W studio prof. Michał Kopczyński, historyk z Instytutu historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, także magazyn Mówią wieki, dzień dobry, witam serdecznie panie profesorze, dzień dobry. I kiedy przyglądamy się historii gospodarczej, no to często patrzymy, jakie były ceny albo jakie były średnie zarobki i na podstawie takich wskaźników zastanawiamy się, czy to by czasy, lata chude, lata tłuste. Aa pan profesor robi bardzo ciekawe rzeczy, bo pasze przygoda z kartom poborowych m.in . albo zapisom różnych dokumentów migrantów i przygląda się pan, kto przyjeżdżał, kiedy przyjeżdżał, skąd przyjeżdżał, ile ważył, ile miał wzrostu, czy był chudziaczkiem, czy nie był i na tej podstawie rozumiem, buduje pan taką powiedziałbym ekonomiczną historię ciała.
Rozwiń »
I te wszystkie fascynujące badania można znaleźć w książce pana profesora studia z dziejów biologicznego standardu życia na ziemiach polskich wydanego przez oficynę wydawniczą mówią wieki tak tylko, że tam jest ten główny tytuł to jest historia godzi polegać na działkach jest oczywiście w jest to trochę oszustwa takiego
No bo historia w gospodarce działa będzie prawda o jakich sprawach takich co to mówi się po dziesiątej milicjanci wieczorem i nie będę tutaj tego mówiło się baterie są wysokości działano jednak do otyłości też o masie i masie odniesionej do ciała, dlaczego o tym, dlaczego o tym w Otóż największym wynalazkiem dwudziestego wieku jest PKB PKB, który nie jest żadnym prawda obiektem fizycznym tylko jest po prostu statystycznym abstrakt ten, który przynajmniej raz na kwartał poszczególne urzędy statystyczne w w większości krajów świata oblicza i publikuje wg dość uniformy z własnej metodologii Intel co te 3 miesiące, a już na pewno coraz większe roczne PKB pokazuje na to są emocje prawda czy wzrosło czy nie wzrosło zwijają żagle panikę, że na tak przy tym czy może już nie jesteśmy zieloną wyspą na piwo dlatego zależy masa rzeczy także ludzie, którzy nawet nie wiedzą co to jest PKB tak naprawdę są przez to PKB ze zgazowaniem terroryzowani, a najprościej jest PKB skoro się już liczy Poli podzielić przez liczbę mieszkańców wychodzi ile tys dolarów na głowę, a czy się cieszyć się martwić czy to dużo czyta mało, a rzecz w tym to teraz są ekonomiści dość powszechnie robiło Stilica poczynając prawda, ale za to krytykuje się tak naprawdę to nic nie nie ma w bo możemy powiedzmy odbudować pałac Saski prawda PKB wzrośnie, bo to część cegieł nad ludzi zatrudnić tak dalej następnego dnia po odbudowie go rozwalić apotem gruz wywieźć i to też PKB wzrośnie od tego no bo trzeba będzie ludzi mają zapłacić za ropę do samochodów, które na ten gros wywozić i taka będzie rosło czy pałac Saski Lech Wałęsa na ciągłe ciągły wzrost PKB tak budujemy i rozwala budujemy i rozwala mi PKB rośnie z samego tego powodu czy to znaczy, że standard życia nie wątpi więcej dolarów na głowę wręcz, ale czy to znaczy, że standard życia ludności rośnie nam myślę, że chyba jednak nie w związku z tym są różne pomysły jak rozegra dziś kierują budową, iż ruch na handlową, a burzenie Pałacu Saskiego z pewnością, ale nie jestem pewien czy tych pozostałych prawda w, którzy nie mają z tym do czynienia była, którzy w związku z tym wzrostem PKB zapłacą jakiś niższe odsetki czy większe odsetki czy cytatami dotknie w każdym razie jest na standard życia popaść z 1 strony można patrzeć na to ze strefy od strony płac prawda mamy na notowania płac naj głębiej, sięgając do średniowiecza dotyczą murarzy i pomocników murarzy nie, dlatego że Boniecki byli ważniejsi niż stawka kowale tyle tylko, że zachowała się dokumentacją różnych dużych budów i to poczynając od średniowiecza akuratnie w Polsce, ale w głowie są Anglicy trzynastego wieku takie Serie stan rok co roku jest wiadomo, o ile przeciętnie