Wojna na pomniki w Warszawie (cz. 1)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

Cezary łasiczka dla studio plac z państwa, bo goście z prof. Marta Leśniak Koska Instytut sztuki Polskiej Akademii Nauk badaczka historii teorii sztuki architektury fotografii dziewiętnastego dwudziestego oraz 20 01. wieku dzień dobry pani prof. Ścinawy myślę sobie, że Warszawa jest szczególnie niebezpiecznym miejscem, ale dla górników, bo co ktoś jakiś pomnik albo instalacje w Warszawie i mocuje się to albo się zmieni system albo jeszcze zanim się zmienić system to ten Rozwiń » pomnik jest Mazan za to czerwoną farbą tu swastyk kijami, a to odbije gwiazdą Dawida to Bóg wie czym, a to podpalają, a to demolują, gdzie jak dzielone w Warszawie zdaje się pomników nie lubią wyzwania miałam wrażenie, że w kre w Polska nie ma szczęścia do pomników Warszawa jest tutaj szczególnie w rzeczywiście takim dobrym poligonem do obserwowania różnych emocji społecznych politycznych ideologicznych, które się wyładowuje ją wobec pomp pomników i w przestrzeni, którą wyznacza pomnik i rzeczywiście, kiedy obserwujemy n p. historię pomników po drugiej wojnie światowej już zostanie nie tylko przeważali już, że da dar da da da darujmy sobie inne miasta bom Mel NIK Warszawa jest bardzo dobrym tutaj polem obserwacji to możemy zobaczyć jak tego rodzaju taka wojna ideologiczna, w której pomniki odgrywają funkcje i narzędzia i sprawczości tego rodzaju emocji jest bardzo ne wyraźnie widoczny, a przede wszystkim wynika to samej natury pomnika, ponieważ pomnik, ale jak dobrze wiemy jest czy takim dziełem, które pojawia się w przestrzeni publicznej i ma na celu jak każda każdy monument upamiętnienie jakiegoś wydarzenia, jakie jakiejś idei lub jakiś postaci często przy 1 pomniku są wszystkie te 3 elementy zawarte w i nie jest przypadkiem, że historia pomników, kiedy oglądam przyglądamy się tej mgle tej historii odpowiedź od antyku w kulturze Europejskiej w kulturze zachodniej to widzimy ewolucję form pomnikowych, które wypracowały pewne określone sposoby wizualizacji reprezentowania historii pamięci idei w przestrzeni publicznej i TIT formy były przenoszone z generacji na generację z epoki na epokę zmieniały się formalnie, ale zasadniczo zasada taka podstawowa zasada ataki Emmę sztuki pomnikowej właściwie się nie zmieniała pomnik jest formą, która ma za zadanie uwznioślić pewną LWP pewien problem stąd jest usytuowany na cokole i na tym cokole ustawiamy albo postać albo tak jak to tradycja antyczna nam przekazała człowieka na koniu co symbolizuje oczywiście dominacji człowieka nad naturą i w dodatku człowiek chce na koniu jest nie tylko figurą władcy, ale także panuje nad tą nad nami jako akt żalu nad okolicą czy nie mamy do czynienia z sytuacją, która rytualnie psuje nam przestrzeń, w którym pomnik Anny, w której pomnik się zjawia to rytuał licencja FR my jest oczywiście z funkcji analiza vana polityczne, ponieważ każdy, kto stawia pomnik ma za zadanie czy ma na uwadze pozyskiwanie swoich czy potencjalnych audytorów, którzy będą, które będą podzielały te idee, które godny pomnik odzwierciedla inni jest bynajmniej przypadkiem, że kiedyś śledzimy różnego rodzaju wrzenie rewolucyjne tzw. wandalizm rewolucyjny czy wandalizm wojenny to właśnie pomniki są 1 z bardzo nam, żeby nie będziesz pierwszym momentem pierwszą pierwszą ofiarą tego rodzaju wandalizmu rewolucyjnego i tu możemy przytaczać poczynając Odry od syna on właściwie też od antyku różne przypadki burzenia dewastowania i t d. my ze swojej najnowszej historii pamiętamy wszyscy przynajmniej części jest w naszych słuchaczy pan na pewno też była ja byłam świadkiem bezpośrednim obserwującym tnt te wydarzenia mianowicie zburzenie pomnika Dzierżyńskiego na placu obecnie bankowym i ta słynna scena, kiedy ta głowa oderwaną od korpusu dynda goła na tym, że na tym wysięgniku to była dla mnie taka niezwykle emocjonująca chwila, która