natomiast nadal elektrony, a nie doczepione są do jąder, a ponieważ Elektron doczepiony do jąder, próbując tworzyć wodór taki atomowy wodór lub próbujący tworzyć atomów Helu nie ma żadnych szans, bo natychmiast podlega ona biega tak energetyczna Cioska, że ten układ rozbija czyni jądra są osobno od elektronów, czyli jest tzw. plazma to co nazywamy plazmy w i doznał ostygnie i jądra już są tylko trzeba podkreślić, że te jądra to są tylko w zasadzie jądra, czyli protony jądra Helu nie ma nic więcej, dlatego że ją do Helu jak się ze sobą złączone chciałby stworzyć bardziej na czym większe jądro powstaje jądro beryl i 8, które trwa minimalnie tam jakiś ułamki sekundy i natychmiast się rozpada z powrotem na Hel na 2 cele i to przerwało syntezy jąder, czyli wtedy mamy żółte złożone Ozzy jąder Helu jąder wodoru, czyli w kartonów i electro, a w tym momencie ktoś mówi nie stanie się światłość dla to wszystko jest wypełniony gwałt graczy ogromną ilością światła to jest era promieniowania promieniowanie jest dominująca we wszechświecie masy cząstek stanowią mały dodatek do gigantycznej energii promieniowania oraz da się rozszerza w związku z tym promieniowanie stopniowo wydłużać długość fali, czyli spada moc energia dla masy nie spada energii w pewnym momencie następuje moment, kiedy ostygnie ci jest takie też więcej 3 80 00 0 lat już silnik od tej 1 sekundy przeszliśmy 3 80 00 0 lat, kiedy temperatura spadła na tyle rzadka electro się doczepić do jądra to już nic nie jest w stanie go rozbić i ten moment powoduje, że z plazmy robi się neutralny wszechświat teraz różnica jest zasadnicza dla nas, dlatego że w plazmie jakiekolwiek światło czy Foton wielokrotnie się rozprasza na tych na tych ładunkach na jądrach lub na elektrodach i w związku z tym my patrząc przez plazmę na cokolwiek, gdyby to była plazma między panem, a w Londynie była plazma to ja bym widział białe mleko i Vivaldi widział białe mleko będziesz FOT tom leczący od każdego z nas wielokrotnie, by się rozprawić się u ich zgubiło, by ślad, skąd wyższe w związku z tym to było takie nieokreślone białe mleko i natomiast my w siebie doskonale widzimy, dlatego że cząsteczki przer w między nami tlenu azotu są neutralne na neutralnych cząsteczkę, których elektrony są doczepione do jąder świat się bardzo słabo rozprasza gospodarza się trochę droższe niebieski kolor nieba jest świadectwem tego rozproszenia jest bardzo bardzo zmienna kilometry potrafimy widzieć dzięki temu, że mamy neutralne cząsteczki i to się stało wtedy 3 80 00 0 lat do czepiania się elektronu do jąder wszechświat staje skurczyła się składać z neutralnych atomów cząsteczek i neutralnych atomów cząsteczek zaczyna być przezroczysty i wtedy uwalnia się jak gdyby to światu, które przedtem stale się rozpraszał nagle jak Foton wylatuje to już nie ma żadnych naczyń nic się z nim nie dzieje on leci przez miliardy lat do nas n p. nów w każdym względzie liczyć nie no tak jak i jako ostatnie rozporządzenie wypuścił go w jakim kierunku to w tym kierunku w sobie lecz, ale również tych co to było dramatycznie dużo to one w każdym kierunku lecą zrównał z równym praktycznie z równym natężeniem teraz lecą z równym natężeniem, dlatego że wszechświat był niesłychanie jednorodne to co my teraz widzimy, że tu jest planeta obok jest przestrzeń kosmiczną to jest gwiazda obok jest przez 3 czy są dużej gęstości i obok małej bardzo małej gęstości dlatego tam w ogóle nie było wszechświat był w zasadzie jednorodny poza minimalnymi fluktuacja rzędu 1 1 względna to jest ono po prostu całkowicie jednak trudno nam teraz nawet stworzyć tak jednorodny i wypełniony promieniowaniem w tym właśnie, które się uwolniło i materiał i wtedy właśnie nie wiem czy to przypadek nikt nie wie czy tez przypadek czy tak w tym czasie mniej więcej materia jak się sumo wał energii z o tych masywnych cząstkach zaczęła dominować nad prowincją wania i promieniowanie od tego czasu zmniejsza swój wkład procentowy do Energi wszechświata materia zaczęła być teraz już wiemy, że to niebyła tylko materia świecąca się oprócz tych