murarz dniówki dostawał jego pomocnik, więc takie dane są, a nie tylko żony są ograniczone dom o ludności miast, dlatego że większość tej ludności, które nie mieszkała w miastach, a i część ludności miejskiej tak naprawdę żyła poza rynkiem, czyli po prostu z ogródka do garnka i garnka do Ustki i dla nich po prostu nie mamy tych materiałów albo z drugiej doustnym oleju oczywiście, że tak zależy co w związku z tym dla nich nie mamy danych w szatni i tak naprawdę no tylko mojego miasta wnioskujemy to też jest takie wnioskowanie powiedziałbym nie do końca nie do końca pełne, więc coś co w takim razie oddaje, a standard życia oczywiście są 2 rzeczy leki biologiczne powiedział jednak to są śmiertelność i tym się demografia od dawna zajmuję, o ile ta może prawda sięgnąć po te dane o śmiertelności też kiedyś tym zajmować, a druga rzecz to jest to są takie parametry biologiczne czy przede wszystkim wysokość ciała to do tego czas zacząć, dlatego że ona jest za, jakby w i dla każdego z nas indywidualnie, ale zapisane genetycznie teraz jest pytanie takie czy ten potencjał, który jest zapisany genetycznie, a czy on zostanie wykorzystany czy nie były takie nie mogą być, że eksperyment ale, ale były takie przypadki w kozie bliźniaki jednojajowe tym samym prawda wyposażeniem genetycznym 1 był w grupie 6 lat no i dość powszechnie 1 był wychowywał się w lepszych warunkach drogi w gorszych warunkach, jakie zbadano to nie byli tego samej wysokości działa tylko biją się znacznie od siebie różni, ale i co pokazuje, że środowisko wpływa na to alei czyli, jeżeli środowisko wpływa NATO uzna on znowu pytanie, kiedy prawda, kiedy należy przybyło dziś takiego, jakiego dzieciaka Tymon był niższy da, bo w jest mechanizm biologiczny, który powoduje, że jak są okresy krótko krótkotrwałego głodu w ich albo okresy intensywniejszych zachorowań na różne choroby to wtedy cieknie rośnie prawda raczej nie rośnie także liniowo gdzieniegdzie tylko rośnie takimi skokami, a więc jest mechanizm, który rekompensuje no jest tutaj SOS rozbieżne poglądy, bo w zasadzie na ludziach eksperymentów nie prowadzi w związku z tym czy to są pierwsze 2 lata są kluczowe czy to jest to co się nazywa wielkim wczesno szkolnym, który jest kluczowy czy może okres dojrzewania, czyli tam 1319 lat w tej chwili jest kluczowe, ale w każdym razie środowisko na to wpływ bardzo znaczne i teraz, jeżeli mamy dane, a są te dane jak się cofniemy do niektórych krajach nawet do osiemnastego wieku to mamy dane o wysokości ciała żołnierzy to jest pierwsza grupa, którą trzeba druga grupa, którą się banda to są to są więźniowie dla nich też często jest ponieść wysokość ciała jest czymś coś się co uznawano za w pewien element identyfikujący, ale i poza więźniami w bilansie w migranci dać mi dla migrantów są krótsze Serie, ale są dość ciekawe to co się tylko amerykańskie, dlatego że imigrantów świadczy się odnotowuję, kto w były jak przyjeżdża natomiast w Amerykanie, ponieważ wiele w wielu przyjeżdżało chorych nawet na zasadzie tak i to z Niemiec różne państewka niemieckie robiły, że np. chorych umysłowo wysłali do stanu wpłacili bilet, żeby pojechać w związku z tym był jakiś taki egzamin medyczny prawda i tego typu chorych są one oczywiście są granice amerykańskie z Alice, a jak w praktyce natomiast to, żeby to z jakoś sprawdzić w roku 1907 wprowadzono obowiązek badania medycznego na choroby w porcie wypłynięcia i przy okazji mierzenia wysokości ciała są te listy pasażerów od roku 1907 praktycznie rzecz biorąc przerwą na pierwszą wojnę światową dolat dwudziestych i tam są odnotowane wysokości ciała, ale i co daje o możliwość zapytania o to czy to są tacy ludzie co byli w kraju czy może instalacji wyżsi prawda to znaczy kto właściwie emigrował do tej Ameryki i do tego wątku powrócimy panie profesorze