Tak, ja muszę powiedzieć, że od pewnego czasu nawet, że tak powiem zawodowo na umowę, a my zajmujemy się archiwum księdza Józefa Tischnera, który działa przy Instytucie Tischnera w Krakowie i to jest zdumiewające ile tam jest jeszcze rzeczy, które warto, by opublikować w zasadzie ciągle jestem z takiej konfuzji po co sięgnąć jak to w życiu ją wyciągnąć jak to poukładać od razu zdradza, że rząd przygotowuje na wiosnę taką książkę złożoną z jego tekstów z lat dziewięćdziesiątych i częściowo osiemdziesiątych, która będzie się nazywała kod pilnującym myszy, czyli cierpienia okresu transformacji ona zbyt zbiera na kilkanaście może nawet kilkadziesiąt tekstów, które nigdy w książkach nie zostały przedrukowane w bardzo ciekawych bardzo fascynujących 

A jak było w przypadku alfabetu duszy ciała?

To jest owoc powiedziałbym 2 dążeń po pierwsze, parę lat temu no już 8 lat temu ukazał się w moim wyborze alfabet Tischnera taki, jaki wybór fragmentów jego znanych nieznanych tekstów nową książkę się wyczerpała świetnie się sprzedawała, ale w pewnym momencie już przestano ją dodrukować pojawił się pytania o to co dalej czy czy ona wróci na rynek w jakiej formie i wtedy niech wspólnie z wydawnictwem znak zaczęliśmy się zastanawiać, czego dzisiaj ludzie by najbardziej potrzebowali czy takiego kompletnego obrazu, jakby Tischnera tam w tamtej książce były hasła nie tylko poświęcone powiedzmy takim ogólnym ideą jak dialog solidarną silną nadzieja w tym pojęciu rosłych Tischner jest znany, ale też takim konkretnym ośrodku postacią, z którym miałem związany jak Kołakowski Kępiński i uznaliśmy, że teraz trzeba by zrobić coś bardziej ich tak powiem egzystencjalnego to znaczy rzeczywiście mocno związanego z ludzkimi doświadczeniami tu i teraz w Polsce wstęp z tymi rozmaitymi niepokojami czy bólami, jakie nas dręczą i inni i od razu też pokazać żony wcale nie są związane wyłącznie z polityką, chociaż poprzez politykę się artykuły dom w PiS-ie jest autorem takiego sławnego zdania ono też jest zresztą w tej książce cytowany w dziale, gdzie filozofia, że o jakości filozofii decyduje jakość bólu ludzkiego, o czym kiedyś filozofia rodziła się ze zdumienia potem się rodziła zwątpienia czy my dobrze w ogóle świat poznajemy, a teraz się rodzi z bólu z pewnych dolegliwości, które człowiek odczuwa i powiada Tischner to jest tak z początku lat osiemdziesiątych, ale wydaje mi się ciągle aktualny, że jakby Oli i w istocie filozofii o ich sile decyduje otoczona potrafi ten ból w razie dziczy próbuje mu jakoś zaradzić i myślę, że ta książka jest trochę taką książką, która pyta o jakość naszego bólu dzisiaj do mnie bardzo przemówiło to co napisać we wstępie książki, że nie jest to Tischner w pigułce tylko są raczej wydobyte z Tischnerem pigułki na różne dolegliwości naszego czasu to właśnie, bo w ogóle podoba mi się w odniesieniu do Tischnera ta metafora lek. Anny ona ma swoją tradycję jak wiadomo sam Sokrates siebie przedstawiał jako akuszerka mówi nie jak ludzie nie zgłasza żadnych prawd atut ludziom raczej pomagam, żeby chronić się narodziła prawda jestem takim akuszerem prawdy i coś takiego jest Tischner lubił te metafory lekarza w nosie pojawia się wielu tutaj fragmentach, ale też pojawia się w innych jego wystąpieniach pamiętam jako pytano sobór watykański drugi to mówił, że to było takie zgromadzenie lekarzy, którzy się zastanawiają jak poradzić sobie z chorobami świata i IT stąd też wzięła się ta metafora pigułek na miejscu dziś jest bardzo szukamy takich krótkich form prawda popularność memów internetowych w ogóle wpisów w internecie tweetów i t d. dowodzi, że potrzebuję nawet krótkich komunikatów więc, układając na osobę sięgnąłem po takie krótkie fragmenty, ale nie za krótkie jak i na pewno zauważył coś znaczyć nie wszystkie myśli tak bym powiedział da się wyrazić krótko i dobrze, żeby nie wszystkie były krótko wyraża widzę jak się nieraz widziałem mecz żonatych na tym Twitterze prawda, bo próbujący się tam zmieścić co się tam zmieścić nie da w efekcie