nas utożsamił z momentem obalenia dawnego reżimu tego rodzaju zdjęcia są niezwykle popularne w okresie właśnie po rewolucyjnym czy w powojennym n p. klub w okresie wojny w Syrii czy w Iraku też dyktator, który zostaje z mniej zmęczony ze swojego cokołu przez staje nad nami panować i ta tendencja on przedstawiania rozkosz w mieście odzieży i to warto dodać że, gdyby się, że to już coś, bo taki podzieliliśmy ostateczne rozwiązanie kwestii Dzierżyńskiego, który zresztą jak niedawno trafił do kolejnego muzeum z 1 do drugiego zdaje się, ale z nimi jest problem, dlatego że jak go z burzą no i zrzucano go z tego cokołu to się okazało, że on jest w środku wypełniony betonem, a to co widzimy jako Spisz jest tylko cienką powłoką taką i tak to ta pokazuje fałsz całej tej historii co jest dodatkowym interesującym przyczynkiem do rozważań w jaki sposób fałszuje się pewne pewne idee po to, żeby one udawały coś czym, w czym nie były prawda na studia jestem z tym gestem Dzierżyński jest chyba jakiś problem czy on się w całości uratował przybędzie odtwarzane to co jest wymyśla sobie także o tym, że właśnie te pomniki w momencie, kiedy stanie się na taką kwintesencją właśnie pewnej idei czy też gloryfikacji pewnej osoby to one też doskonale się nadaję jako o punkty takich choćby małych ataku bo zanim Dzierżyński został obalony jak już stało się to ostateczny upadek różne ważne performance happeningi są tak ważne jest, by pojawiały się nie bały pomalowane na czerwono ręce z odroczonej krwią Polaków tak dalej tak dalej także wyrażający kont w myśl czy kont idee też pomniki bardzo dobrze nadaje się do tego celu tak, bo nie musimy jak gdyby atakować na całej przestrzeni czy spiera się na całej przestrzeni wystarczy, że właśnie zaatakujemy czy zmierzymy się z tym utożsamienie emanacja w roli Jokera zawarta w tej formie rzeźbiarski no tak to i to jest właśnie powód, dla którego te pomniki mają takie trudne życie w tej przestrzeni co więcej, ponieważ nie pomniki są stawiane idei wydarzeniu lub czy postaci z przeszłości wobec tego pewny obserwujemy jeszcze inne zjawisko takie mianowicie, że te pomniki funkcjonują w przestrzeni publicznej, ale z czasem idee wydarzenia i postacie zacierają się w pamięci społecznej przestają odgrywać jakąś ważną rolę nikt tych pomników wobec tego nie będzie atakował, ponieważ te idee stają się martwe są inni nie znajdują swoje go audytorium i takie pomniki DMP prowadzą takie dość się mnie smutne życie właściwie takich form in transparent i niewidocznych w przestrzeni publicznej stoją, bo stoją czasami się zajmują nimi historycy sztuki czasami zajmują się przewodnicy, informując turystów co kto też stoi na tym pomniku, ale one nie wywołują żadnej emocji, a więc takie 2 i UE ważnym momentem w życiu pomniku albo agresja albo wręcz przeciwnie obojętność neutralność kompletna com brak zainteresowania tych tymi ideami, które ten pomnik niszę i ostatecznie taki pomnik no kończy jako tylko taka pusta forma tak jak zresztą z wieloma symbolami funkcjonującymi w kulturze, które wypłacają swoją nośność semantyczną i stają się pustymi znakami stąd n p. różne dzieła sztuki malarstwo no i czy rzeźba dawna, które były kiedyś nośnikami pewnych określonych treści o bardzo silnym ładunku emocjonalnym wobec widza są dzisiaj czytelne tylko dla tych, którzy się tym profesjonalnie n p . zajmują interesują, więc z pomnikami mamy tego rodzaju inny problem, ale tak KLD tak tak takie zagadnienie dotyczy pomników, które w gruncie rzeczy reprezentują określoną formę estetyczną no boso po pomnik poza tym, że jest nośnikiem idei to jeszcze oprócz tego jest nośnikiem pewnych form w stylowych, które są znakiem czasów, którym ten pomnik powstał w po imprezie lał bym się właściwie dom drugiej połowy dwudziestego wieku pomniki zachowywały taki kanon, że były to pomniki realistyczne oparte na tradycyjnej klasycystycznej rzeźbie, że tor w różny sposób modyfikowanym