po informacjach Radia TOK FM informacji 1120 za kilka minut prof. Michał Kopczyński historyk z Instytutu historycznego Uniwersytetu Warszawskiego studio po izolacja wracamy do naszej rozmowy o państwa my gościmy historyk prof. Michał Kopczyński z Instytutu historycznego Uniwersytetu Warszawskiego o to m. in. książki historia gospodarcza ciała, czyli studio z dziejów biologicznego standardu życia na ziemiach polskich książka wydana przez oficynę wydawniczą mówią wieki, czyli jak możemy z jakich źródeł może wnioskować o tym co się działo czy mieliśmy do czynienia z dobrobytem winny czy nie to niektórzy mówią wprost na podstawie PKB np. TKA pod parasol mówi za przyjrzyjmy się jak pewien genetyczny potencjał ludności jako w różnych miejscach był albo hamowany albo albo miało bardzo dobre warunki, żeby się rozwijać i to właśnie na podstawie innych informacji dotyczących poborowych czy też z zaciągu do do armii z więzienia są dobrym źródłem informacji oraz Szwed imigracyjne zapisy amerykańskie głównie od początku dwudziestego wieku na jej mamy stulecie pań i zarządzania niepodległości, więc wyszło mniej dumnie mówimy o różnych ważnych rzeczach, ale czy odbywa się na podstawie tych danych dotyczących wymiarów i rozmiarów poborowych możemy wnioskować o tym, jaka była Polska stoi więcej lat temu tak to znaczy tak samo jak na podstawie statystyk PKB dotyczących Polski powiedzmy między 191339 powieść o bilansie drugiej Rzeczypospolitej jak się zaczyna porównywać np. indeks produkcji przemysłowej 19131938 to wychodzi, że zmiana jest niewielka, ale jak się weźmie perspektywy 19201938 rozumiane jest bardzo duża tak samo jest przypadkiem wysokości ciała, jeżeli biorę warszawiaków unijne tam w 1 rozdziale opisane, a mieszkańców Warszawy urodzony w 1892 oni szli do armii rosyjskiej tuż przed pierwszą wojną światową byli ubrani w 1913 roku obrali dwudziesto jednoletni wszystkich pomieszczeń nawet zważyć wtedy, ale jest to oni mają wzrostu metr 66 proc średnia to jest średnia ta, gdy średnia i to Takanobu nie mamy tej wyższej klasy miejskiej do Bonina jako szeregowcy prawda jest to sąd to są po prostu mieszkańcy miast w, a mniejsze miasta też mniej więcej na tym samym poziomie są, jeżeli pójdziemy do poborowych, którzy idą do wojska w 1300 mierzenie 193839 o to byśmy Krosna dlatego Krosna mam dane dla Warszawy Kret nie ma, ale i to tam jest mecz 6798 w dacie może być to są niecałe 2 cm w ciągu 25 lat jest deszcz deszcz deszcz powiedział dość słabo, ale jeżeli weźmiemy tych samych pomysły warszawiaków po wojnie, czyli takich, którzy się urodzili około 1908 roku i w okresie pokwitania przechodzili przez okupację państ w centralnych o przeżywali w Warszawie to oni są 2 cm mniej niż i to widać to jest taki pierwsza wojna światowa jako takie dramatyczne załamanie tego trend, więc jeżeli byśmy umieli patrzeć w 1918 roku czy mielibyśmy 164 cm prawda średnia powiedzmy taką taką średnią, a dziś mamy 176 tys 12 cm, ale nie linearnej go wzrostu dlatego rząd w różny jest tempo tego wzrostu oczyszczamy drugą dyskontynuacji w czasie drugiej wojny światowej przyczyn chyba mniejsza niż lenistwo przy pierwszym, a np. okres PRL -u, czyli żywność kartki, a czy są badania, które robi antropolodzy wrocławscy pod kierownictwem Tadeusza Bieleckiego, a i one są świetne znakomite cały świat odczytuje od roku 1965 właściwie do teraz 4100 sześćdziesiąty piąty to są ludzie urodzeni w czterdziestym szóstym i oni mają 169, jakie mają 19 latek stają do poboru, ale i tam są bardzo wysokie tempo przyrostu to znaczy są tempa powyżej 2 cm, a właśnie w okresie w okresie peerelowskim robiono takie robiono takie próby, żeby złapać się okres dojrzewania albo rok urodzenia, żeby to był moment kryzysowy prawda widać obecny kryzys gierkowski 3 czy transformacja, a jej