dochodzi do takiego uproszczenia tej myśli, że albo wychodzą banały albo co gorsza wychodzą rozmaite nieporozumienia, z której biorą się potem rozmaite medialne wojny, a jeszcze wrogo tych nowych haseł czy rzeczywiście nigdy wcześniej się nie pojawiały w takich zbiorach patriotyzm słowo demokracja, bo to się wiąże właśnie z tym założeniem pierwszym to znaczy, że książka ma odpowiadać na pewne bóle, które dzisiaj odczuwamy po poprzednim alfabecie dałem bezpieczniej hasło ojczyzna tutaj usunąłem ideę patriotyzmu część haseł szaleńczej fragmentów do niego przeniosłem, ale jak inaczej to hasło skomponowane coś tam jest dodany, bo tak mi się wydaje, że to są 3 rzeczywistości, które dzisiaj nas bardzo bolą właśnie znaczy demokracja to czy właściwie oddaje strzał ona przetrwa w ogóle spra w we to myślenie tylko kontekście polskim, ale myślę także takich krajach, których demokracja wydawała się dobrze mocno zakorzeniona pewna, a dzisiaj obserwujemy niepokojące procesy lepsza w stanach Zjednoczonych Wielkiej Brytanii we Francji we włoszech ostatnio bardzo pewne czy przetrwa w ogóle taki model układania relacji międzyludzkich których, który opisujemy słowem demokracja patriotyzm chyba nie trzeba tłumaczyć, dlaczego to jest słowo, które budzi dzisiaj wiele emocji pozytywnych negatywnych i właściwie jedno z całym całą paletę nie da się tego sprowadzić tylko do 2 biegunów no i słowo w tym wszystkim wydało się to bardzo potrzebne, bo Tischner był przecież przede wszystkim człowiekiem słowa co się dzieje dzisiaj ze słowem tutaj wybrałem takie specyficzne trochę w fragmenty jest lepsza to ich kazanie Tischnera to bardzo ciekawe wygłoszone na Podhalu przed wielu laty w tym on cytuje pewnego żydowskiego filozofa mniejsza w tej chwili o to kogo, który powiedział, że słowo bywa ważniejszy od chwili w Polsce teraz jest taka polityka trochę, że się mówi przede wszystkim ofierze z krwi, ale ofiara z krwi opowiada ten filozofa Tischner, zanim basen tylko wtedy, kiedy towarzyszy temu słowo, które wyjaśni w ogóle, o co chodzi i że to rzeczywiście jest ofiara czy może składać już zna te ofiary, ale te ofiary nie będą miały sensu jeśli nie będzie towarzyszącego im słoma i że nie zostaną opisane słowo jest po torze bez człowieka wyciągnąć jego mądrość i pomoc ludziom sam się zmieniać, toteż ksiądz Józef Tischner to populizm jest taka dość oczywista chorych ambicji, ale może właśnie te oczywiste czasem trzeba przypominać nie da się wydaje, że jest mało refleksyjna słowem tak sądzę, ale już mniej oczywiste jest to co ksiądz Józef Tischner mówił o patriotyzmie o dobro ojczyzny dokonuje się nie tylko poprzez potwierdzenie, ale i poprzez sprzeciw tak to jest bardzo ważny fragment co jest ciekawe, bo to jest tekst napisany w czasie stanu wojennego jeszcze wyższy stan wojenny trwał początek lat osiemdziesiątych te słowa ciągle brzmią mi aktualnie w Polsce jakby czas ciągle ludziom tłumaczyć, że nie tylko ten, kto krzyczy Polska Polska najczęściej właśnie ten tylko tym co czasem się sprzeciwia pewnym rzeczom, które się w Polsce dzieją jest patriotą nie wiadomo wylewał się, że to jest jasna sprawa Novum w wiemy z historii, że wiele osób także tych, które teraz będą w najbliższym czasie czczone jak Józef Piłsudski też sprzeciwiało się w jakim sensie Polsce lepiej lub gorzej na tym Polska wychodziła presji na spór o danych polscy tamtego czasu nie to jest istotne, żeby powiedzieć, żeby nie zafałszować historii i mówić, że patriotyzm polega tylko jakby na ofierze Skrwilno polega czasem na ofierze właśnie także za słowa w służbie słowem także słowa sprzeciwu, a także słowem sprzeciwu wobec tego czy innego zjawiska w filozofię podlega weryfikacji czasu filozofa księdza Józefa Tischnera to oczywiście trochę podlega, bo obok pewne tematy się dezaktualizują, chociaż akurat, kiedy ktoś uprawia filozofię człowieka tak jakoś filozofię dialogu filozof jest spotkanie nazwał to filozofia dramatu najczęściej to w pewnym sensie no uchwycił coś co jest ogólnoludzkich co nie jest czasowe