w okresie pierwszej połowy dwudziestego wieku pod wpływem Neo awangardy te formy i Lukas artystyczne były jakoś tam przepracowany, ale ten pomnik zawsze posiadał tak kije taką, a taki element realistyczny, który pozwalał nam rozpoznać tę ideę lub tego człowieka natomiast w drugiej połowie dwudziestego wieku mamy do czynienia z zupełnie nowym zjawiskiem, które wydało niezwykle interesującą taką kontrpropozycję UR w odniesieniu do pomników, które określamy w badaniach przeciw pomnikami czy kontr pomnikami, które próbują w Rosa dzicz tę tradycję ten kanon realistyczne rzeźby pomnikowej, która zresztą nie ma najlepszej, jakby inną kartę w dziejach ziemi by, ponieważ noże, by pomnik był rzeczywiście wiekopomnym dziełem sztuki musi być dziełem wybitnego twórcy, a nie zawsze tak było pomniki robione doraźnie były produkowane przez MEN pomniejszych artystów, żeby nie powiedzieć przypadkowych na jej efekty tego numeru są, jakie są my właśnie w Polsce obserwujemy tego rodzaju w cudzysłowie mówią twórczość rzeźbiarską Rozdroże 2, która jest po prostu świadectwem kompletnej klęski wydziałów rzeźby na akademiach sztuk pięknych w Polsce, ponieważ okazuje się, że rzeźbiarze już dzisiaj nie potrafią wykonać przyzwoicie rzeźby pomnikowej takiej realistyczny i po w drugiej połowie dwudziestego wieku mniej więcej w latach czterdziestych, a przede wszystkim w latach pięćdziesiątych pojawił się propozycje, które miały na celu prze my przepracowanie problemu pomnika i wprowadzono wtedy ideę pomnika otwartego właśnie takiego przeci w pomnika, który był, ale kontrola wobec form realistycznych i wprowadzał wypra w jako tradycja pełną dziedziczona po pierwszej awangardzie z początku dwudziestego wieku czy z okresu międzywojennego wprowadzane były formy ne nowoczesne, które związane były zupełnie nową jakość Samanthy komu przestrzeni z nowym rozumieniem funkcjonowania pomnika to było zresztą związane z wielkim lub z wielką dyskusją dotyczącą tego co się wydarzyło w okresie drugiej wojny światowej cały problem czy jest możliwe przedstawianie upamiętnianie zagłady po drugiej wojnie światowej ta słynna teza nawet Theodora Adorno, że po Holokauście sztuka musi tylko milczeć wobec bezmiaru traumy bezmiar tragedii, która się wtedy wydarzyła ten dyskurs o sztuce, która ma do wypełnienia pewne formy reprezentowania pamięci PRL wydał właśnie tego rodzaju koncepcje nowego typu przeci w pomnika, który operuje zupełnie innymi ideami przede wszystkim ten pomnik nie reprezentuje wprost pewnych go wydarzenia tylko oddziałuje na widza zupełnie inny sposób to znaczy zrywa z deltą starą taką modernistyczną koncepcję, że widz wobec pomnika przybiera pozy wojenną postawę bierną może posługuje się wyłącznie taką bierną kontemplację kontempluje wzrokowo formę rzeźbiarską formę pomnikową, ale nie wchodzić w PiS w tę rzeźbę stworzyli małą bezpośrednie bezpośrednią interakcję z rezerwy w latach pięćdziesiątych zaczęły się pojawiać idea, żeby rozsadzić ten modernistyczny koncept i wprowadzić w to partycypacji widza to znaczy widz nie ma teraz biernie przyglądać się temu co widzi na cokole, ale uczestniczył w przestrzeni, którą ta forma będzie kreował to się wiąże oczywiście również z takimi pomysłami na Rozalię Kraus związane z GL w ogóle z koncepcją on jest teorią rzeźby w rozszerzonym Paulu jest koncepcją przestrzeni w MF na awangardzie i wszystkimi tymi problemami, które wynikają z ze zmiany paradygmatów kulturowych i po drugiej wojnie światowej i w tym polu mamy właśnie w Polsce do czynienia z niezwykle interesującymi niezwykle ważnymi przykładami takiego nowego absolutnie nowatorskiego myślenia o przestrzeni pomnikowej, która przestaje być biernym obiektem do kontemplowania czy też formą obojętną on jest dla nas przestrzeni miejskiej po pierwsze w latach pięćdziesiątych w późnych latach 50 już po socjalizmie Oskar Hansen zaprojektował nową wspaniałą taką wizję, która