jąder czy to się później atomów wodoru Helu była ciemna materia i jej było 6 × tyle jak wiemy teraz niż 4 Jasnej aktor to teraz wiemy opłat w ogóle generalnie materia zaczyna być dominująca inni to jest i w związku z tym wtedy zaczynamy żyć we wszechświecie, w którym są atomy wodoru atomy Helu ciemna materia może oni za chwilę będziemy mówić atomy wodoru atomy Helu, które sobie się PL Expander i jest to dość gęste wszystko jeszcze Towarzystwo, ale się rozrzedza cały czas i teraz w tym momencie jest sytuacja taka, że to jest jeszcze całkowicie jednorodnych po pierwsze nie ma atomów, do których jesteśmy przyzwyczajeni tlenu z węgla azotu krzemu nie ma tego w ogóle jest tylko wodór Hel nie ma nic więcej de facto w związku z tym jest to kompletnie inny wszechświat i dopiero pewne procesy, o których sobie za chwilę powiemy spowodowały, że z tej pierwotnej taki zły po mniej interesujące dla nas, czyli wodorową w halowej, który jest 3 4 wodoru 1 4 Helu ta różnica wynika z tego, że neutrony z odrobinę cięższa niż Proton, gdyby było inaczej to w ogóle przebłyski nie było chemii, gdyby nauczą było trochę lżejszy niż Proton to Proton, by się z elektronami połączył natomiast neutrony zostały jako jedyne co w skali dzięki temu, że Proton jest trochę lżejszy niż neutrony to on został on jutro swobodnie się rozpada to zostawimy panie profesorze wszechświat w tym stanie jest innym halach Wilk, który w małe jest trudny do wdrożenia dla wszystkich, którzy nie skończyli Filipinach w polecił po informacjach Radia TOK FM informacje o 11 20 już za kilka minut prof. Krzysztof Meissner wydział fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przewodniczący rady programowej festiwalu nauki w Warszawie z państwem gościem informację o informacje wracamy do programu off czarek studio prof. Krzysztof Meissner wydział fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przewodniczący rady programowej festiwalu nauki w Warszawie panie profesorze, kiedy toczy się zaczął przypominać coś co możemy sobie wyobrazić jak ktoś ma do tego odkrycia z początku tego roku tak zbliży zbliżamy się do chwili Otóż tak jak mówiliśmy to wszechświat w tym czasie po tych 3 80 00 0 lat jest praktycznie jednorodną grupą, w której jest wodór i Hel de facto natomiast na szczęście żyje w tej praktycznie jednorodnej grupie były jednak zagęszczenia odrobinę na minimalne zagęszczenia mówię na poziomie 1 stutysięcznej im minimalnie mniej gęste rejon to niebyła na szczęście całkowicie jednorodna zupa Otóż Grawitacja zaczęła działać na dom światu się jak mówię z Rosją rozprzestrzeniał swobodnie natomiast Grawitacja działa ewangeliczne jak to ma temu będzie dodane, kto nie ma zatem będzie odebrane to co ma w związku z tym tę odrobinę gęstsze rejony zaczęły zachwycać stopniowo bardzo bardzo wolno zasysać materię z tych mniej gęstych rejonów tamte stawał się bardziej puste, a ty się zagęszcza ten proces bardzo bardzo długo trwał no i ten trend ten gaz wodorową Hela w w mimo rozszerzającego się wszechświata lokalnie on mógł zacząć przyciągać coraz więcej masy i tam ASEAN tak się ten trend ten gaz wodorowy się zagęszcza zagęszczenie zazdroszczą i po jakimś czasie to odkrycia, o których będziemy dzisiaj mówić właśnie powiedziało, a dokładniej po jakimś czasie szacowano to między jej dawni kilkaset milionów lat teraz jak się okazało ten, kto to to wskazuje na 1 80 000 00 0 lat lokalnie pewne rejony zaczęły już mieć tak gęsty ten ten gaz rząd zaczął się o siebie obijać cały wszechświat rozszerza się stygnie, a tutaj on zasysa ją coraz więcej tego gazu w 1 region, który się kręcił na ogół norm trudno to uda zrobić tak, żeby to było Radia nie do środka zaczął się o siebie obijać zwiększać swoją lokalnie temperatura Grawitacja lokalnie powodowała, że to się zagęszcza SOS zagęszczamy zagęszczą temperatura rosła zarówno przez odbijanie się, jaki dzięki grawitacyjnie energii i w pewnym momencie i w niektórych rejonach nastąpiła, że centrum tego przekroczyło tam kilkanaście milionów stopni jak przekroczyło kilkanaście milionów stopni to zaczyna