właściwie jest tak ten trend w tej chwili zwalnia w bo jest już w ostatnim badaniu 2010 roku pokazało, że nas na dekady średnia jest przy 09 cm, ale my jesteśmy już dość wysocy, więc być może blisko tego tego potencjału, ale nie dało się powiedzieć, że nie dało się znaleźć jakieś transformacja wszystkich gmin zmniejszyła prawda albo żywność na kartki spowodowała, że Kawalerii albo, że rośli wolniej co jest dość trudno powiedzieć trzeba powiedzieć tak jeśli chodzi o psie oraz wysokości ciała do tempa po drugiej wojnie światowej, ale są bardzo dużej kasy szczepy Tottenham na tych z PRL -u prawda, ale chciałem powiedzieć, że na Karaibach też są takie dusza w związku z tym jak się bierze prawda gdzieś tam właśnie bada się Dominikany np. to też są takie duże przyrosty w związku z tym to jest coś się co wychodzi poza PRL czy coś to jest po prostu na obóz z postępu jeśli chodzi o technikę ochrony zdrowia większa świadomość jeśli chodzi o opiekę nad dziejami szczepienia oczywiście to są te elementy, które do tej prawdopodobnie decydują, aczkolwiek SDS PL to co mówię z pewną hipotezę, dlatego że w te badania cały czas trwają i jak fajny badania są wtedy, kiedy prawda się go nie zamierzała nim przemieszczać konsumuje prawda więcej, więc to jest cały czas taka pogonili to mówię jako historyjki mówił jako diakona czytelnik tego co piszą antropolodzy fizyczni jak dorabiam trochę historii do tego wcześniejszą do tego co antropolodzy wrocławscy robią dla dla współczesności Boninem robią prawda jak to zwykle w antropologii no to oni patrzą na w teraźniejszość ewentualnie na przyszłość, ale i cofa się czasami cofał się do tego dziewiętnastego wieku i gdzie są materiały pisane, ale on się w pewnym momencie urywają i pomęczyć się urywają to są kości no tak, ale w mój pan przyszłość, jeżeli myśli sobie wnioskujemy na podstawie danych z dotyczących poboru to po pierwsze, patrzymy na mężczyzn w inny, a po drugie, patrzymy na nich różnie naboje myślę sobie, że pobór do armii carskiej reguły bardzo szeroki, czyli pewnie brano każdego, jakby jakieś grupy, które w niektórych momentach ci mogły wykupić albo inny sposób ominąć to pewnie była intensyfikacja działań wojennych no to te grupy także inne traciły swoje przywileje, czyli brano szeroką ławą nadaje się armia profesjonalizuje to mamy coraz mniej danych dotyczących przekroju społecznego tak oczywiście to jest to jest postawa sprowadzać się zwrócić uwagę na jedno Żarki to znaczy armia się profesjonalizuje jest tam 100 prawda i zawodowa, a natomiast osiemnastolatków i tak się bada przed poborowych IT takie pomiary ta ma wysokość działa i masy to on i tak są robione na całych populacjach w tej chwili nie ma to konsekwencje później militarnej, ale i slogan w związku z tym z tego to dane są z tego co bądź generalnie to badanie przeprowadzenie wszystkich oczywiście kosze robi reprezentatywną próbę ileś tam z pra w do komisji wojskowych i co dziesiąty mniej więcej wypełnia taką ankietę, gdzie tam są podane jeszcze tylko zawód ojca zawód maty wykształcenie matki zawód matki zawód ojca i tak miejsce zamieszkania w alei na tej podstawie niż te próby mają tak od 20 do 30 000 ludzi często są próby reprezentatywne, a oczywiście tych starszych materiałach nie ma mowy o próbach reprezentatywnych prawda, bo to wtedy w ogóle tego pojęcia, jakby nie nieużywana w tych materiałach, które je, której ja używam tutaj właściwie tak powiem historia działa jako ten w co się zachowało się nie zachowało, więc ja nie mogę mówić to jest reprezentatywny no ale inny, ale jest tego dużo to znaczy jam dla tych dla tych co dziwić drugiej połowy dziewiętnastego wieku Królestwa polskiego na razem dla kilku przekrojów miałem 50 000 obserwacji jest to nie jest tak źle i każdą karteczkę pan wziął pod światło zobaczy obejrzał