niestety nie została nigdy zrealizowany na międzynarodowy konkurs na pomnik upamiętniający, który miał być zrealizowane na terenie obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau i on zaproponował razem ze swoimi współpracownikami, ale on był głównym pomysłodawcą on to Ideas for ma to wał opartą na jego idei linearnego systemu ciągłego nie zaproponowało w przestrzeń inny pomnik w cudzysłowie pomnik właśnie przeciw pomnik, który nie operuje tradycyjnymi formami i tradycyjnymi rozwiązaniami, ale traktuje cały obóz jako wielką przestrzeń, która ma na celu wywołanie pewnych określonych efektów w widzu, który uczestniczy w tej przestrzeni i w ten sposób wywoływany zostają emocje wywołana zostaje pamięć związana z wydarzeniami, którym miały miejsce na terenie obozu koncentracyjnego ta idea, która się pojawiła pięćdziesiątym ósmy roku została tylko na papierze i mamy ją w makiecie nie została nigdy zrealizowana ze względu na jej absolutnie nowatorską taką burzyć sielską koncepcją zresztą juror głównym przewodniczący żyli tego Międzynarodowego roku konkurs Henry Moore uznał tę urządzać twój twórca dzieł George uznał tę elitę propozycje Oskara Hansena za właśnie za ten przełomowy moment w historii pomnika jako formy upamiętniające ich wywołujące pewne problemy związane z pamięcią i upamiętnianie Pa no ale tak się stało, że mamy ten pomnik tylko tamto to rozwiązanie tylko na papierze wiemy, jaką ono wyglądało w miarę wicie cały, gdy znaczna część terenu obozu miała być pokryta przekształcona w takie poleży w żużlu, przez który w ukośnym przebiegać miała droga, przez którą idący w petent, który się pojawia w tym, więc w tej przestrzeni PL doznaje różnych takich właśnie emocjonalnie ich w LO silnych impulsów, które powodują, że pamięć o tych od tych innych wydarzeniach na terenie obozu koncentracyjnego zostają, jakby wywołane z jego nieświadomość oczywiście tutaj można angażować do tego interpretacje frajdą, skąd po psy Hanna Lis i różne tego rodzaju kwestie, ale ten element silne a, a efektów, które są wywołane za pomocą określonego określonego zarządzania przestrzenią powodują, że po, że tego rodzaju idea zaczyna odpowiadać na 2 zasadnicze pytanie mianowicie jeżeli, a Dorn pytał czy sztuka po Holokauście ma prawo reprezentować w formie wizualnej wydarzenia, które się działo w czasie drugiej wojny światowej to wobec tego to odpowiedź może być dwojaka czy ma po taki pomnik czy przedstawiać doświadczenie, którego bezpośrednio byliśmy uczestnikami czy też wręcz przeciwnie czy obok tego ma wywoływać w nas doświadczenie, o którym wiemy tylko jako wiedza, którą za pośredniczący my, skąd inaczej kwestia 02 03 . następnego pokolenia już nie bezpośrednich uczestników danego wydarzenia i pomnik Emu Oskara Hansena pomnik droga, którą się nazywa pomnikiem, ale ta nazwa jest absolutnie nieadekwatna, bo to nie jest już pomnik to jest właśnie ta przestrzeń działająca na nasze ciało na nasze emocje na naszą wrażliwość na naszą pamięć na naszą podświadomość jest to rozwiązanie odpowiada bardziej na to czy dróg na ten na to drugie pytanie ono jest adresowany do tych, którzy już tego doświadczenia bezpośrednio nie przeżywali tylko posiadają je rysy z drugiej trzeciej ręki podobnego rodzaju pomnikiem muzeum żydowskie w Berlinie dokładnie wg tego samego czy podobnego z Unią konceptu, ponieważ tak tandeta ta idea, którą Oskar Hansen wypracował Noma swojej swoich kontynuatorów niezwykle interesujących, więc pomnik żydowski w Berlinie, który jeszcze w dodatku jest posadowiony w samym centrum Berlina, więc symboliczny jest nie tylko miejscem wyznaczającym centrum miasta, ale także centrum Europy Berlin nowy Berlin jako centrum nowoczesnej Europy i cały kwartał dawni zabudowany, który został wyczyszczony pod to wielkie założenie został pokryty ner my takimi blokami o 0 zróżnicowanym wysokością od pół metra do mniej więcej 2 40, które były bloki bloki