się spalanie wodoru do Helu to znaczy to co się dzieje w naszym słońcu, czyli że tam protony, bo tam było tylko Hel i wodą tak jak w naszym słońcu w naszym słońcu praktycznie nie ma innych pierwiastków są tylko 3 4 wodoru, bo on ma słuch składa się nasze słońce z pierwotnej z pierwotnego gazu, który tutaj się zgromadził w naszym rejonie jest kolejny dowód, że to jest dobrze dobrze chyba rozumiana i teraz tak się zapalił to wtedy wodór zaczyna się spalać do Helu, czyli protony odpowiednio się ze sobą łączą wysyłane są wysyłane są neutrina natomiast tutaj stopniowo korzysta z tego, że wodór spala się do Helu i to jest to jest coś co powoduje gwałtowne produkcja energii dzięki temu my żyjemy, a w darze od 5 miliardów lat słońce spala powoli wodą do Helu w swoim jądrze spaliło mniej więcej połowę swojego swojego paliwa, dlatego że jądro się prawie nie miesza z zewnętrzną częścią słońca jądro spala swój wodór i jak tam zabraknie to wtedy zaczną się procesy, które spowodują, że z jądra znaczy, że słońce staje się czerwonym olbrzymem potem stracił otoczkę, a potem potem białym karłem, ale to zostawmy na razie to pierwsza i wtedy pierwsze gwiazdy powstał dopiero wtedy jak wystarczająco dużo materiał się gromadziło środek osiągną wystarczającą temperaturę i to zaczęło ich reakcja jądrowa zaczęła w środku być i to zaczęło produkować ogromne ilości energii na wiemy o tym, prawda my jesteśmy gender trochę trochę to 1 50 000 000 km od słońca nadal dostajemy bardzo dużo tej energii, by takie gwiazdy zaczęły lokalnie zmieniać wszechświat w swoim otoczeniu ich, zanim przejdziemy do wodoru to powiedz, jaka jest późniejsza historia, skąd n p . my składamy się z węgla azotu tlenu, dlatego że pewne gwiazdy, jeżeli one wystarczająco dużo masy zgromadzi są wystarczająco masywne bardziej masywna niż nasze słońce nasze słońce nie będzie miał taki taki taki takiej przyszłości to pewne gwiazdek były wystarczające masywne one zaczęły spalać spala spalania wodór do Helu jak spalił mówiła, że to już ciśnienie zewnętrzne powoduje, że następuje tzw. błysk halowy i 3 przy przy ogromnym ciśnieniu i temperaturze 3 jądra Helu mogą się połączyć, tworząc jądro węgla i to powoduje też tzw. Buzka lot jest bardzo gwałtowny proces, który w naszym słońcu spowoduje eksplozję zewnętrznych tych o 3 czy rozszerzenie się tej osłonki natomiast gwiazda jest bardzo masywna to ta eksplozja zewnętrzna nie spowoduje odrzucenia tylko ona zostanie w środku jak gdyby i wtedy zaczyna się spalanie Helu do węgla potem zajął też bardzo szybkie procesy węgla do tlenu do azotu tlenu i t d. i kończy się nasz żeglarz żelazo jest najsilniej związanym z jądrem atomowym w związku z tym taka ciężka gwiazdami tytuł nie 8 mas słońca czy coś takiego ona buduje sobie żelazne jądro w środku buduje sobie żelazne jądro tym z osłonki zawierają kolejne pierwiastki lżejsze od m. in. tlen azot i klubach Otóż jak zbuduję sobie to Ion to jądro tonik w niektórych przypadkach to jak to tak zostaje ona stopniowo się w Tallinie i koniec natomiast ona jest naprawdę masywna czy właśnie te nie ponad 8 słońca to czytam kilka mas słońca może się zdarzyć, że to jądro żelazne ono bez powodu to co też czas jako jądra są najbardziej stabilne, ale takie duże jądro może się zepsuć w sumie zorientować w cudzysłowie oczywiście, że lepiej stworzyć jedno jedno kule proponował neutralny ową niż mieć jądra żelaza w kuli i następuje implozji SA do takiego jądra żelaznego do 1 jądra już takiego atomowego jak gdyby składającego się czuć się z ogromnej liczby tam nie 10 do 6 0 i powiedzmy protonów neutronów i Time Klaudia powoduje, że te zewnętrzne warstwy zapadają się, bo już nie mają się na czym trzymać no bo i jądro atomowe jest gęstsze niż kula żelazna, więc jak to się zapadnie i tej następuje eksplozja tego raczono się zapadają i wybucha szczecinian i to jest wybuch supernowej i ten wybuch supernowej powoduje, że ta cała otoczka, która otaczała to jądro żelazne jest rozruch przestrzenią na przestrzeń kosmiczną mgławicy kraba naprzód bardzo piękna Ławica to jest Ławica, która