zbadał czy wpływu co do w jakim sensie ta kaleczy się nie zajmowałem z tego wszystkiego od obu nazwisk imion i t d . pewnie nie interesowała nas było parę informacji, które nie interesowały pamiętam, że to wygląda w ten sposób, że jeździło się przeważnie do tych archiwów takich regionalnych, które są tt Sławka w regionalnych w archiwach od dziewiątej do 15 jest księga poborowy jest tam wypisane, kto coś zrobiłem byłem w stanie zrobić tych dziewiętnastowiecznych to tak, a w godzinę 50, po czym 5 minut na papierosa i następną godzinę 50, bo piętnastej zamykali się dając swego poloneza i wracają z Łomży do Warszawy, żeby pojechać za 2 dni z powrotem na dziewiątą być przy otwarciu i to z funtem pętak prawda 50 na godzinę i demoralizujące jest coś, czego wracać do tych walk Warszawy przyjeżdża tak naprawdę jest pod wieczór w, a sprawdza poprawność tych zapisów w no i potem okazuje się, że jest 1 punkt więcej na wykresie jest to badanie jest takie dość dość uciążliwe natomiast w dno to jest fajne początkowo bałem się tylko o tym, opowiadać wyznaczono zapisać prawda od męczyli się bada też taka adrenalina czy ta hipoteza, która jutro mam to wyobrażenie ciągną się sprawić nie sprawdził, więc to jest tak tak jak mówię adrenalina, a potem się trochę BMO o tym, opowiadać na wykładach w sensie właściwie to ten w taki 1 wykład będzie nie, ale już teraz przestałem już w niemałej już znalazł pan radzić całe cykle potrafi o tym w zlotym robi, bo rzeczywiście jest sporo różnych możliwości, że tak powiem opowiedzenia o tym, a brzegiem w różnych kontekstach szczególnie jak się Doda jeszcze te kości na podstawie kości długich się odtwarza wysokości bałam się okazuje wtedy paradoksalne rzeczy, że jeżeli my patrząc od dziewiętnastego wieku możemy powiedzieć, że postęp pomaga, bo ludzie są coraz wyżsi to jak patrzymy od nauki lub paleolitu to postęp absolutnie szkodzi to znaczy są takie badania w rzeczywiście dobre takie metodycznie zrobiony dla półkuli zachodniej, a nie wycofają tam 3000 lat przed naszą were co tamci byli wysocy natomiast jak przyszła cywilizacja najpier w w postaci rolnictwa i kukurydzy to od razu musi po pierwsze, zęby popsuła po drugie, żeby byli dużo mniejsi, a potem przyszli Europejczycy to przy dużo bardziej schorowani niż ci Indianie, którzy tam byli na miejscu dopiero tak naprawdę od połowy dziewiętnastego wieku to się zaczyna postęp postęp sprzyja krok do wyrośnięcia wrócimy do naszej rozmowy po informacji Radia TOK FM informacje o 1140 min prof. Michał Kopczyński historyk z Instytutu historycznego Uniwersytetu Warszawskiego jest studio da nasze rozmowy powrócimy po informacjach Radia TOK FM studio prof. Michał Kopczyński historyk Instytut historyczny Uniwersytetu Warszawskiego muzeum historii Polski oraz magazyn mówią wieki historia gospodarcza ciała studia z dziejów biologicznego standardu życia na ziemiach polskich to tytuł książki pana profesora książki wydane przez oficynę wydawniczą mówią wieki czy coś o kobietach wiemy o kobietach niestety wiemy bardzo mało, a dlatego w co prawda na zwykłej z 2 powodów o kobietach wiemy mało, dlatego że występują słabiej w źródłach, bo mamy je tak naprawdę znanych więziennych, a Lee ale, ponieważ w więzieniach siedzą głównie faceci, bo mają tureccy faceci mają Zachodu tendencja do takich zachowań nazwijmy to ryzykownych, a nie kobiety w związku z tym ta nasza wiedza o kobietach jest jest ograniczona, ale powiem teraz rzecz straszną nie generował i nie tego, że w zasadzie to wiedza o kobietach, jakkolwiek ciekawa jak każda wiedza nie nie jest taka z punktu widzenia historyka gospodarczego konieczne, dlatego że w, ale genetycznie rzecz biorąc kobiety są bardziej odporne na oddziaływanie środowisk dlatego np. dłużej żyją prawda, ale ich związku z tym mężczyźni będą szybciej