Mb w tym sensie już, że zawsze będziemy sobie zadawać pytania czym jest dialog czy w ogóle jest dla mnie drugi człowiek n p . to jest ciekawe, że Tischner chyba jako jedyny filozof w tamtym czasie i w zasadzie kontynuatorów za dużo nie ma wypytał o bardzo taką podstawową rzecz czym jest spotkanie w ogóle z drugim człowiekiem z wyjściem z kryjówki się z kryjówki prawda odpowiada n p . odpowiada metaforą, ale też taka metafora, która i jedno jak to w metaforze brudno jest też bardzo realistyczna w gruncie rzeczy właśnie robi się z kimś spotkać trzeba wyjść ze swojego bezpiecznego świata, zwłaszcza kiedy ten ktoś jest od nas innych prawda dużo nas różni musimy się nim zainteresować to jest wielki problem współczesnego świata i Polski także, że dzisiaj, jakby dominuje taka postawa w gry, o którą opisujemy przez tzw. bańki, że żyjemy w bańkach informacyjnych, że żyjemy, jakby w swoich światach w ciszy, by powiedział właśnie żyjemy w swoich kryjówkach otwieramy tam internet i wyskakują do takiej informacji jakich chcemy słyszeć to tak sformułowane nie nie szukamy już, gdzie indziej to bardzo często zastanawia, że bardzo wielu ludzi mówi ja już nie potrzebuje czytać tamci słuchać tego hyundaia i zwinnie nie będę sprawdzał czy nie będę sprawdzała co kto inny ma do powiedzenia już mniej więcej wiem słucham swoich tych których, którzy mówią to co jest mniej przyjemne nie to jest ogromny problem dzisiejszego świata powtarzam nie tylko Polski to jest problem właśnie taką, że ludzie przestają, jakby nie wiem jak to powiedzieć, ale może mają najprościej celebrować różnorodność i postrzegać różnorodność, jaką wartość jest to bardzo trudne nie nie mniej ni mniej nie dyskutuje z tym ale, ale z drugiej strony bez tego no właśnie wrócę do tego, o czym mówiliśmy demokracja się załamie, bo jak ludzie nie postrzegają różnorodności jako wartość to zaczynają tęsknić za 3, żeby było jednakowe Brzesko i wtedy koniec wolności i Opowiedz jeszcze tak na koniec czy, tworząc ten alfabet czy w ogóle pracując nad tekstami księdza Józefa Tischnera wcześniej również często w Chodzieży z nim w polemikę z MF może go na czym przyłapał też miał takie poczucie, że się z nim po prostu nie zgadzasz można powiedzieć, że tutaj mam jakąś skazę, bo rzeczywiście mamy raczej jest to Smaga firma tys zlotego co robił, ale od razu się wytłumaczyć, dlaczego czasami uczestniczy w takich spotkaniach filozofów organizowanych przez Instytut myśli Józefa Tischnera tam przychodzą przeważnie jego uczniowie jego słuchaczy i większość z tych uczniów słuchaczy głównie się z nim chce nie zgadzać każdy chce pokazać, że jest samodzielny Chełm w związku z tym jakoś próbuje się od tego Tischnera oderwać w ten czy inny sposób albo coś zakwestionować w pewnym sensie SP Hamiltona na pozycję takiego strażnika jego myśli ja w ogóle myśli sądzę, że sprzeciw jest ważny wtedy czy kiedy istotnie już się weszło na tyle głęboko Orzesze danego myśliciela naprawdę zrozumiał on ja mam raczej inne doświadczenie mianowicie, sięgając 3, odkrywając nowe teksty jakiś nieznany wykłady czy zapomniane gdzieś wydrukowane w jakimś Nisko nakłada owym piśmie o nagle odkrywam je z kolejnym myśli, które niektórym nie zaskakują może nie są zaskakujące treści, ale nowy sposób sformułowania na koniec my się jednak podzielił może taką, która mnie uderzyła, kiedy przygotowywałem alfabet Kisiela mówi o tym, że z klubu z Rzymu i tak spróbujmy sobie wyobrazić świat bez światła świat bez światła być może taki świat, by istniał, ale bez światła to tak jakby go nie było chmur chwilowe i to jest bardzo głęboka myśl oczywiście o tym, czym jest filozofia czym jest myślenie w naszym doświadczeniu bez słowa bez myślenia bez Tischnera tak jakby tego świata nie było nie miałby go kto pisać ksiądz Józef Tischner alfabet duszy ciała opracowania i wyboru tekstów dokonał Wojciech Bonowicz, który był gościem kultura osobista bardzo dziękuję za to spotkanie dziękuję serdecznie Marta Perchuć-Burzyńska do usłyszenia tras w radiu TOK FM czas na