powstała w miejscu wybuchu supernowej, którą chińskie annały z 100 0 pięćdziesiątym szóstym roku, o ile pamiętam dobrze zanotowały niezwykle jasny obiekt na niebie, który był jaśniejszy niż Księżyc i widoczne w dzień, który stopniowo zanikał i teraz i ta powiedzmy to było o opisanych, gdzie to było i tam w znana od od dłuższego czasu mgławicy kraba czy taka mgławica, która powstała po wybuchu supernowej jest tam widoczne no i taki a taki wybuch supernowej przywierają do okolicznych ten to już ma powiedzmy 1 1 lat świetlnych wosku z tym w pobliżu, jaki jakiegoś jakiegoś obiektu jak taka w taki wybuch supernowej nastąpi to przywileje dla tlen azot węgiel, ponieważ są to te produkty spalania gwiazdy dzięki dzięki temu to co u nas jest właśnie plany ma zatem tak, by tys to jest produkt spalania bez produktów spalania gwiazdy blisko nas wybuchu supernowej, która przewijała do nas po jakimś czasie oczywiście to musi wystarczyć za wcześnie na prędkość tego nie zakaże jakaś wielka testy, ponieważ kilka tysięcy kilometrów na sekundę ma taka fala uderzeniowa, więc tortu trwa długo, zanim ona przywileje do sąsiedniej gwiazdy i teraz to, jeżeli przywileje się spodziewam, że około 2 takich wybuchów było blisko nas, że przy wiało w okresie tworzenia układu słonecznego przywiało do nas te wszystkie pierwiastki, które mamy i to jest powód, dla którego my składamy się Skrze musi składać głównie, ale jest też jądro żelazna prawda zimno, ale jak to występ Bieriozki połączyć, żeby weszło w życie, a nie to zupełnie inne pytanie to ta zniknie wiele w związku z tym to ja na razie zajmuje na wezwanie, by było wiele bolesnych rozstań się chór pozostanie maluje RBI nie była azotu i węgla i kleru to byśmy zadali tego pytania, więc może najpierw wyjaśnijmy, że w skończyć się bierze tenże tlen Asada dopiero potem kilka eksplozji supernowej eksplozji był przez pewien czas kłopot z tym mianowicie, że jest za dużo jest w ciężkich pierwiastków za dużo jest złota za dużo jest platyny uranu na ziemi są takie szacunki ile powstaje w czasie tego wybuchu supernowej powstają wszystkie pierwiastki notes gigantycznie tez za małą pies jest produkowane, żeby to wyjaśnić i dopiero ten zeszło w zeszłym roku obserwacja w sierpniu to mu 14 sierpnia, ale pamiętam obserwacja, gdyż fal grawitacyjnych, która wskazała na to, że w galaktyce tam angielscy jak i 4 4 nie pamiętam tych cech tych cech w galaktyce nastąpiło zderzenie gwiazd neutronowych gwiazdy neutronowe to ze po tym, wybuchu o tym nie mówiliśmy po tym, wybuchu tego jądra żelaznego jądra, czyli stworzenia 1 1 jądra mogą pozostałości może być albo czarna dziura albo gwiazda neutronowa jak jest bardzo masywna gwiazda to zostanie czarna dziura jak jest mniej masywne do kilku mas słońca to zostanie gwiazda neutronowa, gdyż tak się zdarzyło, że 2 gwiazdy neutronowe zostały schwytane we wspólną Orbiter to mówimy o 3 1 3 miliard lat temu się zdarzył i one stopniowo zaczęły krążyć wokół siebie no one krążą krążą bardzo bardzo długo natomiast gdy promieniują m. in. fale grawitacyjne i fale elektromagnetyczne czarne dziury krążące wokół siebie promieniują tylko grawitacji i tak się zdarzyło, że taka gwiazda pop traci energię z Obry Orbán obracają się wokół siebie coraz bliżej i coraz szybciej i pod koniec tego obracania się one są bardzo masywne i LNG emitują fale grawitacyjne one zostały zauważone przez Live go i virgo przestęp te 2 eksperymenty w stanach i we włoszech w związku z tym one wskazały na końcowy etap ewolucji tych gwiazd, bo fale grawitacyjne poruszają się z prędkością światła, więc dotarło do nas wszystkie teleskopy skierował się w tym kierunku, ponieważ te 3 eksperymenty potrafiły wskazać, jakiego kierunku nadeszła fala grawitacyjna w i tam z odnaleziono słaby obiekt, ponieważ fale wody aż gwiazdy neutronowe one emitują również promieniowanie elektromagnetyczne w odróżnieniu do PL w czarnych dziur w Gnieźnie nie ma sensu teleskopu żerować na czarnej dziury Otóż i tam stwierdzono, że to było właśnie zderzenia czarnych naszych gwiazd neutronowych zderzeniu