reagowali na powiedzmy pogorszenie się sytuacji wyznaczyć takiej bilansu prawda energetycznego żywnościowego i oni są lepszym termometry niż kobiety z kobietami jest tak zła się z dziewczynkami jest także, ale oczywiście jak zostaną oraz potężnym jakimś gościem wytrącony z takiego normalnego toku wzrastania to on już nie wracają do TFI, ale i on w ale są znacznie gorszy jako drogi termometr w związku z tym oczywiście kobiety należy badać się, bo to jest ciekawe, bo jest jeszcze 1 interesująca rzecz mianowicie różnica wysokości ciała między mężczyznami kobietami obliczana w procent, dlatego że na tak gmina Biecz 78 % to jest to jest prawidłowe prawda natomiast jak ma, jakbyśmy mieli takie też młodzi mamy być wyższy o świadomość co jest z reguły jest średnio natomiast, jeżeli się wychodzi od tej poza tą traumą to to wartość w górę czy w dół w NATO to jest jakiś prawda podstawa do wnioskowania o tym, że strefa, czyli ten takie warunki środowiskowe na stres środowiskowy był bardzo ciężki prawda, bo to dotkną kobiet w jak wzrośnie nam taka taka różnica, a to oznacza, że to był bardzo ciężki bardzo ciężki i właśnie ten stres środowiskowy z tego względu warto badać, ale w historię Ts powiedział nie do przeskoczenia, dlatego że po prostu za mało danych w co z tymi emigrantami, którzy pojawiają się w stanach Zjednoczonych nowo pewnie tak bez sięgania do badań w tym że powody ekonomiczne skłaniały często do migracji, a jest powinniście pojawić, choć od zawiedzeni maluczcy przygnębieni, a tam witają ich już w pasie zieleni mężnie Amerykanie tak, bo tak jest, jakie czytałem, zanim zacząłem te materiały o analizować razem z moim uczniem ministrantem zresztą uwłaszczenia to pracę licencjacką robi teraz będzie magistrat prosi o rozliczała można tam Otóż myśmy analizowali, ale z 1 centrum rekrutacyjnego w Chicago tych ludzi, którzy się zgłaszali do armii polskiej we Francji czy do armii Hallera, a z lat 191718 część była mniejsza część była urodzona w Ameryce oni byli wyraźnie wyższymi część była urodzona w Polsce, ale przyjechała jako dzieci do Ameryki, a część była prawda urodzona w Polsce i przyjechali jako dorośli jako dorośli ludzie i były bardzo wyraźne wyraźne różnice przy czym jest pytanie takie jak czytałem też Marcina Polaka w bardzo lubię go czy też w ogóle wszystkiego co pisze lubię zawsze pisze w Galicji co daje taki czarny obraz ten cesarz Ameryki, którym opowiada o tych imigrantach to było straszne prawda ale kto się ze Stali z danymi od tej wysokości ciała to okazuje się, że ludzie, którzy wyjeżdżają do Ameryki przyjeżdżają do Ameryki są wyżsi niż Amerykanie nie oni są wyższe niż ci, którzy zostali na miejscu można było powiedzieć no dobra tych graczy ci imigranci to w takim razie skoro oni są wyższe niż przeciętna tych poborowych NATO o in w Czyżby się wywodzili, jaki bogatszych warstw nie powiemy są takie studia może wyjeżdżają, bo są wyższe potrzebują więcej jedzenia jest mniej jedzenia, więc szukają jedzenia w stanach myślę sobie, że wyjeżdżasz weź auto selekcja to znaczy tak jak to w Franciszek Bujak tak pisał w swojej rodzinnej wsi masz klinice książkę w 1901 roku rozmawia z takim chłopem emigrantem witryną powiedział Ameryka jest dla Becka Europa dla zwykłego chłopa w związku z tym jadą ludzie krajobraz, którzy są jak wytłumaczysz Music w wartości dla nerwowo to się idealnie niestety nie rymuje się poszła w taki biały wiersz, a natomiast natomiast tak no wyjeżdżają ludzie, którzy są oczywiście nie są z tych rodzin Chłopskich najbogatszy tylko takiego w u zbocza wsi powiedziałby natomiast natomiast oni dokonują selekcji zjadą najsilniejsi, więc z tym taki ciemny obraz z, który rysuje Marcin Polak właśnie takich bez wolnych ludzi, a którzy potem trafiają do bardzo ciężkiej pracy, a do końca, bo wymaga pewnej