granitowe, które zostały post ósmy usytuowane na na gruncie on TV pofałdowany powierzchni idąc w tym labiryncie w lesie tak takim Leszek geometryczne wyznaczonej takich ulic wąwozów wyznaczonych przez te bloki w pewnym momencie czy trzeba obserwować jak my reagujemy jak nasze ciało na to reaguje, ponieważ zaczynamy mieć poczucie my to utraty równowagi zagubienia jak w labiryncie, ale jeszcze w dodatku ta niezwykle silne wrażenia związane właśnie z kina estetyką z utratą poczucia pewności siebie to się odwołuje wg twórcy tego rozwiązania na Petara aniżeli mana do odwołuje się właśnie do tego, że mamy doświadczyć doświadczyć utraty on się zresztą tutaj posłuży nie tylko na swym tym co zrobił przy muzeum żydowskim Libeskinda w Berlinie nieopodal Toszka kawałek tego od realizacji, ale także to co zrobił my w ramach tego muzeum mianowicie jego też takie przestrzenne mniejsze w skali założenie pomnik wygnania, czyli bloki betonowe pochylone również na po na powierzchni, która ma tuning, która jest pofałdowana i ten ten las 4 9 Betard nowych słupów pochwałę porośnięty wierzbą, które się odwołują odwołują się do mnie do do historii żydowskiej ta to wszystko jest tutaj ze sobą powiązane to są 2 przykłady, które wyraźnie dziedziczą po ideę pomnika otwartego czy też specyficznego miejsca przestrzeni, która będzie dla nas oddziaływała w niezwykle emocjonalny sposób, ale w Polsce mamy jeszcze inne przykłady moim zdaniem 1 z najważniejszych w ogóle 1 z najważniejszych realizacji, która powstała po pomniku drodze Oskara Hansena to jest Wrzawy założenie gigantyczne w skali i niezwykle silnie działające na wina uczestnika tej przestrzeni to jest realizacja w Bełżcu na miejscu dawnego wyglądu miejsca zagłady jest realizowana przez Andrzeja Sołek z całego im jego współpracownika, że to był taki już nieżyjący niestety rzeźbiarz gdańskim Zdzisław Pietrek oni za wzór przy współpracy MSiT, którą za zaprojektowali taką właśnie formy przeci w pomnika, który operuje wielką przestrzenią niezwykle silnie oddziałujące są efektywnie na nas o zróżnicowanych poziomach cały ten teren dawnego obozu, który został już 40 2 roku Niemcy pod koniec wojny ten teren po prostu zlikwidował zlikwidowali ten obóz, a prochy krematoria inne rozsypali na okoliczne pola częściowo to zawiesili i ten teren był do początku 20 01. wieku takim właśnie taką przestrzenią nieistniejącą na mapie na mapie pamięci oczywiście ci, którzy zajmują się drugą wojną światową i zagładą doskonale wiedzieli co się tam stało w ciągu 2 lat zamordowano tam ponad 600 000 EUR daje nie tylko Żydów, a także Polaków Romów i i innych rynkach niż inne innych nacji w każdym razie etos to rozwiązanie zostało no, jakby rok rozwijała w niezwykle intensywny sposób te doświadczenia, które zapoczątkował Oskar Hansen zrobiło w Berlinie Lynn ESMA i teraz mamy to założenie w Bełżcu, które jest naprawdę 1 z najważniejszych na świecie tego rodzaju rozwiązań i propozycji to była pierwsza część mojej rozmowy z prof. Martą Szczepkowską z Instytutu sztuki Polskiej Akademii Nauk badaczka historii i tory sztuki architektury fotografii dziewiętnastego dwudziestego 20 01 . wieku już teraz zapraszam państwa na część drugą co zajęło Siczka dla studio plac Zwiń «

Wojna na pomniki w Warszawie (cz. 1)

AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA PODCASTU

PODCASTY AUDYCJI: STUDIO PLAC

POPULARNE

DOSTĘP PREMIUM

SERWIS INFORMACYJNY

Wydanie z godziny 23:00

Najnowsze Podcasty

Freud vs Clausevitz. Dlaczego ludzie zaczęli prowadzić wojny i wciąż to robią? [Ehrenreich]

Rada UE ostatecznie przegłosowała przepisy zakazujące sprzedaży nowych aut spalinowych od 2035 roku. Jak oceniasz te decyzję?

Czy mamy wystarczającą ilość energii jeśli w ciągu 10 lat pojawi się 1 mln samochodów elektrycznych?

Elektryczne modele Opla oraz inteligentny asystent prędkości (ISA)

TOK FM

Polecamy

Popularne

GOŚCIE TOK FM

Gazeta.pl

WYBORCZA.PL