z Jasną drogą czy też takim starciu czy gwiazd neutronowych powstają głównie ciężkie pierwiastki, bo jestem bardzo duża neutronów i tam powstało jak się szacuje 500 mas ziemi złota o dalszym czasie swego ściągniemy coś postać to zła spowodował eksplodowało w jego mieście więcej platyny uranu na wszystkie ciężkie pierwiastki tam głos produkowane są głównie ciężkie pierwiastki gwiazdy neutronowe mają głównie neutrony ciężkie pierwiastki właśnie mają dużo neutronów i to wyjaśniło zagadkę, że prawdopodobnie niezależnie od tych wybuchów supernowych co przewijało do nas dla nas kluczowe pierwiastki, czyli tlen azot węgiel, że to jest wyjaśnienie, dlaczego tak dużo w cudzysłowie jest złota platyny i chorób i uranu na ziemi to jest prawdopodobnie efekt tego, że jest to oprócz tego było zderzenie gwiazd neutronowych blisko nas dzięki czemu mamy te pierwiastki także także to on, że to jest to jest jak gdyby efekt spalania gwiazd natomiast te to co to o co toczył są jeszcze powiemy to jest, kiedy pierwsze gwiazdy powstały i co to odkrycie sprzed bessy to właśnie z tego roku, które jeszcze powinno być potwierdzone skądinąd prawda, bo to jest co jest nowością będzie razem wszyscy kierowali swoje swój wzrok w kierunku jakimś tam, a on pewien Amerykanin w Australii Chinach lub miejscu, gdzie diabeł mówi dobranoc drogo prowadziło właściwościach nic nie ma jest w rolach jest tylko teleskop radiowy takiej wielkości stołu do szpitala, ale w ogóle jest duża różnica aż roi sobie pustynię taką grubą czerwoną obrona no i stoi tam stół do ping-ponga start i facet, który coś co jakiś czas od wielu lat tam przyjeżdża tam swoich ludzi piciem żebra kangury zaatakowały go panu, że ta mówiła ze sprawdzonej wracaj sprawdzaj wracaj sprawdzali co zachwala na całym 14 nagle aż tu nagle tak aż tu nagle zobaczył Renacie zobaczono zobaczył pewne pewien efektu, który sobie opiszemy na nasz MON polega, który wskazuje na to kiedy pierwsze gwiazdy powstał czy, jeżeli mają państwo taką pracę, że po prostu się coś powtarza, że codziennie to samo nuda to już nie poddawać nie absolutnie takich rozwiązań prowadzi do nagrody Nobla zwany trzeba uczynić, ale w imprezę Krzysztof Meissner studio wydział fizyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz nowe przewodniczący rady programowej wychowania nauki w Warszawie informacje o jedenastej 40 już za 2 minuty po informacjach wracamy do programu off czarek prof. Krzysztof Meissner z wydziału fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przewodniczący rady programowej festiwalu nauki w Warszawie z państwa moim gościem wracamy do początków wszechświata, czyli do tego momentu, kiedy pojawiły się pierwsze gwiazdy być może otrzymamy tego pracowitego Amerykanina w środku niczego w Australii, który jest i nagle coś zobaczyć co zobaczą go zobaczy Otóż tak trzeba powiedzieć, że we wszechświecie jak już mówiliśmy jest przede wszystkim VAT od 3 czwartek woda część tego wodoru jest formie cząsteczek wodoru, czyli H2O tak jak zwykle, a część tego wodoru jest formie atomowej, czyli pojedynczy wodór, bo nie spotkało kolegi z czego 3 koleżanki Heleny, kto rozumie Otóż po piasku ten atomowy wody okazuje się, że ma oprócz zwykłych poziomów energetycznych elektronu ma niezwykle subtelny efekt oś nazywana subtelny Hajto Rosjanin w trakcie mianowicie on wynika z tego, że Proton ma spin 1 2 i Elektron masę PIN 1 droga, jeżeli one są równoległe w tę samą stronę to taki układ ma minimalnie inną energię niszach spin elektronu jest przeciwny spin może być Góral w dół powiedz mu względem jakiś gość i teraz różnica między tymi 2 Stanami jest, że było dziś 1 milionowej elektronu wolta to straszliwie mało znaczy to też po prostu dramatycznie mało i kilka po pierwsze to jest dramatycznie mało, ale po drugie, coś co jest dla naszych celów na ziemi w zasadzie powinni w ogóle nie widzimy to jest to, że ta linia jest niesłychanie trwała to znaczy, jeżeli przeniesiemy wodór na inną datą i troszkę wyższą orbitę czytam ten poziom energetyczny to on powinien spaść na niższy poziom dla, bo tak to