korekty to są jednak ludzie się z psami wybierają na zasadzie takiej siły prawne fizyczne jadą do Ameryki do bardzo ciężkiej pracy, ale oni już ci ich potomkowie, którzy tam się urodzili się już wyraźnie wyższa co takie badania polskiemu w Enei, które były prowadzone Kazimierz stoły swoje prowadził przed drugą wojną świętować przed pierwszą, a emigrantów polskich w paranie badał tych chłopów, którzy przyjeżdżali przyjeżdżała -li oni mieli mniej więcej tak średnio takie jak jak ci, którzy zostawali w kraju co Ameryka to jednak jeszcze innego niż Brazylia natomiast ich dzieci były już 5 cm wyższa, a przecież wiadomo, że tam, bo strasznie ciężka praca prawda i to wiem to wiemy z listów to wiemy z podręczników Ruda wszyscy są opracowań klastra należy, że sama praca to jedno, ale wyżywienie w LM do dostępu do ziemi, bo oczywiście dużo lepszy i wywija bilans energetyczny wychodził na plus w sensie, żeby zobaczyć ze mnie zrobiła ta tt badanie to znaczy dla mnie nie ma już historii i jedzenie diety jako takiej, jaką historii smaku dla miesięcznego bilans energetyczny prawda, ale trend ten bilans energetyczny wychodził na plus natomiast tutaj często, a w ten bilans wychodził na in minus albo na 0 czy kukurydza lepiej uważać kukurydzą, ale i tak znaczy wieści mam się odnosić do tego w katalog zburzono Meksyk jak dotąd podstawą w tym jest kukurydza z Meksykaninem powiedział tak go trochę wychodzące poza tym, gdy teren ten wzrost, a były takie badania prowadzone przez amerykańskich archeologów dotyczące śmietników Jan w analizowali po prostu torby z osiągnięciami przeglądali są były lata siedemdziesiąte początek 80 przeglądali klasa średnia amerykańska 1015 w procent zawartości tych toreb ze śmieciami te są resztki żywności droższe wyrzuca najczęściej się wyrzuca takie rzeczy wzruszenie codziennie chleba się nie wyrzuca prawda nie z powodu Norwida tylko generalnie w generalnie rzadziej rzadziej się wyrzuca się codziennie Meksykanie ciągle jest za kukurydzę w związku z tym u nich odsetek żywności w śmieciach Good 5 %, ale jak się po bada, a opakowania od towarów, które wyrzucają Meksykanin Amerykanie są Meksykanie z klasy pracującej Amerykanie z klasy średniej to okazuje się, że jeśli chodzi o wołowinę Coca-Colę i syna kim Meksykanie są dużo, więc jest dużo więcej ściga, ale Amerykanin z dużo więcej niż Meksykanie w Meksyku tam też przeglądali torby śmiecia IT jest tak czysta wizja Ks Sadłoń nazwali efekt Hollywood wizja tego nowego świata dla kogoś, kto tam przybywa jak imigrant kończy się tak wielkim żarciem prawda, bo to jest wyobrażenie, o ile gdzie stał na litość tych drzew na tak, ale i tam jedli w tym bardziej urozmaicony sposób niż tylko Coca-Cola smaki okropny, ale w kąt Skonto wołowina, a kurierów czy może jest tak Kos Mie niem to są wołowina z opakowań jakiś kupowane świeże chili steki prawdopodobnie podejrzewam nie wiem nijak do 2 śmieciowe przegląda, ale i BTS wszystko takie patologiczne w swetrze albo bilans energetyczny albo patrzenie z punktu widzenia śmietnik co fascynujące i średnich więcej mówi więcej mówi niż np. z wywiadu o tym co jadłeś prawda, bo te najczęściej o tym co ludzie jedzą to się wnioskuje na podstawie wywiadu, który się przeprowadza badanie różnego rodzaju kupuję różne rzeczy wyrzucam takich, których nie używał po to, żeby skonfundowany przyszły badacze na to by to byłoby bardzo ciekawe tylko musi pani syn trafili do prośby ze swoimi śmieciami z ważnych miejscach wyrzucam fach w notach tak to bardzo poważna sprawa, bo cała historia archeologia śmietników zaczęła się od tego, żeby była sprawa sądowa Bob Dylan wyrzucał śmiecie jakiś jego toksyczny fanty śmieci zbiera co powiedział, że z archeologią w nie sprawa trafiła w Sunday do sądu i Dylan go oskarżył, że zabiera jego własność natomiast sąd stwierdził, że skoro wyrzucił tuż niczego własności i od tego się zaczęły badania, ale tutaj wychodzimy do kaczek odrzucają trochę światła oczywiście na to też co ludzie jedzą prawda jak ten bilans energetyczny wygląda jak dorastają już druga rzecz traktuje mnie wspomnienia, które dość istotna to znaczy jak ludzie trio, dlatego że my w tej chwili rośniemy w bok, bo ta tendencja rośnie cięcia w górę, a ona się w tych najbardziej takich zaawansowanych społeczeństwach typu na kolędzie słynny Holender, lecz to, ale niestety jakiegoś czasu nie w średniej nie przerasta natomiast być może sięgnęli pułapu genetycznego dna być może natomiast w Dow w rośniemy, bo nie wiem czy Holendrzy rosną w bok, ale generalnie tędy nie licytować Niemcy bardzo to bardzo no przecież o 5 l piwa na Oktoberfest nie wymaga zagrożenia jakimś z ty my z golonką o tak nie jest myślałem o tym, o tym Rogal Albert Golonka 0 nazwie Golonka, ale dzisiaj to bardzo sprzyja takim rośnie liczba, więc to jest kolejny problem ITS wyszkolenie kolejny problem medyczny, bo w, bo w oprawca znał różne choroby i t d. bardzo dziękuję panie profesorze dziękuję bardzo prof. Michał Kopczyński historyk z Instytutu historycznego Uniwersytetu Warszawskiego muzeum historii Polski oraz magazynu mówią wieki było państwo i moim gościem najnowsza książka profesora to historia gospodarcza ciała studia z dziejów biologicznego standardu życia na ziemiach polskich wydana przez oficynę wydawniczą mówią wieki dziękuję serdecznie informacje już za kilka minut o godzinie dwunastej po informacjach Mikołaj Lizut jego program dzisiejszy program przygotował Paweł Ziętara, a nad jakością czuwał Kamil wróble
Zwiń «
PODCASTY AUDYCJI: OFF CZAREK
-
22:04 W studio: prof. Hanna Rubinkowska-Anioł
-
34:18 W studio: Łukasz Darski
-
21:24 W studio: prof. Anna Rakowska
-
35:12 W studio: dr Joanna Grzelak , dr Paweł Dąbrowski (Zakład Anatomii Pra
-
REKLAMA
POSŁUCHAJ RÓWNIEŻ
-
20.09.2023 13:00 Popołudnie Radia TOK FM12:26 W studio: dr hab. Paweł Kowal
-
20.09.2023 12:40 A teraz na poważnie12:36 W studio: Krzysztof Luft
-
20.09.2023 12:00 A teraz na poważnie08:33 W studio: prof. Roman Kuźniar
-
20.09.2023 17:20 Wywiad Polityczny25:05 W studio: Jerzy Baczyński
-
20.09.2023 12:20 A teraz na poważnie14:04 W studio: Michał Kobosko
-
20.09.2023 11:00 OFF Czarek22:04 W studio: prof. Hanna Rubinkowska-Anioł
-
20.09.2023 15:00 Światopodgląd11:48 W studio: Rafał Hirsch
-
20.09.2023 17:00 Wywiad Polityczny15:24 W studio: Ryszard Kalisz
-
20.09.2023 11:40 Kultura Osobista13:39 W studio: Małgorzata Sobieszczańska
-
20.09.2023 14:40 Raport Gospodarczy12:38 W studio: Grzegorz Ogonek
-
-
-
20.09.2023 14:20 Popołudnie Radia TOK FM10:32 W studio: Mariusz Sztal
-
20.09.2023 13:20 Popołudnie Radia TOK FM12:13 W studio: Marek Józefiak
-
20.09.2023 14:00 Popołudnie Radia TOK FM12:38 W studio: Paulina Sobiesiak - Penszko
-
20.09.2023 16:20 Światopodgląd10:53 W studio: dr Olena Babakova
-
20.09.2023 13:40 Popołudnie Radia TOK FM13:03 W studio: Roy Subramoney
-
20.09.2023 16:00 Światopodgląd09:14 W studio: Krzysztof Strachota
-
20.09.2023 16:40 Jeszcze Więcej Sportu13:27 W studio: Dominik Wardzichowski
-
20.09.2023 18:20 TOK36005:59
-
-
20.09.2023 17:59 Gościnnie w TOK FM: Wybieram klimat
-
-
20.09.2023 18:30 TOK36007:45 W studio: Piotr Andrusieczko
-
-
20.09.2023 18:40 TOK36007:13 W studio: dr hab. Anna Moraczewska
-
20.09.2023 18:50 TOK36007:45 W studio: dr hab. Grzegorz Makowski
-
-
20.09.2023 19:11 TOK36004:17 W studio: Wawrzyniec Zakrzewski
-
REKLAMA
DOSTĘP PREMIUM
TOK FM Premium 40% taniej. Radio TOK FM bez reklam, podcasty z audycji i podcasty tylko dla Subskrybentów.
KUP TERAZSERWIS INFORMACYJNY
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
-
TOK FM
-
Polecamy
-
Popularne
-
GOŚCIE TOK FM
-
Gazeta.pl
-
WYBORCZA.PL