jest w mechanice kwantowej jak to się wzbudzą one no to spada na dół, emitując tam FOT natomiast tu się okazuje, że ten poziom jest niesłychanie trwał on trwał mniej więcej 10 000 00 0 lat ślady średnio, żeby taki wodór się zdecydował z tej górnej półki spaść na dolną półkę w związku z tym w laboratorium notes coś, czego nie widzimy natomiast już w astronomii no to już te miliony lat mamy do dyspozycji czyli, jeżeli patrzymy na jakąś warstwę grubą wodoru w Lotto, które im niektóre wodoru się decydują na to, że spadają w dół lub też nie spadają w dół mana i mają na to bardzo dużo czasu i tu przechodzimy do głównego tego tego odkrycia mianowicie jak tak umówiliśmy mówi mamy bardzo jednorodną grupę wodą Reichel ta ta zupa z wodoru Helu ona cały czas jest jak gdyby rozgrzana, a czy jej temperatura ona startowała mniej więcej z kilku tysięcy 100 ton w chwili, kiedy było 3 80 00 0 lat i stopniowo ostygnie natomiast to tato to przejście wtedy też ten to przejście między górą dołem odpowiada ułamkowi elektronową ta podczas kiedy byłam na 3 7 szósty electro World odpowiada między 1 stopnia co praktycznie nie zauważa, że nie zauważy AK mówimy o kilku tysiącach stopni to stygnie stylistyk nie stygnie i teraz w związku z tym nawet taki wodór, który jest on raczej pochłania to promieniowanie z tej otaczającej gorącej stosunkowo otoczenia niż emituje to kto odpowiada tzw. linia 2 1 cm to się mówiło długość fali jest taka warte tego przejścia pomiędzy tymi 2 poziomami Otóż w pewnym momencie idea pole po polega na tym, że jeżeli z tych miast gmin z tych miast wynika, a wszystko jest jednorodny no to jedno rodnie TR te poziomy energetyczne jedne idą do góry 1 do dołu na nic się nie idzie, a teraz w momencie, kiedy powstaje gwiazda to gwiazda ona powoduje nierównowagę tego wodoru, a że ona wyrzuca pewne pewne pewne atomy wodoru one są wzbudzone zaczyna być nierównowaga w tym równowagą owym wodą orze, który sobie po prostu z tego do tej pory Otóż jak ona powstaje i ona emituje, czyli rozpycha ten wodór cząstki wyrzuca z siebie na takie słońce wyrzuca protony z siebie Rodezja słoneczny tonami ona w otoczeniu powoduje ogromne zaburzenia to taka gwiazd i to zaburzenie powoduje, że te, a że atomy wodoru one zaczynają absorbować inny sposób niż do tej pory promieniowanie tła czyli, jeżeli patrzymy przez taką chmurę wodoru na promieniowanie tła, które nad nad biega do nas płyną zewsząd nas odbiega powiedzmy PS pan minister zbieramy teraz promieniowanie tła to wodór przy istnieniu tych gwiazd będzie inaczej pochłaniała to kto to promieniowanie tła niż bez istnienia gwiazd Otóż i to co oni klienta co ten człowiek właśnie na tej pustyni australijskich chciał zobaczyć to jest to, że wtedy po absorpcja była dwudziesto jedno centymetrowa go promieniowania natomiast i on chciał zobaczyć czy istnieje, jakby obniżenie intensywności promieniowania tła związany z pochłaniania przez wodór w związku z tym wtedy pochłaniał ten wodór dwudziesto jedno centymetrowe promieniowanie jest między 1 , 5 gigahercach część częstotliwości nasiona używamy to zginą w naszych telefonach komórkowych mniej więcej tej częstotliwości jest też często natomiast, ponieważ wszechświat się rozszerzył Totem ten dołek w otchłań nianią przesuwał się cały czas do coraz mniejszych częstotliwości w coraz większej długości fali i spodziewamy się, że to pochłanianie, ponieważ wiedziano, bo wiedziano mniej więcej to jest między stołami 500 000 000 lat powstały te pierwsze gwiazdy, więc pierwsze takie obniżenie czynszu taki taki taki dołek w pochłanianiu powinien być mniej więcej z dla 3 i półmetrowe tego promieniowania wtedy 2 1 cm wiemy, że teraz wszechświat od tych 10 0 kilkudziesięciu milionów złotych rozszerzył się 15 × mniej więcej do teraz, czyli 2 1 cm robi się 3 m, bo zawsze fotony postępują za rozszerzającym się wszechświat 3 m to przez kilkadziesiąt megaherców kilkudziesięciu megahercach mamy wszystkie możliwe zakłócenia na ziemi to fale radiowe nadawane przez nadajniki i t d. tak dalej no dramatycznie jest zaśmiecone te częstotliwości w związku z tym trzeba było się udać na środek pustyni w Australii, gdzie nie dochodzą, gdzie jak, gdyby nadajniki są tak daleko, że one nie dochodzą jednak tt od kilkudziesięciu megahercach wiemy, że częstotliwości GSM muszą być nadajniki dyrygent to, żeby radni odbierali kawior, a tam nic nie ma w związku z tym on postawił stół tak jak pan mówi stół taki do ping-ponga taki, który jest dopasowany do tych długości fali dlatego Mateusz wielkość tt 3 i ileś tam metry, żeby on był dopasowany do długości fali, którą w, której się spodziewamy tego obniżenia i porównujemy inne natężenie z różnych to jest coś co w zasadzie trzeba bardzo bardzo długo mierzyć to jest źródeł zakłóceń jest dużo nasza Galaktyka też emituje w tym teraz to w moim przekonaniu powinno być to doświadczenie zrobiony no ileż razy przez różne grupy, żeby rzeczywiście potwierdzić to, aczkolwiek tusze do 1 80 000 00 0 lat jest bardzo rozsądne z tego co my wiemy o rowerze zdobył pierwsze gwiazdy Daniel piątek rozdamy naszym, bo pierwszego 1 czy gdyby to było piąte gwiazdy to ten token to obniżenie nastąpiło wcześniej w jeżeliby nastąpiło wcześniej to przesunięcie w głowę, mówi że się faktycznie rozszerza przeszła z taką żeglarza nam się wydaje, ale to, ale n p. na promieniowanie tła od MON mierzymy fantastycznie 2 , 7 3 Kalina no i one się dokładnie zgadzać z tym, że wszystko z 80 000 lat został w wysłany, dlatego że wtedy jest różnica mniej więcej wtedy on miał kilka tysięcy stopni i rozszerzył się wszechświat w 1 100 × od tamtego czasu wszystko się perfekcyjnie zgadza, a ostatnio rozproszenie, czyli stworzenie wszechświata przezroczystego jest jeszcze wcześniej niż te gwiazdy to znacznie wcześniej tym, że pierwsze gwiazdy post miałyby powstać 1 80 000 000 lat po tym, momencie 0 to tym momencie 0 tak małym umowny chwili z auta na życie to dla nas znaczy są to co to zmieniać, gdyż amatora może ich blisko to znaczy, że to bzdura i spalić podręcznik to znaczy, że nasze słońce powstało bardzo późno to, że pierwsze gwiazdy powstały 1 80 000 000 lat nasz wszechświat od chwili 0 ma 13 , 8 miliard z dala od, a nasze słońce świeci odpowiedź nie wiem 5 miliardów lat czy coś takiego to znaczy, że powstało bardzo późno w stosunku do tych Proton gwiazd tych pierwotnych gwiazd czy można, by rzec, że słoneczko późno dzisiaj stało tak, ale on całe szczęście, dlatego że wokół pierwszych gwiazd nie było żadnych planet ani skalistych ani jakichkolwiek innych, bo jeszcze nie było wybuchów supernowych, które by im on się składały otoczenie takich gwiazd jest cały czas z gazem wodorową celowym czy złożymy wniosek, że sukces radykalni młodsze na szczęście, bo po drodze jak mówił były wybuchy innych gwiazd, kto te wybuchy przywiał do nas ciężkie pierwiastki dzięki temu układy planetarne wokół młodych gwiazd mogą być tak jak nasz skaliste i czy wypali się później może planować wakacje po lesie wyparciem kłopot się znacznie wcześniej wakacje i to takie bardzo gorące wakacje trzeba planować wcześniej, ponieważ mniej więcej za kilkaset milionów lat do miliarda temperatura ziemi osiągnie taką tamtędy będzie taka temperaturze oceany wyparują będzie naprawdę ciepło na ziemi, bo słońce się robi coraz gorętsza w ogóle z tego względu, że traci energię dla układu grawitacyjnych jest dokładnie odwrotnie niż dla czajnika z wodą, który zostawił żonę ostygnie, a układ grawitacyjnego traci energię to się podgrzewa i co się dzieje z naszym słońcem z różnych powodów my mamy ogromne szczęście, że on jest takim minimum produkcji energii także także on się stanie coraz gorętsze na ziemi będzie coraz aktywniej to jest problem za powiedzmy kilkaset milionów lat on jest także, by potwierdzić te dane siła zadziała, bo mam inne cenne ten pan, żeby pozbyć się w Polsce trzeba częściej kursować do tego zdolny najlepiej zrobić inny stół jeszcze przez kogoś innego winnym miejscu, gdzie jeśli można o to to od tak złapać po prostu Collection radzi brać udział w rządach SLD rozjazdy nie to trzeba mierzyć się, żeby porównać natężenie światła na kolejnych częstotliwościach, czyli on w tym w jego przypadku, bo tam 7 0 kilka megaherców czy to odpowiada tym 3 , 6 m, czyli to przez miękka linia 2 7 cm no to trzeba po prostu jeszcze jakieś grupy muszą zmierzyć z domów z dokładnością to będzie zobaczymy być może kolejny jakiś obniżenia, które wynika, że nagle wsiadła etap intensywnej produkcji gwiazdek wszechświat miał 700 000 000 powiedzmy to wtedy będzie odpowiadał innej długości fali dziś, że praca naukowców z takich jak Tęcza pomoc polega na tym, że sobie wymyślają nam przysługują mu moim zdaniem powstał z zoo już jest ich Iran 4 i pół miliarda 1 000 000 lat temu, więc zostawię moje instrumenty na tak odległych realnym sensie tak, ale musi porównać z wyższej niż, żeby pokazać, że gdzieś się z tym, że gdzieś jest obniżenie żalić, bo możliwości jest jest duża jest duże jest duża w tym, że to nie jest aż tak różnica między 3 m, a 4 i pół metra Anonima sztab to są między taki teraz to co jest, że jest ciekawa w tym eksperymencie, że to obniżenie jest większe niż byśmy się spodziewali i w związku z tym idea jest taka, że albo, ponieważ mówimy o obniżeniu w stosunku do średniego natężenia dochodzącego do nas Jerzy i troską o tym, większe obniżenie, mówi że albo jednak ten to pierwotne promieniowanie było gore niższe i w związku z tym jest większa różnica w absorpcji albo wodór był chłodniejszy niż nam się zdawało ten, który absorbuje i w związku z tym jest jak jest większa różnica to więcej za absorbuje wiem, że ciało zimniejsze absorbuje szybciej światło dziś ciągle czegoś nauczyliśmy do tej pory możemy Chin nie mnie nie, dlatego że sugestia jest taka, że to sporo, że in, gdy oddziaływanie tego wodoru z ciemną materią ciemna materia chłodziła ten wodór i to może być bardzo, gdyby tak rzeczywiście model, jaki powstał, który by pokazał w jaki sposób i jaka ciemna materia chodziła wodór oznaczony w tym on ma niższą temperaturę niż byśmy się spodziewali i w związku z tym absorbował więcej i w związku z tym różnica między średnią temperaturą nie dla tej czystości i dla tych częstości będzie większa prawda na jak wiadomo jak patrzymy na bardzo zimno to kto to on szybciej absorbuje jak z tego to znaczy jaki model temu odpowiada to dla mnie jest to niezwykle interesujące właśnie niedawno zaproponowałem, że w pracy z kolegą, że graffiti lasu naładowany naładowane są ułamkowy mi ładunkami + 2 3 min z graczy + 1 3 minuta 2 3 i to jest nasza propozycja na ciemną materię m. in . jeżeli, o ile nie istniał już wtedy, ale dziwią, dlaczego z kontroli wynika z Adamem o Grammy moim zdaniem jednak, że my dla organizmu boom SN równa się 8 Super grawitacji to hala w Office to jasno rozdzielić, ale w aktach rejestrowych, które mocno w sejmie w dzisiejszych młodych, tak więc wiem z, a więc jestem tym bardzo żywo zainteresowane takimi takimi, a oceną tego oddziaływania ciemną materią tego pierwotnego wodoru bardzo jestem zainteresowany być może może mieć ono materiał chłodzi w samochodach niedługo ona pewnie na Wschodzie, ale troszkę mało, bo jest w całym całej kuli ziemskiej ciemnej materii jest tyle co szczypta soli i wierceń jest ochłodzenie jest bardzo efektywny sposób prof. Krzysztof Meissner wydział fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przewodniczący rady programowej festiwalu nauki w Warszawie był państwem goście dziękuję bardzo dziękuję panu dziękuję państwu informację za kilka minut o godzinie dwunastej po informacjach Mikołaj Lizut jego program dzisiejszy program przygotował Bartłomiej pograniczne Anand ciemną materią czuwał Kamil Zwiń «

Ślad po pierwszych gwiazdach. Rozmowa z prof. Krzysztofem Meissnerem.

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: OFF CZAREK

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 05:00

Najnowsze Podcasty

"Złe. Kobiety w służbie III Rzeszy"

"Odchodzą ludzie, którzy stanowią punkty odniesienia w polskiej historii intelektualnej, jednym z nim był prof. Śpiewak"

Navalny, czyli nieważny portret ważnej postaci

Wspomnienie prof. Pawła Śpiewaka

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL